 Opis Sektora Stolarki Okiennej i Drzwiowej w Polsce.
Aktualnie na polskim rynku działa około 2,5 tys. producentów okien i drzwi. Wielu wśród nich to zarówno duże firmy, znane i działające nie tylko na krajowym ale i międzynarodowym rynku, jak również małe warsztaty stolarskie produkujące na potrzeby lokalnych klientów.
Poniższe opracowanie jest fragmentem raportu, który powstał w ramach Branżowego Programu Promocji Stolarki Okiennej i Drzwiowej polskiego Ministerstwa Gospodarki.
Sytuacja w polskiej branży stolarki budowlanej
1. Ogólna charakterystyka branży stolarki otworowej w Polsce
Aktualnie na polskim rynku działa około 2,5 tys. producentów okien i drzwi. Wielu wśród nich to zarówno duże firmy, znane i działające nie tylko na krajowym ale i międzynarodowym rynku, jak również małe warsztaty stolarskie produkujące na potrzeby lokalnych klientów. Sektor jest więc bardzo rozdrobniony. W 2011 roku pięć największych spółek miało udział około 20% na polskim rynku okien, natomiast połowę wartości rynku tworzy około 35 firm. Wśród nich są firmy z bardzo nowoczesnym parkiem maszynowym, co zwiększa ich konkurencyjność na rynkach zagranicznych. Polskie firmy posiadają jedne z lepszych technologii i rozwiązań w przypadku produkcji okien, a równocześnie atrakcyjne dla zagranicznych odbiorców ceny. Fakt ten stawia je w czołówce producentów stolarki otworowej w Europie, a w niektórych przypadkach, tak jak np. okien dachowych także na świecie. Szacuje się, iż obecna roczna produkcja okien i drzwi w Polsce wynosi około 21 mln sztuk z czego okien jest blisko 13 mln sztuk, wśród których 74% to okna plastikowe, 24% to okna drewniane, a pozostałą część (2%) stanowią aluminiowe i stalowe.
Rozpatrując strukturę rynku stolarki otworowej ze względu na materiały, z której została wykonana można zauważyć, iż na rynku polskim systematycznie zmniejsza się udział stolarki otworowej wytworzonej z drewna, rośnie natomiast odsetek przypadający na drzwi i okna wyprodukowane z pvc. Czynnikami sprzyjającymi popularności tych wyrobów jest niewątpliwie stosunkowo niska cena oraz znaczna poprawa jakości w wyniku zastosowania nowych technologii produkcyjnych. Warto zaznaczyć, iż przewidywany spadek udziału stolarki drewnianej nie jest związany ze zmniejszeniem produkcji tych wyrobów lecz wynika przede wszystkim ze stabilizacji wolumenu produkcji tego rodzaju wyrobów przy szybkim wzroście produkcji całego sektora stolarki otworowej. Udział drzwi i okien z drewna wynosi około 41% (z czego 26% przypada na okna, a 15% - na drzwi). Prawie taki sam odsetek stanowią wyroby stolarki otworowej z pvc. Zdecydowanie mniejsze udziały pod względem produkcji przypadają na drzwi i okna z aluminium i stali (około 10%), a 9% – na okna dachowe.
Wartość sprzedaży na polskim rynku stolarki otworowej ogółem szacowana jest na około 12,9 mld PLN. Analizując dane tworzące szereg czasowy można zauważyć takie prawidłowości jak, wyraźnie rosnącą wartość rynku do 2007 roku, w tempie przekraczającym 10% rocznie oraz załamanie w latach 2008-2009. Był to wynik pogorszenia koniunktury gospodarczej w tym w sektorze budownictwa, co odbiło się na popycie na wyroby stolarki otworowej i - w konsekwencji zmniejszeniem produkcji. Największy udział, bo aż 61% w całościowym rynku sprzedaży mają okna. Następnie w kolejności z 17,8% udziałem w wielkości sprzedaży są drzwi. Pozostałe grupy produktowe zaliczane do stolarki otworowej, czyli bramy, konstrukcje aluminiowe oraz osłony stanowią już znacznie mniejsze odsetki.
Analizując przychody ze sprzedaży uzyskane z wytworzonych w Polsce okien i drzwi, można zauważyć, iż dominującymi przedsiębiorstwami są producenci okien dachowych, czyli Velux oraz Fakro. Są to firmy, które konkurują ze sobą nie tylko na rynku krajowym ale i w wymiarze międzynarodowym. Jeśli chodzi o rynek okien elewacyjnych, to dominującą firmą jest Drutex, który produkuje przede wszystkim pionowe okna z tworzyw sztucznych, ale w swojej ofercie posiada także drzwi z pvc oraz stolarkę z drewna i aluminium. Natomiast o drugą pozycję w kategorii okna elewacyjne rywalizują pomiędzy sobą Oknaoplast i Dobroplast. Wymienione powyżej firmy już dziś można określić jako czołowych europejskich producentów stolarki. Pozostali producenci uzyskali w 2011 roku nie więcej niż 200 mln PLN przychodów ze sprzedaży okien.
2. Polska na tle krajów Unii Europejskiej pod względem produkcji stolarki otworowej
Polska należy do czołowych producentów okien w Europie, a w niektórych przypadkach również i na świecie (np. okna dachowe) pomimo tego, iż ogólna wielkość rynku budowlanego w porównaniu z innymi krajami nie jest największa. Wysoka pozycja kraju pod względem produkcji wynika z tego, iż Polska jest liderem w dziedzinie eksportu okien drewnianych i pvc na terenie Unii Europejskiej. Analizując wartości produkcji najpopularniejszych okien i drzwi pvc okazuje się, iż polscy producenci zajmują czwartą lokatę. Zgodnie z danymi z końca 2011 roku wartość produkcji drzwi, okien, ich ram i progów drzwiowych z tworzyw sztucznych wyniosła 986,8 mln euro. Zdecydowana większość tej wartości przypadła na produkcję okien z pvc. Oznacza to, iż w 2011 roku w polskich fabrykach powstało około 7,1 mln sztuk okien z tworzyw sztucznych.
Polska znajduje się również w czołówce jeśli chodzi produkcję okien drewnianych. W tym przypadku wyprzedzają nas cztery państwa. Warto zwrócić uwagę, iż biorąc pod uwagę wartość produkcji okien i ich ram z drewna za Polską uplasowały się państwa mające zdecydowanie większy potencjał gospodarczy jak Austria, Szwecja, czy Holandia. W 2011 roku wartość produkcji okien i ich ram z drewna w Polsce wyniosła 510,5 mln euro. Przeliczając tę wartość na liczebności okazuje się, iż liczba wyprodukowanych okien z drewna, nie wliczając okien dachowych, wynosi blisko 3 mln sztuk.
3. Wielkość oraz struktura eksportu polskiej stolarki otworowej
Polska jest liczącym się eksporterem stolarki otworowej. Sukces eksportowy zawdzięczamy m.in. takim firmom, jak Fakro, Drutex, Oknoplast, czy Dobroplast. Tych czterech głównych graczy już teraz sprzedaje odpowiednio 70%, 60%, 50%, 60% wytworzonych produktów na rynkach zagranicznych, a działania planowane w kolejnych latach mają doprowadzić do zwiększenia tego odsetka w niektórych przypadkach nawet do 80% wartości produkcji. Wartości te bardzo dobrze pokazują zależność polskich producentów stolarki otworowej od zagranicznych rynków zbytu. Obecnie szacuje się, że 30% polskiej stolarki otworowej trafia na rynki zagraniczne. Wśród nich dominujące są okna, według szacunków w 2011 roku na rynki zagraniczne trafiło blisko 4 mln sztuk polskich okien. Głównym produktem eksportowym polskiej stolarki są okna z pvc, które stanowią blisko ¾ całościowej struktury eksportu okien.
Wartość eksportu Polskiej stolarki otworowej z roku na rok systematycznie rośnie. Analizując horyzont czasowy od 2004 do 2011 roku można zauważyć, iż pomimo spadku wartości jaki odnotowano w 2009 roku utrzymało się wysokie średnioroczne tempo wzrostu. Wartość wywiezionych towarów z analizowanej grupy z roku na rok przeciętnie zwiększa się o 18,3%. Polskie firmy w 2011 r. wyeksportowały okien i drzwi za około 900 mln euro. Oznacza to, że około 3,5 miliarda polskich okien trafiło na rynki zagraniczne. Należy również zaznaczyć, że potencjał podażowy jest znacznie większy. Szacuje się, iż obecne moce produkcyjne w polskich przedsiębiorstwach są wykorzystywane w 70-80%. Oznacza to, iż w krótkim czasie Polska jest w stanie dostarczyć na rynek znacznie większą liczbę okien i drzwi bez potrzeby inwestowania w nowe maszyn. W efekcie polscy producenci okien są w stanie wysyłać transporty ponad 6 mln sztuk tego produktu do klientów zagranicznych.
Dodatnie dynamiki wartości wyeksportowanych towarów z branży stolarki otworowej notowane są we wszystkich wyodrębnionych grupach produktowych ze względu na materiały, z których zostały wykonane, czyli drewna pvc, stali, żeliwa i aluminium. Najdynamiczniejszymi wzrostami cechuje się obecnie najpopularniejsza w Polsce i całej Europie stolarka z pvc. Wartość sprzedanych za granicą okien i drzwi z tworzyw sztucznych w ciągu ostatnich siedmiu lat zwiększyła się ponad 7- krotnie i w 2011 roku szacowana jest na 458 mln euro. Równie dynamicznie rozwija się zagraniczna sprzedaż stolarki otworowej z aluminium, z tym, że należy zaznaczyć, iż jest to zdecydowanie mniej istotny udział w całościowej strukturze eksportu stolarki. Biorąc pod uwagę obecne dane dotyczące stolarki otworowej z drewna można mówić o dwukrotnym zwiększeniu eksportu w porównaniu do poziomu z 2004 roku. Zgodnie z przewidywaniami polskich producentów stolarki otworowej również i w kolejnych latach będziemy mieli do czynienia z rosnącymi wartościami na rynku eksportowym polskich okien i drzwi. Rynek stolarki otworowej w Polsce jest nasycony, co w połączeniu z bardzo dużą konkurencją zmusza polskie przedsiębiorstwa do zdobywania nowych rynków.
4. Eksport stolarki otworowej z Polski na tle krajów Unii Europejskiej
Porównując statystyki z poszczególnych krajów okazuje się, iż Polska jest największym w Europie eksporterem okien z pvc i drewna. Jeszcze w 2009 roku na pierwszym miejscu spośród krajów należących do UE pod względem wartości wyeksportowanych drzwi, okien ich ram i progów z tworzyw sztucznych plasowały się Niemcy. Jednakże zaprezentowany w pierwszej części opracowania dynamiczny rozwój tej dziedziny gospodarki oraz wytężona praca Polskich przedsiębiorstw spowodowały, iż już w 2010 i 2011 to Polska stała się największym eksporterem. Zestawiając dane dla poszczególnych państw okazuje się, iż pozostałe kraje w strukturze eksportu stanowią zdecydowanie mniejsze odsetki. Dla przykładu wartość eksportu w 2011 roku trzeciej w kolejności Słowacji jest 4,5 razy mniejsza niż wartość towarów wyeksportowanych przez polskich przedsiębiorców. Poddając analizie dynamiki zmian rok do roku w przypadku wartości eksportu stolarki z pvc okazuje się, iż Polska również jest liderem. Oznacza to, iż dynamiczny rozwój tej gałęzi budownictwa w kolejnych latach może doprowadzić do stanu, w którym Polska stanie się potentatem zarówno w skali europejskiej jak i światowej. Przykładem popularności polskich okien z pvc może być bytowski Drutex, którego okna zostały zamontowane w hotelu Hilton w Nowym Jorku.
Kolejną grupą z zakresu stolarki otworowej w przypadku, której Polska wiedzie prym na arenie międzynarodowej są okna i ich ramy z drewna. Okazuje się, iż polscy producenci okien z drewna pod względem wartości eksportu nie mają sobie równych w całej Europie. Co ciekawe, poprzez systematyczny wzrost z roku na rok jaki notują polscy eksporterzy oraz widoczny spadek wartości eksportu w przypadku drugiej w kolejności Dani, Polska również i w tej dziedzinie staje się potentatem. Jednym z dominujących kierunków polskiej stolarki drewnianej jest Skandynawia. Według szacunków Global Industry Analysts w krajach skandynawskich udział okien z tworzyw sztucznych nie przekracza 25% całego rynku okien.
Biorąc pod uwagę eksport drzwi, ich futryn i progów z drewna Polska nie ma już tak mocnej pozycji jak w powyżej opisanych przypadkach, jednakże także plasuje się w czołówce wiodących dostawców. Analizując dane dotyczące wartości eksportu wśród krajów Unii Europejskiej okazuje się, iż na pierwszym miejscu znajdują się Niemcy. Eksport drzwi z drewna z tego kraju w 2011 roku osiągnął wartość 152,6 mln euro. Z kolei czwarta w rankingu eksporterów Polska w analogicznym czasie osiągnęła eksport na poziomie około 106,9 mln euro. Poza tymi dwoma krajami do czołówki pod względem eksportu drzwi, ich progów i futryn z drewna należy zaliczyć Włochy, w przypadku których wartość eksportu w ostatnich latach słabnie oraz Szwecję, której rozwój jest podobny to tego obserwowanego w polskich warunkach.
Mniejsze znaczenie w skali Europejskiej mają polskie okna i drzwi z żeliwa, stali oraz aluminium. W przypadku wartości eksportu tych towarów Polskę dość znacznie wyprzedzają takie państwa jak Niemcy, Włochy, czy Holandia.
5. Główne kierunki eksportu polskiej stolarki otworowej
W 2011 roku polskie okna i drzwi sprzedawane były w ponad 90 krajach całego świata. Jednakże głównymi partnerami Polski w obrocie stolarką otworową są kraje Unii Europejskiej. W 2011 roku ich udział w eksporcie tych wyrobów szacowany jest na 95%. Jeszcze do niedawna stolarka otworowa powstająca w polskich fabrykach sprzedawana była głównie na takich rynkach jak czeskim, niemieckim, słowackim, czyli wśród krajów sąsiadujących. Należy jednak dodać, iż zauważalna jest wyraźna tendencja do zwiększania udziału w polskim eksporcie do bardziej oddalonych rynków zbytu, czyli do takich krajów jak Francja, Wielka Brytania, czy Dania oraz eksport do Europy Południowo-Wschodniej, czyli Rosja, Białoruś, Ukraina, Rumunia, czy Bułgaria.
Analizując dane eksportowe polskich producentów stolarki otworowej z drewna można zauważyć, iż dominującymi kierunkami ekspansji są Wielka Brytania i Dania. Eksport do tych krajów łącznie stanowi około 50% ogólnej wartości wywiezionych okien i drzwi drewnianych. Istotne zainteresowanie tego rodzaju stolarką pochodzenia polskiego widoczne jest również w krajach Skandynawskich (Norwegia, Szwecja). Nieco odmiennymi kierunkami zbytu cechuje się eksport polskiej stolarki otworowej z tworzyw sztucznych. W tym przypadku dominującym rynkiem są Niemcy, do których trafia około 30% spośród wszystkich eksportowanych towarów z pvc. Następnie w kolejności malejącej można wymienić południowych sąsiadów Polski, czyli Czechy i Słowację, które stanowią odpowiednio 15% i 9% w całościowej strukturze eksportu polskiej stolarki z pvc.
6. Udział importu stolarki otworowej z Polski na głównych rynkach w Europie
Znaczenie polskiej stolarki otworowej w poszczególnych krajach pokazują statystyki dotyczące struktury importu w poszczególnych krajach. Wiele krajów w bardzo istotny sposób uzależnionych jest od okien i drzwi wyprodukowanych w Polsce. Na przykład poddając analizie import drzwi, okien ich ram i progów drzwiowych z tworzyw sztucznych okazuje się, iż w największym potencjalnie rynku w Europie, czyli w Niemczech blisko 1/3 importu pochodzi z polskich fabryk. Okazuje się, iż najsilniej uzależnione od polskich produktów są rynki Łotwy i Litwy (odpowiednio 79,6% oraz 82,6% wartości importowanej stolarki pochodzi z Polski). Jednakże, należy pamiętać, iż pod względem wielkości potencjalnego popytu są to rynki znacznie mniej chłonne aniżeli wcześniej już wspominany rynek niemiecki. Istotne znaczenie w strukturze całościowego importu z Polski występuje w takich krajach jak Czech i Słowacja, są to rynki, gdzie polscy producenci są najbardziej aktywni. Z drugiej strony należy zwrócić uwagę także na pozostałe kraje o dużym potencjale, gdzie udział polskiego importu jest nadal niewielki. Wśród największych rynków zbytu należy wymienić: Francję (9,2% udziału w imporcie oknie i drzwi z pvc z Polski), Austrię (5,8% udział w imporcie okien i drzwi z pvc z polski), czy Włochy (17,8%). Niskie odsetki udziału w imporcie stolarki z pvc wyprodukowanej w polskich fabrykach wskazują, iż dla producentów tego typu wyrobów istnieją jeszcze możliwości zwiększenia odsetka sprzedaży zagranicznej.
Inaczej prezentuje się sytuacja diagnozując import okien i ich ram z drewna z Polski do głównych odbiorców. Okazuje się, iż w tym przypadku poza Niemcami Polska jest widoczna na rynkach cechujących się największym potencjalnym popytem. Biorąc pod uwagę dwa najbardziej chłonne rynki, czyli Wielką Brytanię i Danię, można zauważyć, iż polskie towary stanowią ponad 60% całościowego importu. Znaczną ilość stolarki polskiej drewnianej odbierają również Francja i Słowacja (odpowiednio 57,9% oraz 56,1%). W tym przypadku rynkami o dużym potencjale, gdzie polscy producenci nie są jeszcze tak aktywni są Niemcy i Włochy.
7. Perspektywy rozwoju rynku stolarki otworowej w Polsce
Jak podkreślają polscy producenci stolarki otworowej szansą dla branży na istotne zwiększenie udziałów jest nie tyle wzrost sprzedaży w Polsce, ale rozwój w zakresie eksportu. To właśnie ten kierunek sprzedaży spowodował, iż Polska stała się jednym z ważniejszych producentów stolarki otworowej w Europie. Na rynku oczywista staje się opinia, że Polska ma najlepsze technologie i rozwiązania, co w połączeniu z atrakcyjnymi cenami dla zagranicznych odbiorców stawia ją na korzystnej pozycji również w najbliższych latach. Niski koszt robocizny to wciąż główna przewaga, która powoduje, iż polskie produkty wygrywają z konkurencją na rynkach zagranicznych. Można więc przypuszczać, że w najbliższych latach polski przemysł okienno-drzwiowy jeszcze się umocni na arenie międzynarodowej.
Mówiąc o perspektywach rozwoju dla branży stolarki otworowej należy również wspomnieć o sprzedaży okien i drzwi energooszczędnych, w wielu krajach wspieranej przez program rządowe. W ciągu ostatnich kilku lat energooszczędne okna zyskały na znaczeniu, a zgodnie z przewidywaniami w najbliższych latach udział tych produktów powinien jeszcze wzrosnąć, głównie za sprawą wspomnianych już programów wspierających energooszczędne budownictwo. Mówiąc o dużym potencjale idącym w kierunku energooszczędności można przytoczyć przykład Niemiec, które w ciągu najbliższych 2 lat chcą przeznaczyć około 50 mld euro na dopłaty do izolacji i wymiany okien w budynkach. Przekładając te informacje na polskie warunki okazuje się, iż polscy producenci okien są dobrze przygotowani do konkurowania na rynkach europejskich pod względem technicznych wytycznych odnośnie energooszczędności. Dziesiątki z nich już posiada międzynarodowe certyfikaty potwierdzające wysoką energooszczędność swoich produktów. Wiele innych jest obecnie w trakcie zdobywania certyfikacji.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
