Bałtyk jest morzem śródlądowym wewnątrzkontynentalnym. . Jest częścią systemu Oceanu Atlantyckiego - połączenie z oceanem (a właściwie z Morzem Północnym) występuje przez cieśniny oddzielające Półwysep Skandynawski i Półwysep Jutlandzki (Skagerrak, Kattegat, Wielki i Mały Bełt oraz Sund). Jego powierzchnia wynosi około 415 tys. km2 (wraz z Kattegatem) lub 393 tys. km2 (bez Kattegatu).

Zlewisko Bałtyku obejmuje obszar 1 721 233 km². Największe rzeki (pod względem przepływów) zlewni  Bałtyku to Newa, Wisła, Dźwina, Niemen, Odra, Kemijoki i Gota.

Morze Bałtyckie jest stosunkowo płytkie (zaliczamy je do mórz szelfowych). Średnia głębokość to 52,3 m, a maksymalna 459 m (Głębia Landsort). Inne większe głębie to Głębia Gotlandzka (249 m), Głębia Alandzka, Głębia Gdańska.
W dnie morza wyróżnia się baseny: na zachodzie Basen Bornholmski (głębokość do 105 m), oddzielony progiem Rynny Słupskiej od Głębi Gdańskiej (118 m), w środkowej części Basen Gotlandzki (głębokość do 459 m), na północy Basen Zatoki Botnickiej.
Linia brzegowa Bałtyku jest mocno urozmaicona i ukształtowana została w wyniku działalności lodowca skandynawskiego (zawłaszcza w schyłkowym okresie jego istnienia) oraz w wyniku procesów zachodzących w holocenie (podnoszenie się poziomu wody, działalność rzeźbotwórcza wód morskich oraz akumulacyjna działalność rzek - powstawanie delt). Długość linii brzegowej liczy ponad 15 tys. km (niektóre źródła podają nawet 22 tys. km), z czego w granicach Polski znajduje się 590 km.
Typy wybrzeży występujących nad Bałtykiem:

• klifowe wysokie wybrzeże opadające ku morzu stromą ścianą zwaną klifem; u podnóża klifu niekiedy występuje wąska plaża - fale uderzające z wielką siłą w wysoki brzeg podcinają go, powodując jego obrywanie się i cofanie; u podnóża klifu tworzy się lekko nachylona ku morzu platforma abrazyjna (np.: Wolin, północne wybrzeże Estonii)
• mierzejowe płaskie wybrzeże z zatokami zamykanymi przez piaszczyste, wąskie półwyspy (mierzeje, kosy); częste są przybrzeżne jeziora oraz zalewy połączone z morzem wąskim przesmykiem powstające w miejscach, gdzie długie wybrzeże nagle skręca w stronę zatoki, prądy przybrzeżne usypują wąskie półwyspy (zwane kosą lub mierzeją), które odcinają od morza zalewy i jeziora przybrzeżne. (np.: Mierzeje: Wiślana, Łebska, Helska, Kurońska)
• szkierowe wybrzeże z bardzo dużą ilością małych pagórkowatych wysepek, ledwo wynurzających się nad powierzchnię. Wyspy-szkiery są wygładzonymi przez lodowiec i fale morskie pagórkami granitowymi (zalane morzem obszary z licznymi mutonami) (np.: Wyspy Alandzkie, południowe wybrzeże Finlandii)
• fierdowe wybrzeże z zatokami o ścianach dość stromych, ale niezbyt wysokich (zazwyczaj 30–50 m) powstające przez zalanie morzem niezbyt głębokich dolin lodowcowych na obszarach wyżynnych (np.: wschodnie wybrzeże Szwecji)
• föhrdowe liczne rozległe i głębokie rynny ciągnące się z lądu i wpadające do morza powstające przez zalanie morzem nizinnych obszarów akumulacji polodowcowej, ponacinanych rynnami subglacjalnymi (np.: wschodnie wybrzeże Danii, Rugia)

Geneza Morza Bałtyckiego:

Bałtyk zaczął powstawać pod koniec epoki lodowcowej (plejstocenu). Jego zasięg i charakter zmieniał sie w zależności od zmian klimatycznych oraz ruchów izostatycznych.

Główne fazy powstawania morza to w kolejności:

• Bałtyckie Jezioro Lodowe
• Morze Yoldiowe
• Jezioro Ancylusowe
• Morze Litorynowe
• Współczesne Morze Mya

Właściwości wody Morza Bałtyckiego:

Termika wód Bałtyku odznacza się dużymi wahaniami w ciągu roku: w sierpniu wody powierzchniowe osiągają temperaturę od 12-14oC na północy morza do 18-20oC na południu. W zatokach południowego wybrzeża temperatura osiąga czasami nawet 22oC (Latem grubość ciepłej warstwy wody nad termokliną wynosi 20-30m). Natomiast w lutym temperatury wynoszą do +2,5oC. Wody głębinowe posiadają mniej więcej stałą temperaturę wynoszącą około 4-6oC. Lód pokrywa całkowicie północną część Zatoki Botnickiej i wschodnią część Zatoki Fińskiej od listopada do maja. Na pozostałym obszarze zamarza tylko pas przybrzeżny na okres od 1 do 4 miesięcy. W przeszłości podczas ostrych zim lód pokrywał znacznie większa część morza. Ostatni raz wyjątkowo sroga zima miała miejsce z 1986 na 1987 rok. Wówczas to zamarznięty był prawie cały Bałtyk z wyjątkiem niewielkiego fragmentu w centralnej części morza. Solidnie skuty lodem na dużym obszarze był także Bałtyk zimą w latach 1962/3; 1963/4 oraz 1946/7. Iście polarne zimy zdarzały się w dawnych czasach. W XIV wieku Bałtyk był tak pokryty lodem, że stawiano na nim karczmy. W oberżach tych wprawdzie nie dało się spać, ale można było otrzymać jedzenie i napitek. Równie mroźne zimy notowano także od końca XVI do początku XVIII wieku. Okres ten nazywany jest "małą epoką lodowcową". Po Bałtyku do Szwecji (do kraju tego należała dzisiejsza Finlandia, a do terytorium Rzeczpospolitej obecna Estonia) można było wtedy przejść pieszo. Lód topniał dopiero w pierwszej połowie maja.

Morze Bałtyckie jest zaliczane do najmniej zasolonych akwenów morskich świata. Wynika to z wolnej wymiany wód z Morzem Północnym (wąskie i płytkie cieśniny łączące te morza), dużego zasilania morza wodami rzecznymi (średnia wieloletnia wartość dopływu rzecznego wynosi 479 km3 rocznie) oraz z stosunkowo niedużego parowania. W efekcie średnie zasolenie wynosi około 7,8‰ (średnia dla Wszechoceanu to 35‰). Zasolenie wód maleje w kierunku północnowschodnim: od 10‰ w rejonie cieśnin duńskich (w Kattegacie 20-30‰) do 2,5‰ w północnej części Zatoki Botnickiej. Wody głębinowe cechują się wyższym zasoleniem sięgającym 16‰. Zasolenie zwłaszcza w części południowozachodniej ulega częstym wahaniom uzależnionym od wlewów słonych wód z Morza Północnego (odbywa się w warstwie dennej morza.  Wlew w sprzyjających warunkach meteorologicznych może mieć objętość ponad 200 km3 . Takie duże wlewy mają miejsce z reguły co kilka - kilkanaście lat).

Ruchy wód w Morzu Bałtyckim: Bałtyk to morze o znacznym falowaniu wiatrowym. Przeciętna fala sztormowa osiąga wysokość 4-5 metrów, a najwyższe fale osiągają ponad 10 m. Pływy morskie mają minimalne znaczenie. Ich wysokość maksymalna (pływy syzygijne) wynosi od kilku centymetrów (np. w Zatoce Gdańskiej) do około 50 cm  w Kattegacie. Na Morzu Bałtyckim zdarzają się także sejsze - ich amplituda sięga 30 cm. Stałe silne wiatry powodują (zwłaszcza zimą) spiętrzanie wody wzdłuż wybrzeży. Stwarza to poważne zagrożenie powodziowe (cofka morska). Spiętrzenia osiągają wysokość najczęściej od 0,5 do 2 m, ale czasami są wyższe (do 4 m - w Petersburgu).

Bałtyk jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz świata. Podlega przyspieszonej eutrofizacji: do morza trafiają olbrzymie ilości biogenów (głównie azotanów - 660 tys. t i fosforanów - 28 tys. t) pochodzących z obszaru zlewni. Źródłami biogenów są przede wszystkim ścieki rolnicze i komunalne spływające rzekami oraz opad atmosferyczny. Dodatkowym źródłem zanieczyszczeń jest rozwinięty transport morski. Skutkiem eutrofizacji jest powstawanie beztlenowych pustyń siarkowodorowych na dnie morza - obejmują one około 1/4 powierzchni dna Bałtyku. Nowym zagrożeniem dla ekosystemu Bałtyku może być budowa  na dnie morza Gazociągu Północnego łączącego okolice Petersburga z Niemcami.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA