Zróżnicowanie temperatury powietrza na kuli ziemskiej zależy od następujących czynników:

• szerokości geograficznej, która wpływa na kąt padania promieni słonecznych , a tym samym na ilość energii słonecznej docierającej do powierzchni Ziemi
• rozkładu lądów i mórz - morze nagrzewa się wolniej, ale wolniej też oddaje ciepło, a więc obszary położone nad morzem latem są chłodniejsze, a zimą cieplejsze od obszarów położonych w głębi lądu
• wysokości nad poziomem morza - wraz ze wzrostem wysokości temperatura powietrza spada średnio o 0,6ºC/100m
• prądów morskich - ciepłe prądy morskie podnoszą temperaturę powietrza na wybrzeżach wzdłuż których płyną, a zimne prądy obniżają temperaturę
• ekspozycji stoków - stoki zwrócone ku równikowi są cieplejsze niż stoki skierowane w stronę biegunów
• pokrycia terenu - barwa podłoża decyduje o albedo (ilości promieniowania słonecznego odbitego od podłoża) - kolory ciemne pochłaniają więcej promieniowania więc temperatura powietrza jest nad nimi wyższa
• zachmurzenia nieba -  duże zachmurzenie nieba powoduje, że w dzień jest chłodniej a w nocy cieplej niż przy niebie bezchmurnym (jest to widoczne zwłaszcza nad obszarami pustynnymi, dla których charakterystyczne są duże dobowe amplitudy temperatur powietrza)
• czynników antropogenicznych- zwłaszcza dużej emisji gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeń pyłowych powietrza, a także dużej ilości sztucznych źródeł ciepła (budynki, samochody itp) oraz pokrycia terenu betonem i asfaltem, które cechują się małym albedem. W efekcie coraz głośniej mówi sie o globalnym ociepleniu, a w skali lokalnej nad obszarami zabudowanymi występuje wyższa temperatura powietrza ("miejska wyspa ciepła")

Wpływ wyżej wymienionych czynników powoduje, że najwyższe temperatury powietrza występują w strefie zwrotnikowej (najwyższa notowana temperatura powietrza: 57,8ºC w Al-Azizija w Libii w roku 1922), a najniższe na Antarktydzie (najniższa notowana temperatura powietrza: stacja Wostok -89,2ºC w roku 1983). Na półkuli północnej ze względu na położenie bieguna północnego na obszarze Oceanu Arktycznego najniższe temperatury notuje się we wschodniej Syberii (Ojmiakon -71ºC w roku 1964).

Temperatury stycznia na Ziemi

Temperatury lipca na Ziemi

Roczna amplituda temperatury powietrza to różnica między średnią temperaturą najcieplejszego miesiąca w roku a średnią temperaturą najchłodniejszego miesiąca. Zależy ona głównie od trzech czynników:

• odległości od równika - im dalej od równika, tym roczne amplitudy temperatury są wyższe
• odległości od zbiorników morskich - im dalej od morza, tym roczna amplituda temperatur jest większa
• wysokości nad poziomem morza - im wyższa wysokość bezwzględna, tym roczne amplitudy temperatur są mniejsze

Roczna amplituda temperatury na Ziemi
Obliczenia związane z temperaturą powietrza:

1. Obliczanie średniej temperatury powietrza :  Tśr=(T1+T2+.....+Tn)/n gdzie n to liczba pomiarów 
2. Obliczanie amplitudy temperatury: AT= Tmax- Tmin
3. Obliczanie spodziewanej temperatury powietrza na określonej wysokości:
• obliczamy różnicę wysokości między punktami
• określamy różnicę temperatury między tymi punktami (mnożąc różnicę wysokości przez gradient termiczny 0,6ºC/100m)
• określamy spodziewaną temperaturę na danej wysokości: jeżeli punkt, dla którego obliczamy temperaturę leży wyżej to od podanej dla pierwszego punktu  temperatury odejmujemy obliczoną różnicę temperatury, a gdy leży niżej to dodajemy.

Przykład:

Oblicz, jakej temperatury należy się spodziewać na szczycie Śnieżki (1602m n.p.m.), jeżeli w Karpaczu (550m n.p.m.) temperatura powietrza wynosi +2ºC?

Obliczenia:

• Obliczamy różnicę wysokości: 1602m n.p.m. - 550m n.p.m. = 1052m
• Obliczamy różnicę temperatury: 1052m*0,6ºC/100m= 6,312ºC
• Obliczamy temperaturę na szczycie Śnieżki: 2ºC-6,312ºC= -4,312ºC

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA