 Zioła i warzywa - Szparag
Najlepiej rośnie na glebach żyznych, przepuszczalnych i umiarkowanie wilgotnych. Gleby zbyt zawilgocone sprzyjają pojawianiu się chorób grzybowych i mogą powodować gnicie zasadzonej karpy. Przed rozpoczęciem uprawy zaleca się głębokie przekopanie gleby.
Dla szparagów wybiera się miejsce nasłonecznione oraz osłonięte przed wiatrem, ponieważ silniejsze podmuchy powodują wyłamywanie pędów. Źle rośnie na glebach ciężkich, zimnych, o zbyt wysokim poziomie wód gruntowych. Wymaga pH 6,0-7,5.
Szparag jest rośliną wieloletnią, zimującą w gruncie. Nie powinien być uprawiany na terenach zagrożonych wiosennymi przymrozkami. Rośliny dobrze plonują przez 15-17 lat i nie podlegają zmianowaniu.
Jesienią poprzedzającą rozpoczęcie uprawy szparagów glebę nawozi się obornikiem w dawce 60 kg/10 m2 (lub 100 kg kompostu), a następnie głęboko przekopuje.
Jesienią przeprowadza się nawożenie fosforem -- w dawce 150 g, oraz potasem -- w dawce 250g. Azotem nawozimy szparagi pogłównie, pierwsza dawka wynosi 60 g i podajemy ją na początku lipca, zabieg powtarzamy w sierpniu. Nawożenie fosforem , potasem i azotem powtarzamy co roku.
Dawki nawozów podane w przypadku stosowania saletry amonowej, superfosfatu potrójnego i soli potasowej 60%. W przypadku użycia innego nawozu dawka powinna być przeliczona.
Co 3 lata, jesienią, należy ponownie przeprowadzić nawożenie organiczne stosując je międzyrzędowo.
Dodatkowo, co roku kontrolujemy pH gleby i w przypadku obniżenia się poniżej 6 nawozimy plantację wapnem (węglan wapna), zabieg można przeprowadzić razem z podaniem obornika.
Do gruntu sadzi się karpy, które można albo kupić, albo wyhodować z nasion samodzielnie (trwa to rok).
Uprawę karp rozpoczynamy od wysiania na początku kwietnia nasion na rozsadniku, które dla przyspieszenia wschodów można przed siewem umieścić na kilka dni w wodzie o temperaturze do 30°C. Po wschodach plantację przerywamy pozostawiając odległość 8-10 cm między poszczególnymi roślinami. Po przerywce glebę można zasilić roztworem wodnym nawozu wieloskładnikowego lub saletrą azotową w dawce 150 g/10 m2.
Jesienią obcina się zaschniętą górną część pędu, a rozsadnik przykrywa na zimę liśćmi lub słomiastym obornikiem.
Karpy są gotowe do wysadzenia wiosną. W marcu-kwietniu wykopujemy je widłami szerokozębnymi z rozsadnika i sortujemy. Karpy wybrane jako materiał sadzeniakowy, powinny ważyć co najmniej 35 g, mieć więcej niż 15 długich korzeni i kilka dużych pąków.
Są dwie metody uprawy szparagów, które znacznie różnią się pracochłonnością. Prostsza i wymagająca mniej zabiegów jest uprawa na szparagi zielone, natomiast bardziej pracochłonna jest uprawa na szparagi bielone.W obu przypadkach przed rozpoczęciem przygotowania bruzd, glebę nawozi się obornikiem i głęboko przekopuje.
Uprawa na szparagi zielone
Jesienią poprzedzającą sadzenie karp, wykopuje się rów szerokości 40 cm i głębokości 25 cm. Między poszczególnymi rowami zachowujemy odległość 125 cm. Wydobytą ziemię odkładamy po obu stronach rowu, a następnie na jego dnie usypujemy kopczyki w odstępach 30-40 cm. Do kopczyków najlepiej jest użyć gleby zmieszanej z kompostem lub obornikiem. Kopczyk powinien mieć taką wysokość, aby po ustawieniu na nim karpy, znalazła się ona 15 cm pod powierzchnią gruntu w przypadku gleby lekkiej, lub 10 cm pod powierzchnią w przypadku gleb ciężkich. Korzenie sadzonej karpy rozkładamy równomiernie wokół usypanego kopczyka i kierujemy je w dół. Każda z karp ma obok obumarłego pędu wgłębienie. Aby rosnące pędy szparagów wyrastał mniej więcej w tym samym miejscu bruzdy, sadzimy je tak, aby wgłębienia wszystkich karp zwrócone były w tym samym kierunku.
Po ułożeniu karp na kopczykach przykrywamy je glebą, wyrównujemy powierzchnię plantacji i podlewamy.
Uprawa na szparagi bielone
Wymaga więcej zabiegów agrotechnicznych, szczególnie podczas zbioru pędów.
Podobnie jak w poprzedniej metodzie, kopiemy rów, ale sięgający na głębokość 30 cm, między poszczególnymi rowami zachowujemy odległość 150 cm. Podobnie usypujemy kopczyki, ale po ułożeniu na nich karp wierzchołek pąka szczytowego powinien znaleźć się 20 cm poniżej powierzchni gruntu. Następnie rowy zasypujemy, wyrównujemy powierzchnię plantacji i podlewamy.
Nieco karp powinniśmy zachować. Wiosną przyszłego roku kontrolujemy plantację i w przypadku pojawienia się pustych miejsc dosadzamy tam pozostawione karpy.
W pierwszym i drugim roku plantacji nie użytkujemy. Należy ją odchwaszczać, spulchniać i przeprowadzać nawożenie. Jesienią usuwamy zasychające pędy. Nie wolno ich dodawać do kompostu, gdyż często są porażone przez grzyby lub szkodniki -- spalamy je.
W międzyrzędach można prowadzić uprawę śródplonów -- na przykład fasoli karłowatej, która dodatkowo wzbogaci glebę w łatwo przyswajalny azot.
W trzecim roku można rozpocząć użytkowanie plantacji.
W przypadku uprawy szparagów zielonych zbiory przeprowadzamy sukcesywnie, gdy pędy osiągną długość 15-20 cm. Ścina się je ostrym nożem nieco pod powierzchnią ziemi. Wycinanie rosnących pędów powoduje wyczerpywanie się substancji pokarmowej zgromadzonej w korzeniach spichrzowych -- dlatego w pierwszym roku zbiory należy zakończyć nieco wcześniej niż w latach następnych, powinna to być pierwsza połowa czerwca. W kolejnych latach uprawy zbiory można przedłużyć do końca czerwca.
Po zakończeniu użytkowania, plantację nawozi się. Następnie zabieg powtarzamy w drugiej połowie lipca i sierpnia. Wkrótce po zbiorach roślina wypuści zielony pęd zwany gałęziakiem i rozpocznie gromadzenie substancji odżywczych. Ponieważ gałęziaki są dość cienkie i delikatne, można podtrzymać je palikami złączonymi sznurkiem.
W latach suchych korzystny wpływ na roślinę ma podlewanie. Dotyczy to szczególnie lipca i pierwszej połowy sierpnia.
Na jesieni wycina się schnące pędy i spala.
Uprawa szparagów bielonych wymaga dodatkowych zabiegów agrotechnicznych. Gdy wiosną na powierzchni gleby zaczynają ukazywać się wierzchołki pędów (początek kwietnia), na całej długości rzędu usypujemy wał. Dla ułatwienia jego wykonania, na końcu rzędów można wbić paliki i połączyć je sznurkiem. W pierwszym roku wał powinien mieć wysokość 20 cm i szerokości 50 cm, w następnych latach podnosi się go do wysokości 35 cm. Do budowy wału używa się ziemi z międzyrzędzi. Na zakończenie wał wyrównuje się deseczką lub grabiami i lekko uklepuje. Dodatkowe przykrycie czarną folią pozwoli przyspieszyć zbiory.
Wał powinien być starannie odchwaszczany, aby móc obserwować czy dorastające pędy już go przebijają. Gdy zaczną one pokazywać się ponad wałem można rozpocząć zbiór. W miejscu wyrastającego pędu delikatnie rozgarniamy wał i obcinamy pęd 2-3 cm nad karpą. Następnie nagarniamy ziemię spowrotem na wał, wyrównujemy deseczką i lekko przyklepujemy. Podczas zabiegu należy uważać, aby nie uszkodzić młodych, dorastających pędów.
Plantację kontrolujemy dwa razy dziennie i wycinamy dorastające pędy, ponieważ w miejscu kontaktu ze światłem będą one przybierać fioletową barwę.
Po zakończeniu zbiorów szparagów bielonych (koniec czerwca) wały rozsypuje się, starając się nie uszkodzić pędów. Następnie postępuje się tak samo jak w przypadku uprawy szparagów zielonych.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
