 Sady i owoce - Winorośl
Wymagania klimatyczne i glebowe oraz nawożenie
Odmiany winorośli możemy podzielić na winorośl właściwą, oraz mieszańce europejskiej winorośli właściwej z amerykańskimi i azjatyckimi gatunkami winorośli. Winorośl właściwa jest winoroślą szlachetną. Daje ona jagody bardzo wysokiej jakości, słodkie, soczyste, doskonałe zarówno jako owoc deserowy oraz na rodzynki, jak i przede wszystkim na wino. Winorośl jest rośliną krajów cieplejszych od naszego, jednak zostały wyhodowane odmiany bardzo dobrze sprawdzające się w naszym klimacie.
W Ameryce i w Azji jest wiele innych gatunków winorośli dziko rosnących (winorośl pachnąca, winorośl mandżurska), z których wyhodowano odmiany uprawne wytrzymałe na mróz. Odmiany te dają nieco gorsze owoce od owoców odmian europejskich, a poza tym są one mniej słodkie. Dodatnią właściwością tych odmian jest jednak ich wytrzymałość na mróz i odporność na choroby.
Formowanie i cięcie
Winorośl możemy rozmnażać sami z sadzonek, częściej jednak kupujemy sadzonki ukorzenione. Sadzimy je na wiosnę w rozstawie 2x2 m lub 2x1,5 m albo też przy ścianach czy płotach w odległości 40—50 cm od tych osłon. Winorośl jest pnączem, toteż trzeba ją zawsze rozpinać na jakimś rusztowaniu lub na drutach.
Z posadzonego krzewu lub sadzonki wyrastają w pierwszym roku pędy długości 30—40 cm. Na wiosnę powinny być one przywiązane do palika, aby nie pokładały się po ziemi. W ciągu lata wokół młodych winorośli należy często niszczyć chwasty.
Jeśli posadziliśmy sadzonkę, to na całej jej części umieszczonej w ziemi wyrastają korzenie, Z korzeni tych zostawiamy tylko te, które wyrastają z dolnego końca sadzonki; korzenie wyrastające z górnych i środkowych części sadzonki należy w ciągu lata ostrożnie usuwać (nie uszkadzając przy tym sadzonki), gdyż znajdując się blisko powierzchni narażone są na wymarzanie. W końcu sierpnia musimy pędy trochę przyciąć, żeby dalej nie rosły, lecz zdrewniały i stały się bardziej wytrzymałe na mróz. Jesienią całą łozę przyginamy i przykrywamy warstwą ziemi grubości 30—40 cm. Takie przykrycie zabezpieczy łozę przed zmarznięciem.
Na drugi rok wiosną odkrywamy winorośl i wszystkie łozy przycinamy, zostawiając 2—3 oczka. Wyrastające z nich pędy przywiązujemy do palika. Glebę dokoła nich oczyszczamy z chwastów. W końcu sierpnia łozy znowu trochę skracamy, a na zimę przyginamy je i przysypujemy ziemią. Trzeciego roku na wiosnę zaczynamy już formować krzew winorośli i rozpinać go na odpowiednim rusztowaniu lub drutach.
Potem co roku z dwóch łóz zastępczych jedną będziemy przycinali na 2—3 oczka, aby otrzymać dwie łozy zastępcze, a drugą na 9—12 oczek, aby otrzymać łozę owocującą. Na tym polega co roku formowanie sznura jednoramiennego. W podobny sposób formuje się sznur dwuramienny.
W ciągu okresu wegetacyjnego należy usuwać niepotrzebne pędy. Z kątów liści na łozie owocującej wyrasta często nie jeden pęd, lecz dwa lub nawet trzy. Jedne z nich są płodne inne niepłodne. Pędy niepłodne należy usuwać, gdy osiągną długość 12—15 cm. Po usunięciu pędów niepłodnych zostają nam tylko pędy płodne, które jeszcze w tym samym roku rozgałęziają się, gdyż wyrastają z nich przedwczesne pędy boczne, zwane pasierbami. Pasierby osłabiają krzew winny, wskutek czego usuwamy je w miarę pojawiania się ich na płodnych łozach owoconośnych. Gdy pędy owoconośne zaczną kwitnąć, należy je ogłowić, czyli uciąć ich wierzchołki. To ogławianie przyczyni się do lepszego wykształcenia się gron i szybszego ich dojrzenia. Pędy zastępcze powinny być również ogłowione, ale dopiero w końcu sierpnia.
Ochrona przed chorobami i szkodnikami
Najgroźniejszą chorobą winorośli jest mączniak rzekomy. Jest to choroba wywołana przez grzyb. Na liściach tworzą się plamy najpierw żółte, później żółtobrunatne, wierzchołki pędów zamierają i gniją, jagody zaś opadają. Europejska winorośl właściwa tak silnie ulega tej chorobie, zwłaszcza w latach mokrych i w miejscach wilgotnych, że przepada prawie cały plon. Dlatego też wszystkie odmiany europejskiej winorośli powinny być regularnie opryskiwane trzy razy do roku 1-procentową cieczą bordoską lub 1-procentowym Bordosolem. Pierwsze opryskiwanie stosuje się tuż przed kwitnieniem, drugie zaraz po zakończeniu kwitnienia, a trzecie wtedy, gdy jagody osiągną wielkość ziarn grochu. Mieszańce europejskiej winorośli z amerykańską winoroślą są dość odporne na tę chorobę i dlatego najczęściej nie wymagają opryskiwań.
Zbiory
Dojrzałe grona obcinamy nożyczkami. Jeśli utnie się je razem z kawałkiem łozy i tę łozę włoży do butelki czy innego naczynia z wodą, można je w niewielkiej ilości dość długo przechowywać w piwnicy czy w innym chłodnym pomieszczeniu.
Odmiany winorośli
W Polsce uprawia się zarówno odmiany winorośli właściwej, jak i mieszańce. Winorośl właściwą powinni uprawiać ci działkowcy, którzy mają szczególnie sprzyjające jej uprawie warunki klimatyczne, odpowiednie osłony, słoneczną wystawę itp., oraz ci, którzy mają już pewną wiedzę ogrodniczą i potrafią winorośl odpowiednio pielęgnować. Dla tych działkowców, którzy rozporządzają zaledwie przeciętnymi warunkami uprawy tego krzewu i nie mają żadnego doświadczenia nad ich uprawą, polecamy odmiany mieszańców.
Z odmian winorośli właściwej uprawia się u nas najczęściej Chrupkę Złotą, Perłę Czabańską, Królowę Winnic i Malinger Wczesny.
Chrupka Złota. Grona dość duże, rozgałęzione u nasady, o kulistych, żółtawych jagodach, na których od strony nasłonecznionej występują czerwone cętki. Jest to owoc deserowy; nadaje się jednak i do wyrobu wina. Dojrzewa w połowie września. Krzew nadaje się do uprawy tylko na najbardziej sprzyjających, ciepłych stanowiskach.
Perła Czabańska. Grona średniej wielkości, jagody zielonożółte, słodkie, bardzo smaczne; dojrzewają już w połowie sierpnia. Jest to odmiana najwcześniejsza i dlatego zasługuje na rozpowszechnienie na ciepłych stanowiskach.
Królowa Winnic. Grona duże lub średniej wielkości, jagody żółte z delikatnym rumieńcem, słodkie. Dojrzewają w połowie września lub trochę później.
Malinger Wczesny. Grona średniej wielkości, luźne, jagody zielonożółte, słodkie, lekko kwaskowate. Dojrzewają przy końcu sierpnia lub w pierwszych dniach września.
Z odmian mieszańców polecić można Aurorę, Seibel Biały i Seibel Czarny.
Aurora. Grona duże, rozgałęzione, jagody zielonkawe, dość duże; dojrzewają w pierwszej połowie września. Krzew wytrzymały na mróz i odporny na choroby. Daje dobre plony.
Seibel Biały. Grona długie, walcowate, słabo rozgałęzione, jagody średniej wielkości, zielonkawe; dojrzewają w pierwszej połowie września. Krzew wytrzymały na mróz i odporny na choroby. Nadaje się do uprawy nawet w północnych województwach.
Seibel Czarny. Grona średniej wielkości, nieco rozgałęzione; jagody nieduże, ciemnofioletowe, bardzo słodkie, nadają się do wyrobu wina. Krzew wyjątkowo płodny, wytrzymały na mróz i odporny na choroby, udaje się niemal na każdej glebie, nawet na piaskach. Odmiana ta może być sadzona nawet w północnych województwach.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
