Fizyka Mam nadzieję, że zawarte tu różne ciekawe i przydatne materiały przyczynią się do poszerzenia Waszej wiedzy i pomogą Wam w nauce chemii.

Laureaci nagrody Nobla w dziedzinie fizyki

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki – osoby, które za swój wkład w rozwój fizyki zostały wyróżnione przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk Nagrodą Nobla. Przyznawane od 1901 roku wyróżnienie ufundowane zostało przez szwedzkiego przemysłowca, Alfreda Nobla w jego testamencie. Spadkiem fundatora zarządza Fundacja Nobla, która inwestuje środki w taki sposób, by nagroda mogła być przyznawana corocznie.

Nominacje i wybór laureatów

Laureatów nagrody wybiera Królewska Szwedzka Akademia Nauk spośród kandydatów rekomendowanych przez działający przy akademii Komitet Noblowski w dziedzinie fizyki. Komitet składa się z sześciu osób, wybieranych spośród członków akademii na trzyletnie kadencje. Celem gremium jest przeprowadzanie procedury zbierania kandydatur oraz ich wstępna selekcja. Nominacje na laureatów nadsyłać mogą jedynie wybrane przez komitet osoby, należące do jednej z poniższych grup:

członkowie (szwedzcy lub zagraniczni) Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk,
dotychczasowi laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki,
specjalizujący się w fizyce profesorowie i adiunkci, zatrudnieni na uniwersytetach i politechnikach Szwecji, Norwegii, Danii, Finlandii, Islandii lub pracownicy naukowi Instytutu Karolinska w Sztokholmie,
członkowie Komitetu Noblowskiego w dziedzinie fizyki,
zatrudnieni na równorzędnych stanowiskach na jednym z co najmniej sześciu wybranych przez Akademię uniwersytetów (warunek ten ma na celu zapobieżenie faworyzowaniu kandydatów pod względem narodowościowym),
inni naukowcy uznani przez Akademię za odpowiednich.

Wybór przez Akademię osób i placówek opisanych w dwóch ostatnich punktach następuje do końca września każdego roku[4]. Komitet Noblowski we wrześniu roku poprzedzającego wręczenie wyróżnienia rozsyła formularze nominacyjne do około trzech tysięcy spełniających kryteria osób[4]. Termin nadsyłania nazwisk kandydatów upływa 31 stycznia w roku wręczenia nagrody. Wstępnej selekcji zgłoszonych kandydatur dokonuje Komitet Noblowski, wybierając około 250–300 kandydatów, po czym powiadamia ekspertów w danych dziedzinach, którzy będą w stanie ocenić wkład merytoryczny osób nominowanych. Konsultacje takie trwają od marca do maja, następnie Komitet sporządza dla Akademii raport, zawierający opinie ekspertów oraz nazwisko lub nazwiska osób rekomendowanych przez Komitet do wyróżnienia. Dokument ten, po podpisaniu przez członków Komitetu, jest we wrześniu przedstawiany członkom Akademii. Dyskusja nad raportem odbywa się na dwóch spotkaniach sekcji fizycznej Akademii, po czym na początku października w głosowaniu większościowym wybierany jest laureat[4]. Nazwisko wyróżnionej lub wyróżnionych osób jest podawane do publicznej wiadomości. Wszelkie dokumenty, opinie ekspertów, nazwiska kandydatów oraz osób nominujących pozostają niejawne przez 50 lat.

Nagroda

Uroczystość wręczenia wyróżnień odbywa się co roku 10 grudnia w rocznicę śmierci fundatora w budynku sztokholmskiej filharmonii (od 1926 roku). Po wręczeniu dyplomów i medali, w ratuszu miejskim urządzany jest uroczysty bankiet na około 1300 gości w tym około 250 studentów. W obu imprezach obok laureatów i ich rodzin biorą udział król i królowa Szwecji oraz inni członkowie rodziny królewskiej, a także przedstawiciele rządu i parlamentu Szwecji.

Medal, który otrzymują laureaci podczas uroczystości wręczenia nagrody, zaprojektowany został przez Erika Lindberga. Przedstawia on personifikację Natury, z której twarzy zasłonę zdejmuje Geniusz Nauki[6]. Na otoku medalu znajduje się inskrypcja w języku łacińskim, będąca cytatem z VI księgi Eneidy Wergiliusza:

Inventas vitam juvat excoluisse per artes.

Pod postaciami Natury i Geniuszu wygrawerowane jest imię i nazwisko laureata oraz napis REG. ACAD. SCIENT. SUEC, oznaczający Królewską Szwedzką Akademię Nauk. Każdy z laureatów otrzymuje ponadto dyplom, o wyglądzie którego rokrocznie decyduje akademia. Treść dyplomu, kaligrafowana ręcznie po szwedzku, pozostaje niezmieniona.

Poza dyplomem i medalem wyróżnieni Nagrodą Nobla otrzymują pewną kwotę pieniędzy, która nie jest stała (np. w 2017 roku wynosiła 9 mln SEK do podziału między laureatów). Środki na ufundowanie nagrody pochodzą z majątku, pozostawionego przez Alfreda Nobla i są, zgodnie z jego testamentem, inwestowane przez Fundację Nobla.

Laureaci

W latach 1901–2016 wyróżnionych Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki zostało łącznie 203 osoby, w tym dwie kobiety: Maria Skłodowska-Curie (1903) oraz Maria Göppert-Mayer (1963). John Bardeen, jako jedyny laureat, uhonorowany został dwukrotnie: w 1956 za udział w wynalezieniu tranzystora, oraz ponownie w 1972 za wkład w rozwój teorii nadprzewodnictwa (tzw. teoria BCS). Najmłodszym laureatem był wyróżniony w 1915 roku wraz z ojcem William Lawrence Bragg za wkład w badanie struktury krystalicznej przy użyciu promieni Röntgena, który w chwili ogłoszenia wyróżnienia miał 25 lat. W wieku 88 lat Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymał za wkład w rozwój astrofizyki Raymond Davis, stając się tym samym najstarszym laureatem.

Statut Fundacji Nobla przewiduje możliwość wyróżnienia do trzech osób każdego roku, między które dzielona jest nagroda pieniężna. Do 2016 roku Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki wręczona została 110 razy, przy czym 47-krotnie laureatem była jedna osoba, 32 razy zostały wyróżnione dwie osoby, zaś sytuacja, gdy wyróżnionych było trzy osoby, miała miejsce 31 razy.

Sześciokrotnie Królewska Szwedzka Akademia Nauk zdecydowała nie przyznawać wyróżnienia na mocy zapisu w statucie Fundacji, który stwierdza, że, jeśli w danym roku spośród zaproponowanych kandydatów nie ma osoby, której wkład w rozwój nauki, zdaniem Akademii, zasługiwałby na nagrodę, wówczas środki pieniężne na nagrodę są rezerwowane i mogą być wydane jako dodatkowa nagroda w kolejnym roku. Jeśli w następnym roku nie został wskazany laureat zaległej nagrody, zarezerwowane na nią środki wracają do dyspozycji Fundacji.

Lista laureatów

Poniższa tabela zawiera chronologiczny spis osób, odznaczonych Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki, z podaniem uzasadnienia i miejsca pracy w chwili otrzymania wyróżnienia.

Rok	Wyróżniony	Afiliacja	Uzasadnienie
1901	Wilhelm Conrad Röntgen	Uniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachium	„W uznaniu zasług, które oddał przez odkrycie promieni nazwanych jego imieniem”
1902	Hendrik Lorentz	Uniwersytet w Lejdzie	„W uznaniu niezwykłych zasług, jakie oddali przez badania nad wpływem magnetyzmu na zjawisko promieniowania”
	Pieter Zeeman	Universiteit van Amsterdam
1903	Henri Becquerel	École polytechnique	„W uznaniu niezwykłych zasług, jakie oddał przez odkrycie radioaktywności naturalnej”
	Pierre Curie	École supérieure de physique et de chimie industrielles de la ville de Paris	„W uznaniu ich zasług, jakie oddali poprzez wspólne badania nad zjawiskiem promieniotwórczości odkrytym przez profesora Henri Becquerel’a”
	Maria Skłodowska-Curie	École supérieure de physique et de chimie industrielles de la ville de Paris
1904	John William Strutt	Royal Institution of Great Britain	„Za badania nad gęstością najważniejszych gazów i odkrycie argonu”
1905	Philipp Lenard	Uniwersytet Chrystiana Albrechta w Kilonii	„Za jego prace dotyczące promieni katodowych”
1906	Joseph John Thomson	University of Cambridge	„W uznaniu zasług za teoretyczne i eksperymentalne badania nad przewodnictwem elektrycznym gazów”
1907	Albert Michelson	University of Chicago	„Za jego precyzyjne przyrządy optyczne i spektroskopowe i pomiary metrologiczne przeprowadzone przy ich użyciu”
1908	Gabriel Lippmann	Uniwersytet Paryski	„Za jego metodę fotograficznego odtwarzania kolorów opartą na zjawisku interferencji”
1909	Karl Ferdinand Braun	Uniwersytet w Strasburgu	„Za ich wkład w rozwój telegrafii bezprzewodowej”
	Guglielmo Marconi	Marconi Company
1910	Johannes Diderik van der Waals	Universiteit van Amsterdam	„Za swoją pracę nad równaniem stanu gazów i cieczy”
1911	Wilhelm Wien	Uniwersytet w Würzburgu	„Za swoje odkrycia dotyczące praw rządzących promieniowaniem cieplnym”
1912	Nils Gustaf Dalén	Gas Accumulator Company	„Za wynalezienie automatycznych regulatorów do stosowania w połączeniu z zasobnikami gazu do zasilania światłem latarni morskich i pław świetlnych”
1913	Heike Kamerlingh Onnes	Uniwersytet w Lejdzie	„Za jego badania dotyczące właściwości materii w niskich temperaturach, które doprowadziły, między innymi, do wytworzenia ciekłego helu”
1914	Max von Laue	Uniwersytet Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie nad Menem	„Za jego odkrycie dyfrakcji promieni Röntgena na kryształach”
1915	William Henry Bragg	University College London	„Za ich zasługi w badaniu struktury krystalicznej przy użyciu promieni Röntgena”
	William Lawrence Bragg	Uniwersytet Wiktorii w Manchesterze
1916	nie przyznano[35]
1917	Charles Glover Barkla	University of Edinburgh	„Za jego odkrycie charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego pierwiastków”
1918	Max Planck	Uniwersytet Humboldta w Berlinie	„W uznaniu jego zasług, które oddał w rozwoju fizyki przez odkrycie kwantów energii
1919	Johannes Stark	Uniwersytet w Greifswaldzie	„Za jego odkrycie efektu Dopplera w promieniach kanalikowych i za odkrycie rozszczepienia linii widmowych w polu elektrycznym”
1920	Charles Edouard Guillaume	Międzynarodowe Biuro Miar i Wag	„W uznaniu dla jego wkładu, jaki wniósł w pomiary precyzyjne w fizyce przez odkrycie anomalii w stopach niklowo-stalowych”
1921	Albert Einstein	Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft	„Za jego zasługi dla fizyki teoretycznej, a szczególnie za odkrycie praw rządzących efektem fotoelektrycznym”
1922	Niels Bohr	Uniwersytet Kopenhaski	„Za jego zasługi w badaniach nad strukturą atomu oraz emitowanego przez nie promieniowania”
1923	Robert Andrews Millikan	California Institute of Technology	„Za jego pracę nad elementarnym ładunkiem elektrycznym i efektem fotoelektrycznym”
1924	Karl Manne Georg Siegbahn	Uniwersytet w Uppsali	„Za jego odkrycia i badania w dziedzinie spektroskopii rentgenowskiej”
1925	James Franck	Uniwersytet w Getyndze	„Za ich odkrycie praw rządzących zderzeniami elektronu z atomem”
	Gustav Ludwig Hertz	Uniwersytet Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze
1926	Jean Baptiste Perrin	Uniwersytet Paryski	„Za jego odkrycie nieciągłej struktury materii, a szczególnie za odkrycie równowagi w procesach osadzania”
1927	Arthur Compton	University of Chicago	„Za odkrycie efektu nazwanego jego imieniem”
	Charles Thomson Rees Wilson	University of Cambridge	„Za jego metodę czynienia widzialnymi torów cząstek naładowanych elektrycznie, z wykorzystaniem kondensacji pary”
1928	Owen Willans Richardson	University of London	„Za jego prace nad zjawiskiem termoemisji, a w szczególności za odkrycie prawa nazwanego jego imieniem”
1929	Louis de Broglie	Uniwersytet Paryski	„Za jego odkrycie falowej natury elektronów”
1930	Chandrasekhara Venkata Raman	Uniwersytet w Kalkucie	„Za jego prace dotyczące rozpraszania światła i za odkrycie efektu nazwanego jego imieniem”
1931	nie przyznano[52]
1932	Werner Heisenberg	Uniwersytet Lipski	„Za stworzenie mechaniki kwantowej, zastosowanie której doprowadziło, między innymi, do odkrycia alotropowych form wodoru”
1933	Erwin Schrödinger	Uniwersytet Humboldta w Berlinie	„Za odkrycie nowych, produktywnych aspektów teorii atomów”
	Paul Dirac	University of Cambridge
1934	nie przyznano[56]
1935	James Chadwick	University of Liverpool	„Za odkrycie neutronu”
1936	Victor Franz Hess	Leopold-Franzens-Universität Innsbruck	„Za odkrycie promieniowania kosmicznego”
	Carl David Anderson	California Institute of Technology	„Za odkrycie pozytonu”
1937	Clinton Joseph Davisson	Bell Labs	„Za eksperymentalne odkrycie dyfrakcji elektronów na kryształach”
	George Thomson	University of London
1938	Enrico Fermi	Sapienza – Uniwersytet Rzymski	„Za pokazanie istnienia nowych pierwiastków promieniotwórczych wytworzonych przez napromieniowanie neutronami i za odkrycie reakcji jądrowych wywołanych przez powolne neutrony”
1939	Ernest Lawrence	University of California, Berkeley	„Za wynalezienie i udoskonalenie cyklotronu i wyniki otrzymane przy jego użyciu, w szczególności odnoszące się do pierwiastków sztucznie promieniotwórczych”
1940	nie przyznano[64]
1941	nie przyznano[65]
1942	nie przyznano[66]
1943	Otto Stern	Carnegie Institute of Technology	„Za jego wkład w rozwój metody promieni molekularnych i za jego odkrycie momentu magnetycznego protonu”
1944	Isidor Isaac Rabi	Columbia University	„Za jego metodę rezonansową obserwacji własności magnetycznych jąder atomowych”
1945	Wolfgang Pauli	Princeton University	„Za odkrycie zasady wykluczenia nazywanej również zasadą Pauliego”
1946	Percy Williams Bridgman	Harvard University	„Za wynalezienie aparatury do wytwarzania skrajnie wysokich ciśnień i za odkrycia, których dokonał przy jej użyciu w dziedzinie fizyki wysokich ciśnień”
1947	Edward Victor Appleton	Department of Scientific and Industrial Research	„Za jego badania nad fizyką wyższych warstw atmosfery, w szczególności za odkrycie tak zwanej warstwy Appeltona”
1948	Patrick Maynard Stuart Blackett	Uniwersytet Wiktorii w Manchesterze	„Za rozwinięcie metody komory Wilsona i za odkrycia, przy jej użyciu, w dziedzinach fizyki jądrowej i promieniowania kosmicznego”
1949	Hideki Yukawa	Cesarski Uniwersytet Kioto	„Za przewidzenie istnienia mezonów na podstawie teoretycznej pracy dotyczącej sił jądrowych”
1950	Cecil Frank Powell	University of Bristol	„Za rozwinięcie metody fotograficznej badania procesów jądrowych i za odkrycia związane z mezonami, dokonane przy zastosowaniu tej metody”
1951	John Douglas Cockcroft	Instytut Badań Energii Jądrowej	„Za ich pionierskie prace związane z przekształceniem jąder atomowych za pomocą sztucznie przyspieszanych cząstek”
	Ernest Walton	Trinity College w Dublinie
1952	Felix Bloch	Stanford University	„Za rozwinięcie nowych metod pomiarów precyzyjnych magnetyzmu jądrowego i odkrycia dzięki nim dokonane”
	Edward Mills Purcell	Harvard University
1953	Frits Zernike	Uniwersytet w Groningen	„Za przedstawienie metody kontrastu fazowego, a szczególnie za wynalezienie mikroskopu fazowo-kontrastowego”
1954	Max Born	University of Edinburgh	„Za fundamentalne badania w dziedzinie mechaniki kwantowej, a w szczególności za jego statystyczną interpretację funkcji falowej”
	Walther Bothe	Uniwersytet w Heidelbergu	„Za metodę koincydencji i odkrycia dokonane tą metodą”
1955	Willis Eugene Lamb	Stanford University	„Za odkrycia związane ze strukturą subtelną widma wodoru”
	Polykarp Kusch	Columbia University	„Za precyzyjne wyznaczenie momentu magnetycznego elektronu”
1956	John Bardeen	University of Illinois at Urbana-Champaign	„Za ich badania nad półprzewodnikami i wynalezienie tranzystora”
	Walter Houser Brattain	Bell Labs
	William Shockley	Beckman Coulter
1957	Chen Ning Yang	Institute for Advanced Study	„Za wnikliwe zbadanie tak zwanego prawa zachowania parzystości, co doprowadziło do ważnych odkryć związanych z cząstkami elementarnymi”
	Tsung-Dao Lee	Columbia University
1958	Pawieł Czerenkow	Instytut Fizyki Lebediewa	„Za odkrycie i interpretację efektu Czerenkowa”
	Ilja Frank	Uniwersytet Moskiewski
	Igor Tamm	Uniwersytet Moskiewski
1959	Emilio Segrè	University of California, Berkeley	„Za odkrycie antyprotonu”
	Owen Chamberlain	University of California, Berkeley
1960	Donald Arthur Glaser	University of California, Berkeley	„Za wynalezienie komory pęcherzykowej”
1961	Robert Hofstadter	Stanford University	„Za jego pionierskie badania rozpraszania elektronu w jądrach atomowych i dokonane na tej drodze odkrycia związane ze strukturą nukleonów”
	Rudolf Mößbauer	Uniwersytet Techniczny w Monachium, California Institute of Technology	„Za jego badania rezonansowej absorpcji promieniowania gamma i odkrycie w związku z tym efektu, który nosi jego imię”
1962	Lew Landau	Akademia Nauk ZSRR	„Za jego pionierskie teorie dotyczące skondensowanej materii, a w szczególności ciekłego helu”
1963	Eugene Wigner	Princeton University	„Za wkład w teorię jądra atomowego i cząstek elementarnych, a szczególnie za odkrycie i zastosowanie w tych teoriach podstawowych zasad symetrii”
	Maria Göppert-Mayer	University of California	„Za odkrycia związane z powłokowym modelem jąder atomowych”
	J. Hans D. Jensen	Uniwersytet w Heidelbergu
1964	Charles Townes	Massachusetts Institute of Technology	„Za fundamentalne prace w dziedzinie elektroniki kwantowej, które doprowadziły do skonstruowania oscylatorów i wzmacniaczy bazujących na zasadzie działania masera i lasera”
	Nikołaj Basow	Instytut Fizyki Lebediewa
	Aleksandr Prochorow	Instytut Fizyki Lebediewa
1965	Shin’ichirō Tomonaga	Uniwersytet w Tsukubie	„Za ich fundamentalne prace z dziedziny elektrodynamiki kwantowej, które wywarły duży wpływ na fizykę cząstek elementarnych”
	Julian Schwinger	Harvard University
	Richard Feynman	California Institute of Technology
1966	Alfred Kastler	École Normale Supérieure (Paryż)	„Za odkrycie i rozwój optycznych metod badania rezonansu Hertza w atomach”
1967	Hans Bethe	Cornell University	„Za jego wkład do teorii reakcji jądrowych, a w szczególności za odkrycia związane z wytwarzaniem energii w gwiazdach”
1968	Luis Walter Alvarez	University of California, Berkeley	„Za decydujący wkład w fizykę cząstek elementarnych, w szczególności za odkrycie wielkiej liczby stanów rezonansowych, co było możliwe dzięki rozwinięciu techniki korzystania z pęcherzykowej komory wodorowej i analizy danych”
1969	Murray Gell-Mann	California Institute of Technology	„Za jego wkład i odkrycia związane z fizyką cząstek elementarnych i ich oddziaływań”
1970	Hannes Alfvén	Politechnika Królewska	„Za fundamentalne prace i odkrycia w dziedzinie magnetohydrodynamiki i ich owocne zastosowania do różnych działów fizyki plazmy”
	Louis Néel	Centre national de la recherche scientifique	„Za fundamentalne prace i odkrycia związane z antyferromagnetyzmem i ferrimagnetyzmem, które doprowadziły do ważnych zastosowań w fizyce ciała stałego”
1971	Dennis Gabor	Imperial College London	„Za wynalezienie i rozwój metody holograficznej”
1972	John Bardeen	University of Illinois at Urbana-Champaign	„Za ich wspólne opracowanie teorii nadprzewodnictwa zwanej zwykle teorią BCS”
	Leon Cooper	Brown University
	John Robert Schrieffer	University of Pennsylvania
1973	Leo Esaki	Thomas J. Watson Research Center	„Za ich empiryczne odkrycie zjawiska tunelowania w półprzewodnikach i nadprzewodnikach”
	Ivar Giaever	General Electric
	Brian David Josephson	University of Cambridge	„Za teoretyczne przewidzenie własności prądu nadprzewodnictwa płynącego przez barierę tunelową, w szczególności tych zjawisk, które są znane jako efekty Josephson’a”
1974	Martin Ryle	University of Cambridge	„Za ich pionierskie badania w dziedzinie radioastrofizyki: Ryle za jego obserwacje i wynalazki, w szczególności techniki syntezy aparatury, Hewish za jego decydującą rolę w odkryciu pulsarów”
	Antony Hewish	University of Cambridge
1975	Aage Niels Bohr	Instytut Nielsa Bohra	„Za odkrycie związku pomiędzy ruchem kolektywnym i ruchem jednocząstkowym w jądrze atomowym i rozwinięcie teorii budowy jąder atomowych oparte na tym związku”
	Benjamin Mottelson	Nordic Institute for Theoretical Physics
	James Rainwater	Columbia University
1976	Burton Richter	Stanford Linear Accelerator Center	„Za ich odkrycie ważnej, podstawowej cząsteczki elementarnej”
	Samuel Ting	Massachusetts Institute of Technology
1977	Philip Warren Anderson	Bell Labs	„Za fundamentalne badania teoretyczne struktury elektronowej układów magnetycznych i nieuporządkowanych”
	Nevill Francis Mott	University of Cambridge
	John Hasbrouck van Vleck	Harvard University
1978	Piotr Kapica	Rosyjska Akademia Nauk	„Za podstawowe badania i odkrycia w dziedzinie fizyki niskich temperatur”
	Arno Penzias	Bell Labs	„Za ich odkrycie kosmicznego mikrofalowego promieniowania tła”
	Robert Woodrow Wilson	Bell Labs
1979	Sheldon Lee Glashow	Harvard University	„Za prace nad jednolitą teorią wzajemnego słabego i elektromagnetycznego oddziaływania cząstek elementarnych”
	Abdus Salam	International Centre for Theoretical Physics
	Steven Weinberg	Harvard University
1980	James Cronin	University of Chicago	„Za odkrycie naruszania jednej z fundamentalnych zasad symetrii w rozpadach neutralnych mezonów K”
	Val Fitch	Princeton University
1981	Nicolaas Bloembergen	Harvard University	„Za ich wkład w rozwój spektroskopii laserowej”
	Arthur Leonard Schawlow	Stanford University
	Kai M. Siegbahn	Uniwersytet w Uppsali	„Za jego wkład w rozwój spektroskopii elektronowej wysokiej rozdzielczości”
1982	Kenneth G. Wilson	Cornell University	„Za jego teorię zjawisk krytycznych w przejściach fazowych”
1983	Subramanyan Chandrasekhar	University of Chicago	„Za jego badania teoretyczne procesów fizycznych istotnych dla struktury i ewolucji gwiazd”
	William Fowler	California Institute of Technology	„Za jego badania teoretyczne i doświadczalne reakcji jądrowych ważnych dla powstania pierwiastków we Wszechświecie”
1984	Carlo Rubbia	CERN	„Za ich decydujący wkład do wielkiego projektu prowadzącego do odkrycia cząstek W i Z”
	Simon van der Meer	CERN
1985	Klaus von Klitzing	Instytut Maxa Plancka	„Za odkrycie kwantowego efektu Halla”
1986	Ernst Ruska	Towarzystwo Maxa Plancka	„Za jego podstawowe prace z optyki elektronowej i projekt pierwszego mikroskopu elektronowego”
	Gerd Binnig	IBM Zurich Research Laboratory	„Za ich projekt skaningowego mikroskopu tunelowego”
	Heinrich Rohrer	IBM Zurich Research Laboratory
1987	Johannes Georg Bednorz	IBM Zurich Research Laboratory	„Za postęp w odkryciu nadprzewodnictwa materiałów ceramicznych”
	Karl Alexander Müller	IBM Zurich Research Laboratory
1988	Leon Max Lederman	Fermilab	„Za metodę wiązki neutrinowej i przedstawienie dubletowej struktury leptonów poprzez odkrycie neutrina mionowego”
	Melvin Schwartz	Digital Pathways
	Jack Steinberger	CERN
1989	Norman F. Ramsey	Harvard University	„Za wynalezienie metody oscylacyjnych pól i ich użycie w maserach wodorowych i zegarach atomowych”
	Hans Georg Dehmelt	University of Washington	„Za rozwój techniki pułapek jonowych”
	Wolfgang Paul	Uniwersytet w Bonn
1990	Jerome I. Friedman	Massachusetts Institute of Technology	„Za ich pionierskie badania dotyczące głęboko nieelastycznego rozpraszania elektronów na protonach i związanych neutronach, co miało istotny wpływ na rozwój modelu kwarkowego w fizyce cząstek”
	Henry Kendall	Massachusetts Institute of Technology
	Richard E. Taylor	Stanford University
1991	Pierre-Gilles de Gennes	Collège de France	„Za odkrycie, że metody rozwinięte przy badaniu zjawisk uporządkowania w prostych układach mogą być uogólnione do bardziej złożonych form materii, na przykład ciekłych kryształów i polimerów”
1992	Georges Charpak	École supérieure de physique et de chimie industrielles de la ville de Paris	„Za wynalezienie i rozwój detektorów cząstek, a zwłaszcza wielodrutowej komory proporcjonalnej”
1993	Russell Alan Hulse	Princeton University	„Za odkrycie nowego typu pulsarów, które otworzyło nowe możliwości badania grawitacji”
	Joseph H. Taylor Jr	Princeton University
1994	Bertram Brockhouse	Uniwersytet McMaster	„Za rozwinięcie spektroskopii neutronowej”
	Clifford Shull	Massachusetts Institute of Technology	„Za rozwinięcie techniki dyfrakcji neutronowej”
1995	Martin Perl	Stanford University	„Za odkrycie leptonu tau”
	Frederick Reines	University of California, Irvine	„Za detekcję neutrina”
1996	David M. Lee	Cornell University	„Za odkrycie nadciekłości w izotopie helu-3”
	Douglas D. Osheroff	Stanford University
	Robert C. Richardson	Cornell University
1997	Steven Chu	Stanford University	„Za rozwój metod chłodzenia i pułapkowania atomów laserem”
	Claude Cohen-Tannoudji	Collège de France
	William D. Phillips	National Institute of Standards and Technology
1998	Robert B. Laughlin	Stanford University	„Za odkrycie cieczy kwantowej ze wzbudzeniami o ładunku ułamkowym”
	Horst Störmer	Columbia University
	Daniel C. Tsui	Princeton University
1999	Gerardus ’t Hooft	Uniwersytet w Utrechcie	„Za wyjaśnienie kwantowej struktury oddziaływań elektrosłabych”
	Martinus J.G. Veltman
2000	Żores Ałfiorow	Instytut Fizyki i Techniki im. Joffego	„Za osiągnięcia w dziedzinie półprzewodników heterostrukturalnych”
	Herbert Kroemer	University of California, Santa Barbara
	Jack Kilby	Texas Instruments	„Za jego wkład w wynalezienie układu scalonego”
2001	Eric Cornell	University of Colorado	„Za uzyskanie nowego stanu materii, tzw. kondensat Bosego-Einsteina, oraz za przeprowadzenie doświadczeń nad zbadaniem jego właściwości”
	Carl Wieman	University of Colorado
	Wolfgang Ketterle	Massachusetts Institute of Technology
2002	Raymond Davis	University of Pennsylvania	„Za wkład w rozwój astrofizyki, w szczególności za detekcję neutrin kosmicznych”
	Masatoshi Koshiba	Uniwersytet Tokijski
	Riccardo Giacconi	Associated Universities, Inc	„Za wkład w rozwój astrofizyki, który doprowadził do odkrycia kosmicznego źródła promieniowania rentgenowskiego”
2003	Aleksiej Abrikosow	Argonne National Laboratory	„Za pionierski wkład w rozwój teorii nadprzewodnictwa i nadciekłości”
	Witalij Ginzburg	Instytut Fizyki Lebediewa
	Anthony James Leggett	University of Illinois at Urbana-Champaign
2004	David Gross	University of California, Santa Barbara	„Za opracowanie teorii asymptotycznej swobody w silnych oddziaływaniach między cząsteczkami elementarnymi”
	Hugh David Politzer	California Institute of Technology
	Frank Wilczek	Massachusetts Institute of Technology
2005	Roy Glauber	Harvard University	„Za jego wkład w kwantową teorię koherencji optycznej”
	John Hall	University of Colorado	„Za wkład w rozwój precyzyjnej spektroskopii laserowej”
	Theodor Hänsch	Towarzystwo Maxa Plancka
2006	John C. Mather	Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda	„Za odkrycie, że kosmiczne mikrofalowe promieniowanie tła ma postać promieniowania ciała doskonale czarnego i za odkrycie anizotropii tego promieniowania”
	George F. Smoot	University of California, Berkeley
2007	Albert Fert	Université Paris-Sud	„Za odkrycie gigantycznego magnetooporu”
	Peter Grünberg	Forschungszentrum Jülich
2008	Yōichirō Nambu	University of Chicago	„Za odkrycie mechanizmu spontanicznego złamania symetrii w fizyce subatomowej”
	Makoto Kobayashi	Laboratorium Wysokich Energii	„Za odkrycie podstaw złamania symetrii co umożliwiło przewidzenie istnienia co najmniej trzech rodzin kwarków”
	Toshihide Maskawa	Uniwersytet Kioto
2009	Charles K. Kao	Standard Telephones and Cables	„Za odkrycie sposobu transmisji światła poprzez włókna optyczne”
	Willard S. Boyle	Bell Labs	„Za opracowanie półprzewodnikowego obwodu obrazującego – sensora CCD”
	George E. Smith	Bell Labs
2010	Andriej Gejm	University of Manchester	„Za przełomowe badania nad grafenem”
	Konstantin Nowosiołow	University of Manchester
2011	Saul Perlmutter	University of California, Berkeley	„Za odkrycie przyspieszającej ekspansji Wszechświata poprzez obserwacje odległych supernowych”
	Adam Riess	Johns Hopkins University
	Brian Schmidt	Australian National University
2012	Serge Haroche	Collège de France	„Za przełomowe eksperymentalne metody, które umożliwiają pomiar i manipulację pojedynczych układów kwantowych”
	David Wineland	University of Colorado
2013	François Englert	Université Libre de Bruxelles	„Za teoretyczne odkrycie mechanizmu, który pomaga nam zrozumieć pochodzenie masy cząstek subatomowych, co zostało niedawno potwierdzone dzięki odkryciu postulowanej cząstki elementarnej podczas eksperymentów ATLAS i CMS przeprowadzonych w Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN”
	Peter Higgs	Uniwersytet Edynburski
2014	Isamu Akasaki	Uniwersytet Meijo Uniwersytet Nagoya	„Za wynalezienie efektywnej niebieskiej diody elektroluminescencyjnej, która może być źródłem jasnego i energooszczędnego światła białego”
	Hiroshi Amano	Uniwersytet Nagoya
	Shūji Nakamura	University of California, Santa Barbara
2015	Takaaki Kajita	Uniwersytet Tokijski	„Za odkrycie oscylacji neutrin, co dowodzi, że mają one masę”[g][218][219]
	Arthur B. McDonald	Queen’s University
2016	David J. Thouless	University of Washington	„Za teoretyczne odkrycia w dziedzinie topologicznych przejść fazowych i topologicznych faz materii”
	Duncan Haldane	Uniwersytet Princeton
	John M. Kosterlitz	Brown University
2017	Rainer Weiss	Massachusetts Institute of Technology	„Za decydujący wkład w detektor LIGO i zaobserwowanie fal grawitacyjnych”
	Barry Barish
	Kip Thorne
Rok	Wyróżniony	Afiliacja	Uzasadnienie

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Zapoznaj się z pełną ofertą edukacyjną Akademii Media Informacyjne. Gwarantujemy najlepszą kadrę wykładowców oraz zaplecze lokalowe i sprzętowe. Wszystko na miarę trzeciego tysiąclecia.

Zapoznaj się z pełną ofertą edukacyjną Akademii Media Informacyjne. Gwarantujemy najlepszą kadrę wykładowców oraz zaplecze lokalowe i sprzętowe. Wszystko na miarę trzeciego tysiąclecia.

Zapoznaj się z pełną ofertą edukacyjną Akademii Media Informacyjne. Gwarantujemy najlepszą kadrę wykładowców oraz zaplecze lokalowe i sprzętowe. Wszystko na miarę trzeciego tysiąclecia.