 Historia dolara
Dolar amerykański jest jedną z najpopularniejszych walut świata. Wykorzystuje się go w wielu transakcjach, które przeprowadzane są na rynkach światowych. Jaka jest historia tej popularnej waluty? Kiedy właściwe się narodziła? Odpowiedź na powyższe pytania znajdziemy w poniższym artykule.
Pierwszych wzmianek o dolarze należy szukać u naszych sąsiadów w czechach. W tym kraju w miejscowości Joachimsthal (dzisiejszy Jachymov) w 1520 roku odkryto bogate złoża srebra. Jeden z właścicieli kopalni, w których wydobywano srebro, czeski hrabia Jeroným Šlik (bądź Schlick), rozpoczął bicie monet o wadze około 1 uncji nazwanej od miejscowości Joachimsthaler. W powszechnym użyciu nazwa monety Joachimsthaler została skrócona do taler. Nazwa przyjęła się również dla innych zagranicznych monet o podobnej wadze i wymiarach. W ten sposób w różnych krajach pojawiły się różne nazwy językowe: tolar (czeski), daler (duński, szwedzki i norweski), daalder (holenderski), tallero (włoski), daelder (flamandzki) i wreszcie dollar (angielski).
Do upowszechnienia się tej nazwy przyczynili się głównie kupcy holenderscy, dystrybuując swoje daaldery zarówno w Europie, jak i kilkunastu koloniach, między innymi w Holenderskich Indiach Wschodnich i w Nowej Holandii (dzisiejszy Nowy Jork). Warto zaznaczyć, że nazwa odnosiła się wyłącznie do monet. Banknotów jeszcze w tamtym czasie nie używano.
Daalder holenderski został wkrótce wyparty przez dolar hiszpański bardzo popularny w koloniach hiszpańskich w Nowym Świecie i na Filipinach. Dolar hiszpański był wówczas srebrną monetą o wartości równej ośmiu realom, dlatego też jej nazwa w języku hiszpańskim brzmiała „kawałek z ośmiu” (real de a ocho). Stał się też nieformalną walutą Ameryki, dokąd przywędrował z pobliskich kolonii hiszpańskich.
W 1690 roku jedna z trzynastu amerykańskich kolonii wypuściła pierwsze papierowe dolary (continentale). Banknoty były jednak łatwe do podrobienia, bez pokrycia w metalach szlachetnych i szybko straciły na wartości. Papierowy pieniądz wypadł całkiem z obiegu i powrócono do monet.
W 1781 roku Kongres mianował Bank of North America w Filadelfii pierwszym narodowym bankiem, aby wspierał operacje finansowe nowego rządu. W 1785 roku (aby mocniej uniezależnić się od korony brytyjskiej) przyjął dolar jako jednostkę monetarną Stanów Zjednoczonych.
W 1861 roku na potrzeby wojny secesyjnej wprowadzono po raz pierwszy do powszechnego obiegu papierowe amerykańskie dolary. Kongres zdecydował o wydrukowaniu banknotów o nominałach 5, 10 i 20 dolarów – wszystkich w kolorze zielonym. Dolary szybko otrzymały przydomek greenback. Z czasem doszły kolejne nominały 50 i 100 dolarów. Poza powszechnym obiegiem wyemitowano banknoty o nominale 500, 1000, 5000 oraz 10000 i 100 000. Banknoty dolarowe przedstawiają wizerunki prezydentów USA. Monety noszą nominały 1, 2, 5 oraz 25 i 50 centów. Wyemitowano również monetę 1 dolara, jednakże jest bardzo rzadko spotykana. Powszechnie stosuje się symbol $. Jeden dolar to 100 centów. Od tej pory zielone dolary stały się w pełni obiegową papierową walutą.
Współczesność
Dziś dolar jest oficjalną walutą: Stanów Zjednoczonych, Portoryko, Mikronezji, Marianów Północnych, Palau, Wysp Marshalla, Panamy, Ekwadoru (od 2000), Salwadoru (od 2001), Timoru Wschodniego, Zimbabwe (od 2009) oraz Bonaire, Saby i Sint Eustatius od 2011 roku. Jeden dolar amerykański dzieli się na sto centów amerykańskich.
Wartość dolara oparta była na parytecie złota. Parytet przyjęty w 1900 roku wynosił 20,67 dolara, a przyjęty w 1934 roku – 35 dolarów za uncję. Od 1933 roku zniesiono wymienialność dolara na złoto dla własnych obywateli. W 1971 roku USA wycofały się z tego parytetu. W 1972 roku uncja złota osiągnęła cenę 42 dolarów. W 1973 roku USA całkowicie odeszły od powiązania wartości dolara ze złotem – odtąd dolar stał się walutą płynną.
Plany zniesienia rezerwy złota, ogłoszone przez prezydenta Richarda Nixona w 1971 roku, doprowadziły do powstania Partii Libertariańskiej, która obok powstałej później Partii Konstytucyjnej jest jedną z sił politycznych w USA, które dążą do przywrócenia oparcia na kruszcach szlachetnych, uważając, iż brak pokrycia w złocie lub srebrze jest niezgodny z Artykułem I paragraf 10 Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Znaczna część członków ruchu Boston TEA Party również nawołuje do przywrócenia parytetu złota.
Wszystkie banknoty i monety wydane od roku 1861 są ważnym środkiem płatniczym i posiadają swoją wartość nominalną (oczywiście najstarsze monety i banknoty posiadają o wiele większą wartość kolekcjonerską). Swoją pozycję silnej waluty zyskał dopiero po II wojnie światowej, kiedy stał się walutą międzynarodową.
Wygląd
Papier, na którym są drukowane amerykańskie banknoty, składa się z około 75% bawełny, około 25% lnu oraz kilku ściśle tajnych składników. Tajemnicą są także proporcje. Aby był jeszcze trudniejszy do podrobienia, w mieszankę papieru wtapia się niebieskie i czerwone nitki. Pojedynczy banknot studolarowy od wyprodukowania do wycofania funkcjonuje przez ok. 9 lat. Żywotność banknotu dwudziestodolarowego wynosi ok. 4 lat, jednodolarowy niszczy się natomiast przed upływem 2 lat. Średnio trzeba wymieniać banknoty co 5 lat.
Na rewersie banknotu jednodolarowego znajdują się symbole masońskie: piramida z wszechwidzącym okiem, sowa, pieczęć króla Salomona, symbolika liczbowa związana z liczbą 13.
Emisja dolara
Emisją dolara zajmuje się mennica United States Mint zaś piecze nad walutą sprawuje Federal Reserve System. O tym, ile gotówki ma w danym roku znajdować się w obiegu decyduje Rada Federalna, w praktyce są emitowane papiery dłużne sprzedawane za gotówkę, bądź skupowane, przez co regulowana jest ilość gotówki w obiegu. Codziennie dodrukowywanych jest 38 milionów banknotów o wartości nominalnej 541 mln dolarów, które w 95% są przeznaczone do wymiany banknotów będących w użyciu na nowe. 48% z dziennego nakładu druku to banknoty jednodolarowe, które ulegają najszybszemu uszkodzeniu.
Jednocześnie na świecie w obrocie znajduje się około 405 bilionów dolarów, głównie w banknotach. Szacuje się, iż w tej sumie znajduje się około 32 bilionów banknotów fałszywych. Od kursu dolara zależy w wielu państwach poziom cen podstawowych produktów, znaczenie dolara jako waluty światowej spadło wraz z pojawieniem się euro, mimo wszystko cena dolara wciąż utrzymuje wysoką pozycję na rynkach walutowych. Dolar jest walutą wymienialną walutą prawie na całym świecie.
Dolar amerykański jest uznawany nieoficjalnie za walutę globalną. Wynika to z faktu, że jest powszechnie akceptowalny i rozpoznawalny. O jego sile świadczy również fakt, że od lat jest walutą, w której przechowywane są największe ilości rezerw banków centralnych z całego świata. W związku z tym operacje banków centralnych najczęściej dokonywane są przy użyciu dolarów. Dlaczego właśnie amerykańska waluta zyskała takie uznanie? Stało się tak, ponieważ stoi za nią siła amerykańskiej gospodarki oraz fakt, że Stany Zjednoczone są militarną potęgą. Dzięki temu dolar amerykański odgrywa wielką rolę w systemach finansowych, a jego ewentualne osłabienie ma pośredni wpływ na nasze finanse osobiste, nawet gdy gromadzimy je w złotówkach.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
