 Znaczenie dotyku
Dotykowy układ zmysłowy jest najwcześniej rozwijającym się i ważnym narządem służącym stworzeniu solidnej bazy do rozwoju innych układów zmysłowych. Dotyk jest niezmiernie ważny w opanowaniu umiejętności sensoryczno-motorycznych oraz praksji(planowania ruchów). Ma też duży wpływ na rozwój wzroku a także do pewnego stopnia słuchu. Układ dotykowy oddziałując na inne układy zmysłowe i ruchowe, pobudza wiele różnych poziomów i obszarów w mózgu.
Dobroczynne działanie dotyku
Zmysł dotyku jest w chwili narodzin jednym z najbardziej rozwiniętych zmysłów. Twój dotyk, Twoja bliskość sprawia, że maluch czuje się bezpiecznie. Dlatego też wciąż domaga się, abyś wziął go na ręce i przytulił.
W 1986 roku wspaniała obserwatorka noworodków, Tiffany Field, udowodniła dobroczynne działanie dotyku w swoim badaniu rezultatów masowania wcześniaków. Przez dziesięć dni pielęgniarki masowały grupę wcześniaków przez piętnaście minut, trzy razy dziennie. Wyniki przekroczyły wszelkie oczekiwania. Masowane noworodki przybierały na wadze czterdzieści siedem procent więcej niż się spodziewano. Rok później okazało się, że te same niemowlęta są inteligentniejsze niż dzieci, którymi zajmowano się w standardowy sposób.
Dr Field odkryła również, że jeśli przez piętnaście minut dziennie masować zdrowe urodzone o czasie niemowlęta, to płaczą mniej, są czujniejsze i bardziej zaangażowane społecznie, szybciej przybierają na wadze i mają niższy poziom hormonów stresowych we krwi.
Dlatego pamiętaj, że pełne miłości pieszczoty, którymi obdarzasz swoje dziecko, zaczęły się jeszcze w Twoim brzuchu, kiedy to przez całą dobę trwał w Twoim uścisku. Po urodzeniu maluch dalej upomina się dotyku i głaskania. Kontakt skórny stanowi dotykowy odpowiednik uspokajającego, hipnotycznego ruchu w łonie.
Dotyk nie jest jedynie przypomnieniem czasu spędzonego w brzuchu mamy. Tak jak mleko stanowi niezbędny „składnik odżywczy” dla rozwoju niemowlęcia.
Pamiętaj im więcej łaskoczesz, przytulasz i masujesz swojego malucha tym bardziej staje się ono silniejsze i szczęśliwsze.
Zaburzenia, które blokują rozwój poznawczy
Praca z ciałem zapobiega również nadwrażliwości bądź podwrażliwości w obrębie układu dotykowego lub proprioceptywnego. Zaburzenia tego typu blokują bowiem rozwój poznawczy, a tym samym rozwój mowy. Dla przykładu dzieci, które mają nadwrażliwość w obrębie dłoni, wykazują niechęć do dotykania nowych przedmiotów i tym samym eksplorowania nowego otoczenia. Podstawowy kanał zmysłowego poznawania u dziecka jest już na wstępie zablokowany (Maas, 1998, s. 63-67).
Dlatego niezmiernie ważne jest abyś już od pierwszych tygodni życia przyzwyczajał ciało swojego dziecko do przeróżnych faktur i konsystencji. W ten sposób uchronisz je przed obronnością dotykową a tym samym umożliwisz ciekawsze poznawanie świata i zapewnisz mnóstwo fascynujących doznań dotykowych.
Stymulacja czuciowa, działanie na zmysł dotyku przyniesie Twojemu dziecku nieocenione korzyści, dzięki nim tworzysz bowiem fundamenty niezbędne dla rozwoju funkcji wyższych. Dotyk pobudza mózg do działania !
Dotyk zmysłem najwcześniej się rozwijającym
Dotyk jest zmysłem najwcześniej się rozwijającym dlatego można go nazwać pierwotnym(Mass 1998). Wszyscy przechodzimy przez fazę prenatalną, w okresie ciąży otoczeni jesteśmy wodami płodowymi, które dostarczają wrażeń dotykowych całemu ciału i stanowią nasze pierwsze środowisko sensoryczne. Jest to najmniej wymagające i zarazem najbardziej satysfakcjonujące środowisko zapewniające nam ciepło, opiekę, bezpieczeństwo i do pewnego stopnia możliwość ruchu, jednak doznania zmysłowe, jakich nam dostarcza, związane są głównie z dotykiem. Tak więc dziecko rozpoczyna poznawanie świata od dotykania a zmysł ten jest później ważny dla jego przetrwania, ssania, przełykania, eksplorowania otoczenia i reagowania na nie.(Mass 1998).
Dotyk – źródło pierwszych doświadczeń o otaczającej rzeczywistości
Zmysł dotyku to możliwość odczuwania działania bodźców mechanicznych na skórę oraz niektóre błony śluzowe. Jest on najbardziej rozległym zmysłem, gdyż cała skóra jest pokryta zakończeniem nerwów wrażliwych na bardzo różnorodne naciski i bodźce, takie jak: ciepło, zimno, dotyk, ruch, napięcie.
Receptory dotyku są najgęściej rozmieszczone na opuszkach palców, w skórze warg i na czubku języka, (Frohlich, 1998; Krajewska, Franczyk, 2002). Dziecko nabywa pierwszych doświadczeń o otaczającej rzeczywistości biorąc przedmioty do ręki, które następnie wędrują do ust. W ten sposób Twój maluch dostarcza sobie wielu informacji na temat otaczających go przedmiotów. Przede wszystkim poznaje ich kształty, wagę, rozmiary, fakturę oraz temperaturę.
Dlaczego my dorośli patrząc np. na gumową kaczkę wiemy już, że jest miękka, lekka, smakuje i pachnie gumą? To proste, dlatego, że nie raz taki lub podobny przedmiot mieliśmy w rękach i podobnie jak nasze maluchy poznawaliśmy jego smak. Teraz wystarczy, że spojrzymy na gumową kaczkę, drewniany klocek czy kamień i już wiemy jakie te przedmioty są w dotyku, czy są ciężkie czy lekkie, czy też twarde czy miękkie.
Najważniejsze funkcje dotyku
U noworodka dotyk występuje automatycznie, kiedy jeszcze dobrze nie widzi ani nie mówi; instynktownie bada świat dotykiem. Receptory dotykowe w wargach umożliwiają ssanie, odruchy chwytne rąk pozwalają sięgać do źródła ciepła. Zmysł dotyku i czucia umożliwia dziecku odróżnienie siebie od innych ludzi i otaczającego świata.
U zdrowych dzieci rozwija się przed ukończeniem pierwszego roku życia. Mechanizm ten zwany też czuciem powierzchniowym jest bardzo ważny dla zachowania życia. Bez niego żylibyśmy w stanie ciągłego zagrożenia życia.
Czucie ostrzega nas o grożącym niebezpieczeństwie (Glenn 1996, Ackerman 1994). Zmysł dotyku pozwala nam odczuwać ból, który jest swoistą reakcją na specyficzne bodźce takie jak: oparzenia, rany cięte lub kłute, oddziaływanie mrozu.
Zmysł Propriocepcji
Na percepcję dotykową składa się nie tylko percepcja przez skórę, ale też przez mięśnie i stawy. Ciało postrzega samo siebie (wrażliwość proprioceptywna), postrzega również swoje ruchy (kinestezja), ale zwłaszcza wszystko to, co je dotyka (percepcja dotykowa). Nie są to percepcje odrębne, lecz łączące się w jedno wyobrażenie „ja w świecie” (Frohlich, 1998, s.22). Nasze proprioreceptory przekazują informację o naszym miejscu w przestrzeni, o tym, czy nasze żołądki są pełne, gdzie znajdują się nasze ręce, nogi i głowa, jak się poruszamy, jak się czujemy (Ackerman, 1994, s.32).
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
