 Inia amazońska
Inia amazońska – różowy delfin, który żyje w rzece
Kiedy myślimy o delfinach, wyobrażamy sobie otwartą, słoną wodę i radośnie wyskakujące z jej toni, wiecznie skore do zabawy butlonosy. Budzący sympatię wygląd sprawia, że aż chciałoby się popływać razem z nimi. Ale nie wszystkie delfiny są takie pluszowe z wyglądu. I nie wszystkie żyją w oceanach. A w dodatku niektóre z nich mogą być całkiem różowe.
Zaskakująco długi i wąski pysk, nieproporcjonalnie maleńkie oczka i szara lub różowa skóra, to główne cechy charakterystyczne stwora, który występuje w systemie rzecznym Ameryki Południowej. To jeden z delfinów rzecznych: inia amazońska (Inia geoffrensis).
Inia amazońska (Inia geoffrensis)
• długość ciała: 2-2,5 metra
• waga: 100-185 kilogramów
• występowanie: rzeki Amazonka i Orinoko oraz mniejsze rzeki i jeziora z nimi połączone w: Brazylii, Boliwii, Peru, Ekwadorze, Kolumbii i Wenezueli.
• pożywienie: zwierzęce – małej i średniej wielkości ryby, skorupiaki, żółwie wodne
• rozmnażanie: 1 młode co 1,5-3 lata
Inia amazońska to obecnie najliczniejszy gatunek delfinów rzecznych na świecie. Jest również największym z nich wszystkich. W dodatku, chociaż potocznie jest tak nazywana, wcale delfinem nie jest. Zarówno delfiny, jak i inie należą do waleni, jak i kladu zębowców, ale już niżej ich drogi się rozchodzą i są przypisane do zupełnie innych rodzin: inia amazońska do rodziny iniowatych, a delfin, na przykład butlonos – do rodziny delfinowatych. To jak z wilkiem szarym i niedźwiedziem brunatnym: oba gatunki są przypisane do psokształtnych, ale ich rodziny są zupełnie odrębne.
Samce inii są wyraźnie większe i cięższe od samic. Mimo że wydają się być klocowate i niezgrabne, są zaskakująco zwinne i zwrotne. Jest im to bardzo potrzebne w pogoni za obiadem, o której niżej opowiem trochę więcej. Kiedy popatrzymy na inię, zauważymy słabo wykształconą płetwę grzbietową. Jest ona bardzo krótka, ponieważ w rzecznym życiu dłuższa zupełnie się nie przydaje. Z jej powodu inia amazońska, patrząc na nią z boku, wygląda, jakby ciągle była lekko zgięta w pół.
Inie prowadzą raczej samotniczy tryb życia i rzadko zbierają się w grupy, które, jeżeli już, liczą zaledwie kilka osobników. Poza samotnikami najczęściej widoczne są pary składające się z matki i młodego znajdującego się pod jej opieką 2-3 lata. Większe grupki można spotkać w obszarach obfitujących w pożywienie i… turystycznych. Inie amazońskie stanowią jedną z popularnych atrakcji turystycznych w Ameryce Południowej. Ze względu na ich przyjazne nastawienie do ludzi, organizowane są tam liczne wyprawy na karmienie tych zwierząt.
Ten delfin rzeczny chętnie wchodzi w interakcje z ludźmi i jest do nich przyjaźnie nastawiony
Inia inna niż inne
U waleni dymorfizm płciowy, czyli widoczne gołym okiem różnice w wyglądzie samic i samców jest zazwyczaj słabo zaznaczony i na pierwszy rzut oka ciężko rozpoznać płeć danego zwierzęcia. W dodatku, jeśli już, to samice są zazwyczaj większe od samców. U inii amazońskiej jest zupełnie inaczej. Samiec jest bardzo wyraźnie większy od samicy: może być od niej nawet o pół metra dłuższy i o 80 kilogramów cięższy. Mogą różnić się od siebie także kolorem. Dorosłe osobniki zmieniają odcień skóry na różowawy, ale to u samców róż jest znacznie intensywniejszy.
Kolejną cechą, która wyróżnia je na tle innych waleni wyposażonych w zęby (zębowców) jest dieta. Większość zębowców żywi się zaledwie kilkoma, kilkunastoma gatunkami innych zwierząt. Inia amazońska nie jest tak wybredna, w jej menu znajduje się ponad 50 różnych gatunków ryb, takich jak pielęgnicowate, piranie czy sumy. Do tego dochodzą jeszcze kraby słodkowodne i rzeczne żółwie. Upodobania kulinarne inii zmieniają się w ciągu roku. W trakcie pory suchej, kiedy ryby mają mniej możliwości ucieczki, inie polują na swoje ulubione gatunki. W porze deszczowej jednak, kiedy rzeki wzbierają i wylewają się z koryt, ryby rozpierzchają się po całej okolicy i znacznie trudniej je złapać. O tej porze roku nie ma wyboru – inie po prostu nie mogą być wybredne.
Dodatkową różnicę stanowi także budowa układu kostnego. U “zwykłych” delfinów kręgosłup w odcinku szyjnym jest zrośnięty na sztywno – nie mają one możliwości swobodnego ruszania głową. A inie mają. Ich kręgi szyjne nie są ze sobą połączone, dzięki czemu mogą bez problemu kręcić głową we wszystkich kierunkach.
Płetwy piersiowe są wąskie i długie, za to grzbietowa jest bardzo słabo rozwinięta
Pościg wśród drzew
Wydłużony pysk, przypominający osobliwy, uzębiony dziób, jest cechą charakterystyczną inii. Jest on bardzo przydatny podczas rozgryzania skorup żółwi i krabów oraz… pościgów za zdobyczą pomiędzy gęsto rosnącymi drzewami. W trakcie pory deszczowej, kiedy południowoamerykańskie rzeki wylewają, wiele ryb zapuszcza się na żer na rozległe rozlewiska w dżungli. A inie podążają za nimi. Nie są zbyt szybkie, są za to bardzo zwrotne dzięki długim i wąskim płetwom piersiowym, które pomagają im lawirować w ciasnych przestrzeniach między drzewami. Długi “dziób” i ruchoma głowa pozwalają im na pochwycenie ryby, kluczącej w zaroślach.
Mimo że nie zwykły tworzyć stałych stad składających się z większej ilości osobników, zdarza im się formować niewielkie grupy na czas polowania w rzekach. W jego trakcie inie chętnie współpracują ze sobą nawzajem oraz… z innymi gatunkami. Obserwowano inie amazońskie polujące wspólnie z ariraniami amazońskimi, czyli wydrami wielkości człowieka oraz sotaliami amazońskimi. Polega to zazwyczaj na zaganianiu w jedno miejsce większych ławic ryb, z których później każdy ze współpracujących gatunków wybiera te ulubione. Ze względu na różnice w upodobaniach kulinarnych, zwierzęta nie konkurują ze sobą w jakimś znaczącym stopniu o pokarm.
Inia amazońska ma długi, naszpikowany zębami pysk i potrafi swobodnie poruszać głową
Ojciec nieznany? To na pewno delfin
Według wierzeń amazońskiej ludności inie amazońskie potrafią nocą przybierać ludzką formę. Najpopularniejsza legenda dotyczy przemiany delfina w przystojnego mężczyznę, który uwodzi wybraną przez siebie kobietę, spędza z nią upojną noc i zapładnia ją. Nad ranem powraca do rzeki i zmienia się z powrotem w inię amazońską. Kobieta może tego nie pamiętać, dlatego mówi się, że jeżeli nie wiadomo, kto jest ojcem dziecka, to z pewnością sprawka inii. Ta legenda powstała najprawdopodobniej dlatego, że w małych, zamkniętych społecznościach południowoamerykańskich kazirodztwo i seks poza małżeński były bardzo powszechne, musiano zatem wymyślić sposób na “racjonalne” wytłumaczenie ciąży, która nie powinna się pojawić.
W innej legendzie inia przemienia się nie tylko w mężczyznę, ale również kobietę. Uwodzi wybraną przez siebie osobę dowolnej płci, która, oszołomiona pięknem tajemniczej postaci, podąża za nią do rzeki i kończy swoje ludzkie życie w jej odmętach, przemieniając się w delfina.
W niektórych, najbardziej prymitywnych plemionach zamieszkujących brzegi rzek w rejonach występowania inii amazońskiej do dziś można spotkać osoby, które unikają terenów przybrzeżnych nocą w obawie przed zmiennokształtnymi iniami.
Inie amazońskie to niezwykłe zwierzęta. Są zaliczane do jednego z pięciu gatunków zwierząt określanych jako delfiny słodkowodne, chociaż, jak już wiecie z początku tego artykułu, z faktycznymi delfinami mają mniej wspólnego, niż mogłoby się wydawać. 3 z tych gatunków można spotkać w rzekach Ameryki Południowej, jeden w indyjskim Gangesie oraz jeden w chińskiej rzece Jangcy.
Jest jednak jeden gatunek prawdziwego delfina, taki, który należy do rodziny delfinowatych i jako jedyny jej przedstawiciel rzeczywiście upodobał sobie słodkowodne środowisko. To sotalia amazońska (Sotalia fluviatilis) – ta sama, która czasem poluje razem z inią amazońską.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
