„Dzien 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodleglego bytu panstwowego i jako dzien po wsze czasy zwiazany z wielkim imieniem Józefa Pilsudskiego, zwycieskiego Wodza Narodu w walkach o wolnosc Ojczyzny - jest uroczystym Swietem Niepodleglosci”.
We srode 11 listopada obchodzimy 102. rocznice odzyskania przez nasza Ojczyzne niepodleglosci po 123 latach niewoli austriackiej, pruskiej i rosyjskiej. Dzien ten zostal uznany za swieto panstwowe cytowana wyzej ustawa z 23 kwietnia 1937 r. o Swiecie Niepodleglosci, ale uroczyste obchody odbywaly sie juz wczesniej.
W miedzywojniu okreslenie daty odrodzenia Rzeczypospolitej Polskiej pozostawalo kwestia dyskusyjna. Watpliwosci nie budzil natomiast jej symboliczny charakter, bowiem nie sposób bylo wskazac jednego wydarzenia przesadzajacego o wskrzeszeniu polskiej panstwowosci. Wybór daty Swieta Niepodleglosci wiazal sie z zakonczeniem I wojny swiatowej w wyniku podpisania rozejmu w Compiègne 11 listopada 1918 r. W tym samym czasie Rada Regencyjna, organ wladzy zwierzchniej Królestwa Polskiego, przekazala wladze wojskowa i naczelne dowództwo wojsk polskich, jej podleglych, Józefowi Pilsudskiemu, który dzien wczesniej powrócil do Warszawy z niewoli w Magdeburgu. Trzy dni pózniej Rada powierzyla mu takze wladze cywilna. Przyszlemu Naczelnikowi Panstwa podporzadkowal sie Tymczasowy Rzad Republiki Polskiej w Lublinie pod przewodnictwem Ignacego Daszynskiego, dzialajacy od 7 listopada.
Pierwszy raz odzyskanie niepodleglosci powszechnie upamietniono 14 listopada 1920 r. Wczesniej nie bylo to w pelni mozliwe ze wzgledu na toczace sie walki o ksztalt granic i byt Rzeczypospolitej. W latach 1919 - 1936 obchody odzyskania niepodleglosci odbywaly sie zwykle w pierwsza niedziele po 11 listopada i mialy charakter wojskowy. W calym kraju odbywaly sie wówczas rewie wojskowe, msze swiete za Ojczyzne i uroczystosci panstwowe. W Belwederze zas organizowano ceremonie wreczania orderów Virtuti Militari za mestwo okazane w walce o wolnosc.
Jednak dopiero w 1926 r. dzien 11 listopada formalnie uznano za date odzyskania niepodleglosci. Okólnik wydany przez prezesa Rady Ministrów Józefa Pilsudskiego ustanawial ten dzien wolnym od pracy w administracji rzadowej. Od tamtej pory marszalek Pilsudski co roku na placu Saskim w Warszawie - nazwanym jego imieniem w 10. rocznice odrodzenia - dokonywal przegladu pododdzialów wojsk i odbieral defilade. Ostatnia w 1934 r. na Polu Mokotowskim. W 1932 r. dzien 11 listopada stal sie tez wolnym od nauki. Wedlug ówczesnego Ministerstwa Wyznan Religijnych i Oswiecenia Publicznego „powinien byc wykorzystywany do celów wychowawczego oddzialywania na mlodziez w duchu obywatelsko-panstwowym na tle wydarzen dziejowych z tym dniem zwiazanych”.
11 listopada w charakterze swieta panstwowego celebrowany byl w dwudziestoleciu miedzywojennym jedynie dwukrotnie - w 1937 i 1938 r. W pierwszym przypadku obchody uswietnilo odsloniecie pomnika gen. Józefa Sowinskiego w Parku Wolskim. Natomiast w 20. rocznice odrodzenia Polski, w atmosferze nadciagajacego zagrozenia wojennego, zostala zorganizowana wielka defilada wojskowa polaczona z manifestacja poparcia narodu dla armii.
W czasie II wojny swiatowej obchodzenie Swieta Niepodleglosci bylo zabronione. Pamiec jednak kultywowano konspiracyjnie, glównie w ramach dzialan „malego sabotazu”. Na murach miast pojawialy sie okolicznosciowe napisy, a w miejscach o trwalej symbolice narodowej skladano wience i mocowano bialo-czerwone flagi.
Po wojnie Krajowa Rada Narodowa ustawa z 22 lipca 1945 r. o ustanowieniu Narodowego Swieta Odrodzenia Polski uczynila swietem panstwowym 22 lipca, rocznice ogloszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w 1944 r., jednoczesnie znoszac Swieto Niepodleglosci. Az do 1989 r. celebrowanie 11 listopada grozilo represjami aparatu komunistycznego PRL. Odbywaly sie jednak patriotyczne manifestacje, uznawane za nielegalne zgromadzenia. I choc w latach 80. XX w. delegacje rzadowe zaczely skladac wience pod Grobem Nieznanego Zolnierza, to jeszcze w 1988 r. milicja rozpedzila swietujacych.
Swieto Niepodleglosci obchodzone 11 listopada zostalo przywrócone przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ustawa z 15 lutego 1989 r. pod nazwa „Narodowe Swieto Niepodleglosci”. Z kolei 11 listopada 1997 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjal uchwale gloszaca m. in.: „Ta uroczysta rocznica sklania takze do refleksji nad pólwieczem, w którym wolnosciowe i demokratyczne aspiracje Polaków byly dlawione przez hitlerowskich i sowieckich okupantów, a nastepnie – obca naszej tradycji – podporzadkowana Zwiazkowi Radzieckiemu komunistyczna wladze”.
Co roku w obchodach biora takze udzial przedstawiciele Izby, na czele z Marszalkiem Sejmu. Straz Marszalkowska wystawia posterunek honorowy przed Grobem Nieznanego Zolnierza, a jej funkcjonariusze uczestnicza w defiladzie pododdzialów sluzb mundurowych. Tradycyjnie jest to równiez dzien otwarty w Sejmie, w trakcie którego kompleks budynków przy ul. Wiejskiej zwiedzaja dziesiatki tysiecy zainteresowanych. W tym roku jednak nie bedzie to mozliwe ze wzgledów sanitarnych.
Wiwat Niepodlegla!
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
