Lato to prawdopodobnie najbardziej lubiana pora roku. Dzieci i mlodziez zaczynaja wtedy wakacje, dorosli urlopy wypoczynkowe. Poza tym caly okres letni sprzyja przyjemnym aktywnosciom jak plazowanie, jazda na rowerze, grillowanie i wiele innych. Kiedy wiec oficjalnie przypada pierwszy dzien lata?
Kiedy przypada pierwszy dzien lata?
Pod pojeciem pierwszy dzien lata rozumiemy dwa terminy: poczatek lata kalendarzowego i astronomicznego. Róznica pomiedzy nimi wynosi 1 lub 2 dni dni. Pierwszy dzien lata kalendarzowego zawsze przypada 22 czerwca, natomiast poczatek lata astronomicznego uzalezniony jest od przesilenia letniego, czyli momentu, w którym ziemia maksymalnie wychyla sie w kierunku slonca. Jest to zarazem najdluzszy dzien w roku, a po nim nastepuje najkrótsza noc. Wraz z kolejnymi dniami sytuacja sie odwraca i dni sa krótsze. Na pólkuli pólnocnej jest to data miedzy 20 a 22 czerwca - w 2021 roku jest to 21 czerwca. Koniec lata nastepuje w momencie równonocy jesiennej, czyli miedzy 22 a 23 wrzesnia (równiez na pólkuli pólnocnej).
Pierwszy dzien lata – kiedys i dzis.
Od czasów prehistorycznych przesilenie letnie bylo postrzegane jako znaczaca chwila roku w wielu kulturach i bylo naznaczone swietami i rytualami. Pierwszy dzien lata w wielu miejscach na swiecie celebrowany jest z przytupem. W krajach anglosaskich jest to swieto Midsummer, w germanskich Mittsommerfest, gdyz tradycyjnie w wielu regionach o klimacie umiarkowanym (zwlaszcza w Europie) przesilenie letnie jest postrzegane jako srodek lata. W Polsce i innych panstwach slowianskich obchodzi sie natomiast Noc Kupaly. W ten sposób lato witali juz nasi przodkowie, którzy rozpalali ogromne ogniska nazywane sobótkami, tanczac przy tym i spiewajac. Dziewczeta puszczaly w rzece wianki z zapalonymi swiecami, w nadziei, ze jakis kawaler wylowi je z wody. Mialo to zapowiadac szybkie zamazpójscie. Stad Noc Kupaly nazywana jest czasami slowianskimi Walentynkami.
Folklor i slowianskie wierzenia religijne
Wiele obrzedów zwiazanych z tym swietem jest zwiazanych z rola wody w plodnosci i rytualnym oczyszczeniu. Wynika to ze starozytnych obrzedów Kupaly. W dzien Kupaly mlodzi ludzie przeskakuja plomienie ognisk w rytualnej próbie odwagi i wiary. Niepowodzenie zakochanej pary w ukonczeniu skoku, trzymajac sie za rece, jest oznaka ich przeznaczenia.
Istnieje starozytne wierzenie Kupaly, ze wigilia Iwana Kupaly to jedyna pora roku, kiedy kwitna paprocie. Dobrobyt, szczescie, wnikliwosc i moc spadaja na kazdego, kto znajdzie kwiat paproci . Dlatego tej nocy mieszkancy wioski wedruja po lasach w poszukiwaniu magicznych ziól, a zwlaszcza nieuchwytnego kwiatu paproci.
Tradycyjnie niezamezne kobiety, których symbolem sa girlandy we wlosach, jako pierwsze wchodza do lasu. Za nimi ida mlodzi mezczyzni. Dlatego poszukiwanie ziól i kwiatu paproci moze doprowadzic do rozkwitu relacji miedzy parami w lesie.
Jednak biologicznie paprocie nie sa roslinami okrytozalazkowymi (roslinami kwitnacymi) i rozmnazaja sie przez zarodniki - nie moga kwitnac.
Zwyczaje naszych przodków zachowaly sie do czasów wspólczesnych – z okazji pierwszego dnia lata w wielu polskich miastach i miasteczkach organizowane sa imprezy plenerowe i festyny rodzinne. Chetni moga wiec posluchac koncertów gwiazd muzyki, wziac udzial w warsztatach wyplatania wianków, grach terenowych czy przekasic cos dobrego. Jedna z najwiekszych imprez na powitanie lata odbywa sie w Warszawie – Wianki nad Wisla. W ramach tego wydarzenia oprócz koncertu, pokazów sztucznych ogni organizowane sa regaty, piknik swietojanski czy wodowanie wianka. Przy tym nalezy podkreslic, ze Noc Kupaly to swieto pochodzenia poganskiego. Koscioly chrzescijanskie od wieków próbowaly wykorzenic z kultury obchody Sobótki, stad czesto przy obchodach przesilenia letniego wymienia sie obok noc swietojanska tj. Wigilie sw. Jana obchodzona z 23 na 24 czerwca.
Przesilenie letnie
Przesilenie letnie na pólkuli pólnocnej (zwane tez czesto przesileniem czerwcowym) wystepuje wtedy gdy biegun pólnocny ma swój maksymalny przechyl w strone Slonca. W czasie przesilenia letniego Slonce pokonuje najdluzsza droge na niebie, dlatego w tym dniu jest najwiecej swiatla dziennego. W obrebie kola podbiegunowego w okresie przesilenia letniego panuje ciagle swiatlo dzienne. Zgodnie z astronomiczna definicja pór roku, przesilenie letnie równiez wyznacza poczatek lata, które trwa do równonocy jesiennej.
Po przesileniu Slonce wydaje sie zmieniac kierunek i wracac w przeciwnym kierunku. Ruch, o którym tu mowa, to pozorna droga Slonca, gdy oglada sie jego pozycje na niebie o tej samej porze kazdego dnia, na przyklad w lokalne poludnie. W ciagu roku jego sciezka tworzy rodzaj splaszczonej ósemki, zwanej analemma. Oczywiscie samo Slonce sie nie porusza (chyba ze wezmie sie pod uwage jego wlasna orbite wokól galaktyki Drogi Mlecznej); zamiast tego ta zmiana pozycji na niebie, która zauwazamy na Ziemi, jest spowodowana nachyleniem osi Ziemi, gdy obiega ona Slonce, a takze eliptyczna, a nie kolowa orbita Ziemi.
Ciekawostki o przesileniu
Chociaz dzien przesilenia jest najdluzszym dniem w roku, najwczesniejsze wschody slonca w roku maja miejsce przed przesileniem letnim. Dokladny czas bedzie zalezal czesciowo od szerokosci geograficznej: na srodkowych szerokosciach geograficznych pólkuli pólnocnej wystepuje okolo tygodnia wczesniej niz przesilenie czerwcowe. Przyczyna czasu wschodów slonca jest zwiazana z nachyleniem osi obrotu Ziemi i eliptyczna (a nie kolowa) orbita Ziemi. Natomiast najpózniejsze zachody slonca, nastapia kilka dni po przesileniu, takze w zaleznosci od szerokosci geograficznej.
Slonce faktycznie zachodzi wolniej w czasie przesilenia, poniewaz zajscie ponizej horyzontu zajmuje wiecej czasu? Jest to zwiazane z katem zachodzacego slonca. Im dalej Slonce zachodzi na horyzoncie od zachodu, tym plytszy kat zachodzi. I odwrotnie, jest szybciej w równonocy lub w jej poblizu. Podsumowujac, ciesz sie tymi dlugimi romantycznymi letnimi zachodami slonca w czasie przesilenia lub w jego poblizu!
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
