Swieto Trzech Króli
Dopiero od 2011 roku dzien Swieta Trzech Króli jest znowu dniem ustawowo wolnym od pracy. Przestal nim byc decyzja Wladyslawa Gomulki, usankcjonowana przez peerelowski sejm w 1960 roku. Swieto Trzech Króli, a bardziej poprawnie Swieto Objawienia Panskiego, jest jednym z najdawniej ustanowionych swiat chrzescijanskich.
Slowo „objawienie” dobrze oddaje jego pierwotny charakter. Poczatkowo upamietnialo ono calosc objawienia sie Chrystusa swiatu – od narodzin, przez wizyte Trzech Króli, chrzest w Jordanie, az po pierwszy cud w Kanie Galilejskiej.
We wschodnich kosciolach kladziono duzy nacisk na przechowanie róznych opowiesci zwiazanych z pojawieniem sie Jezusa na swiecie. Wizyta magów byla nieraz w tej tradycji nie mniej swietowana niz same narodziny. Kosciól rzymski natomiast za wydarzenie najwyzszej wagi uznal Boze Narodzenie. Inne wydarzenia z wczesnego zycia Chrystusa byly w nim swietowane oddzielnie i z mniejsza atencja. Ostatecznie znaczenie Swieta Objawienia Panskiego skurczylo sie w tradycji lacinskiej do upamietnienia wizyty trzech króli u nowo narodzonego Jezusa.
Kontrowersje wzbudzaja same postaci trzech króli. Otóz istotnie w Biblii nie ma mowy o królach – wspomina ona o magach, nie podajac przy tym ich liczby. Nalezy tu wspomniec, ze slowo „mag” mialo niegdys troche inne znaczenie niz dzis. Biblijny lub sredniowieczny mag byl osoba uczona. W czasach spisywania Ewangelii magami powszechnie nazywano uczonych i kaplanów wschodnich kultów i religii, szczególnie perskiej proweniencji.
W póznej starozytnosci nie bylo wcale wiadome, ze chrzescijanstwo (a pózniej równiez islam) stanie sie religia panujaca w Europie i na Bliskim Wschodzie. Byl to czas, gdy rózne religie i systemy filozoficzne (takie jak manicheizm, neoplatonizm czy wlasnie chrzescijanstwo) znajdywaly duzy odzew wsród obywateli Cesarstwa Rzymskiego oraz Persji, rzadzonej przez Sasanidów. Dla czytelnika z V wieku n.e. wymowa epizodu, w którym magowie przynosza dary malemu Jezusowi, byla dosc jasna: przedstawiciele innych wyznan uznawali wyzszosc Jezusa i zapowiadali przyszla wielka kariere religii, której stal sie zalozycielem. Madrosc magów kontrastuje tu ze slepota króla Zydów Heroda, niepotrafiacego odnalezc Mesjasza. Interpretacje taka poglebia slynny wiersz T.S. Eliota Podróz trzech króli, skupiajacy sie na przezyciach podrózników ze wschodu.
We wczesnych przedstawieniach sceny ze skladaniem darów liczba magów-uczonych waha sie od dwóch do dwunastu. Biblia przekazuje tylko informacje o darach, jakie otrzymal Jezus – mirrze, zlocie i kadzidle. Stad w tradycji przyjelo sie, ze skladajacych dary bylo trzech. Ich imiona – Kacper, Melchior i Baltazar – pojawily sie dopiero w VIII wieku n.e. Jeszcze pózniejsze jest domniemanie, ze odwiedzajacy byli królami. W czasach nowozytnych scena wizyty trzech magów zatracila swoje pierwotne znaczenie. Nabrala natomiast innego: potezni i bogaci królowie skladaja w niej hold najubozszemu mieszkancowi Betlejem – Jezusowi. Takie ujecie epizodu stalo sie bardzo popularne wsród mniej zamoznych warstw spolecznych. Nowoczesny konflikt miedzy prawdami religii i obrazem swiata dostarczanym przez nauke uwypuklil kolejny sens opowiesci, dajacej obietnice jego zazegnania: w medrcach dopatrywano sie intelektualistów, których poznanie i krytyczny namysl moga prowadzic ku objawieniu.
Do dzis, na pamiatke darów, jakie królowie mieli przyniesc Jezusowi, kadzidlo i krede swieci sie w kosciele. Wierni zabieraja je do domów, a na drzwiach wypisuja litery K+M+B (inicjaly trzech medrców) i aktualny rok. Po lacinie skrót odczytywany jest jako blogoslawienstwo – Christus Mansionem Benedicat, czyli „Chryste blogoslaw temu domowi”.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
