Dzien Kobiet – coroczne swieto obchodzone 8 marca od 1910 roku. Pierwszy dzien kobiet obchodzony byl 28 lutego 1909, ustanowiony przez Socjalistyczna Partie Ameryki po zamieszkach i strajkach w Nowym Jorku.
Historia
Demonstracja sufrazystek w Nowym Jorku, 6 maja 1912 r.
Poczatki Miedzynarodowego Dnia Kobiet wywodza sie z ruchów robotniczych w Ameryce Pólnocnej i Europie. Pierwsze obchody Narodowego Dnia Kobiet odbyly sie 28 lutego 1909 r. w Stanach Zjednoczonych.
Zapoczatkowane zostaly one przez Socjalistyczna Partie Ameryki.
Wersja, jakoby mialo ono upamietniac odbywajacy sie rok wczesniej nowojorski strajk pracownic przemyslu odziezowego przeciwko zlym warunkom pracy i smierc 126 z nich zamknietych tam przez wlasciciela nie znajduje potwierdzenia w zródlach[potrzebny przypis]. Prawdopodobnie doszlo do pomieszania faktów, gdyz 8 marca 1908 roku na ulicach Nowego Jorku odbyl sie marsz 15 tys. pracownic zakladów odziezowych (upamietniajacych z kolei podobny marsz z 1857 roku), domagajacych sie praw politycznych i ekonomicznych dla kobiet. Zainspirowane tym marszem pracownice zakladów odziezowych (glównie imigrantki) podjely trzymiesieczny strajk zima na przelomie 1909 i 1910 roku przeciwko wyzyskujacym je wlascicielom fabryk, tzw. „Powstanie dwudziestu tysiecy”. Do pozaru natomiast doszlo w nowojorskiej fabryce tekstyliów Triangle Shirtwaist 25 marca 1911 roku. Zginelo wtedy 146 osób (129 kobiet i 17 mezczyzn), z czego w wiekszosci ofiarami byly zydowskie i wloskie imigrantki, w wieku od czternastu do czterdziestu osmiu lat. Jedna z przyczyn tak duzej liczby ofiar bylo zamkniecie przez wlascicieli wiekszosci wyjsc z budynku, w tym na zewnetrzne klatki schodowe – powszechnie stosowana praktyka w tamtym czasie, majaca na celu uniemozliwienie dostania sie na teren zakladu osób niepowolanych oraz kradziezy. W konsekwencji dwaj wlasciciele staneli przed sadem oskarzeni o zabójstwo pierwszego i drugiego stopnia. Wydarzenie to przyczynilo sie do powstania kilku komitetów i stowarzyszen majacych na celu poprawe bezpieczenstwa w publicznych zakladach pracy.
W 1910 roku Miedzynarodówka Socjalistyczna w Kopenhadze ustanowila obchodzony na calym swiecie Dzien Kobiet, który sluzyc mial krzewieniu idei praw kobiet oraz budowaniu spolecznego wsparcia dla powszechnych praw wyborczych dla kobiet. W konferencji udzial wzielo ponad 100 uczestniczek z 17 krajów, w tym trzy kobiety po raz pierwszy wybrane do Parlamentu Finskiego. Ustanowienie Dnia Kobiet zostalo przyjete w drodze anonimowego glosowania, bez ustalania dokladnej daty jego obchodów.
19 marca 1911 roku po raz pierwszy Miedzynarodowy Dzien Kobiet obchodzono w Austrii, Danii, Niemczech i Szwajcarii. Domagano sie prawa kobiet do glosowania i obejmowania stanowisk publicznych, praw kobiet do pracy i szkolen zawodowych oraz zaprzestania dyskryminacji w miejscu pracy. 25 marca tego roku wiele robotnic zginelo w pozarze fabryki Triangle Shirtwaist.
W latach 1913 i 1914 podczas Miedzynarodowego Dnia Kobiet odbyly sie demonstracje antywojenne. Tego dnia swieto bylo obchodzone po raz pierwszy w Rosji. Wiece odbywaly sie tam w ostatnia niedziele lutego wg kalendarza julianskiego. Dzien Kobiet obchodzony byl równiez w innych krajach.
W czwartek 8 marca 1917 (23 lutego 1917 roku wg kalendarza julianskiego) kobiety w Rosji zorganizowaly strajki i protesty pod haslem „chleb i pokój” rozpoczynajac rewolucje lutowa. Cztery dni pózniej abdykowal car, a rzad tymczasowy przyznal kobietom prawa wyborcze.
Po rewolucji pazdziernikowej, feministka bolszewicka Aleksandra Kollontaj przekonala Lenina do ustanowienia 8 marca oficjalnym swietem w Rosji. Stalo sie tak, ale do 1965 roku byl to normalny dzien pracy. 8 maja 1965 roku dekretem Prezydium ZSRR Miedzynarodowy Dzien Kobiet ustanowiono dniem wolnym od pracy „w celu upamietnienia zaslug kobiet sowieckich w budowie komunizmu, w obronie ojczyzny podczas wielkiej wojny ojczyznianej, ich heroizm i bezinteresownosc na froncie i na tylach, a takze w celu zaznaczenia duzego wkladu kobiet w umacnianie przyjazni miedzy narodami i walke o pokój”.
Dzien Kobiet wspólczesnie
Obchody Swieta Kobiet na swiecie
Dzien Kobiet jest obecnie oficjalnym swietem w Albanii, Algierii, Armenii, Azerbejdzanie, Bialorusi, Bosni i Hercegowinie, Brazylii, Bulgarii, Burkina Faso, Kamerunie, Chinach, Kubie, Laosie, Kazachstanie, Kirgistanie, Macedonii, Moldawii, Mongolii, Czarnogórze, Polsce, Rumunii, Rosji, Serbii, Tadzykistanie, Ukrainie, Uzbekistanie, Wietnamie, Wloszech, Zambii i Tunezji[potrzebny przypis]. Mezczyzni wreczaja wtedy znajomym kobietom – matkom, zonom, partnerkom, kolezankom kwiaty i drobne podarunki. W niektórych krajach (jak Rumunia) dzien ten jest równowazny z dniem matki, podczas którego dzieci ofiaruja drobne prezenty swoim matkom i babciom.
W Armenii po upadku Zwiazku Radzieckiego zaniechano swietowania MDK, zamiast tego 7 kwietnia wprowadzono swieto Piekna i macierzynstwa. Nowe swieto stalo sie popularne posród Ormian i jest obchodzone jako upamietnienie jednego z glównych swiat kosciola ormianskiego, zwiastowania. Ludzie swietuja jednak równiez 8 marca. Dyskusja publiczna, której tematem byly dwa Dni Kobiet przyniosla rezultat w postaci Miesiaca Kobiet, który trwa pomiedzy 8 marca i 7 kwietnia.
We Wloszech kobiety obdarowywane sa galazkami akacji srebrzystej. Akacje srebrzyste i czekolada sa takze najczestszym prezentem w Rosji.
W Bosni i Hercegowinie, Bulgarii, Brazylii, Chorwacji, Czarnogórze, Rumunii, Moldawii, Macedonii, Slowenii, Serbii i Wegrzech kobiety najczesciej dostaja kwiaty. Czasami prezenty ofiaruja swoim pracownicom równiez pracodawcy. Czesto obdarowane przez swoich uczniów zostaja nauczycielki.
W Portugalii i Rumunii czesto noc 8 marca grupy kobiet swietuja na obiadach i przyjeciach „tylko dla pan”.
Miedzynarodowy Dzien Kobiet byl powodem stosowania przemocy w Teheranie. 4 marca 2007 roku iranska policja pobila sto osób planujacych zgromadzenie. Policja aresztowala wiele kobiet. Niektóre z nich relacjonowaly kilka dni pózniej, ze byly zamkniete w odosobnieniu i przesluchiwane. Shadi Sadr i Mahbubeh Abbasgholizadeh oraz kilku innych aktywistów spolecznych zakonczylo 19 marca 2007 roku strajk glodowy.
W Tunezji Swieto Kobiet obchodzone jest 13 sierpnia.
Dzien Kobiet w Polsce – dawniej i obecnie
W Polsce swieto bylo popularne w okresie PRL. W latach 70. do popularnych podarunków dolaczyly kwiaty. Poczatkowo ofiarowywano gozdziki, a pózniej tulipany. Z okazji tego dnia publikowano portrety kobiet róznych sektorów zycia gospodarczego zgodnie z opinia Wladyslawa Gomulki, ze „nie ma dzis w Polsce dziedziny, w której kobiety nie odgrywalyby waznej roli”. W zakladach pracy czy szkolach byl obchodzony obowiazkowo. Byla to okazja do uzupelniania braków w zaopatrzeniu, dlatego wreczano paniom takie dobra materialne jak rajstopy, recznik, scierka, mydlo, kawa. Dzien ten, podobnie jak inne uroczystosci: Dzien Czynu Partyjnego, Dzien Hutnika, Dzien Drukarza, Dzien Pracownika Przemyslu Spozywczego – wedlug niektórych istnial po to, aby obywatele nie zapomnieli o „przywiazaniu do Panstwa Ludowego, milosci do wielkich idei pokoju i socjalizmu”. Swiadcza o tym chociazby tytuly ówczesnych artykulów: „Kobiety w szeregach ORMO podejmuja zobowiazania dla uczczenia swego swieta”, „Tysiace kobiet staja w szeregach przodowników pracy”, „Kobiety uczcza swoje swieto wzmozonym wspólzawodnictwem pracy”.
Obecnie corocznie odbywaja sie organizowane przez feministki manify, czyli demonstracje polaczone z happeningiem na rzecz równego traktowania kobiet i mezczyzn. Prezentami sa najczesciej kwiaty lub slodycze.
Organizacja Narodów Zjednoczonych a Dzien Kobiet
Podpisana w 1945 roku Karta Narodów Zjednoczonych byla pierwszym miedzynarodowym dokumentem potwierdzajacym zasade równosci kobiet i mezczyzn. W ciagu szescdziesieciu lat ONZ brala udzial w opracowywaniu miedzynarodowych strategii, standardów, programów i okreslaniu celów promujacych podwyzszanie statusu kobiet.
Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowane agendy propaguja równoprawne uczestnictwo kobiet w realizacji celów zrównowazonego rozwoju, pokoju, bezpieczenstwa i pelnego poszanowania praw czlowieka. Problematyka uwlasnowolnienia kobiet znajduje sie w centrum dzialan ONZ w dziedzinach spoleczno-gospodarczo-politycznych na calym swiecie.
Rok 1975 zostal ogloszony przez ONZ Miedzynarodowym Rokiem Kobiet. Dwa lata pózniej Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjelo rezolucje, na mocy której Dzien Praw Kobiet i Pokoju na Swiecie mógl byc obchodzony w dowolnie wybranym przez Panstwa Czlonkowskie dniu, zgodnie z tradycja danego kraju. Przyjmujac rezolucje Zgromadzenie Ogólne uznalo znaczaca role kobiet w rozwoju spolecznym oraz procesach pokojowych. Wezwalo równiez do zakonczenia dyskryminacji oraz udzielenia wiekszego wsparcia kobietom, aby mogly w pelni i na równych prawach uczestniczyc w zyciu spoleczno-politycznym.
17 grudnia 1999 roku Zgromadzenie wyznaczylo dzien 25 listopada jako date obchodów Miedzynarodowego Dnia Eliminacji Przemocy wobec Kobiet i wezwalo rzady oraz miedzynarodowe i pozarzadowe organizacje do organizowania w tym dniu imprez majacych na celu uswiadomienie opinii publicznej skali tego problemu. Organizacje kobiece organizowaly podobne obchody od 1981 roku, aby uczcic rocznice brutalnego morderstwa trzech dominikanskich aktywistek – sióstr Mirabel – dokonanego w 1961 roku na rozkaz przywódcy tego panstwa, Rafaela Trujillo.
18 grudnia 2007 roku Zgromadzenie ustanowilo dzien 15 pazdziernika jako Miedzynarodowy Dzien Kobiet Wiejskich. W rezolucji NZ naklaniaja panstwa czlonkowskie, by przy wspólpracy z agendami ONZ i spoleczenstwem obywatelskim podjely dzialania poprawiajace sytuacje kobiet zamieszkujacych obszary rolnicze.
Swiatowa Organizacja Zdrowia, jako wyspecjalizowana organizacja ONZ, w 2006 roku proklamowala 6 lutego Miedzynarodowym Dniem Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Zenskich Narzadów Plciowych. Pierwsze obchody odbyly sie 6 lutego 2003 roku z inicjatywy pierwszej damy Nigerii Stelli Obasanjo (1945-2005).
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
