|
BIOLOGIA PRZY KAWIE |
|
|
|
|
WYBIERZ KATEGORIĘ - BIOLOGIA ŁATWO I SZYBKO |
|
|
|
Biologia
Biologia, medycyna i rolnictwo należą do nauk przyrodniczych. Zawsze występowały między nimi ścisłe związki, a postęp dokonany w jednej z tych nauk pomaga pozostałym w lepszym zrozumieniu zjawisk zachodzących w przyrodzie. Równoległy rozwój nauk przyrodniczych ma dwie przyczyny. Pierwsza z nich-to wspólny przedmiot badań, jakim jest żywy organizm, druga-to metody, jakimi posługujemy się przy jego badaniu. Zrozumienie budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego, tak ważne dla rozwoju medycyny, nastąpiło wówczas, kiedy budowę ciała ludzkiego zaczęto porównywać z innymi organizmami spokrewnionymi z człowiekiem. Analiza podobieństw i różnic budowy organizmów należących do linii naczelnych pozwoliła ustalić wspólne pochodzenie człowieka i innych gatunków tej linii. Praktycznym tego skutkiem jest stosowanie szeregu gatunków małp jako modeli organizmu ludzkiego w badaniach medycznych. Zwierzęta te, wykazujące podobne reakcje jak człowiek, służą do sprawdzania nowych leków.
Liczne związki łączą również nauki rolnicze z biologią. Organizm rośliny uprawnej ma taką samą budowę, jak organizm rośliny dzikiej. Procesy fizjologiczne i rozwojowe, a także zasady dziedziczenia, są w obydwu organizmach jednakowe. W badaniach posługujemy się tymi samymi przyrządami; terminy naukowe-pojęcia, za pomocą których przedstawiamy badane zjawiska-są również takie same. Powiązania takie istnieją we wszystkich dziedzinach-hodowla roślin opiera się na doświadczeniach fizjologii roślin i genetyki, podobnie jak hodowla zwierząt korzysta z dorobku genetyki i fizjologii zwierząt. W wielu przypadkach, kiedy zachodzi potrzeba badania przebiegu jakiegoś zjawiska ważnego dla postępu hodowli roślin lub zwierząt, wykorzystuje się jako modele dziko żyjące organizmy, najczęściej łatwe do hodowli w warunkach laboratoryjnych i o bardzo krótkich cyklach rozwojowych. Na przykład używane do takich doświadczeń muszki owocowe można hodować na marmoladzie w zwykłych słoikach, a ich pełny cykl życiowy trwa kilkanaście dni. Mikroorganizmy-najczęściej używane do badań genetycznych-dokonują podziału komórek w warunkach eksperymentalnych co 20 minut. Stosowanie gatunków o krótkim cyklu rozwojowym pozwala na przebadanie wielu zjawisk w czasie znacznie krótszym niż ten, którego wymagałoby stosowanie roślin i zwierząt hodowlanych, rozmnażających się w cyklu rocznym lub kilkuletnim. Wiedza uzyskana w badaniach biologicznych sprawia, że z wielu długotrwałych i kosztownych doświadczeń rolniczych można zrezygnować.
Nauki biologiczne przeszły w okresie powojennym burzliwy rozwój, nazywany niekiedy rewolucją naukową. Jego podstawę stanowią odkrycia w dziedzinie metod badania żywych organizmów. W pracowniach biologicznych pojawiły się nowe przyrządy, wśród nich ważne miejsce zajmują dziś mikroskopy - elektronowy i skaningowy, pozwalające na badanie budowy wnętrza najmniejszych nawet komórek z dokładnością niemożliwą do uzyskania za pomocą stosowanych uprzednio mikroskopów świetlnych. Wprowadzenie w tym okresie nowych przyrządów analitycznych do badań nad organizmami pozwoliło na wyodrębnienie różnych substancji występujących w bardzo małych ilościach w komórkach i dokładne określenie ichbudowy zarówno fizycznej, jak i chemicznej. Pozwoliło to na znaczny postęp w badaniu komórek bakterii, roślin i zwierząt oraz zachodzących w nich procesów biochemicznych. Szczególne znaczenie miały odkrycia nowych metod badania zjawisk dziedziczności oraz roli substancji dziedzicznej w kierowaniu procesami zachodzącymi w komórkach. Nastąpiło w tym okresie połączenie nauki o komórce-cytologii z biochemią i genetyką w jedną nowoczesną dyscyplinę, która została nazwana biologią molekularną, ponieważ wyjaśnia ona zjawiska biologiczne poprzez badania struktury związków wchodzących w skład żywej pro-toplazmy. W okresie ostatnich czterdziestu lat poznano chemiczne procesy i mechanizmy kierujące podstawowymi zjawiskami zachodzącymi w żywych organizmach, takimi jak przekazywanie informacji genetycznej i synteza różnych związków organicznych w komórkach.
Podobny postęp miał miejsce w ekologii, zajmującej się najwyżej zorganizowanymi jednostkami biologicznymi - populacjami i biocenozami. Pracownie ekologiczne w latach sześćdziesiątych naszego stulecia zapełniły się nowymi dla nich przyrządami - kaloryme-trami i respirometrami, umożliwiającymi pomiar energii w różnych postaciach. Nowoczesne przyrządy pozwalają dziś dokładnie mierzyć zapotrzebowanie na energię u wszystkich organizmów, od najmniejszych bakterii do dużych ssaków. Badania takie mogą być prowadzone w laboratoriach i w warunkach naturalnych. W tym ostatnim przypadku wyniki pomiarów przekazywane są obserwatorowi drogą radiową. Udoskonalono przyrządy do badania zjawiska fotosyntezy roślin w warunkach naturalnych. Pozwala to na dokładne mierzenie zjawisk produkcji i rozkładu materii w układach ekologicznych. Podobnie rozwinięto metody pomiaru krążenia soli mineralnych w obrębie ekosystemów lądowych i wodnych.
Rewolucja naukowa w biologii spowodowała, że nauka ta z opisowej stała się dyscypliną ścisłą. Wszelkie zjawiska zachodzące w przyrodzie są dokładnie mierzone i opisywane metodami matematycznymi. Te zmiany w dziedzinie biologii otwierają nowe perspektywy badawcze.
W obrębie biologii molekularnej rozwija się inżynieria genetyczna, która stawia sobie za cel przekształcenie dziedzicznych właściwości organizmów drogą manipulacji genetycznych i przenoszenia pewnych części genomu z jednych organizmów do innych. W ten sposób można budować organizmy o całkiem nowych właściwościach. Prowadzone obecnie badania wykazują, że w ten sposób można będzie wytworzyć mikroorganizmy zdolne do syntezy insuliny. Będą one wykorzystywane do przemysłowej produkcji tego leku uzyskiwanego dziś z organów zwierzęcych. Inne ważne pole zainteresowań inżynierii genetycznej to przenoszenie zdolności wiązania azotu atmosferycznego mikroorganizmów do roślin zielonych. Wiadomo, że rośliny uprawne cierpią na deficyt związków azotowych, które muszą być uzupełniane przez nawożenie mineralne. Tylko niektóre bakterie glebowe, tzw. bakterie azotowe, żyjące w symbiozie z roślinami motylkowymi, lub wolno żyjące, mają zdolność wiązania azotu atmosferycznego, którego zasoby są niewyczerpane. Trwają prace nad przenoszeniem elementów aparatu genetycznego, kierujących wiązaniem azotu, z komórek bakterii wiążących ten pierwiastek do innych bakterii, które tych zdolności nie mają. Dalszy krok będą stanowiły prace nad wszczepieniem czynnika genetycznego wywołującego wiązanie azotu atmosferycznego roślinom zielonym. Sukces w tych badaniach może stworzyć podstawy do znacznego postępu produkcji rolniczej.W obrębie ekologii rewolucja naukowa otworzyła nowe perspektywy organizacji krajobrazu, ochrony pól uprawnych przed zniszczeniem, wyjałowieniem i erozją. Metody ekologiczne stosowane są dziś w ochronie wód, okazało się bowiem, że nie ma skuteczniejszych form rozkładu i wykorzystywania trujących substancji odprowadzanych ze ściekami do rzek niż ich biologiczny rozkład. Metody ekologiczne stanowią dziś podstawę prognozowania i sygnalizacji pojawiania się szkodników roślin uprawnych. W miastach stosuje się osłony biologiczne pochłaniające substancje trujące emitowane do atmosfery wraz ze spalinami samochodowymi. Duże nadzieje wiąże się z biologicznymi metodami ochrony roślin. Dziś w zwalczaniu chorób i szkodników posługujemy się głównie środkami chemicznymi, często silnie trującymi i szkodliwymi dla organizmu ludzkiego. Wprowadzenie na szerszą skalę skutecznych metod biologicznego zwalczania pozwoli w przyszłości na zachowanie wysokiej jakości produktów rolnych.
Rewolucja naukowa w biologii zmieniła w sposób zasadniczy organizację i podział wewnętrzny nauk biologicznych. Do niedawna wszystkie badania biologiczne mieściły się w tradycyjnym modelu podziału nauk biologicznych, zgodnym z podziałem organizmów na rośliny, zwierzęta i mikroorganizmy. Odpowiadały mu także dyscypliny biologiczne, jak botanika, zoologia i mikrobiologia. Rozwój badań genetycznych, biochemicznych, cytologicznych i ekologicznych spowodował, że liczne wyniki badań nie mieszczą się w starym schemacie klasyfikacji nauk biologicznych. Dla biochemika równie dobrym modelem do badań nad strukturą i funkcjonowaniem określonej grupy związków występujących w żywych organizmach mogą być rośliny, zwierzęta lub bakterie. Wyniki jego badań określają najczęściej prawidłowości odnoszące się do całego świata żywego. Podobnie rzecz się przedstawia w odniesieniu do zjawisk dziedziczenia. Przekazywanie informacji dziedzicznej zachodzi według tych samych prawideł u mikroorganizmów, roślin i zwierząt. Badania ekologiczne często obejmują naturalne zespoły organizmów, w których skład wchodzą zarówno rośliny, jak zwierzęta i mikroorganizmy. Tym samym badania takie nie mieszczą się w ogóle w starym systemie podziału nauk biologicznych. W drugiej połowie XX wieku zdobył sobie obywatelstwo nowy podział nauk biologicznych, uwzględniający poziomy organizacji żywej przyrody. Wiemy bowiem, że pewna grupa zjawisk biochemicznych, biofizycznych i genetycznych zachodzi w żywej materii (protoplazmie). Zjawiska te najlepiej jest opisywać językiem chemii i fizyki. Ten poziom organizacji żywej materii nazywamy komórkowym; jest to jednocześnie poziom najniższy, ponieważ w przyrodzie życie poza komórką nie istnieje. Drugim poziomem organizacji życia jest organizm. Stanowi on zbiór komórek zorganizowanych w tkanki tworzące poszczególne organy. W obrębie każdego organizmu istnieje system sterowania oparty na specjalnych mechanizmach. Wśród organizmów roślinnych dominuje biochemiczne kierowanie wzrostem, rozwojem i rozrodem. W świecie zwierząt regulacja biochemiczna sprzężona jest z regulacją nerwową, która odgrywa decydującą rolę w reakcjach organizmów zwierzęcych na wpływ złożonego środowiska. Kolejnym poziomem organizacji żywej przyrody jest populacja, zbiór osobników należących do jednego gatunku i współżyjących ze sobą. Współżycie takie narzuca osobnikom różne rygory i wpływa na ich działalność w środowisku, liczebność, płodność itp. Między organizmami nawiązują się silne związki o charakterze społecznym, które tworzą swoisty typ organizacji populacyjnej. Najwyższym poziomem organizacji biologicznej są biocenozy, układy zazwyczaj bardzo złożone; w ich skład wchodzą liczne gatunki, powiązane ze sobą zależnościami pokarmowymi. W biocenozach odbywa się gospodarka energią i materią w przyrodzie. Współczesna biologia uwzględnia istnienie poziomów organizacji w żywej przyrodzie. Na każdym z nich rządzą odrębne prawa biologiczne. 0 ile wyjaśnienie zjawisk zachodzących w komórkach roślinnych i zwierzęcych w znacznej mierze opiera się na zjawiskach i prawach chemii i fizyki, o tyle przebieg zjawisk fizjologicznych w organizmie zależy od jego wybiórczości względem środowiska, warunków w jakich organizm żyje itp. Na zjawiska zachodzące w populacjach wywiera silny wpływ regulacja liczebności osobników. Liczba roślin i zwierząt każdego gatunku biologicznego jest nieustannie dostosowywana do warunków panujących w danym miejscu. Składają się na nie po pierwsze-warunki siedliskowe (w jednych miejscach gleby są żyźniejsze i mogą wyżywić więcej roślin, w innych są uboższe i tych samych roślin będzie mniej), po drugie-obecność innych organizmów. W każdym ekosystemie* ustalają się zależności między gatunkami, polegające na konkurencji i związkach pokarmowych. Proces ten trwa stale i w warunkach naturalnych nie prowadzi do żadnych zakłóceń. Las pozostaje lasem, mimo że zasiedlające go osobniki żyją zazwyczaj krótko. W układach tych panuje więc równowaga, wynikająca z działania praw rządzących organizacją ekosystemów.
Poznanie praw rządzących żywą przyrodą na różnych poziomach jej organizacji jest podstawowym zadaniem nauk biologicznych. Postęp w badaniach, szczególnie w XX wieku, wyjaśnił materialne podłoże zjawisk życiowych. Jeszcze sto lat temu badania nad dziedzicznością ograniczone były teorią dziedziczenia krwi. Dziś znamy zachowanie się pojedynczych cząsteczek w procesie przekazywania informacji dziedzicznej. Prawa biologiczne wyjaśniają świat żywej przyrody jako zjawisko ukształtowane przez trwający około 2,3 miliarda lat proces ewolucji, w trakcie którego powstał i rozwinął się świat żywy, taki jakim go dziś widzimy. Teoria ewolucji wyjaśnia zjawiska powstania życia i jego przemian na powierzchni Ziemi opierając się na teorii doboru naturalnego, który działa dziś podobnie jak przed wiekami, przekształcając organizmy zależnie od zmian warunków środowiska. Współczesna biologia odkrywa kolejne tajemnice żywej przyrody i wyjaśnia prawa rządzące ruchem materii i organizacją życia.
Najstarszymi organizmami świata są sosny z gatunków Pinus aristata i Pinus longavea, które rosną w Górach Skalistych. Wiek niektórych osobników wynosi około 6000 lat.
Pewne ptaki z południowo-wschodniej Azji – salangany budują gniazda, z których (gdy są puste) przyrządza się znany chiński specjał: zupę z gniazd.
Dorosłe łososie, wracając na tarło do rzek, w których przyszły na świat mogą przepłynąć do 2500 km.
Najliczniejszą rodziną okrytonasiennych są złożone (Asteraceae). Liczy ona 25 000 gatunków. Zaraz po niej plasuje się rodzina storczykowatych (Orchidaceae) z 24 000 gatunków.
Pustułka – ptak drapieżny występujący w Polsce potrafi dostrzec zdobycz z wysokości 1,6 km. Dodatkowo ten ptak jest w stanie namierzyć dobre tereny łowieckie, bo widzi w nadfiolecie. Ślady smug moczu gryzoni odbijają nadfiolet, więc teren, na którym widać dużo smug musi obfitować w zdobycz.
Rybitwa szara to ptak, który bije wszelkie rekordy jeśli chodzi o długość migracji sezonowej. Co roku ptaki te odbywają lot ze swoich terenów lęgowych w Arktyce na Antarktydę i z powrotem. Trasa liczy ok. 50 000 km.
Kret podczas patrolowania swych podziemnych tuneli napotyka bezkręgowce, które stanowią jego pożywienie. Gdy jest najedzony, tylko nadgryza zdobycz, żeby nie uciekła i zostawia ją sobie na później.
Szkielet człowieka składa się zazwyczaj z 206 kości.
W ciągu roku każdy człowiek traci przeciętnie 4 kg martwego naskórka i 30 000 włosów.
Samiec dzioborożca zamurowuje samicę w dziupli na czas wysiadywania jaj i karmienia piskląt. Jest to rodzaj ochrony przed drapieżnikami. Zostawia on tylko wąską szczelinę w „murze”, przez którą podaje samicy jedzenie.
Około 5% ludzi ma 13 par żeber zamiast pospolitej liczby 12 par.
Najszybciej rosnącym drzewem jest eukaliptus. W przeciągu 100 lat dorasta do 100 m. Drzewem o największym obwodzie jest baobab. Może on wynosić nawet 55 m.
Przeciętna liczba komórek mózgu człowieka wynosi 15 miliardów.
Osób leworęcznych jest w populacji ludzkiej około 11%. Jest ich więcej wśród mężczyzn (12,6%), niż wśród kobiet (9,6%). Słynni mańkuci to: Michał Anioł, Leonardo da Vinci, Charlie Chaplin, Paul McCartney.
Jedynymi małpami żyjącymi w Europie są magoty. Można je spotkać tylko na Giblartarze. Gatunek ten cechuje całkowity brak ogona.
Ptak o nazwie miodowód i afrykański ratel (krewniak borsuka) nawiązały ciekawą formę współpracy. Miodowód doprowadza ratela do gniazda pszczół, które ten rozbija, by wyjeść miód. Natomiast miodowód, który sam z gniazdem nie poradziłby sobie wyjada później pozostawione larwy i wosk. Ratel uwielbia miód i stąd się wzięła jego łacińska nazwa Mellivora czyli „miodożerca”.
U człowieka cała objętość jego krwi (4,5 - 5 litrów) przechodzi przez nerki w ciągu 5 minut.
Najliczniejszym gatunkiem ptaka jest afrykański wikłacz czerwonodzioby (bliski krewniak wróbla). Na wolności żyje około 1,5 mld osobników tego gatunku.
U człowieka w prawej półkuli mózgu mieszczą się takie funkcje jak wyobraźnia przestrzenna, postrzeganie całościowe, myślenie abstrakcyjne, zdolności do syntez i muzykalność, natomiast w lewej takie funkcje jak zdolność mowy (zazwyczaj), postrzeganie szczegółów, zdolność do analiz i praktyczność. Przewaga którejś z półkul zaznacza się silniej u mężczyzn niż u kobiet.
Grupa krwi 0 jest najpospolitsza na świcie. Ma ją 46% ludzi. Najrzadsza jest grupa AB, która cechuje tylko 14% mieszkańców naszego globu.
Australijskie mrówki miodowe mają zwyczaj poić niektóre robotnice zebranym nektarem do tego stopnia, że rozdęcie odwłoków nie pozwala im chodzić. Wtedy to zostają one zawieszone w ich podziemnych korytarzach i służą za spiżarki dla całej kolonii.
Homoseksualne kobiety stanowią ok. 2% populacji kobiet. Homoseksualni mężczyźni to około 6% populacji mężczyzn. Wśród słynnych ludzi homoseksualistami byli: Safona, Platon, Leonardo da Vinci, Marcel Proust, Oskar Wilde i Piotr Czajkowski.
Największym ssakiem lądowym, jaki kiedykolwiek zamieszkiwał Ziemię było zwierzę o nazwie Baluchiterium. Było najbliżej spokrewnione z żyjącymi współcześnie nosorożcami. Ważyło około 30 ton, mierzyło ponad 5 m wysokości.
Mózg waży tylko 2% masy ciała, a otrzymuje aż 30% krwi.
Margie Profet z Uniwersytetu Stanu Washington w Seattle wysunęła hipotezę, mówiącą że kobieta we wczesnej fazie ciąży ma często nudności dlatego, że staje się wtedy tak wrażliwa jak płód, aby uchronić go przed substancjami czy ich stężeniami, które normalnie dla niej samej nie byłyby szkodliwe.
Sumaryczna powierzchnia wszystkich 23 parków narodowych Polski stanowi około 1% powierzchni kraju.
U ludzi praworęcznych w 96% przypadków ośrodek mowy mieści się w lewej półkuli mózgu, a w 4% w prawej. Ludzie leworęczni mają ośrodek mowy w lewej półkuli w 66% przypadków, w prawej – w 17% przypadków, a w pozostałych 17% reprezentowany jest on obupółkulowo.
Do lat 40-tych XX wieku na Ziemi żyło 8 podgatunków tygrysa. W tych latach wymarły 3 z nich: irański, jawajski i balijski. Pozostałe 5 podgatunków zagrożonych jest wymarciem: tygrys bengalski – ok. 4000 osobników, tygrys indochiński – ok. 1275, tygrys sumatrzański – ok. 525, tygrys syberyjski – ok. 175 i tygrys południowochiński – ok. 25. Żyje więc obecnie w naturze około 6000 tygrysów i jest to liczba alarmująca.
Oprócz człowieka tylko gatunek szympansa – bonobo ma zwyczaj uprawiać miłość w pozycji „twarzą w twarz”.
W ciele człowieka znajduje się 640 mięśni, z czego około 600 to mięśnie zależne od woli.
Renifer to jedyny przedstawiciel rodziny jeleniowatych, u którego poroże noszą zarówno samce jak i samice.
Na 100 dziewczynek rodzi się 106 chłopców.
Ludzie leworęczni trochę częściej niż praworęczni zapadają na choroby psychiczne, ale są średnio bardziej twórczy.
Wśród kobiet Europy największy średni rozmiar biustu cechuje Brytyjki, a najmniejszy – Austriaczki.
W ciągu dnia przez płuca przechodzi 10 000 litrów powietrza, z czego pobierane jest 360 litrów tlenu.
Całkowita długość naczyń krwionośnych dorosłego człowieka wynosi 160 000 kilometrów.
Bliźniaki rodzą się średnio raz na 90 porodów, a trojaczki – raz na 6400 porodów.
Włosy człowieka rosną z prędkością 0,35 mm na dzień. W przeciągu miesiąca przyrastają więc o ok. 1 cm.
W naturze bananowce zapylane są wyłącznie przez nietoperze.
Wśród mężczyzn białej rasy daltoniści stanowią 8%, a w przypadku mężczyzn rasy czarnej – tylko 3%.
Najbardziej aktywnym seksualnie narodem świata są Węgrzy, a najmniej – Singapurczycy.
Bliźnięta syjamskie (zroślaki) przychodzą na świat średnio raz na 100 000 porodów.
Przed miesiączką we krwi kobiet spada poziom hormonu – estradiolu. Powoduje to na komórkach ich mózgów spadek gęstości receptorów neurotransmitera – serotoniny, mającego działanie euforyzujące. To dlatego kobiety mają przed miesiączką depresję (objaw zespołu napięcia przedmiesiączkowego).
Liczba opisanych przez naukę gatunków organizmów wynosi 1,4 mln. Szacuje się, że liczba wszystkich gatunków żyjących na Ziemi wynosi 20-40 mln.
Spośród znanych nauce gatunków 70% stanowią zwierzęta, a tylko 18% rośliny wyższe. Reszta to grzyby, glony, pierwotniaki i bakterie. Aż 75% wszystkich zwierząt to owady.
Największym żyjącym obecnie ptakiem jest struś afrykański (160 kg), a najmniejszym – koliber o nazwie trzmielak (1,5 g).
Pewien koliber – sylfik macha skrzydłami z częstotliwością 12 000 uderzeń / minutę. Jest to rekord u ptaków.
Serce noworodka bije z częstością 120 uderzeń na minutę, serce człowieka dorosłego – tylko 70 uderzeń na minutę.
Specjalnie wyszkolone psy potrafią rozróżnić nawet zapach bliźniąt jednojajowych.
Największym ssakiem jest płetwal błękitny (do 200 ton), a najmniejszym – ryjówka etruska (3 g). Płetwal błękitny jest ponadto największym zwierzęciem, jakie kiedykolwiek zamieszkiwało Ziemię
Australijski dziobak to bardzo rzadki przykład jadowitego gatunku ssaka. Samiec dziobaka ma na tylnej kończynie ostrogę jadową.
W barwnikach oddechowych niektórych żachw (prymitywne strunowce) stwierdzono obecność jonów wanadu. Barwniki te nazwano hemowanadynami.
Oprócz Antarktydy węże nie występują w naturze jedynie w Irlandii i na Nowej Zelandii.
Węgorz elektryczny potrafi wytworzyć prąd o napięciu 660 woltów i natężeniu 1 ampera.
Różnica potencjałów między chmurą burzową a Ziemią wynosi od 30 do 100 milionów woltów.
Pierwszym polskim parkiem narodowym był Białowieski PN założony w 1932 roku. Na jego terenie żyje obecnie około 350 żubrów.
Kampinoski Park Narodowy jest jedynym parkiem na świecie, który otacza stolicę liczącą ponad 1 milion mieszkańców.
U drzew szpilkowych tylko gamety męskie mają chloroplasty. Partenogeneza (dzieworództwo) jest więc u nich niemożliwa.
Najszybszym zwierzęciem lądowym jest gepard (110 km/h), a najszybszym morskim – ex aequo tuńczyk i orka (75 km/h).
Paskowanie zebry to nie dostosowanie do falującego powietrza, ale wzór odstraszający muchę tse-tse. Dowodem na to jest szczątkowe paskowanie wymarłego już gatunku zebry kwagga, która występowała poza granicami zasięgu tej muchy.
W miarę zbliżania się do równika maleje średni obszar zasięgu gatunków. Jest to tzw. reguła Raporta. To dlatego im bliżej równika tym więcej gatunków.
Gdy zwiększymy 10 razy powierzchnię ekosystemu, to znajdziemy 2 razy więcej gatunków. Jest to tzw. efekt powierzchni.
Wśród gatunków królestwa zwierząt 75% stanowią owady. Jest to zdecydowanie najliczniejsza gromada zwierząt. Najliczniejszym rzędem owadów są chrząszcze. Co trzeci owad jest chrząszczem.
Stwierdzono, że przeszłości gatunki wymierały średnim tempem 1 gat./1 mln gat./rok. Obecnie, za sprawą człowieka, tempo to wzrosło tysiąckrotnie.
Koty domowe „boją się” wody, ale żyjący w dżungli amazońskiej przedstawiciel kotowatych – jaguar znaczną część życia spędza w wodzie i jest świetnym pływakiem.
Jedynym znanym enzymem zawierającym jako kofaktor jony niklu jest ureaza – enzym, który rozkłada mocznik na amoniak i dwutlenek węgla.
Najmniej licznym spośród 18 rzędów ssaków są słupozębne. W tym rzędzie jest tylko jeden gatunek – mrównik. Ma on specyficzną budowę zębów. Są to sześcioboczne, stale rosnące rurki wypełnione zębiną.
Zdarza się, że gen znajduje się w intronie innego genu. I też ma introny. Przykładem jest gen białka kutikuli poczwarkowej gatunku Drosophila melanogaster osadzony w jednym z intronów genu GART tego owada istotnym w biosyntezie puryn.
Zjawisko występowania stałej liczby komórek w organizmie, charakterystycznej dla gatunku nazywamy eutelią. Występuje ona np. u wrotków i u nicienia Caenorabditis elegans.
Każda kobieta i mężczyzna są nosicielami średnio 4 recesywnych alleli, które wystepując w organizmie w 2 kopiach byłyby letalne (śmiertelne).
Na jednej z nowozelandzkich wysp – wyspie Stewarta żyje jedyny na świecie gatunek nielotnej papugi. Nazywa się kakapo.
Około 3500 ludzkich chorób genetycznych spowodowanych jest mutacjami w pojedynczym genie.
Ludzka komórka jajowa ma około 85 000 razy większą objętość niż ludzki plemnik.
Choroby nowotworowe powodują w Polsce 20% wszystkich zgonów. Plasują się więc na drugim miejscu po chorobach układu krążenia (50% zgonów).
Wśród kręgowców znamy obecnie około 4500 gatunków ssaków, 9000 – ptaków, 8000 – gadów, 5000 – płazów i 24 500 – ryb.
Wśród bezkręgowców znamy obecnie około 20 000 gatunków nicieni, 12 000 - pierścienic, 100 000 – mięczków, 1 milion – owadów, 40 000 – skorupiaków, 75 500 – pajęczaków.
Komórka eukariotyczna ma objętość średnio 1000 razy większą niż komórka prokariotyczna.
Świerki sitkajskie to najwolniej rosnące drzewa. Po 100 latach mają wysokość około 28 cm i średnicę pnia – 2,5 cm.
Bambusy wietnamskie to najszybciej rosnące rośliny. Mogą one przyrastać do 2 metrów na dobę.
Ptakiem o największej rozpiętości skrzydeł jest marabut. Może ona dochodzić nawet do 4 metrów.
Wśród ptaków 91% to gatunki monogamiczne, a wśród ssaków – tylko 3%.
W populacji ludzkiej powstają średnio 4,2 mutacje/osobę/pokolenie.
Liczba genów drożdży (Saccharomyces cerevisiae) wynosi 7000, nicienia Caenorhabditis elegans – 17800, a rośliny – rzodkiewnika pospolitego 26 000. Wymienione tu organizmy są modelowe w genetyce i często używane do badań genetycznych.
Wedle współczesnej wiedzy na choroby prionowe nie zapadają ptaki i psy.
Długość nici całego DNA człowieka wynosi około 180 cm.
W Polsce żyją 2 gatunki mrówkolwa: plamisty i pospolity. Należą one do mało znanego rzędu owadów zwanego sieciarkami. Larwa mrówkolwa buduje lejkowate dołki w piasku, do którego wpadają ofiary.
Żaden gatunek należący do typu szkarłupni (m.in. rozgwiazdy, jeżowce, strzykwy) nie jest pasożytem.
Pewien gatunek motyla Calpe eustrigata żywi się krwią tapirów malajskich. Jest to jedyny znany gatunek motyla będący pasożytem.
Pies został udomowiony ok. 12 000 lat temu z wilka, a kot – ok. 4000 lat temu z dzikiego kota nubijskiego w starożytnym Egipcie.
Koń został udomowiony ok. 5000 lat temu z koni dziko żyjących, a wielbłąd dwugarbny (baktrian) – ok. 4500 lat temu na terenie dzisiejszych Chin i Mongolii.
W górach Nowej Zelandii żyje osobliwy gatunek żaby. Nazywa się żaba Hamiltona i cechuje się tym, że nie słyszy, nie rechocze, w rozwoju nie przechodzi stadium kijanki, a jej kręgi podobne są do rybich.
We florze polskiej występuje osobliwa roślina, która ma zdolność do kwitnienia przez cały rok. Nazywa się gwiazdnica pospolita (Stellaria media).
Latimeria jest gatunkiem ryby trzonopłetwej, którego osobnika po raz pierwszy znaleziono żywego w 1938 roku w wodach w pobliżu Komorów. Znalezisko było zdumiewające, bo w materiale kopalnym ryby trzonopłetwe nie istnieją od 200 milionów lat, więc sądzono, że 200 milionów lat temu wymarły. Niedawno znaleziono też osobniki Latimerii w wodach Indonezji.
Kolonizacja lądów przez rośliny nastąpiła w przedziale czasowym 450-400 milionów lat temu. Była ona możliwa najprawdopodobniej dlatego, że rośliny pralądowe żyły w symbiozie z grzybami dostarczającymi im wody i soli mineralnych.
Około 94% ssaczych genów ma introny.
Najszybszym owadem świata jest chrząszcz – trzyszcz pospolity. Biega on z prędkością 60 cm/s czyli 2,5 km/h.
Ryby gatunku Sympysdon aequifasciata axeroldi wytwarzają niezwykle odżywczy śluz, którymi jako rodzice karmią swój narybek. Jest to tzw. „rybie mleko”.
Liczbę obecnie żyjących jednokomórkowych eukariontów szacuje się na 250 000.
Pisklęta ptaka o nazwie hoacyn mają przy każdym skrzydle dwa mocne pazury poruszane mięśniami. Pisklę może ich użyć, aby z powrotem wspiąć się do gniazda, jeśli z niego wypadnie. U dorosłych ptaków pazury zanikają.
Na Nowej Zelandii żyją ogromne kilkucentymetrowe świerszcze zaroślowe – wety, które zajmują w tamtejszych ekosystemach nisze drobnych gryzoni, których tam brak.
Liczbę gatunków roślin nagozalążkowych szacuje się obecnie na 530.
Lwy żyją nie tylko w Afryce. Mała populacja lwów żyje również w rezerwacie Kathiawar w Indiach. Jest to pozostałość po niegdysiejszym zasięgu lwów obejmującym oprócz Afryki także Azję południowo-zachodnią.
W ludzkim mózgu jest 10 razy więcej komórek glejowych niż neuronów.
Średnia długość genu ludzkiego wynosi 27 000 par zasad.
Na podstawie szacunków stwierdzono, że na każdy gatunek znaleziony w postaci skamieliny przypada 20 000 żyjących niegdyś gatunków, a nieznanych paleontologom.
Krowa morska to ssak odkryty w 1741 roku. Wliczana jest wraz z manatami i diugoniem do rzędu syren. W przeciągu 30 lat od odkrycia została ona całkowicie wytępiona dla smacznego i tłustego mięsa.
Najnowsze dane genetyczne wskazują, że gatunek małpy człekokształtnej – orangutan, to tak naprawdę 2 gatunki: orangutan z Borneo i orangutan z Sumatry.
Delfiny żyją nie tylko w morzach i oceanach. Znane są ich gatunki żyjące w rzekach: suzu żyjący w Indusie, Gangesie i Brahmaputrze, inia żyjąca w Amazonce i Orinoko i delfin chiński żyjący w Jangcy.
Spośród 3 głównych hormonów żeńskich: estradiolu, estronu i estriolu mężczyźni wytwarzają w nieznacznych ilościach estradiol. Kobiety wytwarzają w małych ilościach również męski hormon – testosteron, który u obu płci odpowiedzialny jest za popęd seksualny.
Kurobród nowozelandzki to ptak żyjący kiedyś na Nowej Zelandii (już wymarł). Był to przykład gatunku, którego cechowała ścisła współpraca między samcem a samicą. Budowa ich dziobów była tak wyspecjalizowana (i uzupełniająca się), że para mogła zdobywać pokarm tylko razem.
Najmniejszym drzewem świata jest płożąca się wierzba arktyczna, występująca w tundrze
Najpospolitszym drzewem Polski jest sosna.
Pasożyt człowieka – glista ludzka wytwarza corocznie około 64 milionów jaj, które to przekraczają jej wagę 1700-krotnie.
Lwy i tygrysy mogą potencjalnie krzyżować się dając płodne potomstwo. Robią to tylko wtedy, gdy są zamknięte razem w klatce; w naturze nie krzyżują się (izolacja siedliskowa). Hybryda tych gatunków nazywa się legrys, gdy ojcem jest lew i tyglew, gdy ojcem jest tygrys.
Koty domowe są często bure. Ta barwa powstaje w wyniku zmieszania dwóch produkowanych przez nich barwników: czerwonego i czarnego. Mutacje w genach odpowiedzialnych za produkcję czerwonego barwnika, powodujące jego brak, powodują, że kot jest czarny, mutacje w genach czarnego barwnika prowadzą do maści rudej. Mutacje w genach obydwu barwników są odpowiedzialne za maść białą.
Dwa gatunki niedźwiedzi: biały i brunatny mogą krzyżować się dając płodne potomstwo. Mieszaniec jest jasnobrązowy. Takie rzadkie zjawisko mieszania się pul genetycznych 2 gatunków to introgresja.
U kuny leśnej i domowej obserwujemy ciekawe zjawisko spoczynku zarodka. Zapłodnione komórki jajowe samic pokrytych latem leżą w ich macicach aż do początku następnego roku, kiedy to dopiero zaczynają się rozwijać. Wskutek tego zjawiska młode rodzą się w kwietniu, a nie w zimie, kiedy jest mało pokarmu. Ciąża u kun może więc trwać nawet 9 miesięcy.
W 1989 roku lasy równikowe miały już 50% swej prehistorycznej powierzchni. O tego roku znikają z prędkością 1,8% powierzchni rocznie. W ciągu sekundy ginie ich obszar wielkości boiska futbolowego. Jeśli proces ten nie zatrzyma się, lasy te znikną do roku 2022.
Obecnie człowiek przywłaszcza sobie od 20-40% energii słonecznej związanej w roślinach w postaci materii organicznej. Jesteśmy gatunkiem dziesiątki tysięcy razy liczniejszym niż gatunki zwierząt lądowych o zbliżonych masach.
Kotem o największym obecnie zasięgu występowania jest pantera (lampart).
Na Ziemi było 5 wielkich wymierań: 440 mln lat temu (ordowik), 365 mln lat temu (dewon), 245 mln lat temu (perm), 210 mln lat temu (trias), 65 mln lat temu (kreda). Tylko to ostatnie spowodowane było przez meteoryt i wtedy wymarła większość dinozaurów. Pozostałe 4 spowodowane były prawdopodobnie przez dryf kontynentów i zmiany klimatu. Szóste wymieranie trwa teraz i jego przyczyną jest działalność człowieka.
W niektórych społeczeństwach istnieją pewne wyraźne odchylenia od wartość średniej (11%) jeśli chodzi o procent osób leworęcznych. W Chinach jest ich tylko 3-4% (presja kulturowa), a wśród Żydów i Eskimosów aż 20%.
Istnieją ssaki o strukturze społecznej podobnej do tej u pszczół. Są to afrykańskie gryzonie – golce. W ich społeczności jest królowa, król i robotnicy. Tylko królowa rodzi młode, a robotnicy kopią chodniki, dostarczają kolonii pokarm i bronią królowej.
Znaleziono fragment kości ogonowej dinozaura sprzed 80 mln lat niosący ślady nowotworu kości. Znaleziono też kość udową ze śladami nowotworu należącą do podgatunku Homo erectus – człowieka z Jawy.
Ameryka Południowa również ma swój gatunek niedźwiedzia. Nazywa się niedźwiedź okularowy i mieszka w Andach.
Wyróżniamy 2 typy mimikry: batezjańska – gdy gatunek jadalny upodabnia się wyglądem do niejadalnego oraz mullerowska – gdy 2 gatunki niejadalne upodabniają się do siebie.
Obecnie wyróżnia się 3 gatunki słoni. Oprócz słonia afrykańskiego i indyjskiego uczeni wyodrębnili słonia leśnego. Jest on podobny do słonia afrykańskiego, ale jest on mniejszy, ma ciemniejszą skórę, owłosioną trąbę, 4 kopyta na tylnych nogach (afrykański ma 3) i „kły” skierowane ku dołowi, co jest przystosowaniem do życia w lesie.
Z badań genetycznych wynika, że słonie są najbliżej spokrewnione ze ssakami należącymi do rzędu góralek, a także w mrównikiem (prosię ziemne) należącym do jednogatunkowego rzędu słupozębnych.
Koszenila to czerwony barwnik naturalny dodawany czasem do napojów. Uzyskiwany jest on z owadów z rzędu czerwców. To właśnie od tych owadów pochodzi polska nazwa „czerwiec”, bo to w tym miesiącu pradawni Słowianie zbierali czerwce i suszyli je w celu uzyskania z nich koszenili. Słowiańska nazwa „czerwony” też pochodzi od czerwców.
Najmniejszą małpą świata jest pigmejka. Jest tak mała, że potrafi zmieścić się w ludzkiej dłoni.
Jedynym ptakiem, który zapada w stan hibernacji podczas zimy jest północnoamerykański lelek zimowy. Jest on blisko spokrewniony z występującym w Polsce lelkiem kozodojem.
Okapi to rzadkie zwierzę z rodziny żyrafowatych zamieszkujące afrykańskie lasy równikowe. Ze względu na trudną dostępność swego siedliska zostało odkryte przez europejskich naukowców bardzo późno, bo w 1900 r.
Najwyższą trawą na świecie jest indyjski bambus kolczasty. Czasem dorasta do wysokości 37 metrów.
Bukietnica to roślina rosnąca w południowo-wschodniej Azji. Ma ona największe kwiaty na świecie (ok. 90 cm średnicy). Wydzielają one zapach zepsutego mięsa, co zwabia zapylające je muchy. Co ciekawe, bukietnica zakwita tylko raz na 10 lat.
Jedyną europejską antylopą jest suhak. W Europie zamieszkuje on tereny wschodniej Ukrainy i okolice ujścia Wołgi.
Jest taki gatunek grzyba, który pasożytuje na nicieniach żyjących w glebie. Pętle jego grzybni tworzą pułapki, w które wpadają nicienie. Potem pętla się zaciska i obezwładnia nicienia.
Storczyki biją rekordy jeśli chodzi o liczbę nasion w owocu. Jeden owoc storczyka może mieć ich do 5 mln. Są one tak lekkie, że taka ich liczba waży tylko ok. 2 gramów.
Największe owoce na świecie wytwarza rosnąca na Seszelach palma dziworzesznia. Ich ciężar to ok. 24 kg.
Największe liście na świecie ma roślina o nazwie rafia włóknodajna. Dorastają one do 20 metrów długości.
Największym żywym organizmem żyjącym obecnie na Ziemi jest drzewo: mamutowiec olbrzymi. Waga niektórych osobników sięga 2000 ton.
Drzewem dorastającym do rekordowych wysokości jest sekwoja wieczniezielona rosnąca w Kalifornii. Niektóre osobniki mierzą nawet 110 metrów.
Około 500 gatunków roślin wyspecjalizowało się w chwytaniu i zjadaniu zwierząt.
Na kuli ziemskiej codziennie umiera jeden gatunek rośliny lub zwierzęcia.
Motylami o zasięgu najdalej wysuniętym na północ na naszej półkuli są bielinki. Występują one poza kręgiem polarnym.
Największym motylem świata jest paź Aleksandry występujący na Papui Nowej Gwinei. Ma rozpiętość skrzydeł do 28 cm i wagę ok. 25 gramów.
Kopce termitów mogą mierzyć do 6 metrów wysokości i zawierać ok. 1 mln osobników.
Najmniejszymi owadami świata są bleskotki z rzędu błonkówek. Niektóre mierzą niecałe 0,25 mm.
Najcięższym owadem świata jest afrykański chrząszcz goliat. Jego waga dochodzi do 100 gramów.
Całkowity ciężar owadów zamieszkujących nasz glob jest 200 razy większy od ciężaru wszystkich ludzi.
Szacuje się, że liczba wszystkich osobników owadów całego świata to kwadrylion, czyli miliard miliardów.
Największym małżem świata jest przydacznia. Jej średnica może dochodzić do 1,5 metra, a waga – do 250 kg.
95% objętości meduz stanowi woda.
Największą rybą świata jest żarłacz wielorybi – gatunek rekina. Długość jego ciała sięga 18 metrów, a waga – 40 ton. Co ciekawe, rekin ten żywi się wyłącznie planktonem.
Około 95% współcześnie żyjących gatunków ryb to ryby kostnoszkieletowe.
Amerykański ptak – siewka złota potrafi pokonać bez przystanku dystans 4000 km dzielący Alaskę i Hawaje.
Jerzyk – gatunek ptaka występujący również w Polsce prawie całe życie spędza w locie. Osiada tylko w celu złożenia jaj i opieki nad potomstwem.
Jedynym ptakiem, który ma nozdrza osadzone na samym końcu dzioba jest nowozelandzki nielot – kiwi.
Zięba kaktusowa – gatunek zięby z wysp Galapagos używa igieł kaktusowych jako narzędzi do wydobywania larw chrząszczy spod kory drzew.
Dzierzba gąsiorek – ptak występujący również w Polsce ma zwyczaj przechowywać zdobycz (małe gryzonie i owady) nadziewając ją na kolce tarniny.
Liczbę osobników wszystkich ptaków świata szacuje się na 100 miliardów, z czego aż 10% przypada na osobniki tylko jednego gatunku – wikłacza czerwonodziobego.
Rekordową prędkość lotu rozwijają w locie nurkującym jerzyki i sokoły wędrowne. Dochodzi ona do 175 km/h. Jeśli chodzi o lot poziomy, to rekordzistą jest gęsiec gambijski z wynikiem 100 km/h.
Ptaki mają w większości kości pneumatyczne (puste w środku), ale np. występujący w Polsce pluszcz ma je wypełnione szpikiem. Jest to dostosowanie do częstego nurkowania w poszukiwaniu pożywienia.
Najbardziej jadowitą żabą jest żaba złocista. Jej ciało zawiera jad wystarczający do zabicia 2000 ludzi.
Gatunek salamandry bezpłucnej, jak sama nazwa mówi, nie ma płuc i całe zapotrzebowanie na tlen u tego płaza pokrywa skóra.
Największym płazem świata jest występująca w Japonii salamandra olbrzymia. Może ona mierzyć do 160 cm i ważyć do 40 kg.
Największym współczesnym gatunkiem żółwia jest żółw skórzasty. Jego waga dochodzi do 450 kg.
Największym współcześnie żyjącym gadem jest krokodyl różańcowy żyjący na terenie południowej Azji i północnej Australii. Niektóre osobniki mają do 7,6 metra długości i ważą około 2 ton.
Istnieje trzecia (oprócz płazów bezogonowych i ogoniastych), mało znana grupa płazów zwana płazami beznogimi. Żyją one w wilgotnych lasach deszczowych i zwane są czasem marszczelcami. Powierzchownie przypominają z wyglądu dżdżownice.
Małpy z gatunku wyjców wydają najgłośniejsze dźwięki wśród wszystkich zwierząt. Wyjca można usłyszeć z odległości kilku kilometrów.
Niedźwiedź polarny to największy lądowy mięsożerca. Przeciętne samce ważą do 400 kg.
Samce lwów potrafią odpoczywać 20 godzin na dobę. Jedzą nieregularnie. Potrafią przez tydzień nic nie jeść, by potem pochłonąć naraz 40 kg mięsa.
Ciąża u słoni trwa rekordowo długo, bo aż 22 miesiące.
Noworodek płetwala błękitnego waży około 10 ton, czyli jest 2 razy cięższy od dorosłego słonia afrykańskiego.
Trzy szczury pochłaniają taką ilość pokarmu co pojedynczy człowiek, choć sumarycznie ważą one niecałe 3 kg.
Mrówkojady to zwierzęta naturalnie pozbawione zębów. Odżywiają się one mrówkami, które przylepiają się do ich lepkich języków.
Jaja żurawia mogą przez wiele godzin pozostawać bez opieki, a odporność na wychłodzenie zarodki w jaju zawdzięczają temu, że potrafią przechodzić w stan hibernacji.
Nie wszystkie nietoperze posługują się echolokacją by orientować się w otoczeniu. Nietoperze z grupy rudawek używają w tym celu tylko znakomitego wzroku i węchu.
Bóbr jest w stanie w pół godziny przegryźć i powalić drzewo o średnicy 12 cm.
Człowiek po utracie wody równej 1/8 wagi ciała umiera. Wielbłąd potrafi wytrzymać utratę nawet 1/3.
W przeciągu doby od ciała człowieka odpada ok. 10 miliardów drobnych płatków naskórka.
Łasica jest najmniejszym drapieżnikiem Europy. Jest tak mała, że mieści się w mysich norach. Nie jest to przypadek, gdyż zwierzę to specjalizuje się w polowaniach na myszy.
Jednym kłapnięciem szczęki hiena potrafi przegryźć kość udową konia.
Jest silną regułą, że ssaki mają 7 kręgów szyjnych. Ale pewne zwierzęta - leniwce z rodziny trójpalczastych są jedynymi ssakami, które mają 8 lub 9 kręgów szyjnych.
Ryby chrzęstnoszkieletowe (np. rekiny, płaszczki) w odróżnieniu od ryb kostnoszkieletowych nie mają pęcherzy pławnych pozwalających na swobodne unoszenie się w wodzie.
Latające ryby mają płetwy piersiowe o dużej powierzchni, które służą im za skrzydła po wyskoku z wody. Potrafią one wyskoczyć na wysokość 6 metrów i przebyć odległość do 300 metrów.
Najeżka to ryba, która w razie ataku rozdyma się do rozmiarów piłki futbolowej (połykając dużo wody). Jest to sprytny i prosty sposób obrony przed zostaniem zjedzonym.
Niektóre rekiny drapieżne mają w swoich szczękach około 3000 zębów.
Strzępiele to ryby, które zaczynają swój rozwój zawsze jako samice. Z biegiem czasu niektóre osobniki przekształcają się w samce.
Rafa koralowa o rekordowej wielkości znajduje się u wschodnich wybrzeży Australii. Ma ona 2000 km długości i jest widoczna z kosmosu.
Kolonijne korale rafotwórcze mogą rozwijać się tylko w wodach o temperaturze wyższej niż 21oCelsjusza.
Ostrygi zaczynają swój żywot zawsze jako samce; przekształcają się w samice by złożyć jaja i potem ponownie przechodzą w samce. Taki cykl powtarza się i to częściej w wodach ciepłych niż w zimnych.
Jerzyki - ptaki występujące w Polsce potrafią w poszukiwaniu pożywienia w oddalić się od gniazda o 400 km i do niego wrócić. I to wszystko w przeciągu jednego dnia.
Pumy są niesamowicie skoczne. Potrafią podskoczyć na wysokość 7 metrów i to bez rozbiegu.
Samiec ćmy z gatunkuThysania agrypinama ma rekordowy węch. Potrafi on wyczuć samicę z odległości 11 kilometrów.
Największy tuńczyk, jakiego dotychczas złowiono ważył 684 kg i miał długość około 4,5 metra.
Pstrąg tęczowy to gatunek, który rdzennie w Polsce nie występował. Wywodzi się on z zachodniej części Ameryki Północnej. Do Europy sprowadzono go w 1882 roku.
Fretka to albinotyczna odmiana tchórza. Jej krzyżówka z tchórzem to tchórzofretka - popularne zwierzę hodowane w domach.
Jelonek rogacz to najwiekszy europejski chrząszcz. Samce tego gatunku dorastają do 7,5 cm długości.
Drop - jeden z większych ptaków latających, będący bliskim krewniakiem żurawia, w Polsce już nie występuje. Ostatniego osobnika widziano w 1986 roku.
Noworodki jeży rodzą się bez kolców. Zaczynają im one rosnąć dopiero kilka godzin po porodzie. Jest to sposób na zapobiegnięcie pokaleczenia samicy podczas porodu.
Osesek wieloryba o nazwie humbak wypija dziennie około 500 litrów mleka.
Śpiew humbaka może trwać 10 minut i słyszalny jest on z odległości 9 kilometrów.
Mszyce z rodziny miodownicowatych to główni producenci spadzi - substancji, którą zbierają pszczoły, by wytworzyć z niej miód spadziowy.
Pijawka lekarska żywi się krwią zwierząt stałocieplnych. Jej ukąszenie jest niemal bezbolesne, bo wydziela ona substancję znieczulającą. Do rany wstrzykuje ona równiez hirudynę - substancję działającą przeciwkrzepliwie.
Sieci tkane przez pewne pająki z Papui Nowej Gwinei są tak mocne, że są używane przez tubylców do połowu ryb.
Największy cios (czyli "kieł") słonia, jaki kiedykolwiek został zmierzony miał 3,1 metra długości, a ważył 105 kg.
Gniazdo bociana białego może mieć do 2 metrów średnicy i ważyć do 500 kg.
Pingwin cesarski to rekordzista wśród zwierząt nurkujących w wodzie. Niektóre osobniki tego gatunku obserwowano na głębokości 380 metrów i potrafiły one pozostać pod wodą do 18 minut.
Wzrok sowy - płomykówki jest około 100 razy lepszy od ludzkiego.
Kukułka z wyglądu przypomina nieco ptaka drapieżnego. Wskutek tego małe ptaki na jej widok wypłaszają się z gniazd. Kukułka dostrzega to i może dzięki temu podrzucić do gniazda ofiary swoje jajko.
Żyjący w Australii kangur rudy potrafi podczas jednego skoku wzbić się na wysokość 3 metrów i pokonać dystans 9 metrów.
Głuszce i cietrzewie mogą sporadycznie krzyżować się dając potomstwo. Mieszaniec nazwywa się skrzekot. Jest bezpłodny i cechuje go wysoki poziom agresji.
Niektóre ptaki, np. drozdy czy sójki uprawiają tzw. mrówkowanie. Siadają wtedy w pobliżu mrowiska, rozkładają skrzydła i pozwalają mrówkom chodzić po ich ciele. Nie jest jasna przyczyna tego zachowania. Może to być albo próba usunięcia zewnętrznych pasożytów albo załagodzenia bólu związanego ze wzrostem piór.
Ibis czczony - jeden z gatunków ibisa, był w starożytnym Egipcie otoczony kultem. Był on symbolem boga Tota - patrona pisarzy i mądrości.
Mrówkojady są przykładem ssaków naturalnie pozbawionych uzębienia. Zamiast zębów mają one twarde, rogowe tarczki.
Chomik potrafi zgromadzić jako zapas na zimę dla siebie około 15 kg ziaren zboża i korzeni.
Larwa biedronki zjada w przeciągu swojego życia około 600 mszyc.
Afrykańska czapla czarna polując na płytkiej wodzie rozkłada swe skrzydła na kształt parasola. Rzucają one wtedy na wodę dużo cienia, co pomaga czapli w dostrzeganiu ryb.
Kruki to ptaki długowieczne. Niektóre osobniki dożywają wieku 100 lat.
Pyton siatkowy to najdłuższy wąż świata. Rekordowy osobnik mierzył 12,2 metra długości.
Chmara szarańczy może liczyć kilkanaście miliardów osobników.
Zające i króliki wbrew pewnemu powierzchownemu podobieństwu nie należą do rzędu gryzoni. Tworzą one osobny rząd - zającokształtne i najbliżej spokrewnione z nimi są szczekuszki - małe ssaki żyjące w Azji i Ameryce Północnej.
Bobry uważane były w średniowieczu za ryby, dzięki czemu Kościół zezwalał na jedzenie bobrzego mięsa podczas postu.
W dawnych czasach brązowy barwnik wytwarzany przez mątwy zwyczajne służył jako atrament. Jego charakterystyczny odcień zwany jest "sepią" od łacińskiej nazwy mątwy: "sepia".
Ojczyzną hodowanych dla ozdoby w ogrodach i parkach pawi są Indie. Ptaki te potrafią umiejętnie zabijać jadowite kobry.
Sokół potrafi dostrzeć ofiarę z wysokości nawet 300 metrów. Jednak tylko 20% jego pikowań kończy się sukcesem.
Gruszka awokado - owoc rośliny o nazwie: smaczliwka wdzięczna - jest bardzo rzadkim przykładem owocu, w którego składzie dominującą rolę grają tłuszcze, a nie cukry.
Wszystkie gatunki sów nie potrafią same budować gniazd. Korzystają więc one albo z gniazd innych ptaków albo z budek lęgowych.
Pustułka zmienia strategię polowania ze zmianami pór roku. Latem poluje wypatrując zdobycz z powietrza, a zimą - gdy trzeba oszczędzać energię - poluje z zasadzki.
Skrzypłocz, należący do gromady staroraków, jest przykładem gatunku silnie konserwowanego ewolucyjnie. Budowa skrzypłoczów pozostaje praktycznie niezmieniona od 300 milionów
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |