Największe góry Europy - Alpy - przyciągają co roku rzesze turystów. W lecie wędrują oni po górach oraz zwiedzają okoliczne miejscowości, w zimie natomiast rozpoczyna się sezon narciarski.

Alpy, to przede wszystkim wspaniałe krajobrazy, bogaty świat roślin i zwierząt, a także malownicze górskie wioski z drewnianym budownictwem. Przez masywy górskie biegną liczne tunele, a wzniesienia łączą wysokie mosty i wiadukty. Na łąkach alpejskich pasą się krowy, w zimie spędzane do dolin. Z mleka tych krów produkuje się sery oraz czekoladę. Spotkać tu można także wiele rzadkich gatunków zwierząt, jak kozice i złote orły, chronionych w parkach narodowych.

Szwajcaria

Szwajcaria jest niewielkim krajem leżącym wewnątrz Alp. Wyróżnia się na jej terenie trzy regiony fizycznogeograficzne: Alpy (ok. 60% powierzchni), Wyżynę Szwajcarską (ok. 30%) i góry Jura (ok. 10%).

W krajobrazie kraju zdecydowanie dominują Alpy. Mimo, że są one wyraźną granicą zarówno klimatyczną, etniczną, jak i gospodarczą, dzięki występowaniu licznych przełęczy i obniżeń dolinnych, są dostępne komunikacyjnie.

Charakterystyczną cechą alpejskiego krajobrazu jest duża ilość jezior, zwłaszcza pochodzenia polodowcowego. Występują one przeważnie w najwyższych partiach gór, w strefie podgórskiej oraz na Wyżynie Szwajcarskiej. Największymi z nich są jeziora: Genewskie (582 km²), Bodeńskie (538 km²), Neuchatel (216 km²), Maggiore (212 km²), Czterech Kantonów (114 km²) oraz Zuryskie (88 km²).

W Szwajcarii wydziela się kilka stref roślinnych - od strefy roślinności środkowoeuropejskiej, przez śródziemnomorską po strefę roślinności alpejskiej.

Regiony turystyczne Szwajcarii

Regiony turystyczne wyróżnia się na podstawie różnic historycznych oraz krajobrazowych obszarów. W Szwajcarii są to:

• Szwajcaria Środkowa - kantony: Lucerna, Schwyz, Unterwalden, Uri i Zug.

Krajobraz tego regionu jest bardzo zróżnicowany. Centralną jego część stanowi rzeka Reuss. Na zachód od niej znajdują się krystaliczne Alpy Urneńskie z grupą Dammastock, (o wysokości 3633 m n.p.m.), lodowcem Rodanu i grupą Titlis (3239 m n.p.m.). Na wschodzie wznoszą się Alpy Glarneńskie z wapienną, silnie zlodowaconą, grupą Todi (3614 m n.p.m.). Na pograniczu Alp i Wyżyny Szwajcarskiej znajduje się jezioro Czterech Kantonów. Jego kształt jest nieregularny, dzięki czemu, w połączeniu z otoczeniem górskim stanowi bardzo atrakcyjny krajobraz.

Lucerna - kanton ten znajduje się na Wyżynie Szwajcarskiej. Typowe dla jego krajobrazu jest występowanie licznych jezior. W jego obrębie, nad Jeziorem Czterech Kantonów w masywie Rigi znajdują się stacje klimatyczne Rigi Kaltbad oraz kąpieliska Weggis. Jego stolicą jest Lucerna, tradycyjny, a zarazem jeden z największych szwajcarskich ośrodków hotelarstwa.

Schwyz - położony jest w obrębie Wyżyny Szwajcarskiej, prealpejskiej krainy Sihl oraz północnych Alp Glarneńskich, nad jeziorami: Zuryskim, Zug i Czterech Kantonów. W części górzystej Wyżyny Szwajcarskiej nad Jeziorem Czterech Kantonów wznosi się masyw Rigi, w obrębie którego są liczne stacje klimatyczne oraz ośrodki sportów zimowych. Na południowym stoku tego masywu, na brzegu jeziora, leży miejscowość Gersau, interesująca ze względu na panujące tu szczególne warunki klimatyczne. W regionie tym, wzdłuż jeziora Urn, biegnie droga widokowa Axenestrasse. Stolicę kantonu stanowi zabytkowa miejscowość Schwyz. Najbardziej jednak znaną miejscowością tej krainy jest Kusstnacht. Związana jest nią legenda Wilhelma Tella. Kolejnym ciekawym miejscem jest Einsiedeln ze słynnym zespołem klasztornym oraz barokowym kościołem.

Unterwalden - rozciąga się na południu od Jeziora Czterech Kantonów. Przeważa tu krajobraz prealpejski. W skład kantonu wchodzą dwa półkantony: Oberwaldenze ze stolicą Sarnen oraz Nidwalden ze stolicą Stans. Obie stolice są zabytkowymi miasteczkami. U podnóża zlodowaciałego masywu Titlis znajduje się uzdrowisko Engelberg.

Uri - jest to kanton o krajobrazie wysokogórskim. W jego granicach znajdują się Alpy Urneńskie i Glarneńskie, które oddziela przełom rzeki Reuss. Rzeka ta stanowi zresztą ważny, transalpejski szlak komunikacyjny. Stolicą tego kantonu jest zabytkowe miasteczko Uri.

Zug - jest najmniejszym kanton Szwajcarii, a zarazem jednym z najgęściej zaludnionych. Mieści się na obszarze Wyżyny Szwajcarskiej, w południowo-wschodniej części przechodzącej w Prealpy. Stolicę kantonu stanowi miejscowość Zug, położona nad jeziorem o tej samej nazwie. Miasto to cechuje późnogotycka średniowieczna zabudowa.

• Alpy Berneńskie - w obręb tego regionu wchodzi część kantonu Berna, Vaud oraz górskie pogranicze kantonu Valais.

Alpy Berneńskie są najbardziej zwartą i zlodowaciałą grupą górską Alp Północnych. Mieści się tu wiele rozległych pól firnowych i lodowców, a wśród nich największy lodowiec alpejski - Aletsch. Region ten jest jednym z najbardziej znanych w Europie ośrodków narciarstwa i alpinizmu, które można tu uprawiać przez cały rok. Najciekawszą miejscowością Alp Berneńskich jest ośrodek Grindelwald. Jest to "wioska lodowców" wiszących nad urwiskiem doliny Lauterbrunnen. Znanymi ośrodkami są też Wengen, będący miejscem startu zawodów narciarskich "Wengenrennen" oraz Murren, popularny ze względu na odbywające się w nim zawody balonowe. Leży tu również miejscowość Kandersteg interesująca pod względem zachowanego oryginalnego budownictwa drewnianego.

Berna - kanton ten leży na północ od Alp Berneńskich i obejmuje dolinę rzeki Aare i jeziora Brienz i Thurn. Między nimi leży miejscowość Interlaken, będąca punktem wyjściowym w góry oraz ośrodkiem hotelowym.

Vaud - jego alpejska część, wchodząca w skład Alp Berneńskich, znajduje się na południowym-zachodzie od jego masywów. Kanton ten posiada typowy krajobraz wysokogórski. Na zboczach gór rozmieszczone są liczne stacje klimatyczne oraz stacje sportów zimowych.

Valais - kanton ten posiada szczególnie korzystne warunki klimatyczne. Słynie ponadto z sadów owocowych oraz winnic.

• Szwajcaria Wschodnia - kantony: Apponzell, Glarus, St. Gallen i Turgownia.

Na południu regionu rozciągają się Alpy Glarneńskie, których najwyższe szczyty osiągają ponad 3000 m n.p.m. Na północ od nich znajduje się obniżenie dolinne wypełnione jeziorem Walen. Z jeziorem sąsiaduje wapienna strefa prealpejska, w której wyraźnie zaznacza się masyw Churfirsten i grupa górska Santis. Wschodnią i północną granicę regionu, a zarazem kraju, stanowi rzeka Ren oraz Jezioro Bodeńskie.

Region ten jest bardzo zróżnicowany turystycznie. W jego południowej części dominuje turystyka górska. Mieści się tu wiele miejscowości klimatycznych i uzdrowisk. W części północnej z kolei, ze względu na cenne zabytki oraz bogaty folklor, przeważa turystyka historyczna.

• Kraj Środkowy - część wschodnia - kantony: Zurych, Szafuza i Argownia.

Region ten w większości znajduje się w obrębie Wyżyny Szwajcarskiej. W jego krajobrazie dominują rozległe doliny, płaskie zbocza oraz podłużne grzbiety. Przecinają go doliny kilku rzek: Renu, Aare, Limmat i Thur. Mieści się także wiele jezior, a wśród nich największe w kraju - Zuryskie.

Kraj Środkowy jest największym w Szwajcarii obszarem koncentracji przemysłu, charakteryzuje się też największą gęstością zaludnienia i siecią komunikacyjną. Główne atrakcje turystyczne stanowią tu przede wszystkim dobra kultury. Najbardziej interesujące jest zabytkowym budownictwo mieszczańskie.

Zurych - kanton ten posiada największą liczbę ludności i gęstość zaludnienia. Jego stolicą jest miasto Zurych. Leży ono nad Jeziorem Zuryskim i biorącą w nim początek rzeką Limmat. Kanton ten jest najważniejszym węzłem komunikacyjnym kraju, a także centrum przemysłowym i finansowym oraz największym kulturalnym ośrodkiem niemieckiej części Szwajcarii. W Zurychu znajduje się wiele cennych zabytków, m. in. bazylika romańska z XI - XIII w. oraz liczne muzea.

Szafuza - jest najbardziej wysuniętym na północ, a zarazem najmniejszym powierzchniowo kantonem Szwajcarii. Jego stolicą jest, leżąca nad Renem, Szafuza. Miejscowość ta powstała i rozwinęła się jako punkt przeładunkowy transportowanych rzeką towarów przy znajdującym się tu wodospadzie. Teren ten jest atrakcyjny turystycznie ze względu na dominujący tu element historyczny.

• Kraj Środkowy - część zachodnia - kanton Fryburg oraz część kantonów Vaud i Berna.

Większość regionu znajduje się w obrębie zachodniej i środkowej Wyżyny Szwajcarskiej. Na północy graniczy z górami Jura, natomiast na południu przechodzi w prealpejską strefę Alp Fryburskich i Emmentalskich. Jego krajobraz jest bardzo zróżnicowany, w przeważającej części wyżynny. Wysokości bezwzględne wynoszą średnio od 500 m n.p.m. u stóp Jury do 900 m n.p.m. w pobliżu Alp. Prealpejska część regionu jest silnie rozczłonkowana, charakteryzuje się podłużnymi grzbietami oraz wysokościami dochodzącymi do 2000 m n.p.m.

W regionie zdecydowanie dominuje krajobraz rolniczy, na który składają się rozległe obszary pól uprawnych, łąki, winnice oraz sady. Głównym elementem decydującym o turystycznej atrakcyjności jest element historyczny, choć istotną rolę odgrywają także walory przyrodnicze, w tym uzdrowiskowe.

Fryburg - w kantonie tym dominuje krajobraz rolniczy, z typową dla obszarów górskich gospodarką hodowlaną. Produkuje się tu znany ser gruyere. Stolicą kantonu jest miasto Fryburg, leżące nad rzeką Saane. Przez region ten biegnie granica pomiędzy francuską i niemiecką strefą językową.

Berno - w regionie mieści się zaledwie część tego kantonu, tzw. Wyżyna Berneńska. Zajmuje ona obszary dolinne rzek Aare i Emme. Mieści się w zasięgu niemieckiej strefy językowej. Jego stolicą jest Berno, które jest zarazem stolicą Szwajcarii.

• Jura - kantony: Neuchatel, Bazylea, Solura, Jura oraz część kantonów Berna i Vaud.

Region ten stanowią góry Jura. Góry te ciągną się wzdłuż granicy z Francją oraz Wyżyny Jurajskiej. Dominuje krajobraz gór średnich, z podłużnymi pasmami, porozdzielanymi szerokimi dolinami. Duże powierzchnie regionu zajmują lasy, rozwinięte są ponadto zjawiska krasowe.

Najwyższym pasmem górskim regionu jest Jura Vaudyjska. Istnieją tu bardzo dobre warunki dla turystyki wędrownej oraz sportów zimowych. Prowadzi się tu gospodarkę rolną z tradycyjną uprawą winorośli. Spotkać można tu często stare, zabytkowe miejscowości.

• Genewa - kanton Genewa i część kantonu Vaud.

Region ten zajmuje przybrzeżne tereny Jeziora Genewskiego i dolinę Rodanu. Stanowi on najbardziej na zachód wysuniętą częścią Szwajcarii, położoną pomiędzy Alpami i Jurą. Obejmuje Genewę wraz z obszarem podmiejskim, okolicznymi ośrodkami sportów zimowych i miejscowościami klimatycznymi.

Miasto Genewa znajduje się w miejscu, w którym Rodan wypływa z Jeziora Genewskiego. Jezioro to jest największym jeziorem alpejskim.

Północne wybrzeże Jeziora Genewskiego wchodzi w skład kantonu Vaud. Obejmuje on fragmenty Alp, gór Jura i Wyżyny Szwajcarskiej. Na południowych zboczach górskich kantonu prowadzi się uprawę winnej latorośli. Wzdłuż wybrzeża, z kolei, znajdują się liczne uzdrowiska klimatyczne, ośrodki sportów zimowych i wodnych oraz zabytkowe średniowieczne miasteczka i zamki. Nad Jeziorem Genewskim leży stolica kantonu - Lozanna.

Jest kilka elementów, które decydują o atrakcyjności turystycznej Szwajcarii, m. in.: środowisko przyrodnicze, bogata historia i jej pozostałości, zróżnicowanie kulturowe, językowe i religijne, status wieczystej neutralności, a także znaczenie kraju na arenie międzynarodowej oraz wysoki standard i szeroki zakres usług.

Najwięcej turystów odwiedza miejscowości górskie, na które przypada 38% przyjezdnych. Ponadto duże nasilenie ruchu jest w miejscowości leżących nad brzegami jezior (22%). Mniejsza ilość zmierza do dużych miast (18%). Na pozostałe obszary przypada 22% turystów.

Szwajcarja posiada bardzo dobrze rozwiniętą bazą hotelową. Świetnie rozwinięta jest ponadto baza towarzysząca turystyce narciarskiej (wyciągi, kolejki linowe, stoki narciarskie).

Austria

Austria dzieli się na regiony: Alpy Wschodnie (63% powierzchni kraju), północne podgórze Alp i Karpat (11%), wschodnie podgórze Alp (11%), Masyw Czeski (10%) oraz Kotlinę Wiedeńską (5%).

Jej terytorium przecinają dwa obniżenia tektoniczne: północne, którym płyną rzeki: Inn, Salzach, Aniza oraz Murz oraz południowe z rzeką Drawą. Obniżenia te rozdzielają Alpy na trzy grupy górskie: Alpy Północne, Południowe i Centralne.

Między północnymi stokami Alp a doliną Dunaju ciągnie się Podgórze Alpejskie. Jest ono pagórkowatą krainą, wzniesioną 300 - 600 m n.p.m. Przecinają ją liczne, wypływające z gór, doliny rzeczne.

Klimat Austrii kształtowany jest głównie przez masy powietrza umiarkowanego ciepłego. W Alpach panuje silnie zróżnicowany klimat górski, w którym mieszają się wpływy klimatu panońskiego i śródziemnomorskiego. Średnia roczna temperatura wynosi od 0,8ºC w Alpach Centralnych do 8,9ºC w Kotlinie Wiedeńskiej. Opady kształtują się na poziomie 400 - 600 mm rocznie, a w kotlinach śródgórskich sięgają 6000 mm. Granica wiecznego śniegu przebiega tu na wysokości ok. 2750 m. Liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi od 40 dni w Austrii Dolnej do 130 dni w dolinach Alp Centralnych. W górach często wieją wiatry fenowe.

Północno-zachodnią część kraju porastają lasy mieszane i liściaste, południowo-wschodnią - roślinność stepowa oraz lasy dębowe, na południu pojawiają się świetliste dąbrowy oraz lasy kasztanowe. Roślinność Alp układa się piętrowo: najniżej występują zwarte lasy bukowo-jodłowe, wyżej świerk, sosna, modrzew i limba z górną granicą lasu na wysokości od 1800 - 2200 m n.p.m. Nad nią rozciąga się piętro kosodrzewiny, a następnie strefa łąk alpejskich (hale - Matten).

Świat zwierzęcy reprezentują przeważnie gatunki fauny środkowoeuropejskiej, takie jak lis, sarna i dzik, panońskiej - suseł, chomik, żółw i liczne ptactwo, wysokogórskiej - kozica, świstak oraz śródziemnomorskiej - liczne jaszczurki, węże i żółwie.

Regiony turystyczne Austrii

Regiony turystyczne Austrii cechuje odrębność kulturowa, etniczna oraz środowiskowa.

• Burgenland

Region ten leży u podnóża Gór Litawskich. Jego stolicą jest Eisenstadt. Na wzniesieniach Burgelandu znajdują się liczne zamki.

W obrębie regionu znajduje się kraina Stadtschlaining. Jest ona zasobna w wody mineralne i cieplice, które wykorzystują tutejsze uzdrowiska.

• Dolna Austria

Leżący na obydwu brzegach Dunaju region zajmuje najstarsze historyczne ziemie Księstwa Austriackiego. Jego stolicą, a zarazem stolicą kraju, jest Wiedeń. W północnej części regionu leży lesista część Masywu Czeskiego - Waldviertel. Na wschód od niej rozciąga się, będąca częścią Przedgórza Karpackiego - kraina Weinviertel. Najbardziej urozmaicona jest część południowa regionu. Stanowi ją pagórkowaty obszar Przedgórza Alpejskiego, wzgórza Lasu Wiedeńskiego, Alpy Austriackie oraz zapadliskowa Kotlina Wiedeńska.

Stolica Austrii - Wiedeń - położony jest nad Dunajem, na granicy Alp i Kotliny Wiedeńskiej. W centrum miasta znajduje się wiele zabytkowych budowli. Jest on ważnym ośrodkiem kultury europejskiej. Mieszczą się tu liczne teatry, muzea i galerie sztuki. Podtrzymywane są także muzyczne tradycje miasta.

• Górna Austria

Region ten stanowi najbardziej wysuniętą na południe alpejską część Austrii. W jego granicach rozciągają się Alpy Salzburskie, będące fragmentem Północnych Alp Wapiennych. Mieści się w nich najwyższy, silnie skrasowiały i pokryty niewielkim lodowcem masyw Dachstein. Region ten jest również krainą jezior polodowcowych. Na obszarach położonych na północ od Alp Salzburskich znajduje się rolniczy region Przedgórza Alpejskiego. Jest on pagórkowaty i urozmaicony gęstą siecią dolin rzecznych.

Najważniejszym regionem turystycznym Górnej Austrii są Alpy z pojezierzem Salzkammergut. Na łagodniejszych północnych stokach masywu Dachstein znajduje się sieć górskich schronisk, stacji sportów zimowych, wyciągów i kolejek.

• Styria

Obejmuje strefę, ciągnących się na północy Austrii, wapiennych Alp. W jej granicach mieści się południowa część masywu Dachstein oraz krasowe góry Totes Gebirge. Pomiędzy nimi rozciąga się fragment regionu Salzkammergut z jeziorami Grundl i Altaussee. Znajduje się tu zabytkowe uzdrowisko położone przy turystycznej trasie Salzkammergut Strasse. Stolicą Styrii jest miasto Graz, położone w kotlinie rzeki Mura.

• Salzburg

Salzburg jest miastem położonym w kotlinie nad rzeką Salzach, na granicy Przedgórza Alpejskiego i Alp Salzburkich. Znane jest przede wszystkim z długich tradycji uzdrowiskowych.

• Flachgau

Region ten obejmuje obszary północnej część kraju, stanowiące fragment Przedgórza Alpejskiego, a zarazem najbliższego otoczenia Salzburga.

• Tennengau

Znajduje się na południe od Flachgau, na obszarze Alp Salzburskich. Południkowo przecina go dolina rzeki Salzach. Największą atrakcją turystyczną tego regionu są udostępnione zwiedzającym kopalnie. Jest on również ważnym ośrodkiem sportów zimowych.

• Pongau

Region ten zajmuje najbardziej na zachód wysunięty fragment Austrii. Obejmuje tereny Północnych Alp Wapiennych oraz Alp Centralnych. Jest obszarem o długoletnich turystycznych tradycjach. Znajduje się tu ekskluzywne uzdrowisko Badgastein, położone w dolinie rzeki Gastein w Wysokich Taurach. Jest to także region z dobrze zagospodarowanymi terenami narciarskimi.

W Austrii turystyka zagraniczna przeważa głównie w zachodniej, wybitnie górskiej części kraju oraz w Wiedniu. Wpływy z niej wynoszą, aż 9,3 mld dolarów.