 Oświetlenie
Dla fotografa oświetlenie jest bardzo istotne z trzech punktów widzenia: wielkości oświetlenia, rodzaju i barwy. Oświetlenie i jego wielkości jest bardzo ważna z punktu widzenia ustalenia czasu naświetlenia i odpowiedniej liczby przesłony. W celu realistycznego odtworzenia fotografowanego przedmiotu, specjalnie ważna jest geometria padania promieni.
Światło skierowane
O świetle skierowanym będziemy mówić wtedy, gdy promienie światła biegną do siebie równolegle i tak padają na przedmiot. Z takim przypadkiem mamy do czynienia, gdy korzystamy z bezpośredniego światła słonecznego, albo ze światła sztucznego z reflektora lub innego źródła wyposażonego w silny odbłyśnik. Światło skierowane daje nam dość silne oświetlenie ogólne.
Przy równoległym kierunku biegu promieni świetlnych luminancja oświetlanej powierzchni będzie dość równomierna, a przejście w cień przedstawi się nam ostro i wyraźnie jako granica oświetlenia. Przy świetle niezupełnie skierowanym powstaje dodatkowo jeszcze strefa półcienia. Światło całkowicie skierowane wytwarza nawet za najmniejszymi przedmiotami bardzo ostre i odcinające się cienie. Można w ten sposób podkreślić i uwidocznić nawet najmniejsze nierównomierności powierzchni, zwłaszcza jeśli światło pada z boku.
Światło skierowane daje nam silne kontrasty i w przypadku przedmiotów o małym kontraście rzeczywiście powoduje jego wzrost. Wtedy nawet na powierzchni matowej otrzymujemy odblaski. Nadaje się więc ono doskonale do oświetlania wszystkich przedmiotów o powierzchniach błyszczących, zwłaszcza jeśli chcemy uzyskać na nich jakieś specjalne efekty. Światło skierowane uwidacznia i podkreśla obrysy oraz formę, a ponadto jeszcze bardziej podwyższa działanie plastyczne. Jest to więc rodzaj oświetlenia, który charakteryzuje się wzrostem kontrastu fotografowanego przedmiotu i nadaje się specjalnie do przedstawiania drobnych detali.
Światło rozproszone
O świetle rozproszonym mówimy wtedy, gdy promienie przecinają się w różnych kierunkach w sposób nieuporządkowany. Światło rozproszone nie daje ostrych cieni, cechuje go miękkość i słaba plastyczność. Światło rozproszone powstaje wtedy, gdy np. niebo jest zachmurzone, albo po przejściu przez szyby mleczne, lub - w szerszym pojęciu - jest to również światło biegnące z dużej powierzchni ściany świetlnej czy innych źródeł światła, które są osłonięte abażurami lub kloszami. Naturalnie pomiędzy światłem rozproszonym i światłem skierowanym w ich najczęstszej odmianie mamy całą gamę różnych pośrednich możliwości.
Światło rozproszone w przeciwieństwie do skierowanego daje bardzo równomierne oświetlenie na dość dużych powierzchniach nawet wtedy, jeśli ich luminancja jest niewielka. Światło rozproszone nie zwiększa kontrastów, gdyż dochodzące ze wszystkich stron promienie świetlne uniemożliwiają uzyskanie jakiegokolwiek cienia i oświetlają równomiernie wszystkie części przedmiotu. Jest to więc oświetlenie przydatne do ciemnych lub silnie błyszczących przedmiotów, szczególnie w fotografii katalogowej, w której nie operujemy zbyt silnymi odblaskami.
Światło rozproszone zmniejsza więc kontrasty i "spłaszcza" przedmioty, wygładza nierówności powierzchni, pewne elementy zakrywa, a nawet upiększa, co jest bardzo istotną sprawą przy wykonywaniu portretów. Jest to oświetlenie, w którym giną drobne szczegóły, gdyż wyrównujące działanie światła rozproszonego, przy odtwarzaniu większych powierzchni przedmiotów, daje nam rzeczywiste uproszczenie i ujednolicenie kompozycji obrazu.
Światło bezpośrednie
Pod pojęciem światła bezpośredniego rozumiemy taki rodzaj oświetlenia, zarówno skierowanego jak tek i rozproszonego, przy którym światło pada bezpośrednio ze środka na fotografowany przedmiot. Światło bezpośrednie zawsze bardziej podkreśla kontrasty niż światło odbite i daje mniej lub więcej dokładne rozgraniczenie cieni. Pozwala uzyskać refleksy na wszystkich gładkich powierzchniach, jeśli naturalnie zachowamy określone wielkości kątów padania i odbicia od tych powierzchni. Światło bezpośrednie jest intensywniejsze niż światło odbite pochodzące z tego samego źródła. Światło bezpośrednie ma zawsze ten sam skład spektralny i taką samą temperaturę barwową (naturalnie, jeśli nie przesłonimy źródła świetlnego filtrami), a w cieniach powstających od tego światła będą silniej występowały barwne refleksy.
Światło odbite
Pod tym pojęciem będziemy rozumieli wszystkie rodzaje oświetlenia, przy których przedmiot będzie oświetlony przez światło wychodzące ze środka nie bezpośrednio, lecz przez promienie, które po drodze zostały odbite przez dowolną powierzchnię. Światło odbite, zwane pośrednim, będzie więc naturalnie bardziej rozproszone, (wyjątek stanowi lustro, które jako powierzchnia odbijająca dawałoby również światło skierowane).
Światło odbite ma bardzo duże znaczenie w zdjęciach przy świetle sztucznym, obecnie najczęściej stosowanym, Ilość światła, które jest odbijane od ścian atelier, sufitu oraz innych przedmiotów, jest stosunkowo duża, a co gorsze trudna do oceny. Na przykład podczas, pracy z lampami błyskowymi, gdzie nie możemy zmierzyć oświetlenia bezpośrednio i pracujemy w oparciu o liczbę przewodnią i na jej podstawie dokonujemy odpowiednich obliczeń, światło odbite i rozproszone może prowadzić do znacznych błędów podczas naświetlania. Już przy najmniejszym zasłonięciu źródła światła bezpośredniego mogą się zmienić cienie i plastyka oświetlenia.
Przy pośrednim świetle odbitym pozostaje to prawie bez większego wpływu. Zdjęcia wykonane przy oświetleniu pośrednim dają jednak znaczne korzyści w procesie negatywowo-pozytywowym, gdyż miękko modelujące działanie tego oświetlenia pozwala uzyskać delikatne niuanse w gęstościach optycznych obrazu. Oświetlenie pośrednie jako odbite przyjmuje jednak zawsze barwy otaczających przedmiotów.
Kierunek oświetlenia
Następnym ważnym czynnikiem, mającym wpływ na podwyższenie albo spłaszczanie kontrastu obrazu i na oddziaływanie przestrzenne oraz charakterystykę reprodukcji kształtów jest kierunek, z którego światło pada na przedmiot, zwany kierunkiem oświetlenia. Jest przy tym całkowicie obojętne czy chodzi o światło rozproszone, czy skierowane, bezpośrednie, czy odbite. Każdy kierunek , oświetlenia ma swoje wady i zalety, które fotograf powinien znać, aby móc je właściwie wykorzystywać. Ogólnie możemy mówić o sześciu głównych kierunkach oświetlenia. Pomiędzy nimi naturalnie istnieje niezliczona możliwość innych form przejściowych i kombinacji.
Oświetlenie przednie
Pod pojęciem oświetlenia przedniego rozumiemy te wszystkie formy oświetlenia, w których światło pada na przedmiot od strony fotografa i aparatu fotograficznego. Biorąc pod uwagę, że światło pada wtedy w przybliżeniu zgodnie z kierunkiem osi optycznej obiektywu, na obrazie nie wystąpią żadne cienie, gdyż, patrząc ze stanowiska aparatu, cienie lezą za przedmiotami je rzucającymi. W oświetleniu przednim przedmioty wydają się płaskie, mało plastyczne, a oddziaływanie przestrzenne jest zmniejszone. W ogóle wrażenia głębi przestrzeni za pomocą oświetlenia przedniego nie możemy uzyskać. Nie nadaje się ono również do dokładnego oddania struktury powierzchni przedmiotów. Przy portretach oświetlenie przednie zmniejsza plastyczność twarzy i wyrazistość skóry; czyni twarz bardziej płaską. Nadaje się jednak dobrze w technice high-key.
Oświetlenie boczne
Pod pojęciem oświetlenia bocznego rozumiemy oświetlenie, w którym światło pada na przedmiot, pod kątem zbliżonym do prostego (w stosunku do osi optycznej). W następstwie oświetlona będzie tylko połowa przedmiotu, podczas gdy druga połowa znajdzie się w głębokim cieniu. W przeciwieństwie do oświetlenia przedniego oświetlenie boczne podkreśla strukturę przestrzenną przedmiotu i jego bryłowatość. Tego rodzaju oświetlenie nadaje się zwłaszcza wtedy, gdy zależy nam przede wszystkim na plastycznym przedstawieniu fotografowanego przedmiotu. Wyostrza kontury i kształty, podkreśla szczegóły, podwyższa kontrast, działa silnie dramatyzująco. Światło boczne skierowane jest stosowane głównie w zdjęciach technicznych, architektury itp. Światło boczne rozproszone daje bardziej miękką i wyrazistą plastykę i dlatego bardzo chętnie stosowane jest w zdjęciach portretowych lub w zdjęciach mody.
Oświetlenie konturowe
Pod pojęciem oświetlenia konturowego rozumiemy oświetlenie, w którym źródło światła jest umieszczone za fotografowanym przedmiotem, wskutek czego powstają aureole. Oświetlenie może być skierowane lekko skośnie. Przy tego rodzaju oświetleniu należy specjalnie ostrożnie przeprowadzać obróbkę negatywową. Jeśli dla oświetlenia przedniego przyjmujemy jako charakterystyczny efekt spłaszczenia przedmiotu, a oświetlenie boczne potraktujemy jako określające przestrzenność, to oświetlenie konturowe podkreśla zarysy przedmiotu.
Przy umieszczeniu źródła światła za przedmiotem powstaje obraz złożony przede wszystkim z cieni, z nielicznymi miejscami silnie oświetlonymi. Obramowanie świetlne w postaci aureoli działa dramatycznie oraz nastrojowo i świetnie się nadaje do zdjęć wykonanych techniką low-key. W portretach i fotografiach osób oświetlenie konturowe jest korzystne wtedy, gdy chcemy podkreślić zarysy głowy lub figury, np. przy wykonywaniu zdjęć aktów.
Oświetlenie konturowe dzięki wytworzeniu obramowania świetlnego bardzo dokładnie oddziela przedmiot od ciągłej przestrzeni tła, dokładnie przedstawia płaszczyzny i powiększa wrażenie głębi przestrzeni. Wszystkie przedmioty, znajdujące się między światła a aparatem, rzucają przy oświetleniu konturowym ostre długie cienie, które przebiegając na obrazie podkreślają perspektywę. Oświetlenie konturowe nadaje zdjęciu specyficzny nastrój.
Oświetlenie smugowe boczne
Oświetlenie smugowe jest oświetleniem pośrednim między oświetleniem konturowym, bocznym i oświetleniem górnym. Łączy ono w sobie działające nastrojowo właściwości oświetlenia konturowego z przestrzennym oddziaływaniem oświetlenia bocznego. Tego rodzaju oświetlenie obejmuje większe części przedmiotu niż przy oświetleniu konturowym. Dlatego gdy zależy nam na dokładniejszym odtworzeniu przedmiotu niż na wytworzeniu nastroju, stosujemy oświetlenie smugowe.
Oświetlenie smugowe doskonale nadaje się do oświetlenia i podkreślania szczegółów oraz struktury powierzchni. Charakteryzuje ono powierzchnie, na które pada pod dużym kątem, ukazując najmniejsze detale w postaci odpowiednio długich i dobrze widocznych cieni. W związku z tym oświetlenie to chętnie wykorzystuje się samodzielnie w fotografii reklamowej materiałów lub tez w różnych kombinacjach z innymi rodzajami oświetlenia. W zdjęciach portretowych można, dzięki dobremu ustawieniu bocznego światła smugowego podkreślić wygląd i strukturą skóry. Jest rzeczą jasną, że oświetlenie smugowe jest realizowane zawsze w postaci światła skierowanego.
Dla wszystkich, którym nie wystarczają informacje z ilustrowanych podręczników...... Oświetlenie górne
Pod pojęciem oświetlenia górnego rozumiemy wszystkie rodzaje oświetlenia, w których światło pada na przedmiot mniej lub bardziej pionowo z góry. Odpowiada to naturalnemu oświetleniu słonecznemu, gdy prawie pionowe promienie słoneczne w godzinach południowych oświetlają przedmioty. Podobnie jak i oświetlenie boczne, oświetlenie górne dzieli dość ostro przedmiot na dwie części oświetloną i zacienioną. Właściwość ta bywa bardzo chętnie wykorzystywana w celu lepszego scharakteryzowania fotografowanych przedmiotów. Przy wykonywaniu zdjęć osób oświetlenie górne bez dodatkowego, innego oświetlenia nie może być stosowane, gdyż oczy oraz usta, główne nośniki wyrazu : twarzy, znajdą się w cieniu i portretowana osoba będzie wyglądała bardzo sztywno, staro, a ponadto niesamowicie, bez podobieństwa. Oświetlenie górne, mówiąc już ogólnie, daje obrazy ciężkie i smutne.
Oświetlenie dolne
Jest ono przeciwieństwem oświetlenia górnego. Nie występuje praktycznie w naturze i z tej racji, jeśli je (oświetlenie sztuczne) zastosujemy, oddziałuje w każdym przypadku niesamowicie, najczęściej jednak nienaturalnie i martwo. Portrety, w których występuje oświetlenie dolne wyglądają nieprzyjemnie i demonicznie, gdyż obserwator nie jest przyzwyczajony do oglądania twarzy, na której cienie są skierowane ku górze. Często oświetlenie dolne zniekształca wyraz twarzy na korzyść tanich, ale najczęściej nic nie mówiących efektów. Może ono być stosowane w fotografii reklamowej, gdy jest uzależnione od innych rodzajów oświetlenia lub efektów nastrojowych, albo tez jeśli chcemy ułożyć jakieś przedmioty na płycie szklanej i oświetlić je bezcieniowo. Przy fotoreportażach z zastosowaniem światła sztucznego (np. przy stanowisku pracy, w cyrku, w teatrze) musimy się liczyć z występowaniem tego rodzaju oświetlenia, gdyż w praktyce występuje ono czasem bez dodatkowego innego oświetlenia.
Funkcje oświetlenia
Podział obrazu na światła i cienie jest nie tylko sprawą formalną. Musi być on dopasowany zarówno do kształtu przedmiotu, jego rodzaju i charakteru, a także zamierzonej kompozycji obrazu, w której pewne elementy chcemy wypracować i podkreślić. Tworzenie obrazu wymaga więc świadomego kierowania oświetleniem. Najczęstszym błędem powstającym podczas pracy, zwłaszcza przy oświetleniu sztucznym, jest nie usystematyzowane realizowanie oświetlenia. Dotychczas omówiliśmy wszystkie rodzaje oświetlenia i jego formy. Mogą być one stosowane z dobrymi wynikami, jeśli będące do dyspozycji źródła światła będziemy włączać we właściwej kolejności. I tylko wtedy można wprowadzać świadomie poszczególne źródła światła i odróżniać kolejno ich działanie; występujące błędy oświetlenia można wtedy łatwo rozpoznać i im zapobiec. Przy jednoczesnym włączeniu wszystkich źródeł światła byłoby to zupełnie niemożliwe. Podana niżej kolejność nie może być schematem. Właściwe zrealizowanie oświetlenia jest czymś indywidualnym, nie zawsze też można je powtórzyć, gdyż każdy przedmiot wymaga właściwego i tylko jemu odpowiadającego sposobu oświetlenia.
Oświetlenie zasadnicze
Do oświetlenia zasadniczego, zwanego też głównym, używamy najsilniejszego, będącego do dyspozycji źródła światła. Oświetlenie zasadnicze decyduje o wytwarzaniu wrażenia głębi przestrzeni na obrazie. Wpływa ono nie tylko na plastyczność samego przedmiotu, lecz również wywiera działanie na cały obraz. Tak więc źródło światła, które daje oświetlenie zasadnicze działa kształtująco i od niego zależy zasadniczy charakter obrazu. Głównym swoim działaniem określa późniejszą atmosferę obrazu, która powinna być uzyskana na zdjęciu. Na tej zasadzie jest ono często określane jako oświetlenie prowadzące. Wprowadzanie dodatkowego oświetlenia musi być podporządkowane oświetleniu zasadniczemu. Przy tym pojęcie oświetlenia zasadniczego nie obejmuje określonych form oświetlenia lub też źródła światła. Przy portrecie mógłby to być na przykład zwykły reflektor, dający od przodu miękkie oświetlenie przednie lub przednio-boczne traktowane jako oświetlenie zasadnicze. Przy zdjęciach z profilu światło ze strumienicy jako oświetlenie smugowe, tylno-boczne, przy zdjęciach sylwetkowych oświetlenie tła, przyjmują na siebie funkcje oświetlenia głównego zasadniczego. Przy zdjęciach reklamowych istnieją jeszcze większe możliwości różnicowania. Oświetlenie zasadnicze powinno zawsze decydować o wymowie obrazu, powinno być światłem dominującym, które jest skierowane z określonego kierunku i o określonej jakości. W związku z tym oświetlenie zasadnicze jest zawsze tym, które powinno być wprowadzone jako pierwsze na planie zdjęciowym. Jeśli nie palą się żadne inne źródła światła, najlepiej możemy określić jego działanie.
Oświetlenie pomocnicze
Wszystkie źródła światła, które służą do podkreślenia wytworzonego przez oświetlenie zasadnicze nastroju, dają oświetlenia pomocnicze. O ile oświetlenie zasadnicze składało się najczęściej z jednego ale mocnego źródła światła, to oświetlenie pomocnicze mogą stanowić źródła o różnej mocy i rodzaju. Podczas gdy oświetlenie zasadnicze - zgodnie z logiką - jest skierowane w jednym tylko kierunku, oświetlenie pomocnicze może być kierowane w dowolnych kierunkach i pod dowolnym kątem w stosunku do osi optycznej aparatu. Potrzebne jest to, aby naszkicowany w głównych zarysach przez oświetlenie zasadnicze obraz, doprowadzić do pełnej krasy. Jeżeli tego nie uzyskujemy i oświetlenie pomocnicze przeszkadza, zakrywa przytłacza oświetlenie zasadnicze, to znaczy, że zastosowaliśmy je nieprawidłowo. Musimy wówczas źródła światła wyłączyć i ponownie dobrać ich ustawienie. W zależności od przedmiotu i rodzaju zdjęcia używamy najrozmaitszych źródeł światła jako oświetlenia pomocniczego. Przykładowo możemy działające jako oświetlenie zasadnicze, sztuczne źródła światła uzupełniać światłem dziennym. Na odwrót - możemy jako oświetlenie główne zastosować światło dzienne, a uzupełnić je sztucznym oświetleniem pomocniczym. Jednak mieszanie światła pochodzącego z rożnych źródeł jest w znacznym stopniu w fotografii barwnej ograniczone. Również oświetlenie błyskowe może stanowić oświetlenie zasadnicze, jak też i pomocnicze w stosunku do światła dziennego. Z reguły oświetlenie pomocnicze rozumiemy jako rozjaśnienie oświetlenia głównego. Niektóre formy oświetlenia pomocniczego w praktyce mają określone znaczenie i dlatego omówimy je osobno.
Oświetlenie efektowe
Oświetleniem efektowym będziemy nazywać taki rodzaj oświetlenia pomocniczego, które nie tylko uzupełnia oświetlenie zasadnicze, ale wnosi do obrazu dodatkowy akcent. Najczęściej uzyskujemy je za pomocą słabszego lub też bardziej oddalonego reflektora względnie strumienicy. Jeśli już mamy włączone źródła światła dające oświetlenie zasadnicze i pomocnicze, do modelowanych elementów wprowadzamy jeszcze oświetlenie jak gdyby muskające przedmiot, dające czysto białe plamy punktowe, które pogłębiają kontrast obrazu i napięcie. Bez wystarczającego oświetlenia podstawowego samo oświetlenie efektowe daje rzadko zadowalający obraz. Jest ono zbyt słabe do celów samodzielnych, chyba że służy do uzyskiwania odblasków i "zajączków" świetlnych. Oświetlenie efektowe stosuje się przede wszystkim w fotografii reklamowej, w celu przyciągnięcia uwagi obserwatorów, oraz w fotografii portretowej do rozświetlania włosów albo stosowania lekkiego oświetlenia konturowego, które podkreśla zarysy postaci, głowy, ramion i pozwala odpowiednio wykorzystać tło.
Oświetlenie tła
Zadaniem takiego oświetlenia jest nadanie właściwego odcienia i luminancji tłu znajdującemu się za fotografowanym przedmiotem. Tło, co często się zdarza, otrzymuje jeszcze dodatkowe oświetlenie z innych źródeł światła. Powinno więc być ono oświetlone specjalnym źródłem światła, gdyż oddzielenie go od przedmiotu zdjęcia wpływa na jego plastyczność. Można otrzymać tło silnie oświetlone lub też jako ciemną powierzchnię podporządkowaną charakterowi ogólnej kompozycji obrazu. Można strumień światła skierować na tło po przekątnej obrazu w celu podkreślenia ruchu, biegu, pośpiechu itp. W takich przypadkach wykorzystuje się najczęściej reflektory lub strumienice, dodatkowo zaopatrzone w kratki, szablony albo siatki, w celu uzyskania pożądanych efektów. W jednej tylko dziedzinie fotografii, oświetlenie tła bywa wykorzystywane jako jedyne oświetlenie zasadnicze - do zdjęć sylwetkowych, które nie potrzebują dodatkowych źródeł światła. Praktycznie samodzielną formą oświetlenia tła jest również projekcja tylna, stosowana często w filmie, w zdjęciach reklamowych, ale głównie w zdjęciach mody. Wymaga ona wielu urządzeń technicznych i dużych pomieszczeń.
Zasady
Najprostsze, a jednak skuteczne i szeroko rozpowszechnione zasady oświetlenia można ująć w kilku punktach:
1. Oświetlenie zasadnicze z rozjaśnieniem pomocniczym. Rozjaśnienie pomocnicze nie powinno być zbyt silne. Działa ono najkorzystniej, jeśli w stosunku do oświetlenia zasadniczego będzie padało na przedmiot ze strony przeciwnej. Do tego należy dodać, że oświetlenie pomocnicze musi padać pod dość dużym kątem w stosunku do oświetlenia zasadniczego, a ponadto powinno rozjaśnić możliwie dużą powierzchnię przedmiotu. W ten sposób unikniemy przeszkadzających w obrazie podwójnych cieni. Dalej - oświetlenie pomocnicze powinno być słabsze od oświetlenia zasadniczego. Jego działanie jest najlepsze, jeśli jest ono miękkie względnie bardziej rozproszone niż oświetlenie zasadnicze. Reflektor oświetlenia zasadniczego nie powinien być nigdy wspomagany drugim reflektorem kierunkowym. Najlepiej jeśli do rozjaśnienia użyjemy reflektora talerzowego, zwykłej ręcznej lampy z kloszem lub po prostu światła dziennego. Często przy wykonywaniu zdjęć reklamowych dużych przedmiotów nie wystarcza pojedyncze źródło światka do rozjaśnienia. Jeśli nie mamy źródła światła pomocniczego o dużej powierzchni, np. ściany świetlnej, musimy wtedy użyć większej ilości pomocniczych źródeł światła. Z drugiej strony nie można zagubić plastyczności obrazu, stosując oświetlenie płaskie. Światło w tych przypadkach powinno być kierowane z odpowiedniego kierunku. Do rozświetlania dużych powierzchni mogą być wykorzystane całe zestawy lamp ręcznych. Jeżeli jedna z tych lamp będzie skierowana w innym kierunku, będzie spełniała inną funkcję.
2. Oświetlenie zasadnicze z rozjaśnieniem (za pomocą jednej lub większej ilości lamp) oraz oświetlenie efektowe. Oświetlenie efektowe nie powinno oświetlać większych powierzchni na zdjęciu, lecz prowadzić do uzyskania zamierzonego efektu. Oświetlenie efektowe może być realizowane także za pomocą większej ilości źródeł światła. I tak w fotografii reklamowej przy zdjęciach o bardzo rozciągniętej głębi, niezależnie od właściwego oświetlenia efektowego, można wprowadzić drugie oświetlenie części przedmiotów leżących w zakresie nieostrości. W miejscu oświetlenia punktowego powstają wtedy nakładające się kręgi, które w określonych przypadkach mogą dawać bardzo ciekawe efekty. Również silne oświetlenie górne lub dolne może dawać ciekawe rezultaty jako dodatkowe oświetlenie efektowe. Jeśli do tego chcemy wprowadzić podział przestrzenny, wtedy konieczne są dalsze źródła światła, ale będą to już inne zasady oświetlenia.
3. Oświetlenie zasadnicze, pomocnicze oraz oświetlenie efektowe i oświetlenie tła. Oświetlenie tła może być realizowane również za pomocą kilku źródeł światła tak, że od prostego układu można dojść do dość skomplikowanych zestawów oświetleniowych z wieloma lampami.
Wszystkie przedstawione rodzaje oświetlenia, mogą być coraz bardziej wyrafinowane, ale zawsze muszą być podporządkowane jednemu z podanych schematów. Dawniej fotografowie portreciści mieli swoje ukochane rodzaje oświetlenia takie, jak pełne tajemnicy "nożyce świetlne". Jest to niczym innym, jak tylko kombinacją zastosowania z boku oświetlenia zasadniczego i stosunkowo silneg o oświetlenia efektowego, przy dobrym rozjaśnieniu pomocniczym od strony aparat u fotograficznego.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
Słownik fotograficzny
Najważniejsze konkursy fotograficzne na świecie
Portfolia fotograficzne
Książki o fotografii
100 najważniejszych zdjęć świata
