 LAMPA BŁYSKOWA W FOTOGRAFII
Każda lampa błyskowa jest przenośnym źródłem światła, które może być wykorzystywanie do poprawienia warunków świetlnych konkretnego zdjęcia. Jej działanie polega na wykonaniu jednego krótkiego błysku na jedno zdjęcie. Jego natężenie jest uzależnione od efektu, który chce uzyskać fotograf, a każda lampa ma określoną wartość przewodnią, która określa możliwą dla niej odległość oświetlenia (tzw. Moc Lampy)
LICZBA PRZEWODNIA
Liczba przewodnia (LP) określa moc lamp błyskowych. Oznacza ona odległość w metrach lampy od obiektu, z jakiej do obiektu dotrze odpowiednia ilość światła do poprawnego naświetlenia filmu ISO 100/21° przy przysłonie f/1.
JAKIE LAMPY BŁYSKOWE DAJĄ MOŻLIWOŚĆ ZASTOSOWANIA RÓŻNYCH TECHNIK
Prawie każdy aparat fotograficzny (niezależnie od tego czy kompakt czy też lustrzanka) posiada wbudowaną lampę błyskową. Pojawia się pytanie: dlaczego tak często można zaobserwować jak profesjonalni fotografowie wykonują zdjęcia używając zewnętrznej lampy błyskowej, która nie dość, że jest wielka i nieporęczna to jeszcze bardzo dużo kosztuje. Dzieje się tak z dwóch zasadniczych powodów:
Po pierwsze wbudowane lampy nie posiadają wystarczającej do wykonywania profesjonalnych zdjęć liczby przewodniej co pozwala na rozjaśnienie przestrzeni przed aparatem na odległość zaledwie kilku metrów (przeważnie do 4 m),wbudowane lampy nie posiadają możliwości zmiany kierunku światła (obrotu lampy w różnych kierunkach), obrotowa głowica 2D/3D, co więcej nieprofesjonalne lampy błyskowe powodują efekt wypłaszczenia obrazu, który powoduje, że wykonane z ich pomocą zdjęcia przestają być atrakcyjne.
Dlatego każdy kto chce wykorzystywać lampę do polepszania jakości zdjęć oraz uzyskiwania odpowiednich efektów musi się zaopatrzyć z profesjonalną lampę błyskową o możliwie największej sile błysku oraz możliwości odchylenia w każdym możliwym kierunku (głowica 3D)
KIEDY STOSUJE SIĘ LAMPY BŁYSKOWE
Przede wszystkim w następujących sytuacjach:
niedostateczne naświetlenie pomieszczenia,
niekorzystny układ cieni w pomieszczeniu,
chcąc zmienić odcienie obiektów i tła zdjęcia,
zbyt duże kontrasty powodowane mocnym światłem słonecznym.
Profesjonaliści zajmujący się fotografią opracowali wiele technik wykorzystania lampy błyskowej tak, aby możliwie najbardziej poprawić jakość wykonywanych zdjęć oraz zwiększyć ich atrakcyjność. Jest to narzędzie niedoceniane przez wielu ludzi, które we wprawnych rękach potrafi zdziałać prawdziwe cuda. Jest to czwarty i ostatni czynnik na który mamy wpływ polepszający ekspozycję obrazu!
Ev = f + t + ISO + lampa
Jak już wspomnieliśmy, dzisiejsze lampy błyskowe mają najczęściej regulowany kąt rozsyłu światła. Pozwala to efektywnie wykorzystać błysk emitowany przez palnik, nie marnując go na oświetlanie przestrzeni poza kadrem. W starszych lampach kąt rozsyłu regulowało się ręcznie, przesuwając obudowę głowicy w odpowiednie położenie. Wszystkie nowoczesne konstrukcje mają tę funkcję zmechanizowaną – położenie palnika regulowane jest automatycznie na podstawie informacji o ogniskowej obiektywu przekazywanej przez aparat. Lampa błyskowa jest dość prądożernym urządzeniem. By nie eksploatować nadmiernie akumulatorów aparatu, zewnętrzne flesze mają własne zasilanie, zwykle ogniwami typu AA czyli popularnymi paluszkami. Mogą to być zwykłe baterie alkaliczne bądź akumulatorki (NiCd lub Ni-MH) – od ich wydajności zależeć będzie czas ładowania lampy po wykonaniu zdjęcia.
Poszczególne modele lamp błyskowych mogą się bardzo różnić możliwościami. Te najprostsze oferują jedynie automatykę TTL, oraz manualne sterowanie siłą błysku.
Mówiąc skrótowo TTL jest to pomiar i kontrola światła błyskowego przez obiektyw (Through The Lens). Zasada jest tu bardzo prosta i wspólna większości obecnych konstrukcji - po wyzwoleniu migawki światło odbite od obiektu dociera do sensora pomiarowego, a ten jeśli uzna, że klatka jest już właściwie naświetlona wyłącza błysk zapobiegając prześwietleniu.
Te bardziej zaawansowane udostępniają tryb priorytetu przysłony, priorytetu odległości (lampa ustala moc błysku odpowiednio do podanej przez nas odległości) oraz błysku stroboskopowego TTL2. Inną cechą lamp wyższej klasy jest możliwość wykonywania zdjęć przy krótkich czasach synchronizacji, rzędu tysięcznych części sekundy (tzw. tryb HSS, High Speed Synchronizaton).
Lampę można wyzwalać przewodowo, bezprzewodowo i łączyć w systemy świetlne (fotocela, radiowo, podczerwień)
Znacznie wygodniejsze i bardziej wszechstronne są systemy bezprzewodowe. Te można podzielić na dwa rodzaje: uniwersalne (najskuteczniejsze są radiowe) i działające ze sprzętem jednego producenta (łączność oparta na podczerwieni i przedbłyskach).
Systemy bezprzewodowe nie tylko umożliwiają znacznie większe oddalenie lampy od aparatu, ale też ułatwiają fotografowanie z większą liczbą fleszy
Światło lampy błyskowej ma temperaturę 5400/5500 K i jest zbliżone do temperatury światła dziennego.
SYNCHRONIZACJA BŁYSKU LAMPY
Synchronizacja - takie usytuowanie w czasie dwóch lub więcej zdarzeń, by nastąpiły w kontrolowanych przez nas odstępach czasu (np. równocześnie albo jedno po drugim w odstępie 0,01 s.).
Zrobienie zdjęcia z lampą błyskową wymaga synchronizacji błysku z otwarciem migawki. Co to znaczy?
Błysk lampy jest wyzwalany "w momencie" robienia zdjęcia. Naciskamy spust migawki, otwiera się ona i "równocześnie" odpowiedni impuls elektryczny wywołuje uruchomienie lampy, czyli błysk.
Problem synchronizacji istnieje dlatego, że owo "w momencie" i "równocześnie" to określenia potoczne, przybliżone. Prześledźmy to dokładniej.
Czas trwania błysku lampy to około 1/1000 s. Dla różnych lamp może być krótszy lub nieco dłuższy ale przyjmijmy dla prostoty objaśnień, że błysk trwa 1/1000s, czyli 1.0 ms (milisekundę, przedrostek mili- oznacza właśnie 1/1000). Czasy otwarcia migawki dla aparatów średniej klasy (amatorskich) wynoszą od 30 s do 1/4000s.
Już widzimy problem, a właściwie dwa.
Czas otwarcia migawki krótszy od czasu trwania błysku spowoduje, że światło lampy nie zostanie w pełni wykorzystane do naświetlenia fotografowanego obiektu.
Jeżeli czas otwarcia migawki jest wielokrotnie dłuższy od czasu trwania błysku, to w którym momencie otwarcia migawki wyzwolić błysk?
W 1 przypadku może się zdarzyć, że migawka zostanie otwarta i po upływie np. 1/2000s zamknięta a dopiero wtedy układy wyzwalające błysk spowodują pojawienie się światła, które miało nam oświetlić fotografowany obiekt.
Dla uniknięcia takiej sytuacji, w danych technicznych aparatu podawany jest najkrótszy czas otwarcia migawki dla robienia zdjęć z lampą błyskową. W najprostszych aparatach "automatyka" dba o to, by czas otwarcia migawki był odpowiednio długi. Jeżeli procesor ustali, że zdjęcia ma być z błyskiem, to sam wybierze odpowiednio długi czas otwarcia migawki. Pamiętajmy, że "długi" tu znaczy np. 1/125s czy tylko 1/500s.
W przypadku 2. aparat (poza najprostszymi za 300 - 400 zł.) ma dwa tryby wyzwolenia błysku:
W momencie jak tylko migawka została w pełni otwarta - synchronizacja standardowa ,
Na końcu czasu otwarcia migawki, tuż przed jej zamknięciem - zwana synchronizacją z drugą kurtynąlub z drugą zasłoną .
Robimy w nocy zdjęcie przejeżdżającego obok nas samochodu. Oświetlenie naturalne jest tak słabe, że bez lampy błyskowej możemy zarejestrować najwyżej światła samochodu.
Czas otwarcia migawki ustawiamy na 2,0 s (dla wolno jadącego samochodu). Jaka będzie różnica miedzy zdjęciami wykonanymi z synchronizacją raz w 1., drugi raz w 2. trybie?
Tryb 1. - błysk następuje natychmiast po otwarciu migawki.
Światło błysku pozwala zarejestrować sylwetkę samochodu, który będzie mniej więcej w środku kadru. Po błysku, matryca nie rejestruje już sylwetki samochodu ale światła poruszającego się samochodu są rejestrowane.
Na zdjęciu otrzymamy samochód i przed nim smugi zostawione przez jego światła. Bardzo dziwny efekt, szczególnie, jeżeli samochód jechał po łuku. Widzimy bowiem "zakrzywioną" wiązkę świateł przed samochodem.
Tryb 2. - błysk następuje pod koniec czasu otwarcia migawki.
Jadący samochód nie był rejestrowany na matrycy (jest zbyt ciemno), a jedynie zarejestrowały się smugi światła od reflektorów, czy świateł pozycyjnych. W momencie błysku zostaje zarejestrowana sylwetka samochodu, który (najprawdopodobniej) znajdzie się na końcu kadru, o ile nie "uciekł" już w ogóle z "pola widzenia aparatu".
Zdjęcie wykonane z tym trybem synchronizacji lampy wygląda naturalnie. Samochód a za nim smuga świateł.
Fotografowanie w trybie 2. wymaga, by aparat dysponował synchronizacją lampy z długimi czasami otwarcia migawki, no i synchronizacją z drugą kurtyną (zasłoną).
W najbliższym czasie umieścimy tu przykładowe zdjęcia zrobione w opisanych trybach synchronizacji lampy błyskowej.
SPOSOBY NIWELOWANIA (USUWANIA) CIENI:
- Światło wypełniające kontrujące cień.
- Rozpraszacze, dyfuzory zmiękczające światło.
- Odpowiednie ustawienie tła i modela oraz światła (odsunięcie modela od tła)
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
Słownik fotograficzny
Najważniejsze konkursy fotograficzne na świecie
Portfolia fotograficzne
Książki o fotografii
100 najważniejszych zdjęć świata
