Tytuł naukowy (tytuł naukowy profesora) - nadawany przez Prezydenta RP osobie, która najczęściej uzyskała już stopień naukowy doktora habilitowanego , ma osiągnięcia naukowe lub artystyczne znacznie przekraczające
wymagania stawiane w przewodzie habilitacyjnym oraz posiada poważne
osiągnięcia dydaktyczne, w tym w kształceniu kadry naukowej. Wyjątkowo
może być nadany osobie ze stopniem doktora, o wybitnych osiągnięciach
naukowych lub artystycznych.
Tytuł naukowy profesora potocznie określany jest jako tzw. profesor belwederski (nazwa pochodzi od byłej siedziby Prezydenta RP, w której nadawano tytuły naukowe). Inne określenia dla tytułu naukowego to profesura, ale także profesor tytularny.
Spis treści
|
Podstawy prawne
Nadawanie tytułów naukowych jest w większości krajów ściśle skodyfikowane aktem prawnym o mocy ustawy .
W Polsce, zasady nadawania tych tytułów są określone w obowiązującej od 1 maja 2003 roku ustawie z 14 marca 2003 o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki ( Dz.U. 2003 nr 65 poz. 595 z późn. zm.).
Według tej ustawy w Polsce istnieją obecnie tytuł naukowy profesora oraz odpowiadający mu tytuł w zakresie sztuki - profesor sztuki.
Tytuł naukowy a stopnie naukowe i tytuły zawodowe
Tytułu naukowego nie należy mylić z tytułami zawodowymi , które nie poświadczają ogólnych zdolności umysłowych i poziomu wiedzy,
lecz tylko nabycie zbioru określonych umiejętności potrzebnych do
wykonywania danego zawodu, ani też ze stopniami naukowymi .
|
Poziom |
Tytuł |
Stopień |
Wymagania |
Instytucja nadająca |
tytuł zawodowy |
licencjat lub inżynier |
|
studia I stopnia |
uczelnia posiadająca odpowiednie uprawnienia |
magister , magister inżynier lub lekarz , lekarz dentysta , lekarz weterynarii |
|
studia II stopnia |
uczelnia posiadająca odpowiednie uprawnienia |
stopień naukowy |
|
doktor |
studia III stopnia oraz/lub przygotowanie i obrona rozprawy doktorskiej |
uczelnia lub instytut naukowy posiadający odpowiednie uprawnienia na podstawie własnej decyzji |
|
doktor habilitowany |
stopień naukowy doktora, przygotowanie i obrona rozprawy habilitacyjnej oraz znaczący dorobek |
uczelnia lub instytut naukowy posiadający odpowiednie uprawnienia. |
tytuł naukowy |
profesor |
|
stopień
naukowy doktora habilitowanego, znaczący dorobek, w tym przygotowanie
tzw. książki profesorskiej oraz wypromowanie co najmniej dwóch doktorów
(niekiedy - na uczelniach artystycznych i technicznych - wymagania te
nie muszą być spełnione) |
Prezydent RP na wniosek uczelni macierzystej po akceptacji Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów |
|
"Stopnie" i "tytuły" - te dwa słowa są bardzo często traktowane przez nas, nieprawidłowo, jako synonimy. Zarówno ich "ranga", jak i znaczenie są jednak inne. Istnieją trzy tytuły zawodowe, dwa stopnie naukowe i jeden tytuł naukowy. Są to:
- Licencjat - to tytuł zawodowy przyznawany po zakończeniu i obronie pracy studiów I stopnia, wydawany przez uczelnię, która posiada odpowiednie uprawnienia;
- Inżynier - podobnie jak w przypadku licencjata - jest to tytuł zawodowy przyznawany po zakończeniu i obronie pracy studiów I stopnia, wydawany przez uczelnię, która posiada odpowiednie uprawnienia;
- Magister - jest tytułem zawodowym, który otrzymuje absolwent studiów II stopnia po obronie pracy magisterskiej. Tytuł ten przyznaje uczelnia posiadająca odpowiednie uprawnienia.;
- Doktor - to stopień naukowy. Warunkiem jego otrzymania jest ukończenie studiów III stopnia oraz przygotowanie i obrona pracy doktorskiej. Stopień ten wydaje uczelnia, która posiada odpowiednie uprawnienia (podstawą jest własna decyzja uczelni);
- Doktor habilitowany - to także stopień naukowy. Otrzymuje go osoba, która posiada znaczący dorobek naukowy (publikacje, zajęcia dydaktyczne) oraz przygotowała rozprawę habilitacyjną. Stopień ten przyznaje uczelnia, która posiada odpowiednie uprawnienia, na podstawie decyzji Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów;
- Profesor doktor habilitowany - to tytuł naukowy. Przyznaje go Prezydent RP na wniosek uczelni, oraz po korzystnej opinii Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. Warunkiem jego uzyskania jest, oprócz znaczącego dorobku naukowego, również przygotowanie i złożenie tzw. "książki profesorskiej".
Powyższe dane są regulowane w Ustawie z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki. Otrzymanie każdego ze stopni czy tytułów wymaga od człowieka dużego wysiłku umysłowego. Jak widać, najczęściej wiążą się one ze złożeniem odpowiedniej pracy. Przyszły licencjat, inżynier, magister czy doktor - pisze ją pod kierunkiem promotora. Powinien wykazać się w niej odpowiednią wiedzą teoretyczną oraz umiejętnością pracy z tekstami danej dziedziny.
Wszystkim tym, którzy podejmują trud nauki, lub dopiero planują podjęcie studiów, życzę siły, wytrwałości i pasji.
Zobacz też
Stopnie i tytuły
Profesor
- profesor
- profesor uczelniany
- profesor nadzwyczajny
- profesor zwyczajny
- profesor wizytujący
- profesor emeritus
Szkolnictwo wyższe
Linki zewnętrzne
"Stopnie" i "tytuły" - te dwa słowa są bardzo często traktowane przez nas, nieprawidłowo, jako synonimy. Zarówno ich "ranga", jak i znaczenie są jednak inne. Istnieją trzy tytuły zawodowe, dwa stopnie naukowe i jeden tytuł naukowy. Są to:
- Licencjat - to tytuł zawodowy przyznawany po zakończeniu i obronie pracy studiów I stopnia, wydawany przez uczelnię, która posiada odpowiednie uprawnienia;
- Inżynier - podobnie jak w przypadku licencjata - jest to tytuł zawodowy przyznawany po zakończeniu i obronie pracy studiów I stopnia, wydawany przez uczelnię, która posiada odpowiednie uprawnienia;
- Magister - jest tytułem zawodowym, który otrzymuje absolwent studiów II stopnia po obronie pracy magisterskiej. Tytuł ten przyznaje uczelnia posiadająca odpowiednie uprawnienia.;
Stopień naukowy
Stopnie naukowe są uregulowane w ustawie z 14 marca 2003 o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki ( Dz. U. z 2003 r. Nr 65, poz. 595). Ustawa przewiduje następujące stopnie naukowe:
- doktora ,
- doktora habilitowanego
Stopnie naukowe są nadawane w instytucjach, którym takie prawo przyznała Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów biorąc pod uwagę następujące przesłanki: poziom działalności naukowej
lub artystycznej jednostki oraz liczbę zatrudnionych w niej osób
posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego.
Stopień doktora i doktora habilitowanego jest nadawany w drodze przewodu wszczętego na wniosek osoby ubiegającej się o nadanie stopnia.
Stopień naukowy doktora
Stopień
doktora nadaje się osobie, która posiada tytuł zawodowy magistra,
magistra inżyniera, lekarza, lekarza weterynarii lub inny równorzędny;
zdała egzaminy doktorskie w zakresie określonym przez radę jednostki
organizacyjnej i przedstawiła oraz obroniła rozprawę doktorską.
Rozprawa doktorska,
przygotowywana pod opieką promotora, powinna stanowić oryginalne
rozwiązanie problemu naukowego lub artystycznego oraz wykazywać ogólną
wiedzę teoretyczną kandydata w danej dyscyplinie naukowej lub
artystycznej, a także umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy
naukowej lub artystycznej.
Stopień naukowy doktora habilitowanego
Do
przewodu habilitacyjnego może być dopuszczona osoba, która posiada
stopień doktora i uzyskała znaczny dorobek naukowy lub artystyczny, a
ponadto przedstawiła rozprawę habilitacyjną.
Rozprawa habilitacyjna powinna stanowić znaczny wkład autora w rozwój określonej dyscypliny naukowej lub artystycznej.
Stopnie naukowe a tytuły zawodowe i tytuł naukowy
Od stopni naukowych należy odróżnić tytuł naukowy profesora, który jest nadawany przez Prezydenta RP w oparciu o wniosek uczelni macierzystej zaakceptowany uprzednio przez Centralną Komisję do Spraw Stopni i Tytułów . Tak rozumiany tytuł profesora (tzw. profesor belwederski) należy odróżnić od tytułów profesorskich nadawanych przez wyższe uczelnie, które są określeniem zajmowanego stanowiska.
Niższe rangą od stopni naukowych (doktora i doktora habilitowanego) są tytuły zawodowe , głównie magistra (lub też licencjata, inżyniera).
Linki zewnętrzne
Tytuł zawodowy
- Licencjat - to tytuł zawodowy przyznawany po zakończeniu i obronie pracy studiów I stopnia, wydawany przez uczelnię, która posiada odpowiednie uprawnienia;
- Inżynier - podobnie jak w przypadku licencjata - jest to tytuł zawodowy przyznawany po zakończeniu i obronie pracy studiów I stopnia, wydawany przez uczelnię, która posiada odpowiednie uprawnienia;
- Magister - jest tytułem zawodowym, który otrzymuje absolwent studiów II stopnia po obronie pracy magisterskiej. Tytuł ten przyznaje uczelnia posiadająca odpowiednie uprawnienia.;
Habilitacja
Habilitacja (z łac. habilitas – zdatność, zręczność) – posiadające różny zakres, w zależności od sytuacji prawnej w danym kraju, uprawnienie do:
- samodzielnego nauczania w określonej uczelni (wydziale) w zakresie określonej dziedziny, często na stanowisku profesora,
- promowania kandydatów do stopnia naukowego doktora,
- recenzowania rozpraw lub dorobków w ramach postępowań o nadanie stopni naukowych.
Habilitacja w Polsce
W Polsce habilitacja jest najwyższym stopniem naukowym, po którym można jeszcze ubiegać się o tytuł naukowy profesora (zwany „profesurą belwederską” od Belwederu, pałacu, w którym prezydent niekiedy wręcza nominacje lub „profesurę tytularną”). W części placówek naukowych łączy się z automatyczną zmianą etatu, czyli przeniesieniem na stanowisko profesora nadzwyczajnego.
W stanie prawnym określonym przez ustawę z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stopień doktora habilitowanego może być nadany w ramach jednej z dwóch odmiennych procedur:
- przewodu habilitacyjnego, który można było wszcząć do 30 września 2013 r. (tzw. stara procedura)
- postępowania habilitacyjnego, które ustanowiła ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
Nowa procedura od starej różni się zasadniczo tym, że w tej pierwszej:
- nie występuje pojęcie "rozprawy habilitacyjnej",
- wszczęcie procedury wymaga wyłącznie spełnienia kryteriów formalnych,
- znaczną część czynności w postępowaniu wykonuje komisja habilitacyjna,
- nie przeprowadza się kolokwium habilitacyjnego,
- habilitant nie wygłasza wykładu habilitacyjnego.
W obu procedurach uchwały o nadaniu stopnia doktora habilitowanego podjęte przez jednostki organizacyjne je przeprowadzające stają się prawomocne z chwilą ich podjęcia.
Procedurę nadawania stopnia doktora habilitowanego kontroluje Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów.
Przewód habilitacyjny (tzw. stara procedura)
W ramach tej procedury toczą się sprawy wszczęte nie później niż 30 września 2013 r. Po tej dacie nie istnieje możliwość inicjowania nowych przewodów w tym trybie.
Do przewodu habilitacyjnego mogła być dopuszczona osoba, która:
- posiadała stopień doktora,
- uzyskała znaczny dorobek naukowy lub artystyczny,
- przedstawiła rozprawę habilitacyjną.
Przewód habilitacyjny przeprowadza w szkole wyższej rada wydziału lub rada innej jej jednostki organizacyjnej, natomiast w innej niż szkoła wyższa placówce naukowej jej rada naukowa.
Przewód posiada następujące newralgiczne fazy:
- wszczęcie przewodu habilitacyjnego,
- wyznaczenie recenzentów (dwóch przez radę właściwej jednostki organizacyjnej i dwóch przez Centralną Komisję do Spraw Stopni i Tytułów),
- dopuszczenie do kolokwium habilitacyjnego na podstawie opinii wyznaczonych recenzentów (którzy oceniają dotychczasowy dorobek naukowy oraz samą rozprawę habilitacyjną),
- kolokwium habilitacyjne,
- przyjęcie kolokwium habilitacyjnego,
- wykład habilitacyjny (w przypadku przyjęcia przez radę kolokwium habilitacyjnego)
- nadanie lub odmowa nadania stopnia doktora habilitowanego.
Ustawa określiła wymóg, by rozprawa habilitacyjna "stanowiła znaczny wkład autora w rozwój określonej dyscypliny naukowej lub artystycznej" Rozprawą habilitacyjną mogło być np. "powstałe po uzyskaniu stopnia doktora dzieło, opublikowane w całości lub zasadniczej części, albo jednotematyczny cykl publikacji". Przepisy ustawowe dopuszczały też inne formy rozprawy habilitacyjnej.
Postępowanie habilitacyjne (tzw. nowa procedura)
Od 1 października 2011 możliwe jest uzyskiwanie stopnia doktora habilitowanego w nowej procedurze, która do 30 września 2013 była alternatywą względem starej procedury tj. przewodu habilitacyjnego. Od 1 października 2013 jest to wyłączny tryb uzyskiwania tego stopnia naukowego.
Do postępowania habilitacyjnego może zostać dopuszczona osoba, która:
- posiada stopień doktora,
- posiada osiągnięcia naukowe lub artystyczne, uzyskane po otrzymaniu stopnia doktora, stanowiące znaczny wkład autora w rozwój określonej dyscypliny naukowej lub artystycznej,
- wykazuje się istotną aktywnością naukową lub artystyczną.
Dyskusyjna jest sprawa znaczenia wymogu posiadania przez kandydata do stopnia naukowego doktora habilitowanego "osiągnięć naukowych lub artystycznych". Zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie nauki, powinno wśród nich wystąpić "dzieło opublikowane w całości lub w zasadniczej części, albo jednotematyczny cykl publikacji" względnie "zrealizowane oryginalne osiągnięcie projektowe, konstrukcyjne, technologiczne lub artystyczne" lub "część pracy zbiorowej, jeżeli opracowanie wydzielonego zagadnienia jest indywidualnym wkładem osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego".
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 września 2011 roku w sprawie kryteriów osiągnięć osób ubiegających się o stopień doktora habilitowanego, dorobek habilitanta powinien wnosić znaczący wkład do rozwoju nauki, a w jego zakres wliczane są publikacje naukowe w czasopismach z bazy danych JCR, ERIH i WoS oraz patenty i wynalazki, a w przypadku osiągnięć artystycznych, udział w międzynarodowych wystawach lub pierwszoplanowych rolach. Znaczenie dla rozwoju nauki powinno być oceniane za pomocą wskaźników bibliograficznych, takich jak indeks cytowań, indeks Hirscha i liczba cytowań. W dalszym rzędzie bierze się pod uwagę też kierowanie projektami badawczymi, nagrody oraz referaty na konferencjach międzynarodowych. Zgodność wymogów określonych w tym rozporządzeniu z normami ustawy, na podstawie której została wydana budzi poważne wątpliwości przedstawicieli nauki prawa, w tym m.in. prof. Huberta Izdebskiego. Postępowanie habilitacyjne posiada następujące newralgiczne fazy:
- wszczęcie postępowania habilitacyjnego w Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów na wniosek osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego,
- powołanie komisji habilitacyjnej przez Centralną Komisję do Spraw Stopni i Tytułów, w tym wybór jej czterech członków, łącznie z dwoma recenzentami oceniającymi, czy osiągnięcia naukowe wnioskodawcy spełniają kryteria ustawowe,
- wyznaczenie przez radę jednostki organizacyjnej wyznaczonej do przeprowadzenia postępowania habilitacyjnego trzech członków komisji habilitacyjnej, w tym jednego recenzenta oceniającego, czy osiągnięcia naukowe wnioskodawcy spełniają kryteria ustawowe,
- podjęcie przez komisję habilitacyjną uchwały zawierającej opinię w sprawie nadania lub odmowy nadania stopnia doktora habilitowanego,
- podjęcie przez radę jednostki organizacyjnej wyznaczonej do przeprowadzenia postępowania habilitacyjnego uchwały o nadaniu lub odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego wraz z uzasadnieniem.
Profesor
profesor (z łac. professor) – tytuł naukowy nadawany samodzielnym pracownikom naukowym lub tytuł zwyczajowy honorowy nadawany nauczycielom szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego oraz ponadgimnazjalnego, a także stanowisko nauczycieli akademickich.
Profesor (tytuł naukowy)
Profesor – tytuł naukowy nadawany za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne pracownikom szkół wyższych i instytutów naukowo-badawczych. W Polsce tytuł ten nadaje Prezydent RP po zatwierdzeniu przez Centralną Komisję do spraw Stopni i Tytułów wniosku uczelni macierzystej w sprawie nadania tytułu naukowego. Tytuł ten jest przyznawany w Polsce dożywotnio. Profesurę czyli profesora tytularnego należy odróżnić od profesora uczelnianego (czyli stanowiska) – powszechnie stwarza to wiele nieporozumień.
Z kart historii
W Polsce do 1990 roku istniał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego, oba przyznawane przez Przewodniczącego Rady Państwa, ale tytuły te zostały zastąpione tytułem profesora.
Staż zawodowy
Staż zawodowy – forma nauki polegająca na zdobywaniu wiedzy w miejscu pracy. Staże mogą mieć formę
płatną lub bezpłatną. Stażu nie można mylić z praktyką, gdyż praktyka
jest wyłącznie bezpłatna. Najczęściej stażysta ma przydzielonego mentora, osobę, która uczy go zawodu .
Jedną z form stażu zawodowego jest staż podyplomowy.
Pracownik uczelni
Pracownicy uczelni w Polsce – zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2016 r. poz. 1842, z późn. zm.), pracownicy uczelni zatrudniani są jako nauczyciele akademiccy lub jako pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi.
Nauczyciele akademiccy
Nauczyciel akademicki – nauczyciel pracujący w uczelni. Nauczyciele akademiccy na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym są zatrudniani jako:
- pracownicy naukowo-dydaktyczni,
- pracownicy dydaktyczni,
- pracownicy naukowi,
- dyplomowani bibliotekarze oraz dyplomowani pracownicy dokumentacji i informacji naukowej.
Pracownicy naukowo-dydaktyczni i naukowi
Pracownicy naukowi w całości poświęcają się pracy naukowo-badawczej. Pracownicy naukowo-dydaktyczni i naukowi mogą być zatrudniani na następujących stanowiskach:
- profesor zwyczajny,
- profesor nadzwyczajny,
- profesor wizytujący,
- adiunkt,
- asystent.
Uwagi: ¹ Profesor zwyczajny i profesor nadzwyczajny to stanowiska. Nie należy ich mylić z tytułem naukowym profesora.
Obowiązki pracowników naukowo-dydaktycznych i naukowych
Zgodnie z ustawą prawo o szkolnictwie wyższym pracownicy naukowo-dydaktyczni są zobowiązani:
- kształcić i wychowywać studentów,
- prowadzić badania naukowe i prace rozwojowe; rozwijać twórczość naukową albo artystyczną;
- uczestniczyć w pracach organizacyjnych uczelni.
Z kolei pracownicy naukowi polskich uczelni zgodnie z przepisami prawa są zobowiązani:
- prowadzić badania naukowe i prace rozwojowe; rozwijać twórczość naukową albo artystyczną,
- uczestniczyć w pracach organizacyjnych uczelni.
Pracownicy dydaktyczni
Pracownicy dydaktyczni są zwolnieni z prowadzenia prac naukowo-badawczych, swój czas pracy poświęcają w całości dydaktyce (zajęcia ze studentami) oraz związanymi z tym sprawami organizacyjnymi. Pracownicy dydaktyczni mogą być zatrudniani na następujących stanowiskach:
- starszy wykładowca / starszy instruktor.
- wykładowca,
- lektor / instruktor.
Osoba zatrudniona przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 84, poz. 455, z późn. zm.) na stanowisku docenta:
-na podstawie mianowania na czas nieokreślony albo umowy o pracę na czas nieokreślony, pozostaje na tym stanowisku, jednak nie dłużej niż do końca roku akademickiego, w którym ukończyła sześćdziesiąty piąty rok życia;
- na podstawie mianowania na czas określony albo umowy o pracę na czas określony, pozostaje na tym stanowisku do czasu upływu okresu wskazanego w akcie zatrudnienia.
W uczelniach zawodowych pracownicy dydaktyczni mogą być także zatrudniani na stanowiskach:
- profesor zwyczajny,
- profesor nadzwyczajny,
- profesor wizytujący,
- asystent.
Obowiązki pracowników dydaktycznych
Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym pracownicy dydaktyczni są obowiązani:
- kształcić i wychowywać studentów,
- podnosić swoje kwalifikacje zawodowe,
- uczestniczyć w pracach organizacyjnych uczelni.
Wynagrodzenie
Wysokość minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego, premii i dodatków pracowników zatrudnionych w uczelni publicznej reguluje poprzez rozporządzenie Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Dyplomowani bibliotekarze oraz dyplomowani pracownicy dokumentacji i informacji naukowej
Dyplomowani bibliotekarze oraz dyplomowani pracownicy dokumentacji i informacji naukowej są zatrudniani na stanowiskach:
- starszego kustosza dyplomowanego, starszego dokumentalisty dyplomowanego,
- kustosza dyplomowanego, dokumentalisty dyplomowanego,
- adiunkta bibliotecznego, adiunkta dokumentacji i informacji naukowej,
- asystenta bibliotecznego, asystenta dokumentacji i informacji naukowej.
Warunki, jakie powinni spełniać kandydaci na wspominane wyżej stanowiska, określało rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 21 sierpnia 2006 r. w sprawie kandydatów na dyplomowanego bibliotekarza oraz dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej (Dz.U. z 2006 r. Nr 155, poz. 1112).
Poniższa tabela przedstawia rozróżnienie pomiędzy tytułami, stopniami naukowymi i tytułami zawodowymi.
Nazwa polska (skrót) |
Stopień / Tytuł |
Wymagania uzyskania |
Jednostka nadająca |
Angielski odpowiednik |
licencjat (lic.)
inżynier (inż.) |
tytuł zawodowy |
Studia I stopnia |
uczelnia posiadająca odpowiednie uprawnienia |
B.A. / B.Sc. (lub równorzędny) |
magister (mgr)
magister inżynier (mgr inż.) |
tytuł zawodowy |
Studia II stopnia |
uczelnia posiadająca odpowiednie uprawnienia |
M.A. / M.Sc. (lub równorzędny) |
doktor
(dr) |
stopień naukowy |
Studia III stopnia oraz/lub* przygotowanie i obrona rozprawy doktorskiej |
uczelnia posiadająca odpowiednie uprawnienia |
Ph.D. |
doktor habilitowany
(dr hab.) |
stopień naukowy |
przygotowanie i obrona rozprawy habilitacyjnej oraz odpowiedni dorobek naukowy |
uczelnia posiadająca odpowiednie uprawnienia |
D.Sc. (Scientiæ Doctor), etc. |
profesor
(prof.) |
tytuł naukowy |
przygotowanie tzw. "książki profesorskiej" oraz odpowiedni dorobek naukowy |
Prezydent RP po akceptacji Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów na wniosek uczelni |
professor, w USA tzw. full professor |
Stanowiska nauczycieli akademickich oraz wymagane stopnie lub tytuły związane z ich piastowaniem:
Stopień lub tytuł |
Stanowisko pracowników naukowo-dydaktycznych lub naukowych |
Stanowisko pracowników dydaktycznych |
Brytyjski odpowiednik |
Amerykański odpowiednik |
(1) licencjat
(2) inżynier
(3) magister |
(3) asystent |
(1) lektor
(2) instruktor
(3) wykładowca |
teaching assistant |
adjunct & lecturer |
doktor |
asystent lub adiunkt |
(1) starszy wykładowca
(3) starszy instruktor (dot. W-F) |
lecturer |
lecturer & assistant professor |
doktor habilitowany |
adiunkt lub profesor nadzwyczajny |
– |
senior lecturer lub reader |
associate professor |
profesor tytularny |
profesor nadzwyczajny lub profesor zwyczajny |
– |
reader lub (full) professor |
(full) professor |
Pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi
Pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi zatrudniani są jako:
- pracownicy naukowo-techniczni (zapewniają wsparcie dla pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych),
- pracownicy inżynieryjno-techniczni,
- pracownicy biblioteczni i pracownicy dokumentacji i informacji naukowej,
- pracownicy działalności wydawniczej i poligraficznej,
- pracownicy administracyjni (np. kierownik dziekanatu),
- pracownicy ekonomiczni,
- pracownicy obsługi (np. portier),
- pracownicy należący do personelu lotniczego, zatrudnieni w ośrodkach kształcenia lotniczego.
Stanowiska funkcyjne
Pracownicy uczelni – abstrahując od przedstawionego powyżej podziału – mogą piastować również stanowiska funkcyjne, do których zalicza się następujące stanowiska:
- rektor oraz jego zastępcy (prorektorzy),
- dziekan oraz jego zastępcy (prodziekani),
- kanclerz (od 1 października 2005 r. również w szkołach publicznych), czyli dyrektor administracyjny,
- dyrektor jednostki organizacyjnej,
- kierownik jednostki organizacyjnej.
Wykształcenie wyższe
Wykształcenie wyższe – wykształcenie uzyskane w uniwersytecie, uniwersytecie technicznym (politechnika) lub w innych ośrodkach szkolnictwa wyższego. Pojęcie wykształcenia wyższego obejmuje skończenie studiów wyższych (po szkole średniej) oraz dalsze studia lub badania prowadzące do uzyskania stopnia naukowego. Systemy szkolnictwa wyższego różnią się pomiędzy krajami, ale system nostryfikacji dyplomów opisuje równoważność stopni i tytułów naukowych.
System wykształcenia wyższego i stopni naukowych w Europie jest harmonizowany na podstawie tzw. procesu bolońskiego, którego celem jest utworzenie europejskiego systemu stopni naukowych opartych na identycznych standardach i jakości. Deklaracja została podpisana w 1999 roku. System ten będzie oparty na trzech stopniach: bakałarz (licencjat – 3 lata nauki lub inżynier – 3,5 – 4 lata nauki), magister (2 lata nauki) i doktor (4 lata nauki). Podobny system jest obecnie używany w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i Nowej Zelandii. W USA bachelor (4 lata), master (2), doctor (stopień naukowy: np. Ph.D lub D.Sc.) (4 lata +), doctor [tytuł zawodowy; np. MD, JD, DBA, Ed.D, Psych.D)] (min. 3 lata). Polska podpisała deklarację bolońską i jest członkiem European Higher Education Area (EHEA).
Prestiż społeczny
W Polsce do niedawna zawody wymagające wyższego wykształcenia znajdowały się na czele rankingu profesji darzonych największym szacunkiem – w Polsce przyjęło się je określać „inteligenckie” (profesor uniwersytetu, inżynier, lekarz, nauczyciel, sędzia). Jednakże w ostatnim okresie zawody „inteligenckie” tracą znacząco prestiż społeczny na rzecz zawodów przedsiębiorczych i wymagających praktycznych kwalifikacji zawodowych. Trend ten utrzymuje się od 15 lat. W 2013 roku w pierwszej piątce zawodów darzonych największym szacunkiem tylko jeden wymagał wyższego wykształcenia (profesor uniwersytetu), w porównaniu z czterema w 1999 roku i dwoma w 2008 roku.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |