 Ameba
Pełzak czerwonki inaczej ameba. Czyli pierwotniak wywołujący chorobę zwaną pełzakowica lub ameboza.
Ameboza to choroba pasożytnicza wywoływana przez pierwotniaka pełzakowatego z rodziny Entamoebidae – Entamoeba histolytica. Jest to najczęściej schorzenie układu pokarmowego, jednak pasożyty mogą ulokować się wszędzie, nawet w oku! Co ciekawe, bardzo często ameboza przebiega praktycznie bezobjawowo, by w innych przypadkach dać o sobie znać w niezwykle intensywny sposób. Zaraża się nią głównie drogą pokarmową, a także poprzez korzystanie z zanieczyszczonych zbiorników wodnych. Ameboza występuje najczęściej w strefach tropikalnych, jednak może stać się przywiezioną „pamiątką” z wakacji. Na czerwonkę pełzakowatą choruje obecnie około 50 milionów ludzi na całym świecie, niestety, nieleczona może doprowadzić do zgonów, których dokumentuje się rocznie nawet do 100 tysięcy! Jest to ogromna liczba.
Ameboza występowanie
Pasożyty, które są powodem rozwinięcia się w ciele ludzkim amebozy, najbardziej lubią dojrzewać w klimacie bardzo ciepłym i wilgotnym. Nietrudno ukryć, że są to zazwyczaj kraje tropikalne, ulokowane we wschodniej części świata. Neglerioza jest popularną chorobą w Afryce głównie Zachodniej i Północnej ( Egipt, Kania ), Azji, a także Ameryce Południowej. Nie omija jednak Stanów Zjednoczonych, jak również Australii oraz Indii. Wybierając się do rejonów endemicznych, warto zorientować się najpierw, czy ameboza dotyczy danego kraju, do którego się leci oraz jakie jest ryzyko zarażenia się nią. Co ciekawe, chorobę tę znano już w starożytności, pisał o niej sam Hipokrates, który przedstawiał przypadek chorego z krwistą biegunką i wysoką gorączką. Wzmianki na temat tej choroby pojawiają się także w Starym Testamencie.
Im strefa jest bardziej tropikalna, tym istnieje większe ryzyko zarażenia się amebozą. Najczęściej można się spotkać z tym pasożytem w zbiornikach wodnych, w których występuje niski standard sanitarny.
Pełzakowica przyczyny zarażenia
Pełzak ten występuje w wodach mocno zanieczyszczonych, można go także spotkać na owocach i warzywach. Niestety, jest odporny na chlor, stosowany w sieciach wodociągowych, dlatego, jeśli ameba trafi do takiej sieci, z pewnością nie da się jej tak łatwo wytępić. Człowiek najczęściej połyka pasożyty ameby wraz z wodą, może tego dokonać poprzez zwykłą kąpiel w zanieczyszczonej wodzie lub poprzez spożywanie wody z brudnego zbiornika. Pełzakiem można zarazić się także w momencie zjedzenia brudnych owoców i warzyw, na których lubi on przebywać. Niekiedy zdarza się tak, że do zarażenia dochodzi poprzez wniknięcie pasożyta do gałki ocznej. Pełzaki przedostają się okiem do ciała. Może to spowodować uszkodzenie wzroku. W ten sposób amebozą można zarazić się również poprzez korzystanie z zanieczyszczonych akwenów wodnych.
Ameboza: objawy
Okres wylęgania się pasożytów czerwonki pełzakowej wynosi od około 8 do 30 dni. Symptomy tej choroby mogą być różne. Co ciekawe, istnieje wiele przypadków, w których ameboza przebiega praktycznie bezobjawowo!
Najczęściej są to jednak objawy podobne do zespołu jelita drażliwego:
- bóle brzucha,
- biegunka,
- gorączka,
- nietolerancja pokarmowa.
- niekiedy może pojawić się także krew w stolcu.
Niestety, bardzo często prowadzi to do perforacji jelita. W postaci przewlekłej dochodzi do tworzenia się różnorodnych ropni, zwykle wątroby, którym towarzyszy ostry ból w prawym podżebrzu.
Niektóre rodzaje pasożytów ameby lokują się w gałkach ocznych. Popularnymi objawami są wtedy: specyficzny ból oczu, opisywany jako uderzenia bólu, zamglony wzrok, a w efekcie utworzenie się bielma i trwał utrata wzroku.
Ameba w Polsce
Mimo że ameba jest pasożytem, który uwielbia klimat tropikalny, to jednak bardzo często można się z nim spotkać w wielu miejscach kuli ziemskiej, w Polsce także. Sprawy z pewnością nie ułatwia stale ocieplający się klimat, który powoduje rozwój wielu bakterii, wirusów oraz niecodziennych pasożytów. Ameby odkryto w Polsce już w latach 80. Jedną z groźniejszych odmian pełzaka Naegleria fowleri odkryto wtedy w Jeziorach Konińskich. Stało się tak dlatego, że tamtejsze wody były podgrzewane przez pobliskie elektrownie, więc ich temperatura zawsze oscylowała wokół 10 stopni na plusie. W 1987 roku odnotowano pierwszy przypadek zniszczenia rogówki przez amebę w Polsce, w szpitalu w Katowicach. W Polsce występuje najczęściej odmiana Acanthamoeba, która atakuje gałki oczne, a następnie wędruje do mózgu. Co miesiąc, w katowickim szpitalu Centrum Okulistyki i Onkologii, odnotowuje się aż 10 przypadków zakażenia amebą. Jest to i tak niewielka liczba, w porównaniu z np. Wielką Brytanią. w kraju tym, można zakupić krople przeciwpierwotniakowe w aptece bez recepty. Ludność polska nadal nie korzysta aż tak chętnie z podejrzanych kąpielisk wodnych, jak inne kraje. Przez co, nieco rzadziej dochodzi do zarażenia.
Polska odmiana ameby najbardziej preferuje przyczepianie się do soczewek kontaktowych, dlatego zaleca się zdjęcie z oczu szkieł, tuż przed wejściem do wody. Warto także zakupić odpowiednie gogle pływackie. Osoby, które wracają do Polski po wakacjach w tropikach, powinny wykonać badanie parazytologiczne w kierunku pełzaków. Można tego dokonać m.in. w Zakładzie Parazytologii Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni.
Ponad 10 lat temu, tj. w 2007 roku, stwierdzono aż 19 przypadków pełzakowicy w Polsce! Ameba, która atakuje gałkę oczną, także może doprowadzić do śmierci, ponieważ przemieszcza się do mózgu, żywiąc się nim.
Ameboza: diagnostyka
Aby móc odpowiednio zdiagnozować pierwotniaki w ciele, trzykrotnie pobiera się kał do badania, w odstępach 2-3 dniowych. Badań dokonuje się metodami: rozmazu bezpośredniego i zagęszczającej. Do potwierdzenia zarażeniem się tymi pierwotniakami, należy wykonać badania metodą PCR, czyli badanie materiału genetycznego pierwotniaka, głównie ze względu na fakt, że inwazyjny pasożyt, powodujący amebozę, jest identyczny z innym rodzajem pierwotniaka, który nie wymaga podjęcia leczenia. Do badań wykorzystuje się także testy ELISA, które pomagają wykryć antygeny czerwonki pełzakowej w kale. Natomiast, gdy istnieje podejrzenie wystąpienia ropnia wątroby, wykonuje się badania USG jamy brzusznej. Po około czterech tygodniach od podjęcia leczenia, należy powtórzyć całość badań.
Ameboza: leczenie
Leczenie amebozy obejmuje stosowanie leków przeciw pierwotniakowych. Do leczenia wykorzystuje się związki takie, jak: chlorochiny, ponadto stosuje się metronidazol, tynidazol. Niekiedy wystarczy stosować leki doustnie, w innych wypadkach domięśniowo. Ameboza jest całkowicie wyleczalna, należy jednak podjąć natychmiastowe badanie, uzyskać rozpoznanie i poddać się leczeniu. Pacjent podlega hospitalizacji. W przypadku wystąpienia ropnia wątroby lub ameby w gałce ocznej, leczenie może wymagać podjęcia kroku zabiegów chirurgicznych.
Zobacz także inne choroby tropikalne takie jak: Choroba Chagasa, Bartoneloza czy Choroba brudnych rąk
Ameboza: zapobieganie
Będąc na wakacjach w krajach tropikalnych, warto używać do picia jedynie wody butelkowanej. Zaleca się także mycie w niej zębów, płukanie owoców i mycie twarzy. Podczas kąpieli w hotelu, warto zwracać uwagę, by nie połykać tamtejszej wody z kranu, ponieważ ameby są odporne na chlor czyszczący wodę. Warto także zwracać uwagę na jedzenie. Warzyw najlepiej się wystrzegać, zwłaszcza tych dojrzewających w ziemi - ameby mogą znajdować się także tam. Jedząc owoc, należy zwrócić uwagę, czy nie ma on nadszarpniętej struktury skórki, jeśli tak, lepiej nie spożywać go. Ponadto, nie należy kupować żywności na ulicznych targach oraz straganach i przede wszystkim myć dokładnie ręce co jakiś czas. Dodatkowo, nie należy korzystać z kąpieli w zbiornikach z zanieczyszczoną wodą oraz warto unikać miejsc słabo rozwiniętych pod względem sanitarnym.
Warto wspomnieć, że ameboza może rozwijać się w organizmach, które nie posiadają dobrej odporności. Jeśli chodzi o turystów, są oni jednak w większym stopniu narażeni na złapanie tej choroby niż ludność rdzenna. Dlatego warto nie podążać za ich przykładem, tylko stosować się do wzmożonych środków ostrożności.
Uwaga!
- Powyższa porada jest jedynie sugestią i spisem informacji z wielu renomowanych źródeł i w przypadku problemów zdrowotnych nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Zawsze w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem !
- Informacje opierają się na stanie wiedzy z dnia publikacji 13.07.2018 i mogą ulec zmianie.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
