 Utah - stan Mormonów
Praktyczny przewodnik po stanie Utah w USA. Stan Utah leżący na środkowym zachodzie Stanów Zjednoczonych uznawany jest za jeden z najbardziej homogenicznych religijnie stanów. Znaczna większość jego mieszkańców, jest zdeklarowanymi mormonami. Ma to znaczny wpływ na społeczno – kulturalne ukształtowanie tego rejonu Stanów Zjednoczonych.
Podstawowe informacje
Stan Utah od północy graniczy ze stanami Idaho i Wyoming, na wschodzie ze stanem Kolorado, na południu z Arizoną i na zachodzie z Nevadą. W zaledwie jednym punkcie, na południowym wschodzie Utah graniczy z Nowym Meksykiem.
Utach do Unii Stanów Zjednoczonych dołączyło jako jeden z ostatnich stanów; miało to miejsce 4 stycznia 1896 roku.
Stolicą stanu jest metropolia Salt Lake City, którego nazwa w dosłownym znaczeniu oznacza „Miasto nad Jeziorem Słonym”, co związane jest z lezącym w pobliżu miasta Wielkiego Jeziora Słonego. Salt Lake City liczy blisko 200 tysięcy mieszkańców i jest siedzibą światowych władz i świątyni Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich.
Klimatem przypomina Zakopane sprzed stu lat – nie mamy tutaj na myśli architektury, lecz klimat panujący w tym mieście u podnóża gór. Wśród innych większych miast Utah należy wymienić: Provo, Ogden, Orem, St. George.
W Utah językiem urzędowym jest oczywiście język angielski, jednak spotkamy tam tez odsetek mieszkańców posługujących się językiem hiszpańskim. Jest jednym z większych stanów USA z powierzchnią wynoszącą 220 080 kilometrów kwadratowych, a jego populacja to zaledwie 2,2 mln mieszkańców.
Flaga stanowa Utah przedstawia wizerunek amerykańskiego bielika, symbolu nadrzędnego rządu federalnego. Pod nim mieści się herb z ulem, oznaczającym pszczelą pracowitość jego mieszkańców. Widnieją tam także daty oznaczają przybycie pierwszych osadników w 1847 roku i przyjęcie stanu do Unii w 1896 roku.
Autorem projektu pieczęci stanowej Utah był Harry Edwards. Znajduje się na niej bielik oraz herb, które zobaczymy także na fladze stanu, otoczone napisem „The Great Seal of The State of Utah”.
Nazwa stanu wywodzi się z języka miejscowych Indian, jakimi byli Ute i oznacza „ludzie gór”.
Ludność
Aż 88% mieszkańców tego stanu mieszka w Salt Lake City, przez co miasto uznawane jest za jedno z najbardziej zurbanizowanych miast w całych Stanach Zjednoczonych (szóste miasto na tej liście).
Jak wspomniano na wstępie, znaczna większość mieszkańców Utah to mormoni - członkowie Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Dane wskazują, że jest ich w tym stanie około 65%. Potoczna nazwa „mormoni” wywodzi się od proroka - kronikarza, autora „Księgi Mormona” który według wyznawców streścił obszerne zapisy ludów zamieszkujących w dawnych czasach kontynenty amerykańskie.
Wyznawcy tej religii uważają się za chrześcijan, choć inni wyznawcy Jezusa Chrystusa się z tym nie zgadzają. Mormoni uważają, że Bóg kontaktuje się z ludźmi żyjącymi na ziemi poprzez proroków. Jedną z najbardziej kontrowersyjnych nauk wyznawców Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich jest doktryna o dosłownym pokrewieństwie człowieka z Bogiem. Zdaniem mormonów człowiek dziedziczy swoje ciało po ziemskich rodzicach, ale ojcem duszy jest sam Bóg.
Mormoni wyznają wiele niecodziennych dogmatów. Jednym z nich jest wiara w związek małżeński, który nie kończy się wraz ze śmiercią jednego z małżonków. U mormonów spotykana jest poligamia, choć oficjalnie w 1998 roku Prezydent Gordon B. Hinckley, były prezydent Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, wygłosił oświadczenie odnośnie wobec wielożeństwa: „Ten Kościół nie ma nic wspólnego z osobami praktykującymi poligamię. Oni nie są członkami tego Kościoła.”
Ponadto mormoni uznają, że chrzest może dotyczyć jedynie dzieci, które skończyły ósmy rok życia. Wielodzietność mormonów przyczynia się do największego w USA współczynnika przyrostu naturalnego. Z mormonami wiąże się panujący w Utah całkowity zakaz hazardu.
Zgodnie z danymi z 2008 roku, stan zamieszkują także katolicy (10%), protestanci (14%), a bezwyznaniowcy to około 16% mieszkańców stanu.
Ute – rdzenni Indianie stanu Utah
Indianie Ute nazywani są inaczej Jutami. Ich plemię było blisko spokrewnione z Pajutami i Banokami. W związku z koczowniczym trybem życia Indianie Ci przebywali nie tylko na terenie stanu Utah, ale także innych stanów tej części USA.
Jutowie byli wojowniczym plemieniem, zdecydowanie wojowniczo nastawionym w stosunku do Białych koczowników, ale wrogo traktowali także inne, indiańskie plemiona, na które często napadali. Słynęli także ze stosowania wymyślnych tortur.
Podział administracyjny stanu Utah
Podobnie jak granice stanu, granice jego mniejszych jednostek administracyjnych są w większości prostopadłe. Stan dzieli się na 29 hrabstw, są to: Davis, Iron, Sanpete, Salt Lake, Tooele, Utah i Weber utworzone w 1849 roku; hrabstwa Juab, Millard i Washington powstałe w latach 1851–1852 oraz hrabstwa Beaver, Box Elder, Cache, Carbon, Emery, Garfield, Grand, Kane, Morgan, San Juan, Piute, Rich, Sevier, Summit, Uintah, Wasatch i Wayne powstałe na mocy aktów prawnych z lat 1854–1894.
Geografia
Stan Utah to niesamowite krajobrazy. Na obszarze tej krainy mieszczą się Góry Skaliste, Wielka Kotlina i Wyżyny Kolorado – cały obszar stanu jest albo wyżynny, albo górzysty. Można powiedzieć, że wszystko w tym stanie jest „wielkie” – zaczynając od tego, że sam stan jest jednym z większych, aż po wielkie góry oraz leżące tam Wielkie Jezioro Słone Wielką Pustynię Słoną. Głównymi rzekami stanu są Kolorado wraz z jej dopływami Green i San Juan.
Stan Parków Narodowych i surowej przyrody
Oryginalną, surowa przyrodę stanu można podziwiać w kilku parkach narodowych; Arches, Bryce Canyon, Canyonlands, Capitol Reef i Zion. Jest to wyjątkowo duża liczba stanów narodowych jak na jeden stan (jest to trzeci stan pod względem ilości parków narodowych, Utah wyprzedzają pod tym względem jedynie Alaska oraz Kalifornia).
Poza parkami narodowymi, znajduje się tam również siedem pomników narodowych, dwa narodowe rejony ochrony krajobrazu, trzydzieści trzy obszary o statusie chronionych obszarów naturalnych. Dodatkowo mieszczą się tam 43 parki stanowe.
Nie bez powodu mówi się, że Utah to jeden z najbardziej malowniczych stanów w USA. Wyjątkowa przyroda ściąga do stanu licznych turystów, którym widoki gór i kanionów zapierają dech w piersiach.
Park Narodowy Bryce Canyon został utworzony już w 1928 roku, a jego nazwa pochodzi od mormońskiego pioniera Ebenezera Bryce'a. Jest to teren nierozerwalnie związany z Indianami. Bryce Canyon nie jest prawdziwym kanionem, ponieważ nie przepływa przez niego rzeka, co nie znaczy że widok jest mniej okazały. Występują tam różnorodne formacje czerwonych skał, przybierające rozmaite kształty.
Park Narodowy Zion to także wyjątkowe formacje skalne, ale także wodospady oraz rzeki. Również nazwa tego parku wywodzi się od mormońskich osadników. Wyjątkowe krajobrazy można podziwiać także w Parku Narodowym Canyonlands, który rozciąga się we wschodniej części stanu Utah. Obejmuje on centralną cześć Wyżyny Kolorado. Pierwszymi osobami, które dotarły na te tereny byli hiszpańscy księża Escalante oraz Dominguez. Park jest ceniony ze względy na swe unikalne walory geologiczne, a także – mimo pustynnego charakteru – stosunkowo bogatą roślinność oraz bogatą faunę.
Klimat
Utah jest wyjątkowo suchym stanem, panuje tam klimat podzwrotnikowy. Występuje tam najniższa liczba opadów w całych Stanach Zjednoczonych. Temperatury tam występujące, obejmują szeroki zakres wartości. Zima jest tam zimno, a latem należy pamiętać o stosowaniu kremu z filtrem, by chronić skórę przed poparzeniem. Zgodnie z danymi zaprezentowanymi przez meteorologów, zima temperatura spada do minus 20 stopni Celsjusza, natomiast latem termometr może wskazać nawet 38 kresek na plusie.
Gospodarka
Utah słynie z uprawy zbóż; pszenicy, jęczmienia, kukurydzy, roślin pastewnych ziemniaków oraz warzyw. Hoduje się tam bydło i owce. Wśród dóbr naturalnych należy wymienić rudy miedzi, uranu, ołowiu, cynku i wolframu, złota i węgla kamiennego.
Ośrodki naukowe
W Utah mieści się kilka znaczących na amerykańskiej arenie ośrodków naukowych. Jednym z ważniejszych i związanych ze społecznością mormonów jest Uniwersytet Brighama Younga (drugiego proroka, który sprowadził wyznawców kościoła na teren stanu Utah). Panuje tam ścisły rygor, który niczym nie przypomina luzackiego życia studentów z hollywoodzkich filmów.
Uczniami tego uniwersytetu są w większości mormoni spoza stanu. Młodzież nie może pić alkoholu, brać narkotyków i uprawiać seksu przedmałżeńskiego. Wyjątkowość tego uniwersytetu to nie tylko duży nacisk na naukę doktryny Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, ale także duży nacisk (w przeciwieństwie do innych uniwersytetów w całych USA) na naukę języków obcych.
Innym, bardziej laickim ośrodkiem naukowym jest University of Utah. Młodzi mogą się kształcić także w: College of Eastern Utah, LDS Business College, Southern Utah University, Utah State University, Utah Valley State College, Weber State University oraz Westminster College of Salt Lake City.
Historia
Na terenie stanu odnajdziemy ślady człowieka, który żył na tych ziemiach już 12 tysięcy lat temu. Archeolodzy dotarli także do śladów człowieka zamieszkującego te tereny około ośmiu tysięcy lat temu. Plemiona prowadziły w tym czasie surowy i trudny migracyjny styl życia.
Pierwsze osady człowieka odkryte w stanie Utah datowane są na 2 tysiące lat temu. Tereny te zamieszkiwały liczne plemiona Indian, wśród których należy wymienić największe i najważniejsze: Indianie Anasazi, plemiona północnych Szoszonów, wspomniane wcześniej w artykule plemię Ute, Indianie Goshute oraz Pajutowie.
Pierwszymi Europejczykami, którzy mieli dotrzeć do tych ziem byli hiszpańscy misjonarze Silvestre Velaz de Escalante i Francisco Atanasio Dominquez. Dotarli oni na te ziemie w roku 1776 i zajęli się ich badaniem. W rejon Wielkiego Jeziora Słonego pierwsza grupa mormonów przybyła już w 1847 roku. Kierował nią Brigham Young, uznawany za drugiego proroka Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Od tego czasu zaczął się okres wzmożonego napływu wyznawców tego kościoła do Utah.
Utah długo nie było niezależnym stanem. Dopiero w wyniku wojny, która miała miejsce w 1848 roku stan Utah oddzielił się od Meksyku, państwa z którym po dziś dzień graniczą Stany Zjednoczone. Już rok później powstał pierwszy zalążek stanu, tzw. Terytorium Utah – powstały z niego stany Utah i Nevada oraz częściowo Kolorado i Wyoming. I tak w 1861 roku z Terytorium Utah fragmenty wschodnie zostały przyłączone do Terytorium Nebraski i Terytorium Kolorado. Natomiast za zachodzie powstało Terytorium Nevady.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
