Ekoturystyka - kim są pasjonaci tej formy spędzania wolnego czasu
Ekoturystyka – ruch turystyczny, którego głównym celem jest zachowanie trwałego, zrównoważonego rozwoju zasobów i walorów turystycznych poprzez: integrację działalności turystycznej z celami ochrony przyrody oraz życiem społeczno-gospodarczym, kształtowanie nowych postaw i zachowań turystów i organizatorów ruchu turystycznego, bazowanie na potencjale społecznym i gospodarczym danego obszaru.
Ekoturystyka kładzie szczególny nacisk na:
- rozwijanie aktywności turystycznych związanych z bezpośrednim kontaktem turysty:
-- z przyrodą w obrębie otwartych nie zdewastowanych obszarów (szczególnie przyrodniczych obszarów chronionych), co pozwala na poznawanie, podziwianie i czerpanie przyjemności z piękna krajobrazu naturalnego, ciszy i spokoju, ze społecznością lokalną, co pozwala na poznawanie tradycyjnego stylu jej życia i kultury regionalnej oraz nawiązywaniu bezpośrednich kontaktów międzyludzkich;
- dostosowanie wielkości ruchu turystycznego do chłonności turystycznej oraz preferowanie małej skali rozwoju w odniesieniu zarówno do grup uczestników ruchu, jak również bazy i urządzeń turystycznych;
- aktywizowanie życia społeczno-gospodarczego w obrębie obszarów Natura 2000 oraz w ich otoczeniu, poprzez wskazywanie działań związanych z tworzeniem pakietów usług dla różnych form aktywności w ramach ekoturystyki.
Według Dominiki Zaręby, autorki pierwszej w Polsce książki o ekoturystyce („Ekoturystyka”, Dominika Zaręba, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000, 2006 i 2008) ekoturystyka stanowi rdzeń koncepcji turystyki zrównoważonej. Jest „najczystszą” formą podróżowania przyjaznego środowisku, ponieważ odbywa się zwykle na obszarach o najwyższych walorach przyrodniczych i krajobrazowych, bezpośrednio przyczynia się do ochrony środowiska naturalnego i kulturowego tych regionów, a jej uczestnikami są ludzie o dużej świadomości ekologicznej i wrażliwości przyrodniczej. Można wyodrębnić trzy najważniejsze cechy ekoturystyki wyróżniające ją spośród innych form podróżowania:
- ekoturystyka jest formą aktywnego i dogłębnego zwiedzania obszarów o wybitnych walorach przyrodniczych i kulturowych;
- ekoturystyka strzeże harmonii ekosystemów przyrodniczych i odrębności kulturowej lokalnych społeczności;
- ekoturystyka dostarcza środków finansowych skutecznej ochronie wartości dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz przynosi realne korzyści ekonomiczno-społeczne ludności miejscowej.
Przełomowym wydarzeniem był rok 2002, ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Ekoturystyki przez UNEP i Światową Organizację Turystyki (UNWTO). Podczas międzynarodowej konferencji w mieście Quebec w Kanadzie sformułowano Deklarację o Ekoturystyce z Quebecu (Quebec Declaration on Ecotourism, 2002).
|
CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO-EKONOMICZNA ! DEMOGRAFICZNA |
|
|
Wiek |
Ekoturyści reprezentują wszystkie niemal przedziały wiekowe, ale najwięcej entuzjastów tego typu podróży znajduje się w przedziałach: 35-54 lata albo 45-65 lat. Od wieku zależy preferowana forma ekoturystyki. Kanadyjscy klienci biur podróży poniżej 34 roku życia wybierają bardziej aktywne i wymagające pod względem sprawności fizycznej rodzaje ekoturystyki: wspinaczkę skałkową, wyprawy konne, nurkowe, spływy kajakami i pontonami oraz narciarstwo biegowe. Jedna trzecia wszystkich turystów pieszych to osoby poniżej 19 lat. Ekoturyści starsi, powyżej 45 lat, wybierają się najchętniej na obserwacje niedźwiedzi polarnych i fok oraz na wycieczki żeglarskie |
Płeć |
Kobiety i mężczyźni okazują się równymi entuzjastami zielonej turystyki. Zróżnicowanie pojawia się przy wyborze przez nich miejsca i rodzaju podróży. Mężczyźni są bardziej zainteresowani wyprawami specjalistycznymi i wymagającymi dobrej kondycji fizycznej. Kobiety z kolei bardziej nastawiają się na wycieczki ogólnopoznawcze, mniej uciążliwe wędrówki piesze, różnego rodzaju podróże edukacyjne i kulturowo-etnograficzne |
Wykształcenie |
Większość ekoturystów, zarówno z Ameryki Północnej, Europy Zachodniej, jak i Japonii, posiada wykształcenie średnie, a duża cześć wykształcenie wyższe. 82% ekoturystów z USA i Kanady ukończyło przynajmniej szkołę średnią (college), a 14% uczyło się w college'u, ale go nie ukończyło. Obserwuje się pewien wzrost zainteresowania ekoturystyką również wśród mieszkańców Ameryki Płn. o niższym wykształceniu |
Dochody |
Ekoturyści to osoby raczej zamożne, o średnich i wysokich dochodach przypadających na całe gospodarstwo domowe. Badania amerykańskich ekoturystów odwiedzających Ekwador pokazały, że ok. 25% z nich osiąga roczny dochód rodzinny równy ok. 90 tys. USD, a kolejne 27% - między 30 a 60 tys. USD. Inne badania dowiodły, że ekoturyści chętniej wydają pieniądze niż inni turyści. W samej Ameryce Środkowej i Południowej, gdzie głównymi atrakcjami są parki narodowe, wydają oni o 1000 USD więcej w ciągu dwóch tygodni niż inni podróżujący. Są skłonni płacić dużo pieniędzy za to, że zobaczą dziewiczą przyrodę oraz zaobserwują rzadkie zwierzęta i rośliny. Większość z nich jest świadoma wysokiej wartości parków narodowych i chce przyczynić się do ich ocalenia płacąc więcej za swoją podróż |
Zawód |
Osoby pracujące w bardzo różnych zawodach, często na własny rachunek, niezależne finansowo i dysponujące większą ilością wolnego czasu oraz osoby przebywające na emeryturze |
Charakterystyka geograficzna |
Ekoturyści pochodzą z krajów wysoko rozwiniętych, które najsilniej odczuwają skutki niekontrolowanego wzrostu gospodarczego i degradacji środowiska. Są to głównie mieszkańcy dużych wysoko uprzemysłowionych miast, np. większość amerykańskich ekoturystów mieszka w Nowym Jorku, Bostonie, Waszyngtonie, Seattle, San Francisco, Los Angeles, Chicago i Denver. Od miejsca pochodzenia zależy rodzaj ulubionej aktywności ekoturystycznej, np. turyści pochodzący z krajów o mroźnym klimacie preferują wycieczki do ciepłych krajów, turyści europejscy wybierają podróże na innych kontynentach, podczas gdy wśród Amerykanów i Kanadyjczyków bardzo popularne są ekoturystyczne cele podróży w obrębie własnego kontynentu |
CHARAKTERYSTYKA ZE WZGLĘDU NA MOTYWY PODRÓŻY |
|
Przy wyborze celu i formy wycieczki ekoturystami kieruje często kilka motywów podróży jednocześnie, a w szczególności: odpoczynek na łonie natury, podziwianie pięknych krajobrazów oraz obserwacja przyrody, aktywny ruch na świeżym powietrzu, poznawanie obcych kultur. Od kolejnej swojej podróży o profilu ekoturystycz-nym oczekują oni możliwości:
• podziwiana pięknych widoków
• poznania nowych miejsc i nabycia nowych doświadczeń,
• podglądania życia dzikiej przyrody
• aktywnego wypoczynku w regionie górskim
• poznania atrakcji etnograficzno-kulturowych
• nauki o przyrodzie i kulturze
Motywy podróży, które mają odróżniać ekoturystów od innych podróżujących to: zainteresowanie i potrzeba znalezienia „autentyczności zarówno w środowisku naturalnym, jak i kulturowym, oraz możliwość nabycia głębokich doświadczeń" |
CHARAKTERYSTYKA PSYCHOGRAFICZNA |
Sposób podróżowania
• forma podróży
• rodzaj zakwaterowania
• najważniejsze elementy podróży |
Większość ekoturystów (60%) podróżuje w parach, 15% w gronie rodziny, 13% samotnie. Według badań ekoturoperatorów z 1987 r., 68% z nich obsługuje klientów indywidualnych, a 32% organizuje podróże grupowe
Wyprawy ekoturystyczne są zwykle dłuższe niż innego rodzaju wyjazdy, dlatego turyści mają więcej czasu na dokładniejsze poznanie regionu, jego historii, kultury, przyrody oraz na kontemplację, przeżycia duchowe. Największa grupa badanych (50%) wyjeżdża na okres 8-14 dni. Długość pobytu zależy też od oddalenia miejsca podróży. Turyści z USA i Kanady spędzający ekoturystyczne wakacje w Ameryce Północnej wyjeżdżają na 7 i mniej dni, natomiast 44% ekoturystów przybywających do USA i Kanady zza oceanu spędza tu ponad 14 dni, a 38% od 8 do 14 dni
Większość ekoturystów preferuje miesiące letnie, ale zauważa się, że są oni bardziej skłonni do podróżowania poza sezonem niż inni turyści
Ekoturyści podróżują częściej niż inni turyści. 41% badanych wyjechało ze swego miejsca zamieszkania sześć lub więcej razy w ciągu ostatnich 3 lat
Zwiedzają w sposób aktywny i intensywny. Większość preferuje podróże zawierające elementy kilku różnych form zielonej turystyki. Najbardziej popularne są: piesze wędrówki i wszelkie rodzaje aktywności związane ze sportami wodnymi. Inne popularne formy to: wyprawy ornitologiczne, fotograficzne i botaniczne. Około 1/4 ekoturystów uważa obserwowanie dzikiej przyrody za swoje ulubione zajęcie w czasie podróży
Większość wybiera intymne, skromne zakwaterowanie w domkach kempingowych, małych pensjonatach, na kempingach, kwaterach prywatnych, w gospodarstwach agroturystycznych. Preferują najczęściej średni poziom luksusu (56% badanych), tylko 6% oświadczyło, że zakwaterowanie powinno być najwyższej klasy. Komfort związany z noclegiem ma mniejsze znaczenie dla zadowolenia z podróży. Są w stanie zrezygnować z wygodnych miejsc noclegowych, jeżeli stanowi to warunek przeżycia prawdziwej przygody. Ekoturyści, którzy podróżują w celu obserwacji dzikiej przyrody, z reguły nocują w skromniejszych obiektach
Badani konsumenci za najważniejsze elementy ekoturystycznej wyprawy uznają: lokalizację w wartościowym i malowniczym regionie przyrodniczym, możliwość obserwacji dzikiej przyrody, możliwość uprawiania turystyki pieszej, zwiedzanie parków narodowych i innych obszarów chronionych. Bardzo ważne dla nich jest też zapewnienie dobrego, kompetentnego przewodnika ze znajomością języków obcych i odwiedzanego terenu, który szeroko informuje o atrakcjach przyrodniczo-kulturowych. Turyści poszukują informacji o historii naturalnej, kulturze i sztuce, etnografii, ochronie środowiska. Oczekują, że w programie podróży znajdą się spotkania z ekspertami ds. ochrony środowiska, dyrektorami parków narodowych oraz że zostaną zaopatrzeni w mapy, broszury i przewodniki. Badania kanadyjskich ekoturystów podróżujących do Kenii pokazują, że podstawową przyczyną niezadowolenia z podróży był brak materiałów informacyjnych o ochronie przyrody |
Zainteresowania |
Ekoturyści mają bardzo różne zainteresowania (stąd tak wiele form turystyki zielonej), najczęściej są to zainteresowania ogólnoprzyrodnicze i krajoznawcze, lubią aktywny wypoczynek na łonie przyrody, mają zwykle doświadczenie w podróżach zagranicznych. Pewną grupę stanowią osoby profesjonalnie zajmujące się ornitologią, botaniką, etnografią, fotografią przyrodniczą. Dla tych klientów organizuje się typowo specjalistyczne eskapady z fachowym przewodnikiem (mającym wykształcenie w odpowiedniej dziedzinie nauki), podczas których mogą dogłębnie poznać interesujące ich aspekty przyrody i kultury regionu |
Styl życia |
Zdrowy, aktywny, tzw. zieloni konsumenci kupujący produkty i usługi przyjazne dla środowiska |
Postawy, cechy charakteru |
Amerykańska firma badań rynkowych, Axiom Market Research Bureau Inc, przeprowadziła serię badań, które miały pomóc wyodrębnić cechy osobowościowe i postawy ekoturystów. Najczęściej spotykanymi okazały się: tolerancyjność, liberal-ność, otwartość, szerokie horyzonty myślowe i zainteresowania |
Dowiedz się więcej! |
Poniżej znajdują się organizacje działające na rzecz turystyki odpowiedzialnej i zrównoważonej, a także ciekawe strony internetowe poświęcone tej tematyce. |
Responsible Tourism News, czyli agregator artykułów o odpowiedzialnej turystyce pojawiających się na różnych anglojęzycznych portalach |
The International Centre for Responsible Tourism |
Center for Responsible Travel |
World Tourism Organization |
Sustainable Travel International |
Travel Forever. Global Sustainable Tourism Council. |
Global Sustainable Tourism Alliance |
Tour Operators Initiative for Sustainable Tourism Development |
The Responsible Tourism Partnership |
The International Ecotourism Society |
National Geographic & Traveler Ultimate Guide to Sustainable Travel |
The Sustainable Tourism Gateway |
Ethical Traveller |
Dodatkowo, spis dokumentów regulujących zasady turystyki odpowiedzialnej i zrównoważonej: |
Globalny Kodeks Etyki w Turystyce |
Global Sustainable Tourism Criteria |
Cape Town Declaration. Responsible Tourism in Destinations. |
Agenda 21 and principles for Sustainable Development |
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
|