 Urazy oka
Urazy oka stanowią dużą grupę wśród ciężkich chorób okulistycznych. Ich skutki są jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty. Zależnie od czynnika uszkadzającego urazy oka możemy podzielić na trzy grupy: 1) urazy mechaniczne, 2) urazy chemiczne i termiczne, 3) urazy energią promienistą.
Urazy mechaniczne. Urazy mechaniczne oczu spotykamy najczęściej przy pracy w przemyśle. Są one spowodowane odpryskami różnego rodzaju metali lub innych ciał odrzucanych z dużą siłą w czasie pracy, jak np. odpryski wiórów przy obsłudze tokarek, odłamki tarcz szlifierskich, odłamki przy obsłudze strugarek, frezarek, pras, narzędzi pneumatycznych itp. Poza przemysłem stosunkowo często spotykamy się z urazami mechanicznymi na wsi, np. takimi jak kopnięcie przez konia, uraz rogiem krowy, urazy przy klepaniu kosy, przy rąbaniu drewna itd. W przypadku urazu może być uszkodzona każda część oka i jego aparatu ochronnego. Zależnie od rodzaju, kształtu, wielkości oraz siły działania przed-miotu powodującego uraz spotykamy się z różnymi uszkodzeniami oczu, mniej lub bardziej poważnymi. Najbardziej ogólnie wszystkie te uszkodzenia możemy podzielić na dwie grupy: 1) urazy powierzchowne i 2) urazy głębokie.
Urazy powierzchowne. Urazami powierzchownymi nazywamy takie urazy, które uszkadzają tylko aparat ochronny lub powierzchowne części oka (powieki, spojówka, rogówka, twardówka), nie przebijają jednak ściany gałki ocznej. Są to na ogół urazy lekkie, nie doprowadzające do zniszczenia gałki ocznej ani utraty widzenia. Niemniej jednak należy pamiętać, że nawet w razie nieznacznego zranienia, jeśli nie jest ono odpowiednio leczone, może dojść do powikłań (np. zakażenia bakteryjne), które przedłużają leczenie, a często prowadzą do zmian nieodwracalnych, niejednokrotnie upośledzających widzenie.
Urazy powierzchowne są najczęściej spowodowane przez różnego rodzaju niewielkie ciała obce wpadające do worka spojówkowego lub wbijające się w skórę powiek, w rogówkę, rzadziej w twardówkę w obrębie szpary powiek. Są to przeważnie maleńkie opiłki metalowe, kawałki węgla, ziarna piasku, rzadziej owady, włoski, źdźbła roślin itp. Już najmniejsze ciało obce znajdujące się w worku spojówkowym, lub też wbite w rogówkę lub twardówkę, powoduje ból oka, światłowstręt, mruganie, wzmożone łzawienie (odruch obronny). Brzegi powiek są przekrwione, spojówki powiek i gałki nastrzyknięte (zaczerwienione). Wzmożone łzawienie i mruganie doprowadza nieraz do wypłynięcia ciała obcego. W razie jednak mocniejszego wbicia w spojówkę lub rogówkę bądź umiejscowienia się ciała obcego w spojówce powieki górnej lub sklepieniu górnym – ciało obce pomimo łzawienia nie wypływa samo i w razie dłuższego pozostawania w oku może spowodować podrapanie rogówki, lub też wywołać zapalenie spojówek (np. źdźbło zboża tkwiące w sklepieniu górnym).
W każdym przypadku podejrzenia o obecność ciała obcego w oku należy dokładnie obejrzeć spojówkę obu powiek i sklepienia górnego po wywinięciu powieki. Ciało obce z worka spojówkowego i z powierzchni rogówki można usunąć watką nawiniętą na jakąś pałeczkę, np. na zapałkę, i zwilżoną wodą. Waty suchej nie należy używać, gdyż może ona pozostawiać drobne włoski drażniące rogówkę. Gdy ciało obce tkwi głęboko i nie da się usunąć za pomocą wacika, należy zaniechać dalszych prób usuwania, nałożyć na oko opatrunek (kawałek czystej gazy przymocowanej przylepcem lub bandażem) i możliwie jak najszybciej zgłosić się do okulisty. Ciała obce powinny być usuwane możliwie jak najszybciej z rogówki. Nawet drobny odprysk stali lub żelaza tkwiący w rogówce może doprowadzić do utworzenia się wrzodu, gdyż w miejscu urazu nabłonek rogówki jest zniszczony, co ułatwia wtargnięcie drobnoustrojów w głąb tkanki.
Po usunięciu ciała obcego lekarz zakłada na oko jałowy opatrunek i poleca zgłosić się następnego dnia do kontroli, zabraniając zdejmowania opatrunku. Zaleceń tych nie wolno lekceważyć. Po usunięciu ciała obcego ból oka najczęściej ustępuje i wydaje się, że wszystko jest w porządku. Należy jednak pamiętać, że po wyjęciu ciała obcego z rogówki pozostała w niej ranka (ubytek nabłonka) i że w razie przedwczesnego zdjęcia opatrunku może dojść do zakażenia i powstania wrzodu.
Najczęściej po 24 godzinach stan podrażnienia oka przechodzi, ubytek w rrogówce pokrywa się nabłonkiem i (po kontroli okulistycznej) chory może powrócić do pracy. Zdarza się jednak, zwłaszcza w przypadkach gdy ciało obce przez dłuższy czas (kilka dni) tkwiło w rogówce, że leczenie po jego usunięciu może się przedłużyć do kilku dni, a nawet kilku tygodni. Przyczyną przedłużania się okresu leczenia może być bądź to nagromadzenie się dużej ilości rdzy wokół ciała obcego i konieczność kilkakrotnego jej usuwania, bądź też dołączenie się zakażenia.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
