 Sutek
Sutek rozwija się z zawiązków apokrynowych gruczołów apokrynowych, będących kulistymi zgrubieniami naskórka, wrastających w głąb podłoża, począwszy od 4. miesiąca życia płodowego. U mężczyzn gruczoł sutkowy się nie rozwija - jego wymiary wynoszą w tym wypadku około 15 x 5 mm - w przypadku silniejszego rozwoju gruczołu, mówimy o patologii, zwanej ginekomastią.
Sutek składa się z tkanki gruczołowej - ciała sutka i otaczającego je ciała tłuszczowego Nieco poniżej środka każdego z sutków, na jego szczycie wystaje ciemniej zabarwiona, cylindryczna bądź stożkowata wyniosłość - brodawka sutkowa , zajmująca środek okrągłego, pigmentowanego pola, zwanego otoczką brodawki sutkowej .
Kształt i wielkość brodawki bywają zmienne, co może utrudniać ssanie mleka przez noworodka - bywa bowiem, że brodawka jest słabo rozwinięta i nie wystaje ponad otoczkę, bądź nawet jest wciągnięta. W brodawce przebiegają okrężne i spiralne włókna mięśniowe gładkie, które u jej podstawy przechodzą na otoczkę, a u jej wierzchołka tworzą sitowatą blaszkę. Przy skurczu mięśniówki następuje erekcja brodawki, podtrzymywana przez silniejsze wypełnienie żył brodawki.
U obu płci mogą występować dodatkowe brodawki sutkowe . Spotyka się je raz na 2-5 tysięcy przypadków. Najczęściej leżą one kilka centymetrów niżej i nieco ku środkowi od brodawki normalnej.
Na otoczce brodawki widoczne są okrężnie biegnące zmarszczki. Na jej obwodzie występuje kilkanaście guzków, zawierających gruczoły otoczki - są to przeważnie wielkie gruczoły kłębkowate oraz rozrzucone wśród nich gruczoły łojowe i potowe. W otoczce przebiegają promieniste włókna mięśniówki gładkiej, powiązane z mięśniówką brodawki.
Gruczoł sutkowy składa się z 15-20 płatów , będącymi właściwie złożonymi gruczołami pęcherzykowymi. Z każdego płata uchodzi przewód mleczny , który przed swym ujściem na brodawce sutkowej rozszerza się w zatokę mleczną . Zatoki te, o przekroju rzędu 5-8 mm i długości średnio 12 mm, kończą się u podstawy brodawki zwężeniem.
Dość często, bo u ok. 17,5% populacji polskiej, istnieje dodatkowy płat gruczołu sutkowego, położony częściowo w dole pachowym, klinicznie zwany ogonem Spence'a.
U kobiet, które nie rodziły, przewody mleczne przedstawiają się jako lite, kolbowato zakończone cewy, jedynie miejscami posiadające światło. W czasie ciąży w gruczole dochodzi jednak do szeregu zmian - przewody mleczne rozrastają się, oddając boczne rozgałęzienia, uzyskujące światło. W okresie przekwitania następuje zanik tkanki gruczołowej. Gruczoł otoczony jest torebką z tkanki łącznej włóknistej, która wnika w miąższ gruczołu, dzieląc płat na płaciki . Pasma tkanki łącznej biegną z jednej strony do skóry, z drugiej – do powięzi piersiowej. Te ostatnie przytrzymują sutek przy klatce piersiowej i noszą nazwę więzadeł wieszadłowych sutka.
Wydzielina gruczołu sutkowego
Wydzieliną gruczołu sutkowego jest mleko , które pojawia się po porodzie, a częściowo także bezpośrednio przed nim, w ostatnich miesiącach ciąży. W pierwszych dniach nosi ono nazwę siary i zawiera więcej tłuszczu niż mleko dojrzałe. Czynność gruczołów sutkowych nazywamy laktacją. Jest ona regulowana na drodze hormonalnej i nerwowej - wydzielaniem mleka steruje głównie prolaktyna, współdziałając przy opróżnianiu się gruczołu w czasie ssania brodawki z oksytocyną. Naczynia chłonne sutka rozpoczynają się w splocie limfatycznym położonym w przestrzeniach międzyzrazikowych gruczołu oraz w ścianie przewodów mlecznych. Naczynia chłonne ze środkowych części gruczołu wytwarzają podskórny splot chłonny otoczki brodawki sutkowej .
Sutek zaopatrzony jest czuciowo przez gałęzie skórne przednie i boczne nerwów międzyżebrowych od II do VI, a także poprzez nerwy nadobojczykowe ze splotu szyjnego. Unerwienie wydzielnicze jest prowadzone zaś drogą długich włókien pozazwojowych, oplatających naczynia tętnicze (głównie międzyżebrowe), dochodzące do sutka. Sama brodawka sutkowa unerwiona jest przez IV nerw międzyżebrowy.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA
|
