Zagrożone gatunki – zagrożony człowiek
Różnorodność biologiczna
Bioróżnorodność, postrzegana czasem jako nic nie znaczący slogan, jest w rzeczywistości ważnym zagadnieniem naukowym i jednym z kluczowych aspektów ochrony przyrody. Każde środowisko, niczym nieskończona pajęczyna, przeplatana jest siecią silnych, a jednocześnie niezwykle delikatnych zależności. Mysz zjada roślinkę, łasica łapie mysz, orzeł chwyta łasicę... Znamy to z lekcji biologii. To jednak nie wszystko. Organizmy budują sobie nawzajem środowisko życia, konkurują, współpracują, a czasem są tak silnie ze sobą związane, że nie mogą bez siebie istnieć. Zawsze śmierć jednego ogniwa to strata dla całej sieci. Każdy element układanki, poprzez swoje zniknięcie, pociąga za sobą straty w tempie wręcz geometrycznym..
Dlaczego chronimy gatunki?
Bo są piękne? Bo mamy z nich korzyści? Nie tylko. Przede wszystkim dlatego że sami jesteśmy częścią przyrody. Również Homo sapiens jest gatunkiem, który nie tylko wyewoluował wspólnie z resztą świata ożywionego, ale jest z nim ściśle powiązany. Oddychamy, jemy, pijemy wodę, potrzebujemy schronienia, energii. Mamy też wiele innych, bardziej wyrafinowanych potrzeb, a ich zaspokojenie wpływa na nasze środowisko i od niego bezpośrednio zależy. Im bardziej niszczymy i zubażamy otaczającą nas przyrodę, tym bardziej pogarszają się warunki naszego życia. Często sami otaczamy się roślinami lub zwierzętami w naszych domach lub uciekamy do lasu przed zgiełkiem miast. Trudno o lepiej przemawiający dowód tego, że jesteśmy częścią przyrody..
Gatunki zagrożone
Wbrew pozorom to nie one są najważniejsze bezpośrednio dla nas. Zwykle nie żyją w naszym sąsiedztwie. Problem jednak w tym, że jeśli zginą, strata będzie bezpowrotna. Nie odtworzymy już tej naturalnej sieci, której są częścią. Jeśli gatunkiem ginącym jest drapieżnik stojący na samym szczycie piramidy, strata ma wyjątkowo dramatyczne konsekwencje. Wpływa bowiem na całą sieć, która zaczyna pogrążać się w chaosie. Badania naukowe pozwalają ocenić, które gatunki są zagrożone najbardziej, a które mniej. Dlatego tworzone są listy gatunków, które mogą ulec zagładzie.
Najbardziej znana lista to Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych opublikowana po raz pierwszy przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) 1963 roku. W 2008 roku Czerwona Księga zawierała spis ponad 44 tys. gatunków zwierząt, roślin i grzybów, spośród których prawie 17 tys. jest zagrożonych wyginięciem. Oprócz niej są też tzw. czerwone listy różniące się od Czerwonej Księgi większa liczbą gatunków, jednak w przeciwieństwie do niej nie zawierają szczegółowych danych odnośnie każdego wymienionego gatunku.
Samo utworzenie listy ich nie ocali, ale jest pierwszym do tego krokiem. Musimy najpierw wiedzieć, które organizmy w pierwszej kolejności trzeba ochronić.
Czerwone księgi
Najbardziej znaną światową listą jest wspominana już Czerwona Księga, a jej polskimi odpowiednikami są polskie czerwone księgi i listy gatunków, których najnowszymi wydaniami są:
- Polska czerwona księga zwierząt, red. Z. Głowaciński, T. 1. Kręgowce, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2001.
- Polska czerwona księga zwierząt, red. Zbigniew Głowaciński & Janusz Nowacki, T. 2. Bezkręgowce, Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie & Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Kraków 2004.
- Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce, red. Z. Głowaciński, Wyd. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, Kraków 2002.
- R. Kaźmierczakowa, K. Zarzycki (red.), Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków 2001.
- Z. Mirek, K. Zarzycki, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków 2006.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
