Czytaj również dział – Dolina Kościeliska …
Czytaj również dział – Góry GMI …
Czytaj również dział – Foto …
Dolina Kościeliska – dolina walna, tj. sięgająca od podnóża Tatr do głównego grzbietu – grani głównej Tatr. Jest orograficznie prawą odnogą doliny Czarnego Dunajca, do której uchodzi w Kirach.Znajduje się w Tatrach Zachodnich. Ma ok. 9 km długości, obwód ok. 27 km, a powierzchnię ok. 35 km?. Od zachodu jej obramowanie tworzy północna grań Siwego Zwornika po Przednią Kopkę, od południa grań główna na odcinku od Siwego Zwornika po Małołączniak, od wschodu północno-zachodnia grań Małołączniaka po Mały Regiel.
Ma liczne boczne odgałęzienia, największe z nich to Dolina Miętusia, Dolina Tomanowa i Dolina Pyszniańska (Pyszna). Pozostałe większe odgałęzienia to: Żleb pod Wysranki, Wąwóz Kraków, Wściekły Żleb, Zastolański Żleb, Dolinka Iwanowska, Dolina Smytnia. Dnem doliny płynie Kościeliski Potok.
Najwyższym punktem w otoczeniu Doliny Kościeliskiej jest Błyszcz (2159 m). Z doliny jest widoczna, choć nie leży bezpośrednio nad nią, Bystra (2248 m) – najwyższy szczyt Tatr Zachodnich.
Dolina Kościeliska tworzy długi i głęboki wąwóz skalny, ściany którego w trzech miejscach zwanych bramami zbliżają się blisko do siebie. Są to: Niżnia (Brama Kantaka), Pośrednia (Brama Kraszewskiego) i Wyżnia Kościeliska Brama (Brama Raptawicka).
Południowa część doliny zbudowana jest ze skał krystalicznych. Wybitny wpływ na rzeźbę terenu wywarł plejstoceński lodowiec (lodowiec dolinny), spływający niegdyś aż do wylotu Doliny Smytniej.
Część środkowa i dolna zbudowana jest ze skał osadowych, głównie wapieni, dolomitów i łupków, a podrzędnie piaskowców. Każda z tych skał odznacza się różną odpornością na wietrzenie i denudację. Skały te tworzą jednostki tektoniczne zwane płaszczowinami. W dolinie występują płaszczowiny wierchowe oraz płaszczowiny reglowe.
W kształtowaniu doliny główny udział miał płynący jej dnem Kościeliski Potok oraz płynące szczelinami we wnętrzu skał wody podziemne. Efektem ich działalności są skały o fantastycznych kształtach, strome ściany i liczne jaskinie, a także rozległe rozszerzenia, jak Stara Polana, Polana Pisana, Stare Kościeliska, Wyżnia Kira Miętusia.
W Dolinie Kościeliskiej znajduje się kilka bardzo popularnych i dostępnych turystycznie jaskiń: Jaskinia Mroźna, Smocza Jama, Jaskinia Mylna, Jaskinia Raptawicka i Jaskinia Obłazkowa. Są to niemal wszystkie jaskinie w polskich Tatrach, do których doprowadza szlak turystyczny: jedynym wyjątkiem jest bardzo niewielka jaskinia Dziura w Dolinie ku Dziurze.
Bogata flora. Między innymi stwierdzono występowanie rzadkich w polskich Karpatach roślin, jak: irga kutnerowata, tojad Kotuli, podejźrzon rutolistny, turzyca dwupienna, wielosił błękitny, złoć mała.
W przeszłości Dolina Kościeliska była związana z przemysłem hutniczym. Srebro, miedź i antymon wydobywano już od końca XV w. Od końca XVIII w. wydobywano głównie rudy żelaza. W Starych Kościeliskach przetapiano tę rudę, była kuźnia, chaty, karczma, leśniczówka i kościółek dla robotników. Właśnie od kościółka pochodzi nazwa doliny. Natomiast karczma stała na polanie przy mostku prowadzącym do Lodowego Źródła i Bramy Kraszewskiego, dzierżawił ją od hrabiego Władysława Zamoyskiego Jan Słowiński. Przez Dolinę Kościeliską, a dalej przez Tomanową Przełęcz prowadziła trasa na Słowację, którą podróżowali kupcy z jucznymi końmi i przemytnicy. Na trasie napadali nieraz na nich zbójnicy, o czym świadczą historyczne przekazy, a także nazwy skał, za którymi czyhali zbójnicy: Zbójnickie Okna, Zbójnicka Turnia, Zbójnicki Stół. Pod koniec XVIII wieku pojawili się w dolinie pierwsi turyści, od 1815 r. dolina stała się wśród nich bardzo popularna – wędrowano nią aż na szczyt Bystrej, by podziwiać wschód słońca. Natchnienie czerpali tam tacy twórcy jak Deotyma, Wojciech Gerson, Seweryn Goszczyński, Walery Eljasz-Radzikowski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Stefan Żeromski i inni. W leśniczówce utworzono pierwsze schronisko. Jan Gwalbert Pawlikowski zaczął badać i opisywać jej jaskinie. W czasie II wojny światowej w dolinie ukrywał się oddział partyzancki im. Szczorsa, a doliną kurierzy tatrzańscy przeprawiali się za granicę.
Dolina Kościeliska była też ulubionym miejscem poszukiwaczy skarbów, o czym świadczą pozostawione przez nich liczne znaki na skałach.
Dojazd z Zakopanego do przysiółka Kiry (927 m n.p.m.), będącego częścią Kościeliska. Kursują tam autobusy i busy. Przed wlotem do Doliny Kościeliskiej znajdują płatne parkingi dla samochodów osobowych i autobusów. Do doliny zakaz wjazdu pojazdów. Dolinę można zwiedzać pieszo lub góralskimi dorożkami (w lecie) i saniami (w zimie). W sezonie turystycznym ruch jest olbrzymi – jest to jedno z najbardziej zatłoczonych miejsc w Tatrach. Dolina leży na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wstęp płatny (kilka złotych od osoby). Z doliny wychodzi wiele szlaków turystycznych. W górnej części Doliny Kościeliskiej (z Kir 5,5 km, 1:30 h pieszo) znajduje się schronisko turystyczne na Hali Ornak (1100 m).
Czytaj również dział – Dolina Kościeliska …
Czytaj również dział – Góry GMI …
Czytaj również dział – Foto …
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE