Nowoczesne narzędzia IT WEB to zestaw narzędzi, technologii mających na celu budowanie nowoczesnych rozwiązań w obszarze szeroko rozumianych "nowych mediów".

BIOS – Opis poszczególnych funkcji

BIOS (akronim ang. Basic Input/Output System – podstawowy system wejścia-wyjścia) – zapisany w pamięci stałej zestaw podstawowych procedur pośredniczących pomiędzy systemem operacyjnym a sprzętem. Posiada on własną pamięć konfiguracji, w której znajdują się informacje dotyczące daty, czasu oraz danych na temat wszystkich urządzeń zainstalowanych w komputerze. Jest to program zapisany w pamięci ROM płyty głównej oraz innych kart rozszerzeń takich jak np. karta graficzna. Oryginalny BIOS firmy IBM wyróżnia zawarcie w nim języka programowania ROM Basic.

Od połowy lat 90. XX w. większości BIOS-ów umieszcza się w pamięciach typu flash, co umożliwia ich późniejszą aktualizację.

Działanie

W wypadku płyty głównej BIOS przeprowadza POST, zajmuje się wstępną obsługą urządzeń wejścia/wyjścia, kontroluje transfer danych pomiędzy komponentami takimi jak dysk twardy, stacja dyskietek, procesor czy napęd CD-ROM/DVD-ROM. Inicjuje program rozruchowy. BIOS potrzebny jest w komputerach osobistych ze względu na architekturę płyt głównych, gdzie dzięki ACPI kontroluje zasilanie, jak również monitoruje temperaturę itp.

Za pomocą wbudowanego w BIOS interfejsu, nazywanego BIOS setup, można zmieniać ustawienia BIOS-u, np. parametry podłączonych dysków twardych lub zachowanie się komputera po jego włączeniu (np. szybkość testowania pamięci RAM), a także włączać/wyłączać niektóre elementy płyty głównej, np. porty komunikacyjne. Za pomocą niektórych BIOS-ów można też przetaktowywać procesor i pamięci RAM, jednak nie jest to zalecane, ponieważ może doprowadzić do przeciążenia urządzenia, a nawet jego uszkodzenia.

Niektóre płyty główne zawierają dodatkowy moduł pamięci flash, która stanowi zabezpieczenie dla podstawowego BIOS-u, gdy ten zostanie np. uszkodzony/zniszczony przez wirus komputerowy lub w niewłaściwy sposób zaktualizowany. W takim przypadku zawartość zapasowego układu przepisywana jest do pierwszego, podstawowego modułu pamięci flash. Mechanizm ten firma Gigabyte Technology nazywa Dual BIOS.

Producenci

W komputerach osobistych klasy PC najczęściej stosowane są BIOS-y następujących producentów:

American Megatrends Incorporated (AMI)
Award Software International / Phoenix Technologies (Phoenix BIOS) (firmy połączyły się w 1998 roku)
General Software (General Software)
Insyde Software (Insyde)
MicroID Research (MRBIOS)

Lista przykładowych funkcji

Lista przykładowych funkcji dla przykładowego systemu BIOS, dostępnych dla programistów w językach programowania drugiej i trzeciej generacji, operujących w systemach operacyjnych z rodziny DOS oraz innych systemach z jądrem hybrydowym.

Lista zawiera wybrane instrukcje systemów BIOS powszechnie stosowanych pod koniec XX wieku w komputerach klasy XT/AT. Późniejsze systemy BIOS mogą zawierać zupełnie inną listę funkcji, mogą one też być niedostępne dla programistów pracujących w innych, niż wymienione wyżej, systemach operacyjnych.

Funkcja                Opis

00h        Sprowadza wewnętrzne rejestry kontrolera do ściśle określonego stanu początkowego. Operacja, która wykonywana jest aktualnie zostaje przerwana.

01h        Zostaje odczytany status ostatniej operacji. Funkcja odtwarza w rejestrze AH bajt statusu taki sam jak po ostatnio przeprowadzonej operacji bez względu na to jak dawno się zakończyła.

02h        Jeden lub kilka sektorów z dysku zostaje odczytanych przez funkcję 02h. W pamięci umiejscawiane są wszystkie przeczytane sektory, zaczynając od adresu podanego w ES:BX, ewentualnie zamazując inne dane. Do obowiązku programisty należy zarezerwowanie odpowiedniej ilości wolnego miejsca.

03h        Funkcja ta jest odpowiednikiem funkcji 02h. Różnica polega na tym, że jako sektor zapisywane są zawsze pełne 512-bajtowe bloki pamięci (zaczynając od adresu podanego w rejestrach ES:BX) nawet wtedy, gdy nie posiadają one wyłącznie danych, które zostały umieszczone tam przez programistę.

04h        Funkcja przeprowadzając czytanie próbne, sprawdza poprawność kodów ECC.

05h        Sektory ścieżki lub cylindra zostają sformatowane. Dla każdego sektora oddzielnie w pamięci należy przygotować odpowiednie, czterobajtowe bloki danych. Funkcja ta nie może być stosowana w dyskach posiadających własny zintegrowany kontroler np. IDE lub posługujących się tłumaczeniem.

06h        Ścieżka posiadająca uszkodzony sektor (więcej niż jeden) jest znakowana jako zła. Uniemożliwia to zapis jakichkolwiek danych. Funkcja obsługuje prawidłowo jedynie kontroler dysku twardego modelu XT. Funkcja ta nie może być stosowana w dyskach posiadających własny zintegrowany kontroler np. IDE lub posługujących się tłumaczeniem.

07h        Zostaje sformatowany cały dysk zaczynając od podanego cylindra. Funkcja obsługuje prawidłowo jedynie kontroler dysku twardego modelu XT. Funkcja ta nie może być stosowana w dyskach posiadających własny zintegrowany kontroler np. IDE lub posługujących się tłumaczeniem.

08h        Funkcja informacyjna. Dostarcza informacje na temat parametrów geometrycznych napędu.

09h        Następuje dopasowanie geometrycznych parametrów napędu. Jeżeli parametry geometryczne dysku twardego nie odpowiadają żadnemu z modeli „umieszczonych” na stałe w programie setup, zazwyczaj jest możliwość wyboru typu dodatkowego, zazwyczaj 47. Pozwala to na swobodne określenie geometrii napędu. Do dwóch 16 – bitowych tablic (oddzielnie dla pierwszego i drugiego dysku systemowego) przesyłane są informacje, które wprowadził użytkownik.

Nieco inaczej od reszty traktowane są pozycje 41h i 46h tablicy wektorów przerwań, ponieważ nie wskazują na żadną z procedur obsługi przerwań. Ustawiane są na początkowe adresy tych tablic z parametrami dysków. Budowa tych tablic jest taka sama jak zwracana przez funkcję 08h. Funkcja 09h działa więc na zasadzie odnalezienia (przy pomocy wskaźników INT41h oraz INT46h) tablic z parametrami geometrycznymi i pokazanie zawartości do „dyspozycji” BIOS-u.

0Ah        Zostają odczytane sektory (od jednego do 127) i umieszczone w pamięci operacyjnej (w określonym buforze). System ECC kontrolera nie przeprowadza żadnych korekcji. Dane ze wszystkich sektorów przesyłane są w niezmienionym stanie.

0Bh        Sektory od jednego do 127 zostają zapisane (razem z bajtami ECC). Sektory pobierane są z określonego bufora w pamięci operacyjnej. System ECC kontrolera nie przeprowadza żadnych korekcji. Dane ze wszystkich sektorów przesyłane są w niezmienionym stanie. Funkcja ta daje możliwość sprawdzenia działania układów ECC. Aby to sprawdzić należy celowo zapisać sektor wraz ze złymi bajtami kontrolnymi. Potem należy poddać sektor próbie odczytu.

0Ch        Zostaje aktywowana określona głowica i ustawiana nad żądanym cylindrem.

0Dh        Następuje reset napędu.

0Eh        Do wskazanego obszaru pamięci operacyjnej zostaje przesłana aktualna zawartość 512-bajtowego bufora kontrolera. Nie są czytane żadne dane z dysku.

0Fh        Do bufora kontrolera (ze wskazanego obszaru pamięci) transmitowane jest 512 bajtów. Nie są zapisywane żadne dane na dysk.

10h        Funkcja ta służy do sprawdzania gotowości dysku do wykonywania poleceń.

11h        Następuje kalibracja czyli funkcja ustawia głowicę nad ścieżką zerową.

12h        Zostaje sprawdzona pamięć RAM kontrolera dysku twardego. Nie każda wersja BIOS-u ma opracowaną tę funkcję.

13h        Zostaje przeprowadzony obszerny test napędu przez kontroler i zwrócenie błędu jeżeli wystąpi ewentualny błąd. Nie każda wersja BIOS-u ma opracowaną tę funkcję.

19h        Funkcja ta przydatna jest w razie konieczności transportu napędu, który (dysk) nie jest wyposażony w odpowiedni mechanizm, który to po wyłączeniu zasilania samoczynnie „parkuje” głowicę. Funkcja 19h przesuwa głowice nad cylinder. Ma to za zadanie chronić głowice jak również powierzchnię magnetyczną przed ewentualnymi uszkodzeniami spowodowanymi wstrząsami.

41h        Funkcja sprawdza, czy dysk jest zgodny ze specyfikacją EIDE. Nie każda wersja BIOS-u ma opracowaną tę funkcję.

48h        Następuje odczytanie parametrów dysku twardego EIDE. Nie każda wersja BIOS-u ma opracowaną tę funkcję.

Zobacz też

Coreboot
Firmware
OpenBIOS
UEFI - Unified Extensible Firmware Interface

Linki zewnętrzne

BiosCentral.com (ang.)
BIOS Optimization Guide (ang.)

BIOS FEATURES SETUP

Anti Virus Protection / Virus Warning
Włącza/wyłącza prosty program antywirusowy. To może mocne słowo - po prostu BIOS sprawdza, czy jakiś program nie stara się czegoś zapisać do sektora rozruchowego dysku twardego (MBR - Master Boot Record. Zabezpieczenie dosyć toporne i zazwyczaj więcej generuje fałszywych alarmów niż to jest warte. Zmiana etykiety dysku, tworzenie partycji, instalacja nowego systemu operacyjnego wymaga zapisu zmian w MBR co może spotkać się ze zdecydowanym sprzeciwem ze strony BIOS-u. O niebo lepsze są typowe rezydentne skanery antywirusowe. Ale opcję można włączyć, kwestia gustu.

CPU Internal Cache
Włącza/wyłącza wewnętrzną pamięć cache (b. szybka pamięć podręczna procesora), zwaną L1 lub cache pierwszego poziomu. Włączenie tej opcji daje porządnego /kopa/ komputerów, wzrost wydajności daje się odczuć /gołym okiem/. Opcja ta powinna być wyłączona (DISABLED) dla bardzo starych procesorów nieposiadających L1 (386 i starsze) oraz przy testach i podejrzeniu uszkodzenia posesora

External Cache
Włącza/wyłącza wewnętrzną pamięć cache (b. szybka pamięć podręczna procesora), zwaną L2 lub cache drugiego poziomu poziomu. Dla procesorów

Quick Power On Self Test / Quick Boot
Włącza skrócony test funkcjonalności poszczególnych komponentów komputera (pamięci, procesora, dysków, karty graficznej). Przyśpiesza proces uruchamiania komputera, (np. pamięć sprawdzana jest pobieżnie i to tylko raz, zamiast trzech razy), lecz niekiedy umknąć mogą ukryte wady podzespołów. Jeżeli wszystko jest jednak OK, powinniśmy włączyć (ENABLE) tę opcję. Chyba, że mamy wątpliwości, co do funkcjonowania pamięci lub stary dysk twardy, który potrzebuje dużo czasu by się /rozkręcić/ a przez to może być pominięty lub źle obsłużony podczas szybkiego testu (AFAIK BIOS daje ok 1 sekundy dla dysku, by się uruchomił i zidentyfikował)

Memory Test Tick Sound
Obecnie już chyba nie spotykana opcja pozwalająca po zakończeniu testu pamięci wydać /beep/ z głośniczka. Lepiej wyłączyć, aby nie budzić domowników w środku nocy piszczącym głośnikiem.

Boot Sequence
Opcja pozwalająca określić kolejność sprawdzania dysków w poszukiwaniu systemu operacyjnego (a dokładniej - sektora MBR zawierającego kod rozruchu dysku). W starszych BIOS-ach była tu tylko możliwość uruchomienia systemu z dyskietki lub dysku C:, w nowszych mamy do wyboru uruchomienie z dowolnego dysku, dowolnej partycji (!), CDROM-u, napędów typu ZIP, LS-120, MO, dysków SCSI i oczywiście dyskietek. BIOS najpierw sprawdza pierwszą pozycję, jeżeli nie znajdzie tam systemu sprawdza drugą itd. aż trafi na dysk systemowy lub zgłosi błąd o niemożliwości uruchomienia systemu. Najbezpieczniej ustawić tutaj kolejność C, A, SCSI, co przyśpieszy start systemu o czas zużywany na sprawdzenie czy w stacji dyskietek znajduje się dyskietka systemowa oraz uniemożliwi zarażenie komputera wirusami boot-sectora, przenoszonymi często na dyskietkach

Swap Floppy Drives
Umożliwia zamianę nazwy stacji A: na B: i odwrotnie. Dzięki temu można uruchomić komputer z dyskietki stacji B: (normalnie komputer sprawdza tylko dyskietkę w stacji A:). Uwaga: z niewiadomych mi przyczyn Windows NT nie lubi tej opcji (problemy przy instalacji i takie tam).

S.M.A.R.T. for Hard Disks (HDD S.M.A.R.T. capability)
S.M.A.R.T. to skrót od Self-Monitoring (Analysys) And Reporting Technology, czyli technologia monitorowania i raportowania pracy dysku. W razie wystąpienia na dysku błędów (bad-sectory) użytkownik jest o tym powiadamiany i podejmowane są (lub nie) odpowiednie działania. Słyszałem, że w nowszych wersjach tej technologii dysk sam dba o uszkodzone miejsca i w razie problemów przenosi z nich dane do innych sprawnych obszarów dysku. O przydatności tej funkcji zdania są podzielone

Power On Delay / Boot Delay
W niektórych BIOS-ach włączenie tej opcji daje czas na rozpędzenie się dysku do nominalnych prędkości i gotowości do pracy. Dotyczy to starszych HDD, które potrzebowały relatywnie długiego czasu na rozruch. Można podać czas w sekundach, po których BIOS będzie próbował uruchomić system, w przypadku nowszych komputerów opcję tę można po prostu wyłączyć.

Boot Up Numlock Status
Włącza/wyłącza funkcję NumLock dla rozszerzonej klawiatury AT (zamiast kursorów aktywne stają się klawisze numeryczne). Jeżeli ktoś tego potrzebuje

Floppy Drive Seek
Opcja pozwalająca na uruchomienie stacji dysków podczas startu systemu. Włączane są stacje dyskietek oraz ich silniki pozycjonujące oraz przeprowadzane są testy funkcjonalności napędu. W nowszych komputerach ta funkcja nie istnieje, a jeżeli już jest, to nie ma sensu chyba jej włączać

Boot Up System Speed
Określa szybkość pracy systemu podczas uruchamiania. Dostępne są tryby HIGH (wysoka) i LOW (niska). Jeżeli nic nie stoi na przeszkodzie, należy włączyć HIGH. Włączyć LOW można wtedy, kiedy zależy nam na zmniejszeniu wydajności komputera (gry pod DOS). Funkcja działa podobnie jak obecny kiedyś na obudowach komputera przycisk Normal/TURBO

Floppy Disk Access Control
Prosta metoda na uchronienie nas przed niepowołanym wykradaniem danych z naszego komputera, umożliwia ona bowiem przestawienie napędu dyskietek z trybu RW (zapis-odczyt) do RO (tylko do odczytu). Na tak zabezpieczonej stacji nie da się nic zapisać. Metoda prosta, lecz równie nieskuteczna, jako że można ją stosunkowo łatwo obejść (np. poprzez odwoływanie się bezpośrednio do kontrolera FDD bez pośrednictwa BIOS-u), a poza tym w dobie dostępu do Internetu takie prymitywne metody wydają się troszkę archaiczne. Niemniej - lepszy rydz niż nic.

Boot From LAN
Włączenie tej opcji umożliwia uruchomienie systemu operacyjnego nie z dysku, ale poprzez sieć lokalną. Ważne dla terminali bezdyskowych, w innych przypadkach raczej ciekawostka. AFAIK dla poprawności działania tej opcji wymagana jest karta sieciowa z tzw. Boot- ROM-em

Fast A20 / A20 Gate Option
Opcja bezpośrednio związana z budową procesora, która powstała AFAIK z błędu konstruktorów procesora 286 :-). Linia A20 jest używana do kontroli pierwszych 64kB pamięci wysokiej. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, można ustawić tę opcję na HIGH. W nowszych chipsetach funkcja ta jest zaimplementowana na stałe. Włączenie jej powinno nieco zwiększyć wydajność, lecz przyrost może być znikomy

Typematic Delay
Ustawienie czasu, po upływie, którego po wciśnięciu klawisza klawiatury będzie on automatycznie powtarzany (w milisekundach). Ustawienie zazwyczaj ignorowane w nowszych systemach operacyjnych i niektórych klawiaturach. Poza tym ustawienie zbyt małej wartości może sprawiać wrażenie, że klawisze się /zacinają/ (jednokrotne wciśniecie klawisza będzie generowało kilka znaków).

Typematic Rate
Określa częstotliwość powtarzania klawiszy. Uwagi j.w.

Security Option
Określa metodę sprawdzania hasła podczas uruchamiania komputera. Możliwe są dwie opcje: SETUP i SYSTEM. Uaktywnienie pierwszej opcji wymaga podania hasła (Administratora, nie użytkownika!) przy próbie wejścia do BIOS-u, uaktywnienie drugiej powoduje, że monit o podanie hasła dostępowego pojawia się przy każdej próbie uruchomienia komputera. W większości przypadków tzw. hasła serwisowe pozwalają obejść to zabezpieczenie

PCI/VGA Palette Snoop
Jeżeli mamy kartę video lub MPEG na złączu ISA, można spróbować włączyć te opcję. Umożliwia ona obsługę palety barw wykorzystywaną przez szynę PCI na złączu ISA. Ma to na celu poprawę współpracy tego typu kart z kartami grafiki na PCI (błędy wyświetlania kolorów itp.).

OS Select for DRAM 64MB
Opcja przydatna dla użytkowników OS2/ Warp wersji niższej niż 3. W systemie tym była zmieniona organizacja pamięci powyżej 64MB, stąd też taka funkcja. Zainteresowani powinni ustawić na OS/2, wszyscy inni n a Non-OS/2

Assign IRQ for VGA
Przydziela karcie VGA dodatkowe przerwanie. Niektóre karty tego wymagają dla prawidłowej pracy, dla niektórych włączenie tej opcji może przyśpieszyć wykonywanie operacji graficznych. Można spróbować i włączyć tę funkcję

Assign IRQ for USB
J.w., z tym że przerwanie jest przydzielane kontrolerowi USB

Report No FDD for WIN 95
W razie braku napędu dyskietek, informacja ta zostanie przekazana systemowi Windows. Nie wiem po co, jakby Windows nie miał wystarczająco własnych problemów  OK, (dzięki, radxcell!) już wiem - w newralgicznych sytuacjach włączenie tej opcji, przy braku flopa, zwalnia w Win jedno przerwanie (może się przydać) i jeden zakres adresów (też może się przydać).

Video BIOS Shadow
Funkcja ta umożliwia skopiowanie oprogramowania (firmware, zawartości pamięci z adresów C0000-C7FFFh, czyli 32kB) karty graficznej ze stosunkowo wolnej pamięci ROM do szybszej RAM. Włączenie tej opcji może przyśpieszyć pracę aplikacji w DOS-ie, w innych systemach różnica jest praktycznie niezauważalna, tym bardziej, że często przepisywanie zawartości pamięci następuje automatycznie

C8000-CBFFF Shadow, CC000-CFFFF Shadow i dalsze
Umożliwia przepisywanie do RAM-u poszczególnych 16kB-towych bloków, od C8000 do DFFFF. Są to zazwyczaj pamięci ROM kart rozszerzeń, kart sieciowych itp. Jeżeli po włączeniu tych opcji system działa stabilnie, można tak zostawić ;-) Niemniej, w szczególnych przypadkach może to spowodować złe funkcjonowanie bądź to kart, bądź różnorakich sterowników pamięci rozszerzonej (EMM386), a wykrycie takich usterek jest bardzo trudne. Należy, więc używać tych opcji ostrożnie i z wyczuciem. Poza tym, niekiedy kopiowanie z ROM-u do RAM-u dla niektórych kart może wręcz obniżyć ich wydajność. Poza tym, sporo kontrolerów IDE/ATA korzysta z adresów od C8000 do CBFFFh do obsługi dysków IDE. Jeżeli więc nie mamy szczególnych konieczności, można powyłączać poszczególne, /shadow/ i tym samym zwolnić nieco RAM-u. Są podejrzenia, że tyczyć się to może również poważniejszych opcji czyli BIOS Shadow, System i Video Shadow, ale nie mogę tego ani potwierdzić, ani zaprzeczyć.

STANDARD CMOS SETUP

Date
Ustawienia daty systemowej /dzień, miesiąc, rok/.

Time
Ustawienia czasu systemowego

Daylight Savings
Automatyczna zmiana czasu na letni/ zimowy. jeżeli posiadasz taką opcję w BIOS- ie, jej włączenie spowoduje przesunięcie czasu o jedna godzinę do przodu w pierwszą niedzielę kwietnia i cofnięcie o godzinę w ostatnią niedzielę października. Nowsze systemy operacyjne /np. Win9x/ robią to zazwyczaj automatycznie.

IDE Primary Master
Konfiguracja dysku podpiętego do pierwszego kanału IDE płyty głównej i ustawionego w trybie /master/. Należy wpisać w odpowiednie pola parametry dysku /zazwyczaj opisane na jego obudowie/. Uwaga 1: najbezpieczniej ustawić parametry TYPE i MODE na AUTO i pozwolić BIOS-owi na automatyczną konfigurację dysku podczas uruchamiania komputera. Uwaga 2: nowsze dyski />20GB/ mogę sprawić kłopoty niektórym BIOS-om, czasem do posłuszeństwa może zmusić dysk właśnie ręczna edycja jego parametrów, procedurę opisałem tutaj. Uwaga 3: W polu TYPE BIOS ma predefinowanych kilkadziesiąt różnych typów dysków, które miały ułatwić konfigurację. Nigdy nie widziałem dysku, który by pasował do którejkolwiek z nich :-/ Uwaga 4: jeżeli posiadamy dysk SCSI lub podobny posiadający własny kontroler, należy w tym miejscu podać jako TYPE argument NONE, pozwalając przez to na przekazanie problemów obsługi dysku kontrolerowi.

IDE Primary Slave
j.w., ale ustawienia dotyczą dysku podpiętego do pierwszego kanału IDE i ustawionego na Slave. W razie jego braku należy ustawić TYPE na NONE

IDE Secondary Master
j.w., ale ustawienia dotyczą dysku dołączonego do drugiego kanału IDE i ustawionego na Master. W razie jego braku należy ustawić TYPE na NONE

IDE Secondary Slave
j.w., ale ustawienia dotyczą dysku dołączonego do drugiego kanału IDE i ustawionego na Slave. W razie jego braku należy ustawić TYPE na NONE

Floppy Drive A
Konfiguracja, a właściwie określenie typu pierwszego typu napędu dyskietek. Możliwe ustawienia to:
1.44 MB: typowy napęd 3.5'.
1.2 MB: typowy napęd 5.25'.
2.88 MB: napęd 3.5' o zwiększonej gęstości. B. rzadko spotykany.
720 KB: stary napęd 3.5' o niskiej gęstości.
360 KB: jeszcze starszy napęd 3.5' o jeszcze niższej gęstości ;-/.
None: brak napędu

Floppy Drive B
j.w., ale w odniesieniu do drugiej stacji dyskietek.

Floppy 3 Mode Support
Obsługa stacji 3,5' 1,2MB specjalnego modelu stacji dyskietek, u nas praktycznie niespotykanego

Video Display Type
Określa typ zainstalowanej karty graficznej, a dokładniej jej tryb pracy:
MONO: czarno biały
CGA 40: baaaardzo stary tryb tekstowy o 40 wierszach na ekranie.
CGA 80: j.w., ale o 80 wierszach na ekranie.
EGA/VGA: typowa karta VGA/SVGA.
oczywiście należy to ustawić jako EGA/ VGA, chyba, ze ktoś lubi tryb tekstowy albo posiada kartę klasy Herkules

Halt On
Określa sytuację, po której BIOS, powinien się zatrzymać i zgłosić błąd. Można dzięki temu np. kazać BIOS-owi ignorować wszelkie napotkane błędy /oprócz tych b.poważnych typu awaria pamięci/. Możliwe ustawienia:
All Errors: domyślne ustawienie, po wykryciu błędu BIOS zatrzyma się i będzie czekał na interwencję użytkownika
No errors: przeciwieństwo powyższej opcji. Przydatne, np. dla serwerów, które nie potrzebują zazwyczaj ani stacji dyskietek, ani klawiatury. Normalnie BIOS zatrzymałby się i zgłosił brak klawiatury, a dzięki tej opcji komputer ruszy dalej
All But Keyboard: ignorowanie wszystkich błędów, oprócz związanych z klawiaturą. Zastosowanie: j.w.
All But Diskette/Floppy: j.w. ale dotyczy stacji dyskietek. Warning: wyświetla tylko ostrzeżenie o błędzie

CHIPSET FEATURES SETUP

Auto Configuration
Jeżeli opcja ta jest włączona, BIOS sam dobierze parametry urządzeń. Będzie to dobór optymalny i nie zawsze najlepszy, więc jeżeli chcemy dokładniej skonfigurować układy, powinniśmy tę opcję wyłączyć. Ale i włączenie tej opcji nie jest złe, jeżeli zależy nam na maksymalnej stabilności systemu i nie chcemy zagłębiać się w takie parametry, jak cykle dostępu do pamięci.

Cache Timing
Konfiguracja szybkości działania (odczytu?) pamięci cache L2. Zazwyczaj do wyboru mamy jedną z kilku możliwości w stylu x-y-y-y. Odnosi się to do liczby cykli odczytu danych z zewnętrznej magistrali cache. Dane odczytywane są w czterech cyklach 64-bitowych, z czego pierwszy jest najwolniejszy (ów /x/) a następne trzy (/y/) są szybsze. Np. zapis 3-1-1-1 oznacza, że chipset będzie potrzebował sześciu (3+1+1+1) cykli zegarowych na odczytanie danej z pamięci cache. Generalnie, im mniejsze są te wartości, tym wydajność jest większa. Ale tak jak pisałem wcześniej, sporo zależy od wydajności pamięci, częstotliwości szyny danych itp. Spróbuj ustawiać coraz to niższe wartości i obserwuj, przy jakiej wartości system zaczyna działać nieprawidłowo. Dotarłeś do kresu możliwości

Level 2 Cacheable DRAM Size / Cache Over 64 MB of DRAM
Konfiguracja rozmiaru pamięci RAM, którą będzie obsługiwała pamięć cache. Należy ustawić wartość równą ilości zainstalowanej pamięci RAM. Zarówno wyższa wartość, jak i niższa (szczególnie to drugie) może spowodować spadek wydajności komputera, gdyż komputer będzie odwoływał się do części RAM-u bez pośrednictwa cache, co nie jest zbyt rozsądnym wyjściem

Level 2 Cache Size
Tu wprowadź rozmiar pamięci L2 cache, jaka posiadasz. Nie ma obiektywnych przyczyn, dla których była by potrzeba deklaracji innego rozmiaru L2 niż jest w rzeczywistości

System BIOS Cacheable
Umożliwia skopiowanie zawartości BIOS ROM do szybszej pamięci RAM. Najlepiej opcję tę włączyć, choć w nowszych systemach nie objawi się to drastycznym wzrostem prędkości. W DOS-ie tak, szczególnie w przypadku gier.

Video BIOS Cacheable
J.w., z tym ze kopiuje BIOS karty graficznej z ROM-u do RAM-u. Zdecydowany wzrost prędkości operacji graficznych pod DOS-em (gry).

DRAM Parity Checking
Włączenie/wyłączenie kontroli parzystości pamięci DRAM. Możesz pokusić się o włączenie tej opcję, jeżeli zależy Ci na kontroli działania pamięci, w przeciwnym wyłącz. Zasadniczo jednak opcję tę można włączyć i jeżeli podczas startu systemu nie dzieje się nic podejrzanego (zatrzymanie systemu, błąd pamięci itp) to można to tak zostawić.

DRAM Parity / ECC Mode
Określa sposób kontroli działania pamięci RAM. Możliwa jest między innymi kontrola parzystości lun ECC. Oczywiście należy dopasować ten parametr do rodzaju zamontowanej pamięci RAM, generalnie jednak ECC dysponuje lepszym algorytmem kontroli błędów

Single Bit Error Report
Jeżeli włączyłeś kontrolę ECC pamięci, możesz włączyć tę opcję. Odpowiada za wykrywanie i korekcję błędów w pojedynczych bitach pamięci. Cokolwiek by to robiło, wygląda na pożyteczne działanie

DRAM Speed / DRAM Timing / DRAM Auto Configuration
Tu można poszaleć: możliwośc ustawiania czasów obsługi pamięci.W różnych BIOS-ach różne występują opcje, Ale zazwyczaj są dwie: Auto i Manual. Ta pierwsza powoduje, że BIOS (a dokładnie chipset) odczytuje z układów pamięci ich parametry i automatycznie ustawia optymalne czasy do ich obsługi. Bardzo przydatne, jeżeli nie chcemy za bardzo wnikać w poszczególne dosyć mętne technikalia dotyczące budowy i obsługi RAM-u przez BIOS. Po włączeniu opcji Manual mamy dostęp do ręcznego określenia szybkości pamięci (zazwyczaj jest to 70/60/50 ns). Można poeksperymentować i ustawiać coraz to krótsze czasy, co zazwyczaj objawia się albo sporą utratą stabilności komputera, albo znaczącym zwiększeniem jego wydajności. Uwaga:, jeżeli włączyłeś opcję Auto i posiadasz zainstalowane różne rodzaje pamięci o różnej szybkości, zalecane jest włożenie najwolniejszej kości do pierwszego banku (slotu, nazywanego często Bank 0). W przeciwnym wypadku, chipset może próbować operować na wolniejszej pamięci kierując się parametrami szybszej kości, przez co ta pierwsza może lekko się buntować.

DRAM R/W Leadoff Timing
Parametr określający ilość i format cykli zegara przy dostępie do pamięci. Zazwyczaj można tu wybierać spośród opcji typu x-y-y-y. Z tego co się zorientowałem, chodzi tu o liczbę cykli zegara płyty głównej potrzebnych na dostęp do zawartości segmentu pamięci. Pierwsza cyfra, największa, określa czas potrzebny na pierwszy dostęp do zaadresowanej komórki pamięci, trzy ostatnie wymagają mniej cykli zegara, gdyż odpowiadają tylko za pobranie danych (adres wówczas jest już znany). Zestaw czterech cyfr wynika ze sposobu obsługi pamięci przez współczesne chipsety - odczytywane są jednocześnie 64bity, więc wymagane są cztery /podejścia/ aby pobrać cały pakiet 256-ciu bitów. Jeżeli zależy nam na wydajności, można pokusić się o ustawienia najszybszych i jednocześnie stabilnych wartości.

DRAM Read Timing / DRAM Burst Read Timing / DRAM Read Wait States
Kolejna opcja do konfiguracji czasów dostępu do pamięci. I ponownie możemy wybierać jeden ze schematów typu x-y-y-y, w których poszczególne cyfry oznaczają ilość cykli zegarowych potrzebnych do odczytana 64 bitowego segmentu słowa 265 bitowego. Zazwyczaj parametr 'y' przyjmuje wartości '2', '3', lub '4', niekiedy zdarza się, że cała sekwencja jest opisywana tylko jedna cyfrą (tak ze mamy możliwośc ustawiania tego parametru na '2', '3', lub '4'. Parametr 'Wait States' określa, ile cykli zegarowych procesor będzie czekał na pamięć. x-3-3-3 oznacza więc praktycznie, że na odczytanie zawartości pamięci procesor ma 3 cykle, z czego dwa są na sam odbiór, a jeden (pierwszy) to cykl 'jałowy'. Oczywiście, jeżeli zależy nam na maksymalnej wydajności, można pokusić się o ustawienie 'x-1-1- 1', ale wszystko zależy od jakości posiadanej przez nas pamięci - niektóre modele po prostu mogą nie wytrzymać takiego tempa pracy i w najlepszym wypadku komputer po prostu nie ruszy prawidłowo. Uwaga: na płytach umożliwiających montaż pamięci EDO i DIMM można wybierać spośród opcji typu /x-2-2-2 / x-3-3-3/. Jeżeli BIOS wykryje EDO, przyporządkuje jej pierwszy parametr, dla DRAM drugi

DRAM Write Timing / DRAM Burst Write Timing / DRAM Write Wait States
Opis j.w., z tą różnicą, że dotyczą nie odczytu do pamięci, ale zapisu do niej

DRAM Speculative Leadoff
Dla niektórych konfiguracji włączenie tej opcji może zwiększyć wydajność komputera. Wynika to z włączenia mechanizmu /zgadywania/ - kontroler pamięci próbuje przy pierwszym dostępie spekulować, które dane z pamięci będą za chwilę pobierane zanim jeszcze otrzyma ich adres. Przydatne, choć nie aż tak efektywne, jak by się na pierwszy rzut oka wydawało

Turn-Around Insertion
Włączenie tej opcji powoduje dodanie dodatkowego taktu zegara do cyklu odczytu danych z pamięci. Zazwyczaj komputer daje sobie radę bez tego i najlepiej wyłączyć tę funkcję.

DRAM Page Mode
Opcja włączająca tzw. tryb stronicowania, polegający na niezwalnianiu zaraz po dostępie danej strony, lecz z pewnym opóźnieniem. Dzięki temu przy następnym odwołaniu do niej w krótkim czasie operacje wykonywane są znacznie szybciej. Wygląda obiecująco, ale w praktyce raczej nie zwiększa AFAIK diametralnie osiągów sprzętu.

Write Cache Pipeline
Włącza kolejne udogodnienie mające na celu przyśpieszenie operacji na pamięci jakim jest tryb strumieniowy. Zalecane jest ją włączyć, ale zdania są podzielone

Read Around Write
Jeszcze jeden bajer ;-). Włączenie tej opcji umożliwia optymalizację procedur zapisu/odczytu do/z pamięci. Jeżeli procesor otrzyma polecenie odczytu komórki pamięci, która przed chwilą została zapisana, to jej zawartość zostanie zwrócona szybciej, niż gdyby miała nastąpić cała sekwencja odczytu od początku. Coś w stylu 'cache' i o ile komputer się nie burzy, to zalecane jest włączyć to udogodnienie

SDRAM Cycle Length
Przeważnie mamy do wyboru między /2/ a /3/ - są to czasy trwania cyklów CAS (CAS- Column Address Strobe - impuls okreslajacy kolumne adresu komorki pamieci - radxcell) pracy z DRAM. O ile pamięć to wytrzyma, można spróbować ustawić /2/, jeżeli nie, to niestety musimy wrócić do /3/ lub - jeżeli mamy taką możliwość - na /Auto/

SDRAM CAS Latency
Określa liczbę cykli zegara FSB pomiędzy sygnałem Column Access Strobe (sygnał dostępu do kolumny) a pojawieniem się pierwszych danych na wyjściu kości. Pamięci SDRAM mają na naklejce podaną wartość (możliwy jest też automatyczny odczyt z SPD). Zasadą jest, że pamięci ze współczynnikiem /3/ nie tolerują wartości /2/, natomiast relacja odwrotna zachodzi swobodnie. W przypadku użycia DIMM-ów /2/ i /3/ razem koniecznie trzeba podać /3/ (dziękuję z informacje p. Arturowi Drzewieckiemu)

SDRAM Bank Interleave
Włącza/wyłącza tryb przeplotu dla modułów SDRAM. Włączenie tej opcji zwiększa wydajność pamięci, ale nie wszystkie egzemplarze kości chcą tak współpracować. Jeżeli nie, musimy funkcję tę wyłączyć.

Memory Hole
Oddaje do użytku kart rozszerzeń obszar 15- 16MB RAM. Niektóre dawne karty ISA wymagały włączenia tej opcji, obecnie można śmiało to wyłączyć, tym bardziej, ze w niektórych przypadkach włączenie jej ogranicza rozmiar całej pamięci do 16MB (!).

ISA (or AT Bus) Clock Speed / Divisor
Ustawienia prędkości działania szyny ISA. Do wyboru jest tu zazwyczaj albo określona prędkość (6MHz/8MHz) lub jako dzielnik prędkość szyny PCI (PCICLK/3, PCICLK/4, PCICLK/6 itp.). Wybór zależy od tego jakie karty posiadamy i jaką częstotliwość taktowania mogą one znieść ;-) Można poeksperymentować zaczynając od wartości najmniejszych (PCICLK/6, np. 33MHz/ 6= 5,5MHz), poprzez większe (6MHz) do maksymalnych (PCICLK/2, 16,5MHz). W niektórych BIOS-ach jest też opcja /Auto/ ale chyba wiadomo do czego służy

8-Bit I/O Recovery Time
Opcja pozwalająca na wstawienie dodatkowych cykli zegarowych dla operacji wejścia-wyjścia 8-bit ISA. Ponieważ szyna ISA pracuje znacznie wolniej od PCI, niekiedy wymaganie jest zwolnienie pracy procesora przy współpracy z ISA, aby wszystko trzymało się kupy. Do wyboru mamy zazwyczaj wartości od /0/ (wyłączone) do /8/.

16-Bit I/O Recovery Time
J.w., ale dla 16-bitowego dostępu do szyny ISA

Peer Concurrency, PCI Concurrency
Włączenie tej opcji pozwala na jednoczesną pracę kilku urządzeń na szynie PCI. Jeżeli ktoś używa grafiki, muzyki, modemu i karty sieciowej na złączu PCI, to raczej włączenie tego nie zaszkodzi

Aperture Size
Jeżeli posiadamy kartę AGP, która może korzystać z pamięci RAM do przeprowadzania operacji graficznych (np. teksturowanie). Rozmiar deklarowanej w ten sposób pamięci należy ustawić doświadczalnie, zazwyczaj polecane jest zadeklarowanie w tym miejscu połowy posiadanej pamięci RAM.

AGP-2x Mode Support
Jeżeli karta AGP umożliwia pracę w trybie 2x, to włączenie jej opcji powinno znacznie przyśpieszyć szybkość działania grafiki. Jeżeli posiadamy inną (wolniejszą) kartę, włączenie tej opcji będzie nieistotne

Spread Spectrum Modulated
Ciekawa opcja, pozwalająca na zmniejszenie ilości zakłóceń elektromagnetycznych generowanych przez płytę główną. Można spróbować włączyć tę opcję i czuć się mniej napromieniowany ;-). Niekiedy jednak zalecane jest wyłączenie tej funkcji w przypadku pracy z /niekompatybilnymi zakłóceniowo/ kartami rozszerzeń ;-). Zazwyczaj do wyboru mamu kilka opcji /%/ zakłóceń harmonicznych (odstępstw od głównej częstotliwości generatora zegara), im wartość niższa, tym mniej będzie zakłóceń, lecz jak pisałem wcześniej, nie wszystkie układy to lubią.

Chipset Special Features / Global Features
Włącza/wyłącza specjalne funkcje chipsetu płyty głównej. Jeżeli opcja jest wyłączona, nasz chipset zachowuje się tak, jak stary układ Intel 430HX Triton II. Jeżeli mamy coś nowszego, powinniśmy to włączyć, a na pewno nie pożałujemy

Passive Release
Wspaniałomyślne zezwolenie procesorowi na bezpośredni dostęp do magistrali PCI. AFAIK Przy wyłączeniu tej opcji dostępem do szyny PCI rządzi niepodzielnie chipset płyty, dopiero jej włączenie pozwala w sprawy PCI również dojść do głosu również bezpośrednio procesorowi. Nie zauważyłem jednakże, aby zmiana tej funkcji w jakiś sposób objawiła się na wydajności komputera.

PCI Delayed Transaction
Włączenie umożliwia zgodność ze standardem PCI 2.1. Dzięki temu chipset może używać swojego 32- bit bufora zapisu do obsługi cykli opóźnień transakcji. Nie mam pojęcia, co to znaczy

Pipeline Cache Timing
Określa czasy dostępu strumieniowego (potokowego) do pamięci cache. Normal/Fast/ Faster/Fastest, jeżeli fastest nie sprawia problemów, można tak zostawić, jest to najszybsza opcja

Chipset NA# Asserted
Opcja umożliwiająca w.w. potokową obsługę pamięci cache. Dzięki temu chipset może żądać od procesora adresu następnej komórki, zanim ten zakończy obsługę poprzedniej. generalnie powinno zapewnić wzrost wydajności komputera

CPU Host Clock (CPU/PCI, CPU host / PCI clock)
Określa dzielnik częstotliwości, czyli, z jaką częstotliwością będzie taktowany procesor i szyna PCI. Zazwyczaj mamy do wyboru, pomiędzy /Default/, czyli automatycznym doborem parametrów (przeważnie ustawiony jumperkami na płycie) albo jedną z szeregu opcji typu 83/28, 88/29, 90/30, 95/32, 100/33, 110/37, 115/38, 124/41, 133/44 itp., gdzie pierwsza wartość to częstotliwość pracy FSB a drugie magistrali PCI. Ostrożnie z doborem tych opcji, po przy wyższych częstotliwościach pracy niektóre urządzenia PCI mogą w najlepszym wypadku działać niestablinie, a w najgorszym wyzionąć ducha

PCI Mastering
Umożliwia urządzeniom PCI przejęcie kontroli nad szyną danych i przeprowadzenie bezpośredniego transferu danych baz zajmowania procesora. Warto włączyć i sprawdzić, czy karty PCI pracują w tym trybie. Niekiedy jednak, jeżeli mamy kilka kart rozszerzeń PCI pracujących w trybie /Mastering/, mogą zdarzać się krótkie przestoje, gdyż kolejne urządzenie nie będzie mogło transferować danych, dopóki pierwsze nie skończy swojej pracy. Generalnie jednak warto włączyć tę opcję, gdyż w umożliwia kartom PCI zdolnym pracować w tym trybie wydajność /ile fabryka działa/

CPU to PCI Write Buffer, C2P Write Buffer
Uaktywnia bufor między magistralą PCI a procesorem. Optymalizuje to sposób przesyłania danych do/z procesora, ponadto buforem tym opiekuje się chipset co pozwala procesorowi na chwilkę odzipnąć.

PCI Bursting, Host-to-PCI Burst Write or PCI Burst Mode, PCI Burst Write Combine, PCI Dynamic Bursting
Włączenie tej opcji każe chipsetowi przesyłać w /jednym rzucie/ dane z buforów w większych blokach (pakietach - burst). Dzięki temu transfer przez złącze PCI powinien wzrosnąć, praktycznie jednak wzrost wydajności jest przeważnie znikomy.

PCI master 0 WS write
Zezwala urządzeniom na szynie PCI na zapis danych do pamięci RAM bez opóźnienia w cyklach zegarowych (wait states) między każdą ich porcją. Domyślnie jest to jeden cykl zegarowy przerwy i jeżeli szyna nie jest przetaktowana, można tę opcję włączyć..

PCI#2 Access #1 Retry
Opcja służąca do określenia zachowania się procesora i chipsetu podzczas transmisji danych do szyny PCI. Włączenie jej powoduje, iż chipset będzie próbował w wypadku wystąpienia błędu kilkukrotnie wysłać do szyny PCI dane z bufora, odciążając jednocześnie od tej czarnej robotu procesor. Wyłaczenie jej spowoduje, że zajmie się tym procesor i bedzie dane wysyłał tylko raz, co niestety przy jednoczesnym zmiejszeniu ruchu na szynie PCI może jednak zmniejszyć nieco wydajność komputera

AGP Master 1 WS Write, AGP Master 1 WS Read
Umożliwia zmniejszenie cykli przerwy między pakietami danych zapisywanych/odczytywanych z 2 (disable) do jednego (enable). Włączenie tej opcji powinno spowodować nieznaczny wzrost wydajnośći pracy magistrali AGP

AGP Driving Control, AGP Driving Value
Umożliwia zmianę napięcia na szynie AGP. Dostępne są liczby od 0 do 255, zwiększanie ponad domyślną (218) zwiększa wydajność szyny AGP oraz stabilność niektórych kart grafiki (GeForce 2), jednakże może powodować uszkodzenia i wcześniejsze zużycie podzespołów.

DRAM Drive Strength, DRAM Drive Value
J.w., z tym że daje możliwość regulacji napięć pamięci DRAM. W większośći wypadków lekkie podniesienie napięcia potrafi bardzo uszcześliwić układy pamięci

DRAM clock
Ustawienie częstotliwości taktowania pamięci DRAM w stosunku do szyny systemowej (FSB). Do wyboru mamy: hostCLK/hCLK-33/hCLK+33, czyli taktowanie RAM-u z częstotliwoscią FSB, obniżoną o 33MHz lub podwyższoną o tę wartość. Np. przy FSB 100MHz daje to wybór częstotliwości 66, 100 i 133MHz. Przydatne w przypadku overclockingu systemu na wolniejszych pamięciach DRAM

Concurent PCI/Host
Blokada CPU Bus podczas operacji związanych ze złączem PCI. Zalecane pozostawienie na disabled.

Fast R-W Turn Around
Redukuje opóźnienie pomiędzy pierwszym a kolejnymi odczytami danych między RAM a CPU. Dodatkowo zezwala szynie AGP na dostęp do procesora bez pośrednictwa pamięci. Właczenie tej opcji może objawić się wzrostem wydajności (szczególnie podsystemu grafiki) a jednocześnie może prowadzić do destabilizacji

POWER MANAGEMENT SETUP

Global Power Management Setting
Tu decydujemy się, czy w ogóle chcemy zajmować się funkcjami oszczędzania energii. /Disable/ zwalnia nas od takich problemów, zaś /Enable/ przenosi nas dalej do fascynującego świata tajemniczych opcji i nie mniej tajemniczych opisów ;-). Niekiedy spotykane są w tym miejscu predefiniowane ustawienia, takie jak:
Max Saving: profil o wysokim stopniu oszczędzania energii
Min Saving: profil o najniższym wykorzystaniu funkcji oszczędnościowych
User Define: chyba najbardziej sensowny, pozwalający na indywidualny dobór ustawień.
PM Control APM
Informujemy BIOS, czy oszczędnością prądu ma się zając on, czy całą czarną robotę ma przekazać systemowi operacyjnemu.

Video Power Down Mode
Na początek zabieramy się za najbardziej energożerny element - monitor (no, chyba że mamy panel LCD :-)). Można wybierać zazwyczaj spośród:
Blank Screen: wyłączony zostaje sygnał sterujący plamką elektronów i wyświetlany jest jedynie kolor czarny (czyli nie zostaje wyświetlone nic
V/H Sync+Blank: to samo co poprzednio, ale wyłączone zostają dodatkowo sygnały synchronizacji pionowej i poziomej
DPMS: zazwyczaj ustawiona jako domyślnie i najlepsza dla współczesnych monitorów opcja, oznaczająca, że karta graficzna i monitor są zgodne ze standardem oszczędzania energii Display Power Management Signaling. Dzięki temu możliwe jest ustawianie z poziomu systemu operacyjnego dodatkowych trybów pracy, typu uśpienie, wyłączenie, itp.
Video Power Down Timeout
Ustawiamy /Disabled/, jeżeli chcemy, aby monitor nigdy nie wchodził w stan uśpienia, albo podajemy liczbę minut, po upływie których w wypadku stwierdzenia bezczynności ze strony użytkownika monitor przejdzie w stan określony powyższą opcją.

Hard Disk Power Down Timeout
J.w., ale dotyczy to czasu, jaki musi upłynąć do wyłączenia dysku. Uwaga: należy tego używać ostrożnie, ponieważ zbyt częste włączenia/ wyłączenia negatywnie odbiją się na jego trwałości, a ponadto sam proces /rozruchu/ uśpionego dyski pochłania duże ilości energii. Dlatego też paradoksalnie niekiedy zwiększenie rygoru oszczędności energii powoduje wzrost jej poboru ... Chyba nikt nie chciał by byś usypiany i budzony z częstotliwością raz na 10 minut

Doze Mode Timeout
Czas, po upływie którego komputer przejdzie w tryb /doze/ czyli przełączy procesor w tryb jałowy (minimalna prędkość, wyłączenie niektórych modułów, np. koprocesora).

Standby Mode Timeout
J.w., ale dodatkowo wyłączone zostaną dyski twarde i karty grafiki.

Suspend Mode Timeout
Totalna ekologiczność, wyłączone zostaje co się da, jedynym działającym urządzeniem jest BIOS (w końcu coś musi nad tym wszystkim jeszcze czuwać ..)

Wake Up Events in Doze / Standby
Informujemy BIOS, które przerwania powinny przerywać stan Doze lub Standby. Pojawienie się aktywności na danym przerwaniu będzie oznaczało pobudkę dla komputera.

Power Down /Resume Events
J.w., ale dotyczą powrotu ze stanu Suspend

Doze Speed / StandBy Speed / Throttle Duty Cycle
Ustawienie w procentach lub wartości bezwzględnej ograniczenia poboru mocy w poszczególnych trybach pracy.

HDD / COM / LPT / Floppy / Keyboard / VGA Port Activity
Ustawienie tych wartości na /Enabled/ spowoduje, że każdy przejaw życia na dysku, portach szeregowych, równoległych, karcie graficznej itd przywrócą komputer do stanu używalności.

Modem Use IRQ
J.w., ale dotyczy to modemu. Uaktywniony modem może obudzić komputer po to, aby ten np. odebrał przychodzący fax.

Wake On LAN
J.w., ale dotyczy to karty sieciowej.

Resume By Ring
Jeżeli posiadamy płytę ATX, zasilacz sterowny programowo, uaktywnimy tę opcję oraz podamy na port szeregowy sygnał Ring Indicator, to możemy włączyć nasz komputer nie dotykając włącznika ani klawiatury. Ot, taka ciekawostka

IRQ 8 Clock Event / IRQ Break Suspend / RTC Alarm
Uaktywnienie jej opcji umożliwi nam włączenie komputera o zadanej porze. Aktywacja takiej usługi może kogoś wpędzić w paranoję i przeświadczenie, że jego komputer opanowały złe duchy, które włączają mu sprzęt o 3.47 nad ranem

PNP/PCI CONFIGURATION

PNP OS Installed
Informujemy tutaj, czy BIOS ma samodzielnie skonfigurować zasoby komputera, czy zwalić tę czarną robotą na system operacyjny. Ustawienie w tym miejscu /Yes/ spowoduje, że przydziałem zasobów zajmie się system a BIOS zajmie się tylko wstępną konfiguracją niezbędną jedynie do /rozruchu/, opcja /No/ z kolei cały trud ustawiania IRQ, DMA itp. spada na BIOS i jego inteligencję. Jeżeli mamy na dysku Win9x, Linuxa z wkompilowaną obsługą PnP, można pokusić się o ustawienie wartości /Yes/

Resources Controlled By
Mamy prosty wybór: albo ustawiamy /Auto/ i liczymy na to, że nam się wszystko ładnie pokonfiguruje automatycznie, albo /Manual/ i sami decydujemy, jak i komu będą przyznawane poszczególne zasoby naszego komputera. W 99,9% przypadków opcja /Auto/ sprawdza się na medal. No, chyba, że korzystamy z kart ISA starszych od dinozaurów lub np. mamy kilka kart dźwiękiwych na raz

Reset Configuration Data
Informujemy BIOS, że konfiguracja zasobów jest OK i nie chcemy jej zmieniać (/Disabled/). Jeżeli ustawimy tę opcję na /Enabled/, BIOS przy każdym uruchomieniu będzie kasował ustawienia PnP (zawarte w bazie ESCD) i ustawiał je na nowo. Jest to przydatne, jeżeli posiadamy leciwe karty ISA - wówczas BIOS skonfiguruje najpierw je, a potem cala resztę urządzeń. Haczyk tkwi w tym, ze odwrotna kolejność jest niemalże zawsze skazana na klęskę.

PCI IRQ and DMA Settings / IRQ-x Assigned To / DMA-x Assigned To
O ile zdecydowaliśmy się na ręczny przydział zasobów, tu mamy pełne pole do popisu. Oczom naszym ukaże się rozpiska wszystkich dostępnych IRQ/DMA i możemy tym rządzić tak jak chcemy. Co prawda, możliwości nie są zbyt duże (albo /Legacy ISA/ albo / PCI/ISA PnP/), ale zawsze. Pierwsza opcja spowoduje przyznanie zasobów kartom ISA nie-PnP, druga odda zasoby kartom PnP. Zazwyczaj wystarczy ustawić wszystko na /PCI/ISA PnP/, pod warunkiem, że nie posiadamy starych kart ISA, które mają ustawione /zasoby na sztywno/.

PCI IRQ Activated By
Tu już schodzimy na sprawy elektryczno- elektroniczne. Karty PCI zazwyczaj informują procesor o konieczności zainteresowania się nimi poprzez podanie na szynę napięcia o określonym sygnale (Triggerinng Level). Piszę zazwyczaj, gdyż niekiedy możemy trafić na krnąbrną kartę, która reaguje nie na poziomy napięć, lecz na zbocza sygnału. Dla nich należy wybrać opcję /Edge/ dla całej reszty /Level/.

Slot x Using INT #
Przyporządkowanie różnych przerwań różnym slotom PCI. Jeżeli nie działa zalecane /Auto/, można ręcznie przypisać numer przerwania do każdego slotu. Obecnie opcja ta jest rzadko spotykana, tak jak rzadko spotykane są karty typu Edge Triggering (patrz opcja wyżej).

1st / 2nd / 3rd / 4th Available PCI Interrupt
Kolejna dość perwersyjna opcja: przypisanie szynie PCI specjalnych wewnętrznych przerwań, oznaczanych jako #1 do #4 lub #A do #D. Ustawienie to mapuje przerwania PCI do systemu przerwań IRQ mówiąc dla BIOS-u, które z nich odpowiadają każdej z kart PCI. Jeżeli nie mamy zabytkowych kart PCI ani wyjątkowo egzotycznej konfiguracji, możesz nawet nie starać się tego zrozumieć

PCI IRQ Map To
Tu możemy pozwolić sobie na dysponowanie przerwaniami IRQ o numerach 14 i 15, które są standardowo przyporządkowane kontrolerom IDE zintegrowanym z płytą (PCI Auto). Ale jeżeli mamy taka wolę, możemy je dać któremuś ze złącz PCI lub ISA. Pod warunkiem jednakże, że wiemy co robimy, bo może to się odbić wyjątkowo niekorzystnie na naszej przyjaźni z dyskami twardymi (one to właśnie lubią pracować na IRQ 14 i 15).

Primary/Secondary IDE INT #
Do wyboru mamy /A/ lub /B/. Są to nazwy wewnętrznych przerwań wykorzystywanych do komunikacji z kontrolerem IDE. Zasadniczo nie ma potrzeby tego zmieniać.

Use MEM Base Addr
Rezerwacja pewnego obszaru pamięci dla potrzeb niektórych kart ISA (przede wszystkim sieciowych). Możemy ustawić na /NA/ (Non Avaiable - niedostępna) lub określić, ile pamięci z obszaru UMB chcemy przeznaczyć na ten zbożny cel.

CPU to PCI write buffer
Umożliwia buforowanie danych przesyłanych od procesora do szyny PCI. Dzięki temu procesor nie jest nękany absorbującą pracą zapisu danych do PCI za każdym razem - wlączenie tej ocji powoduje, iż dane najpierw lądują w szybkim buforze by potem w wolnej chwli hurtem trafić na szynę PCI. Proponuję włączyć.

PCI Dynamic Bursting
Włączenie tej opcji każe chipsetowi przesyłać w /jednym rzucie/ dane z buforów w większych blokach (pakietach - burst). Dzięki temu transfer przez złącze PCI powinien wzrosnąć, praktycznie jednak wzrost wydajności jest przeważnie znikomy.

INTEGRATED PERIPHERALS

Integrated Floppy Disk Controller
Włącza/wyłącza zintegrowany sterownik dysków elastycznych (dyskietek) O ile nie korzystamy z przedpotopowych dyskietek, nie ma sensu wyłączać tego urządzenia. No, chyba że na gwałt potrzebujemy wolnych przerwań (IRQ 6).

Integrated IDE Controllers (on-Chip Primary/ Secondary IDE)
Włącza/wyłącza kontrolery dysków twardych IDE/ ATA na płycie głównej. Zazwyczaj nie ma potrzeby wyłączania tej opcji, o ile oczywiście nie korzystasz ze specjalnych sterowników dysków IDE na oddzielnych kontrolerach lub używasz dysków SCSI posiadające własne kontrolery. W konfiguracjach, w których /każde przerwanie na wagę złota/ a istnieją tylko dwa urządzenia IDE (HDD+HDD, HDD+CDROM) można podpiąć obydwa urządzenia do jednego kanału, wyłączyć w BIOS-ie drugi i tym samym dostajemy jedno wolne przerwanie (IRQ 15) do dyspozycji.

HDD PIO Mode
Ustawienia szybkości transferu danych dysku. Możliwe są opcje /Auto/ oraz cyfry od /0/ do /4/. Włączenie /Auto/ powoduje, że dysk zostaje skonfigurowany przez BIOS zgodnie z zalecanymi (=optymalnymi) ustawieniami producenta. Cyferki zaś oznaczają tryby PIO (Programmed Input Output): /0/ - najwolniejszy, /4/ - najszybszy (16,6 MB/s). Zalecane jest włączenie /Auto/ niemniej można się pokusić o ręczne ustawienie tego parametru. Oczywiści, ustawienie /na siłę/ zbyt wysokich wymagań odbije się niekorzystnie na pracę dysku, uniemożliwiając jego prawidłowe funkcjonowanie a w najlepszym wypadku przekłamania i błędne zapisy danych. Ostrożnie!

Master/Slave Ultra DMA
O ile dysk może pracować w trybie UDMA, powinniśmy to włączyć, osiągi pracy dysku powinny być odczuwalne, DMA to skrót od Direct memory Access, co oznacza, że podczas niektórych transmisji danych kontrolę sprawuje nie stosunkowo wolny procesor (który i tak ma i bez tego mnóstwo roboty) a specjalny układ.

On-Chip USB Controller
Włącza/wyłącza zintegrowany kontroler USB na płycie głównej

USB Keyboard Support
Umożliwia obsługę klawiatury podłączanej do złącza USB. Nie wiem tylko, czy sprowadza się to do tego, że taka klawiatura jest widoczna ZAWSZE (DOS, Linux, tryb awaryjny Windows), czy też tylko przy odpowiednim wsparciu ze strony systemu. Ale jak podaje p. Artur Drzewiecki: opcja ta ma znaczenie w trybie awaryjnym Win9x/ Me i DOS-ie. Wtedy musi być aktywna, gdyż inaczej klawiatura USB w ogóle nie będzie obsługiwana. Sytuacja Windows NT 4.0 jest specyficzna, bo choć system ten używa własnych sterowników sprzętu, to jednak trzeba w BIOS-ie również uaktywnić obsługę klawiatury USB (NT 4.0 nie potrafi od razu w czasie rozruchu obsłużyć USB). W przypadku Win95 z obsługą USB, Linuksa (z USB) itd. ta opcja może być zablokowana, ale dla bezpieczeństwa lepiej ją odblokować (np. nie zmieni się ustawień BIOS-u bez pożyczenia klawiatury PS/2 lub DIN

IDE HDD Block Mode
Jeżeli zależy nam na wydajności dysku, powinniśmy się naprawdę głęboko zastanowić, zanim wyłączymy tę opcję. Włączenie jej (/Auto/ lub /Enabled/) powoduje, iż podczas operacji zapisu/odczytu dane będą zapisywane w tzw. blokach, czyli transferem danych z kilku (16, 32 ..) sektorów dyskowych w jednym /podejściu/. Gdyby tę opcję wyłączyć, dane z/do każdego sektora byłyby przesyłane osobno, w kolejnych turach a tak wszystkie są przesyłane w /jednym rzucie/, co znacząco wpływa na wydajność dysku. Nie sprawdziłem tego dokładnie, ale wielce możliwe, że ustawienie tej opcji jest nieistotne w nowoczesnych systemach, które i tak odwołują się do dysku za pomocą swoich magicznych sterowników. Uwaga!!! Windows NT 4.0 ma kłopoty z inicjalizacją swoich sterowników IDE przy uaktywnieniu tej opcji. Optymalne ustawienie dla Windows NT 4.0 - Disabled; dla innych - Enabled (szybszy rozruch sytemu przed uruchomieniem własnych sterowników).

Init Display First
Określa, która karta graficzna (AGP lub PCI) ma być /domyślną/. Jeżeli mamy tylko jedną kartę, to oczywiści ustawiamy tu taki typ, jaki mamy w posiadaniu. Funkcja ta jest bardzo pożyteczna np. przy szukaniu usterek w konfiguracji. Jeżeli np. podejrzewamy kartę grafiki AGP o robienie nam na złość, wkładamy kartę PCI i z niej uruchamiamy system. Jeżeli nam się powiedzie, to mamy winną, jeżeli nie, to problem jest innej natury.

Wake On LAN
Dzięki tej opcji możemy uruchomić komputer poprzez Sieć. Domyślam się, że przy zastosowaniu specjalnej karty sieciowej z tzw. BootROM-em urządzenie to po otrzymaniu specjalnego sygnału potrafi pobudzić komputer do wytężonej pracy.

Onboard UART (COM) port
Włącza/wyłącza porty szeregowe na płycie oraz przyporządkowuje im odpowiednie adresy i przerwania. Jeżeli nie potrzebujemy tych urządzeń a ważniejsze są dla nas wolne przerwania, możemy wyłączyć któryś z portów lub oba naraz. Przy ustawianiu adresów/przerwań należy pamiętać, aby przypadkiem nie dać dwóm portom tych samych wartości, bo nic dobrego z tego nie wyniknie

Onboard PCI SCSI Chip
J.w., z tym że dotyczy zintegrowanego z płytą główną kontrolera SCSI

Onboard UART2 Mode
Konfiguracja trybu pracy drugiego kontrolera portów szeregowych. Jeżeli nie używasz portów IrDA, ustaw opcję na /Standard/, co będzie odpowiadało typowemu portowi RS232. Jeżeli używasz portów podczerwieni, ustaw standard, w którym pracuje Twoje urządzenie (IrDA 1.0, IrDA 1.1, ASK-IR lub podobny).

Onboard Parallel Port
Włącza/wyłącza port(y) równoległe oraz przyporządkowuje im przerwania i adresy pamięci. Zalecane jest ustawienie LPT na 378/ IRQ7, ponieważ inne (278/IRQ5) może kolidować z niektórymi kartami muzycznymi. No, chyba że lubisz słuchać romantycznych trzasków i pisków w głośnikach podczas drukowania

Parallel Port Mode
Tryb pracy portów równoległych możemy wybierać pomiędzy SPP, EPP, ECP i różnymi kombinacjami tych opcji. SPP (Standard Parallel Port) różni się tym od EPP (Enhanced Parallel Port) i ECP (Extended Capabilities Port) że jest jednokierunkowy. Dlatego też jeżeli drukarka nie zaleci inaczej, wskazane jest na ustawienie tej opcji na ECP/EPP - gwarantuje to najlepszą wydajność przy dużej elastyczności konfiguracji.

Parallel Port EPP Type
Możemy tu wybierać pomiędzy /EPP1.7/ a /EPP1.9/, różnymi standardami pracy portu równoległego w trybie EPP. Jeżeli urządzenie do niego nie protestuje, można pozostać przy 1.9

ECP Mode Use DMA
Włączenie/wyłączenie możliwości korzystania z DMA dla portu równoległego oraz wybór numeru kanału. O ile nie ma przeciwwskazań, należy wybrać numer /3/ zamiast /1/, z którego z lubością korzystają karty muzyczne. Samo zaś wyłączenie tej możliwości nie jest raczej rozsądne o ile nie stoją za tym jakieś szczególne przesłanki.

Onboard IrDA Port/IrDA IRQ Select/IrDA Mode/ FIR Transceivet Mode/DMA channel for IrDA1.1.
To chyba nie wymaga szerokiego komentarza - włącza kontroler podczerwieni, przyporządkowuje mu IRQ, DMA i określa tryb pracy. Ustawić zgodnie ze specyfikacją urządzenia.

LOAD BIOS DEFAULTS / LOAD SETUP DEFAULTS

Wczytanie domyślnych ustawień spowoduje, iż wszystko wróci do normy, i - mimo że nasze poprzednie ustawienia zginą w binarnych otchłaniach - komputer wystartuje bez większych problemów i pozwoli się swobodnie konfigurować. Oczywiście, takim ustawieniom daleko będzie od doskonałości, ale najważniejsze jest to, iż w wyniku błędnej konfiguracji maszyna nie ruszy z miejsca. Różnica między /Setup Defaults/ a /BIOS Defaults/ jest taka, iż po wczytaniu tych pierwszych komputer będzie skonfigurowany optymalnie według producenta płyty głównej, a drugiej wg. producenta BIOS-u. Uwaga: opcja ta jest niekiedy zalecana do uaktywnienia po aktualizacji BIOS-u. Nowy BIOS może mieć niekiedy inną organizację danych w pamięci CMOS i lepiej wczytać dane domyślne, nadpisać nimi starą zawartość i dopiero wówczas brać się za właściwe zmiany.

SUPERVISOR PASSWORD / USER PASSWORD

Stosunkowo dobra metoda na zabezpieczenie komputera przed niepowołanymi osobami pod warunkiem, ze nie ma ona mniej niż 6 lat lub nie wie o hasłach uniwersalnych, o zworkach na płycie lub programach kasujących hasła i/lub CMOS. /User/ to zwykły użytkownik komputera, /Supervisor/ to hasło tzw. Administratora. Różnica jest taka, że znając hasło Administratora możemy zmieniać wszystko: hasła, ustawienia, konfiguracje i opcje BIOS-u. Zwykły użytkownik po wejściu do BIOS-u może co najwyżej zmienić swoje hasło. Ale tak jak pisałem wcześniej, obejście tych zabezpieczeń, szczególnie na starszych płytach jest banalnie proste

IDE HDD AUTO DETECTION

Bardzo przyjemna funkcja, pozwalająca automatycznie wykryć i skonfigurować dyski twarde IDE.
Kiedyś, wiele lat temu instalacja nowego dysku miała coś z magii i wymagała wiedzy tajemnej i znajomości zaklęć typu /przeplot/ /tryb adresowania/ czy /cylinder/. Dopiero znajomość tych zaklęć, poparta odpowiednią kolejnością i magicznymi cyframi pozwalała na radość posiadania dodatkowego napędu. Część tych tajemnych słów producent dysku dołączał na specjalnej naklejce, co pomagało niektórym nawet mniej wtajemniczonym na mniej lub bardziej udane próby konfiguracji. Oczywiście, zgubienie lub zniszczenie takiej naklejki było tragedią i nawet najwięksi czarnoksiężnicy miewali problemy z takimi niemalże beznadziejnymi przypadkami. Sprawę rozwiązała definitywnie właśnie opcja automatycznego wykrywania i konfiguracji dysków twardych. Wygląda to mniej więcej tak: BIOS wysyła na poszczególne kanału IDE pytanie /Hallooo! Jest tam kto?/ po czym czeka kilka chwil na odpowiedź. Jeżeli usłyszy: /Tak, ja tu jestem.../ ponownie wysyła zapytanie /Ktoś ty?/. I - jeżeli urządzenie jest dobrze wychowane, co jest chyba standardem dla IDE - napęd odpowiada: /dysk taki-a-taki, obsługuję takie-a-takie tryby adresowania, tyle głowic, tyle cylindrów ... / i tak dalej. Jeżeli dysk ma kilka różnych trybów pracy (= różnych metod adresacji) użytkownik ma możliwość wyboru dla niego właściwego, zazwyczaj domyślnie jest to (i słusznie) tryb LBA (Logical Block Addressing). Następnie przeszukiwany jest kolejny kanał IDE, potem jeszcze jeden tak, aż wszystkie zostaną odpytane. Voila!

SAVE & EXIT SETUP / EXIT WITHOUT SAVING

Wbrew pozorom to chyba najważniejsza funkcja w BIOS-ie: zapisanie zmian
Cóż nam po super- optymalnych ustawieniach lub dojście z mozołem do maksymalnej wydajności komputera, skoro nie uaktualnimy konfiguracji? Tak, oto magiczna opcja Save & Exit, czyli zapisanie nowych ustawień. Na pytanie /Save to CMOS and EXIT/ prawidłowa odpowiedź brzmi /Y/, jeżeli chcemy uaktualnić wpis w pamięci CMOS lub /N/ gdy się rozmyślimy i wolimy zostać przy starych. Oczywiście, gdy pojawi się pytanie /Exit without saving/ odpowiedzi powinny być dokładnie odwrotne

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Nasze życie to zbiór praw, faktów, wiedzy która Nas otacza. Decyduja one o naszym zyciu, pracy, wypoczynku, to co spozywamy, jak się ubieramy. Wiele istotnych kwestii rostrzyga kultura danego społeczeństwa kształtowana często na przestrzeni tysiącleci.

Nasze życie to zbiór praw, faktów, wiedzy która Nas otacza. Decyduja one o naszym zyciu, pracy, wypoczynku, to co spozywamy, jak się ubieramy. Wiele istotnych kwestii rostrzyga kultura danego społeczeństwa kształtowana często na przestrzeni tysiącleci.

Nasze życie to zbiór praw, faktów, wiedzy która Nas otacza. Decyduja one o naszym zyciu, pracy, wypoczynku, to co spozywamy, jak się ubieramy. Wiele istotnych kwestii rostrzyga kultura danego społeczeństwa kształtowana często na przestrzeni tysiącleci.

Nasze życie to zbiór praw, faktów, wiedzy która Nas otacza. Decyduja one o naszym zyciu, pracy, wypoczynku, to co spozywamy, jak się ubieramy. Wiele istotnych kwestii rostrzyga kultura danego społeczeństwa kształtowana często na przestrzeni tysiącleci.