 Rakieta - porady
Szerokość ramy
Szerokość ramy rakiety stanowi parametr istotny o tyle, że powiązana jest z jej sztywnością. Ogólnie rzecz biorąc, im szersza rama (patrząc z boku), tym jest sztywniejsza, a więc tym wiekszą „moc” nadaje rakiecie. Wąskie ramy (poniżej i około 20 mm) to na ogół ramy miękkie, dla graczy zaawansowanych, podczas gdy szerokie ramy – dochodzące do 28-30mm – to zazwyczaj „mocarne” ramy przeznaczne dla tenisistów początkujących i starszych, słabszych fizycznie.
Jeżeli nie znamy indeksu RA konkretnej ramy, to pomiar szerokości jest dobrą – choć oczywiście, jedynie przybliżoną – metodą oceny charakterystyki jej sztywności.
Szczegółowe objaśnienie wpływu sztywności rakiet i indeksu RA na ich charakterystykę podane jest w osobnym artykule.
Oprócz szerokości ramy, pewne znaczenie ma też jej profil, czyli to, jak szerokość ta zmienia się wraz z odległością od rączki. Są to jednak indywidualne rozwiązania poszczególnych producentów, o charakterze raczej drugorzędnym – wpływajacym na charakerystykę ugięcia ramy w funkcji jej długości. Nie jest to cecha łatwa do zmierzenia, do nas więc należy jedynie decyzja, czy zaufamy producentowi, jeśli zachwala tego rodzaju swoje rozwiązanie. Ostateczny werdykt, jak w każdym przypadku, można wydać jedynie testując rakietę na korcie pod kątem własnej gry.
Sztywność ramy
Sztywność ramy rakiety zdefinowana jest jako wielkość jej ugięcia (mierzona na końcu główki, względem podstawy rączki), pod wpływem określonej siły, przyłożonej prostopadle do płaszczyzny naciągu.
Skala RA i jej wartości.
Obecnie większość producentów podaje sztywność rakiety jako parametr zdefiniowany w skali „RA”. Ten de facto standard pochodzi od nazwy maszyny diagnostycznej firmy Babolat – „Babolat RA”, która jako pierwsza umożliwiła takie pomiary poza laboratoriami producentów. Obecnie standardem są pomiary przy użyciu maszyny Babolat RDC (ang. Racquet Diagnostic Centre), ale w użyciu pozostał dawny symbol. Na maszynie tej wartość ugięcia mierzona jest w skali od 0 do 100. W praktyce, oczywiście, zakres użytecznych wartości jest znacznie węższy i waha się od 50 do 80, przy czym zdecydowana większość produkowanych obecnie rakiet mieści się w przedziale pomiędzy 60 a 75. Im większa wartość parametru RA, tym sztywniejsza jest rama rakiety.
Uwaga: standardowo, wartości RA podawane przez producentów dotyczą rakiet bez naciągu. Niektóre zagraniczne sklepy tenisowe – np. Tennis Warehouse – wykonując własne pomiary rakiet, robią je na rakiecie naciągnietej. W takim przypadku zmierzona wartość RA jest zazwyczaj o kilka punktów niższa od specyfikacji producenta.
Jakie znaczenie ma sztywność ramy?
Sztywność rakiety wpływa na cały szereg jej właściwości, dlatego jest jednym z kluczowych parametrów, jeśli chodzi o dopasowanie rakiety do stylu gry. Należy jednak pamiętać, że właściwości te zależą też od kilku innych parametrów – w tym także od rodzaju i napięcia zastosowanego naciągu. Można do tego podejść w taki sposób, że sztywność ramy rakiety wyznacza jej ogólną charakterystykę, a dodatkowej regulacji – w pewnych granicach – możemy dokonać modyfikując jej naciągnięcie.
Siła uderzenia
Podczas uderzenia, kontakt piłki ze strunami rakiety trwa zaledwie kilka tysięcznych części sekundy. O żadnym „efekcie trampoliny” w przypadku ramy nie może więc być mowy – zależność jest bardzo prosta: im mniej rama się odkształci pod wpływem impetu uderzenia, tym większą szybkość nada piłce. Innymi słowy, większa siła uderzeń idzie w parze z większą sztywnością rakiety.
Kontrola nad piłką
Odwrotnie do siły uderzenia, zwiększenie ugięcia rakiety zwiększa nieco czas kontaktu piłki ze strunami rakiety, co ułatwia kontrolę nad kierunkiem uderzenia i nadaną piłce rotacją. Pod tym względem miększe, mniej sztywne ramy są lepsze.
Komfort gry (tłumienie drgań)
Tutaj sprawa jest dosyć oczywista, miększa rama będzie zazwyczaj bardzej komfortowa, i wytłumi więcej drgań, co potencjalnie może nam oszczędzić kłopotów ze zdrowiem stawów kończyny górnej. Oczywiście, pewne znaczenie ma tu też materiał i różnorakie technologie tłumienia drgań zastosowane przez producentów, tak więc najlepszym sprawdziem każdej ramy pod tym względem jest jej solidne, praktyczne przetestowanie – tym bardziej, że problemy bywają różne u różnych tenisistów. Ogólnie jednak, jeśli zależy nam na oszczędzaniu ręki, powinniśmy wybrać rakietę miękką.
Dla kogo sztywna, a dla kogo miękka rama?
Z powyższych rozważań można wysnuć następujące wnioski:
Rakiety o dużej sztywności (RA 70 i więcej) odpowiednie są dla osób grających z krótkiego zamachu i z krótkim „wykończeniem” uderzenia (najczęściej – choć nie tylko – są to gracze początkujący). W tym przypadku główka rakiety jest rozpędzana do niewielkiej prędkości i duża sztywność ramy ułatwi nadanie piłce odpowiedniej szybkości.
W miarę zwiększania długości pętli zamachu i wykończenia uderzenia – a więc w miarę zwiększania szybkości główki rakiety w momencie kontaktu z piłką – coraz bardziej uwydatniają się zalety ram miękkich. Pozwolą one na lepszą kontrolę i „czucie” piłki, a siła uderzenia generowana jest dzięki technice gry, a nie sztywności ramy. Na poziomie zawodniczym, wielu graczy stosuje rakiety o indeksie RA 60~64, a czasem jeszcze mniejszym – gracze zaawansowani technicznie często preferują rakiety umożliwiające maksymalną precyzję gry.
Należy przy tym pamiętać o wpływie naciągu. Zależność jest tu odwrotna, niż w przypadku ramy – mocniejsze napięcie naciągu powoduje zmniejszenie siły uderzenia i poprawę kontroli nad nim; mniejsza siła napięcia będzie miała efekt przeciwny. Wybierając rakietę, warto jest wziąć to pod uwagę.
Dlatego nawet gracze początkujący nie powinni kierować się wyłącznie „mocą” rakiety, zwłaszcza jeśli obawiają się kłopotów z łokciem czy nadgarstkiem. Nieco miększa rama, po założeniu syntetycznego naciągu, napiętego blisko dolnej granicy zalecanej siły, może dać podobną moc uderzeń przy większym komforcie gry. Posłuży nam też dłużej w miarę rozwoju naszych tenisowych umiejętności.
Waga rakiety
W dobie współczesnych materiałów i technologii, waga rakiet oferowanych przez czołowych producentów waha się w dość szerokim zakresie. Nawet pomijając rakiety stricte dziecięce i juniorskie, możemy wybierać od superlekkich rakiet ważących około 240 gramów, po bardziej tradycyjne, cięższe ramy, sięgające 330 g i więcej.
Uwaga: w niniejszym artykule, wszędzie tam, gdzie podawane są konkretne liczby (w gramach lub uncjach) odnoszą się one do wagi rakiety bez naciągu (a więc podawanej przez producenta jako parameter ramy). Założenie naciągu zwiększa wagę rakiety o – mniej więcej – dodatkowe 20 gramów.
Na jakie charakterystyki rakiety wpływa jej ciężar?
Z pozoru mogłoby się wydawać, że im lżejsza rama, tym lepiej – rakietą taką łatwiej jest manewrować, a ręka mniej się męczy podczas gry. I byłby to dobry argument, gdyby nie fakt, że w tenisie zazwyczaj odbijamy piłkę lecącą w naszym kierunku z dużą prędkością. Piłka taka posiada określoną bezwładność (dokładniejszym określeniem będzie znane z fizyki pojęcie – „pęd”). Innymi słowy, masa piłki, pomnożona przez jej prędkość, w momencie uderzenia w rakietę generuje siłę, skierowaną przeciwnie do kierunku uderzenia.
Z praw fizyki płynie więc prosty wniosek: łatwiej będzie ów pęd piłeczki przezwyciężyć – a następnie uzyskać pożądaną siłę uderzenia – właśnie rakietą cięższą. Rakieta taka będzie również stabilniejsza (tj. mniej podatna na siły „wykręcające”) przy odbiciu niecentrycznym. Co nie mniej istotne, zmniejszy się odczuwany przez nas impet uderzenia, i jak wykazały badania, mniej wibracji zostanie przeniesionych na stawy górnej kończyny. Większa waga rakiety jest więc korzystna również z punku widzenia zdrowia i komfortu gry.
Oczywiście, ciężaru nie można zwiększać nadmiernie – współczesny tenis to gra szybka, a rakieta musi również sprostać wymaganiom manewrowości. Mimo to, sprawdzając, jakimi rakietami grają czołowi zawodnicy i zawodniczki, nietrudno się przekonać, że w większości wypadków są to rakiety ważące co najmniej 300 gram, a w wypadku mężczyzn – na ogół cięższe, nawet do 340-360g. Co więcej, niektórzy zawodnicy (dotyczy to głownie specjalistów od gry z głębi kortu) używają dodatkowo specjalnej taśmy ołowianej, dociążając jeszcze główkę rakiety. Natomiast gracze agresywni i grający z dużą rotacją wysoki stopień manewrowości rakiety uzyskują wybierając ramę o odpowiednim wyważeniu („lekką na główkę” – ang. „head light”), raczej niż ramę o niskiej wadze.
A więc – jaką wagę rakiety wybrać?
Dla osób dorosłych, mających ambicję grać poprawnie technicznie, odpowiednie są rakiety o wadze minimum 300 g dla mężczyzn i 280 g dla kobiet. Mając wybór, lepiej jest do tej liczby kilka gramów dołożyć, niż ująć. Dopasowania do indywidualnego stylu gry należy dokonać dobierając pozostałe parametry – takie jak wyważenie, rozmiar główki i sztywność ramy. Są jednak grupy osób, które mogą, lub nawet powinny, grać rakietami lżejszymi. Są to:
Dzieci do ok. 10-13 roku życia (w zależności od warunków fizycznych i zaawansowania technicznego), uczące się grać lżejszymi, wolniejszymi piłkami . Wybór rakiety dla dziecka to oczywiście temat dość szeroki sam w sobie, tutaj wspomnę tylko, że oprócz wagi istotna jest jej długość – ogólnie przyjęta zasada mówi, że koniec trzymanej przez dziecko w swobodnie opuszczonej ręce rakiety powinien się znajdować powyżej kostek – ok. 5 cm nad podłożem.
Osoby starsze i słabsze fizycznie, a także grające jedynie rekreacyjnie, dla zabawy – w takich przypadkach piłka zazwyczaj nie jest grana mocno, a lżejsza rakieta ułatwi odbijanie i zwiększy czerpaną z gry przyjemność.
Trenerzy i instruktorzy nagrywający godzinami „taśmowo” piłki również często wybierają rakiety lekkie, aby zmniejszyć obciążenie i zmęczenie ręki.
Uncje i gramy, czyli co jest ciężkie, a co lekkie.
Wielu producentów rakiet w pierwszej kolejności posługuje się miarami anglosaskimi. Dla orientacji, podaję poniżej proste zestawienie wag w uncjach i gramach. Przeliczenia łatwo dokonać pamiętając, że jedna uncja (oznaczana symbolem „oz”) „waży” 28,35 gramów.
rakiety lekkie: poniżej 270 g, co odpowiada 9.5 oz.
rakiety średnie: od 270 g do 300 g, czyli, w przybliżeniu, pomiędzy 9.5 oz a 10.5 oz.
rakiety ciężkie: powyżej 300 g, czyli 10.5 oz i więcej.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
