Czytaj artykuł

Czytaj dział - Alpinizm ...

alpinizm, pokonywanie trudnego terenu górskiego z wykorzystaniem techniki wspinaczkowej i zwykle specjalnego sprzętu. Lokalne odpowiedniki alpinizmu: taternictwo, himalaizm, andynizm. W alpinizmie sportowym ceni się pierwsze wejścia na szczyty, pierwsze wejścia zimowe, wejścia nowymi drogami, a przy powtórzeniach — styl i bezpieczeństwo przejścia. Alpinizm zaczął rozwijać się w Alpach po wejściu na Mont Blanc 1786, intensywniej po zdobyciu Matterhornu 1865, gdy rozszerzył się także na góry pozaeuropejskie (Kaukaz i inne). U schyłku XIX w. nastąpiły pierwsze wyprawy w Himalaje. Wysokość 8000 m n.p.m. pierwsi przekroczyli Anglicy 1922; pierwszy ośmiotysięcznik — Annapurnę (8091 m) zdobyli 1950 Francuzi, a najwyższy, Mount Everest (8848 m) — wyprawa brytyjska 1953; ostatni z 14 szczytów powyżej 8000 m — Sziszapangmę (8027 m) zdobyła 1964 wyprawa chińska. Pierwszymi wejściami zimowymi 1973 na Noszak (7485 m) i 1980 na Mount Everest polscy alpiniści zainicjowali himalaizm zimowy. Polską działalność alpinistyczną zapoczątkował 1818 A. Malczewski; 1931–39 wyprawy w Alpy, Andy, Kaukaz, góry Afryki i Himalaje; 1939 zdobycie Nanda Dewi Wschodniej (7434 m) — wówczas szósty wynik świata; w góry wysokie powrócili Polacy dopiero 1960 drugim wejściem na Noszak w Hindukuszu; odtąd wiele wypraw w najwyższe góry Azji i wybitne pierwsze wejścia. Od ok. 1970 trwała eksploracja sportowa gór najwyższych (nowe, bardzo trudne drogi, wejścia bez masek tlenowych). Rozwijał się samodzielny himalaizm kobiecy i tzw. styl alpejski — wejścia na szczyty 7–8-tysięczne bez zakładania obozów pośrednich lub w małych zespołach, np. 1978 samotne wejście R. Messnera na Nanga Parbat (8125 m) i 1980 na Mount Everest, 1981 J. Kukuczki na Makalu (8470 m). Jednocześnie były zdobywane szczyty dotąd dziewicze, w czym duże osiągnięcia mieli od 1971 Polacy, m.in. pierwsze wejście na Kiangjang Kisz (7852 m, 1971), K’angba’czen (7902 m, 1974), Falchan Kangri Środkowy (8016 m, 1975), Gaszerbrum III (7952 m, 1975), Kanczendzangę Południową i Środkową (po ok. 8500 m, 1978), Dunapurnę, czyli P29 (7835 m, 1979). Od 1975 polscy alpiniści weszli do ścisłej czołówki światowej, inicjując nowe kierunki i tendencje w alpinizmie, np. himalaizm zimowy; polskie wyprawy dokonały pierwszych wejść zimowych m.in. na Mount Everest (1980), Api (7132 m, 1983), Manaslu (8156 m, 1984), Dhaulagiri (8167 m, 1985) i Czo Oju (8201 m, 1985), Kanczendzangę (8586 m, 1986), Annapurnę (8091 m, 1987), i Lhoce (8501 m, 1988); do przodujących zalicza się osiągnięcia polskich alpinistek, m.in. 1978 wejście W. Rutkiewicz na Mount Everest, pierwsze wejście kobiece na Gaszerbrum II (8035 m, 1975), nową drogą na Rakaposhi (7788 m, 1979), Falchan Kangri (8047 m, 1983) i K2 (8611 m, 1986). Rozkwit polskiego himalaizmu nastąpił w latach 1980–85, które oprócz zimowych wejść przyniosły rozwiązania największych problemów ścianowych, m.in. południowego filara Mount Everestu (1980), filara południowej ściany Annapurny (8051 m, 1981), środka południowej ściany Yalung Kang (8450 m, 1984), południowej grani Manaslu (1984), południowo-wschodniego filara Czo Oju (8201 m, 1985), północnej grani Falchan Kangri (1984), południowo-wschodniego filara Nanga Parbat (8125 m, 1985), południowego filara i południowej ściany K2 (8611 m, 1986), zachodniej grani Sziszapangmy (8027 m, 1987). Za najwybitniejszego himalaistę świata, obok R. Messnera, był uważany J. Kukuczka, który 1979–87 zdobył wszystkie (14) 8-tysięczniki Ziemi, większość w zimie lub nowymi drogami; w alpinizmie kobiecym czołową pozycję w świecie zajmowała W. Rutkiewicz, która do 1990 weszła na 6 szczytów 8-tysięcznych. Od ok. 1975 nastąpił szybki rozwój wspinaczki sportowej w skałkach, Alpach, Tatrach i na sztucznych ścianach (zwykle w halach); rozgrywa się zawody wspinaczkowe, od 1989 Puchar Świata UIAA (tylko na obiektach sztucznych); w Alpach, Tatrach i innych górach są wytyczane nowe drogi na niższych ścianach, za to niezwykle trudnych; skala trudności I–VI uległa już rozszerzeniu do stopnia X+. Organizacje alpinistyczne (najstarsza — brytyjski Alpine Club, założony 1857) są zrzeszone od 1932 w Międzynarodowej Unii Stowarzyszeń Alpinistycznych (UIAA). W Polsce taternictwo i alpinizm uprawia ok. 3 tys. osób; działają: Polski Związek Alpinizmu, Kluby Wysokogórskie, kluby akademickie, sekcje w PTTK, Polski Klub Górski; od 1907 ukazuje się czasopismo „Taternik”.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA