Temat:

Kakaowiec - zaginiony świat

Kakaowce pochodzą z tropikalnych lasów Ameryki Południowej, ale dobrze przyjęły się również w innych częściach świata. Sprawdź, jakie właściwości ma kakao oraz gdzie uprawia się kakaowce, z których następnie pozyskuje się pyszne kakao. Czym jest kakaowiec? Kakaowce naturalnie występowały w tropikalnym klimacie Ameryki Południowej i Środkowej. Doskonale radzą sobie również w podobnych warunkach w Afryce, części Azji i w Oceanii. Jako drzewa, są potężne, osiągają nawet do 15 m wysokości, a jako krzewy wyrastają do 5 m wysokości. Kakaowiec uprawia się dla owoców, które pod grubą skorupą kryją od 20 do nawet 60 nasion pokrytych jadalnym śluzem i miąższem. To najcenniejsza część rośliny z punktu widzenia człowieka. Po oczyszczeniu ze śluzu są suszone, a następnie poddawane dalszej obróbce. Blisko połowę masy nasion stanowi tłuszcz, który wytłacza się na ciepło, uzyskując masło kakaowe. Produktem ubocznym tego procesu jest kruch kakaowy, który z kolei mieli się i przesiewa, aby uzyskać proszek kakaowy, czyli wykorzystywane w kuchni brązowe kakao. Kulinarna historia kakaowca Najstarsze odkryte dowody stosowania kakaowca jako pożywienia sięgają 3,5 tys. lat p.n.e. Archeolodzy natrafili na nie w Ekwadorze, w górnym biegu dopływów Amazonki. Podobne odkrycia w Ameryce Środkowej datowane są na 2 tys. lat p.n.e., a na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych - na ok. 1000 rok n.e. Znalezione ślady wskazują, że dawni mieszkańcy tych terenów suszone nasiona rozdrabniali na proszek, który mieszali z mąką kukurydzianą i gotowali z papryką. Z kolei w kulturach Majów i Azteków obowiązkowym elementem obrzędów religijnych było wypijanie napoju z kakao. Do Europy kakao przybyło za sprawą wypraw Krzysztofa Kolumba. Popularność na europejskich salonach zaczęło zdobywać dopiero w XVII wieku, a na stałe napój kakaowy zagościł w Europie w XIX wieku, gdy nauczono się odciągać z niego tłuszcz, co polepszyło smak. Gdy w 1876 roku Szwajcarzy opanowali proces wyrobu czekolady, zapotrzebowanie na surowiec z Ameryki Południowej znacznie wzrosło. Właściwości kakao i masła kakaowego Uzyskane z ziaren kakao zawiera teobrominę, która działa regenerująco - zarówno po wysiłku fizycznym, jak i psychicznym, oraz śladowe ilości kofeiny. Poprawia pamięć, neutralizuje działanie złego cholesterolu, zmniejsza stres, poprawia nastrój, jednak jest także silnym alergenem. 100 g kakao to 228 kcal, w tym prawie 20 proc. białka i 14 proc. tłuszczu. Taka porcja zawiera: 1542 mg potasu 734 mg fosforu 499 mg magnezu 128 mg wapnia 21 mg sodu 14 mg żelaza 7 mg cynku Obserwacja indiańskiego plemienia Kuna, zamieszkującego autonomiczne terytorium Kuna Yala w północno-wschodniej Panamie pozwala sądzić, że regularne spożywanie kakao przyczynia się do wzmocnienia odporności na takie schorzenia jak wylewy, choroby serca, choroby nowotworowe, cukrzyca. Skąd takie podejrzenie? Indianie Kuna piją tylko jeden napój - właśnie kakao, a przypadki występowania takich problemów zdrowotnych są znacznie niższe niż w innych populacjach. Masło kakaowe wykorzystuje się do produkcji leków i kosmetyków oraz w przemyśle spożywczym. 100 g produktu ma 884 kcal i 100 proc. tłuszczu, w tym kwasy tłuszczowe nasycone - 59,7 g. Z witamin znajdziemy tu K i E. Gdzie uprawia się kakaowiec na świecie? Kakaowiec wymaga odpowiedniego klimatu, dlatego na dużą skalę uprawia się go w niektórych częściach świata - w Afryce, Ameryce Południowej, we wschodniej części Azji oraz na małą skalę w Oceanii. W Afryce największą produkcją ziaren mogą pochwalić się Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana i Nigeria. We wschodniej Azji przodują Indonezja, Indie i Filipiny, w Ameryce Południowej - Ekwador, Brazylia i Peru. Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa w 2019 roku najwięcej ziaren kakaowca wyprodukowano na Wybrzeżu Kości Słoniowej - aż 2,18 mln ton. Na drugim miejscu znalazła się Ghana z wynikiem zaledwie 0,81 mln ton, a tuż za nią - Indonezja, produkująca 0,78 mln ton rocznie. Nigeria, Ekwador, Kamerun czy Brazylia mogą pochwalić się wynikiem rzędu 250-350 tys. ton ziaren kakaowca rocznie. Czołówka nie zawsze wyglądała w ten sposób. Gdy w 1961 roku komórka przy ONZ tworzyła taką listę po raz pierwszy, największą roczną uprawę, rzędu 415 tys. ton, miała Ghana. Następna na podium Nigeria produkowała jej ponad połowę mniej -197 tys. ton, a trzecia Brazylia - zaledwie 155 tys. ton. Przodujące dzisiaj Wybrzeże Kości Słoniowej wytwarzało rocznie zaledwie 85 tys. ton ziaren kakaowca. Uprawa kakaowca w domu - czy to możliwe? Choć kakaowiec jest rośliną tropikalną, może przyjąć się również w domowych warunkach. Tempo jego wzrostu i maksymalne rozmiary będą oczywiście znacznie mniejsze, niemniej są w Polskich domach kakaowce, które kwitną, a nawet mają małe owoce.

®© GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA