Temat:

Borsuk - zaginiony świat

Borsuk jest największym przedstawicielem rodziny łasicowatych w Polsce i jedynym reprezentantem rodzaju Meles Brisson, 1762. Opis: Tułów ma krępy, silny, zad masywny, głowa przechodzi w szyję bez zwężenia. Oczy są małe, uszy krótkie, zaokrąglone, biało obrzeżone, nos czarny, lekko zadarty. Ogon ma krótki. Na spodniej jego części, naprzeciw odbytu, występuje fałda skórna średnicy 4-5 cm, głębokości 2,5-3 cm, w której znajduje się narząd zapachowy. Ponadto posiada on po obu bokach odbytu charakterystyczne dla rodziny łasicowatych gruczoły zapachowe. Barwa sierści z wierzchu i na bokach ciała jest srebrzystoszara, spód ciała i kończyny czarne. Pysk i czoło są białe, przez oczy po obu bokach głowy przebiegają czarne pręgi. Samica ma 3 lub 4 pary sutek. Formuła zębowa borsuka 3 1 4(3) 1/3 1 4(3) 2 Występowanie: Areał występowania borsuka obejmuje Eurazję (brak go w północnej Skandynawii oraz na północy europejskiej części b.ZSRR). W górach sięga w Europie do około 2000 m n.p.m., w wysokich górach Azji, jak np. Tien-szan, można go spotkać nawet do 4000 m n.p.m. Biotop: Biotopem jaźwca są laski śródpolne, w większych lasach zajmuje zwykle pasy przybrzeżne. Lubi tereny pagórkowate, nory wygrzebuje na stokach. Pokarm: Borsuk jest wszystkożerny, a w jego diecie duży udział ma pokarm roślinny: kłącza, bulwy, jagody, orzechy i inne owoce, zboża, lubi zwłaszcza owies w fazie mleczka i kukurydzę. Zjada drobne gryzonie, krety, jeże, płazy, ślimaki, dżdżownice, owady, z których najbardziej lubi osy i trzmiele. Wykopuje je w nocy, zostawiając charakterystyczne lejki, podobne do tych, jakie zostają po buchtowaniu małych warchlaków. Nie gardzi też padliną. Rozród: Główny okres cieczki borsuka to lipiec-sierpień, ale możliwe są ruje wcześniejsze i późniejsze. Ciąża trwa od 7 do 12 miesięcy (tzw. ciąża przedłużona) na skutek opóźnienia implantacji. Młode rodzą się między styczniem a kwietniem (jeden miot rocznie). Liczba młodych w miocie wynosi 1-5 (zwykle 3). Otwarcie oczu następuje po 28-35 dniach. Noworodki są całkiem białe i mają małżowiny uszne zarośnięte. Okres laktacji trwa około 4 miesiące, ale już po 75 dniach życia młode borsuki pobierają pokarm stały. Samodzielność uzyskują po 6 miesiącach życia, ale więzy rodzinne utrzymywane są do następnej wiosny. Dojrzałość płciową uzyskują samce po dwóch latach życia, samice w wieku 12-15 miesięcy. Kopulacja trwa albo krótko (2 minuty), albo długo (15 minut). Odbywa się na powierzchni ziemi przed norą, często w obecności młodych. Borsuk linieje raz w roku mniej więcej w połowie kwietnia. W jesieni natomiast wyrasta mu sierść zimowa, zwykle przed końcem października ma już nowy kożuch na zimę. Długość życia borsuka na swobodzie wynosi 12-15 lat. Wrogami naturalnymi są wilk, ryś i włóczące się psy. Behawior: Wbrew dawnym mniemaniom borsuk nie jest zgryźliwym samotnikiem, lecz wiedzie rodzinne, towarzyskie życie. W okresie lata dochodzi często do koncentracji dwóch albo trzech rodzin, które zamieszkują wspólną norę i razem się bawią. Większą część roku jaźwiec jest aktywny w nocy, opuszczając norę po zachodzie słońca i wracając przed wschodem. W okresie letnim przechodzi na aktywność dzienną. Rodziny borsucze przenoszą się z nory gniazdowej do innych, by dopiero w jesieni do niej powrócić. W czasie rui samce wydają przeraźliwe odgłosy, podobne do histerycznego krzyku kobiety lub dziecka. Głos borsuka to skomlenie - popiskiwanie młodych, warczenie i rodzaj poszczekiwania wydawane najczęściej podczas zabaw. Borsuk ma dobrze rozwinięty słuch, węch i dotyk, słabiej wzrok. Jaźwiec jest bardzo czystym zwierzęciem i przeprowadza codziennie gruntowną toaletę. Ruchy borsuka mimo pozorów ociężałości są szybkie. Ma on rzadką u zwierząt zdolność prędkiego poruszania się tyłem. Potrzebny mu jest ten ruch do tzw. włóczenia, tj. znoszenia ściółki z traw, liści, paproci do wyścielenia komory gniazdowej. Po zgromadzeniu ściółki na stos borsuk obejmuje ją przednimi łapami, przyciska do piersi i tyłem posuwa się do nory. Ścieżki są więc dokładnie wymiecione i czyste. Intensywne włóczenie ma miejsce w jesieni, dużo mniejsze na wiosnę przed urodzeniem młodych. W jesieni jaźwiec odkłada gruby podkład tłuszczu. Nie zapada w sen zimowy, tylko w śpiączkę, która jest przerywana w czasie cieplejszych dni odwilży. Obszar zamieszkiwany przez poszczególne osobniki populacji jest bardzo dokładnie znakowany wydzielinami gruczołów przyodbytowych i narządu zapachowego ogonowego. Jest to tzw. terytorium. Borsuki robią znaki (przyciskanie odbytu, pocierania) nie tylko na pniach drzewnych, krzewach itp., ale bardzo gorliwie "pieczętują" się wzajemnie, najsilniej w czasie rui. Wydzielina narządu zapachowego ma zwykle barwę żółtą, a w okresie rui u samców jest od pomarańczowoczerwonej do purpurowej. Prócz oznakowań zapachowych borsuki zdradzają swoją obecność w terenie obdrapywaniem kory na drzewach i krzewach, wydeptywaniem placów zabaw w pobliżu nory, wyraźnymi szlakami prowadzącymi do nor i wreszcie bardzo charakterystycznymi norami. Dzięki idealnym przystosowaniem budowy ciała jaźwce kopią nory, powierzchni od 30 do 50 m2 i o 2 do 30 otworach (okien). Nory rodzinne mogą być piętrowe i zawierać kilka komór. Borsuki kopią nory zawsze w nocy, zwykle na stoku, co im ułatwia wysypywanie ziemi. W ciągu dwóch tygodni para potrafi wykopać norę o jednej lub dwóch komorach i dwóch wylotach. Korytarz nie prowadzi nigdy wprost do komory, lecz zwykle w odległości około 1 m skręca w lewo lub w prawo i obniża się stopniowo do głębokości około 1,5-3 m. Korytarz ma około 45 cm średnicy i 3-10 m długości. Komora ma 60 cm wysokości i około 1 m średnicy. Struktura socjalna borsuka jest mało znana, wiadomo tylko, że dominantem w rodzinie jest samiec. Wydaje się także, że jaźwce zawierają stadła dożywotnie.

®© GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA