Temat:

Żołądek

Żołądek (łac. ventriculus, stomachus, gr. gaster) – narząd stanowiący część układu pokarmowego, którego zasadniczą rolą jest trawienie zawartych w pokarmie białek, a trawienie cukrów jest wręcz hamowane przez niskie pH żołądka. Żołądek wydziela sok żołądkowy zawierający enzymy trawienne: - podpuszczka – ścina białko w mleku (obecna tylko u niemowląt), - pepsynogen – w obecności HCl zostaje przekształcony do pepsyny, która odpowiada za trawienie białek. Żołądek wydziela kwas solny, który uaktywnia enzymy trawienne oraz zabija drobnoustroje. U kręgowców jest to rozszerzona część pomiędzy przełykiem i jelitem. W zależności od budowy można wyróżnić: - żołądek jednokomorowy -- żołądek jednokomorowy prosty -- żołądek jednokomorowy złożony - żołądek wielokomorowy – żołądek przeżuwacza Położenie U człowieka żołądek znajduje się w jamie brzusznej na wysokości od 11. kręgu piersiowego (Th11), gdzie położony jest wpust żołądka do 3. bądź 4. kręgu lędźwiowego (L3-L4). Budowa Żołądek jest workiem mięśniowym o hakowatym kształcie, z przełykiem łączy się przez wpust żołądka (cardia), a z dwunastnicą (duodenum) łączy go odźwiernik (pylorus), otwór otoczony silną mięśniówką okrężną, która rozszerza się i zwęża w zależności od różnicy pH między środowiskami. Wielkość Wielkość żołądka jest zmienna i zależy od jego wypełnienia, napięcia ścian oraz pozycji ciała. Długość żołądka człowieka: 25–30 cm Szerokość żołądka: 12–14 cm Pojemność: 1000–3000 ml Podział anatomiczny W budowie makroskopowej żołądka można wyróżnić następujące elementy: - wpust żołądka (łac. cardia ventriculi) - dno żołądka (fundus ventriculi) - trzon żołądka (corpus ventriculi) -- krzywizna mniejsza (curvatura minor) -- krzywizna większa (curvatura major) - część przedodźwiernikową (pars prepylorica) - odźwiernik (pylorus ventriculi). Budowa histologiczna Ściana żołądka zbudowana jest z następujących warstw (od wewnątrz): - błony śluzowej - błony podśluzowej - błony mięśniowej (mięśniówka) - błony surowiczej. Mięśniówka żołądka zbudowana jest z trzech warstw mięśni; (od zewnątrz) podłużnej, okrężnej i skośnej. Warto zauważyć, że różne warstwy występują w różnych częściach żołądka: - warstwa podłużna – na krzywiźnie mniejszej i większej - warstwa okrężna – w części odźwiernikowej - warstwa skośna – w rejonie dna żołądka. Komórki żołądka Wewnętrzną warstwę wyścielającą wnętrze żołądka stanowi błona śluzowa. W błonie śluzowej znajdują się gruczoły, które zawierają następujące rodzaje komórek: - okładzinowe – wydzielające kwas solny oraz czynnik Castle’a, wiążący witaminę B12 - główne – wydzielające enzym pepsynę, a dokładniej pepsynogen (nieaktywny prekursor, który pod wpływem kwasu solnego przechodzi w aktywną pepsynę) trawiący białko - śluzowe – wydzielające śluz, który chroni komórki okładzinowe, główne oraz inne wchodzące w skład błony śluzowej przed trawiącym działaniem kwasu solnego - macierzyste – z nich powstają wszystkie komórki nabłonka śluzówki - dokrewne – wydzielają serotoninę - komórki APUD – komórki G wydzielające gastrynę. W błonie śluzowej żołądka rozróżniamy następujące rodzaje gruczołów: - gruczoły żołądkowe właściwe – jest ich duża liczba (ok. 100 na 1mm².), w okolicach dna i trzonu - gruczoły wpustowe – w części wpustowej żołądka, wydzielają obojętny śluz i niewielkie ilości lizozymu - gruczoły odźwiernikowe – występują w części odźwiernikowej żołądka. Przez to, że błona śluzowa żołądka wydziela kwas solny, pH treści żołądkowej może dochodzić nawet do 4. Pokarm, zbierający się w żołądku, jest trawiony przez sok żołądkowy. Z zewnątrz żołądek pokryty jest błoną surowiczą. Funkcje Do funkcji żołądka należą: - rozdrabnianie pokarmu; - wyjaławianie pokarmu; - trawienie białek i zapoczątkowywanie trawienia tłuszczów przez lipazę żołądkową; - trawienie cukrów przez amylazę ślinową – do momentu obniżenia pH pokarmu do wartości dezaktywującej enzym[2]. Unerwienie Do żołądka dochodzą włókna współczulne i przywspółczulne. Włókna przywspółczulne dochodzą do żołądka drogą nerwu błędnego (tzw. pni nerwu błędnego), podobnie jak do wszystkich narządów jamy brzusznej[1]. Pnie nerwu błędnego leżą w dolnej części przełyku, przechodzą one do żołądka tworząc sploty żołądkowe na przedniej i tylnej ścianie. W ścianie żołądka tworzą się 3 sploty autonomiczne: - splot podśluzowy – w tkance podśluzowej - splot warstwy mięśniowej – między warstwami błony mięśniowej - splot podsurowiczy – pod otrzewną[3]. Unaczynienie Żołądek jest unaczyniony od tętnic pochodzących z pnia trzewnego. Dno żołądka jest zaopatrywane przez tętnice żołądkowe krótkie – gałązki tętnicy śledzionowej. Reszta naczyń biegnie wzdłuż krzywizn żołądka – tętnice żołądkowe wzdłuż krzywizny mniejszej a tętnice żołądkowo-sieciowe wzdłuż krzywizny większej. Tętnica żołądkowa lewa odchodzi bezpośrednio od pnia trzewnego natomiast tętnica żołądkowa prawa od tętnicy wątrobowej właściwej. Tętnica żołądkowo-sieciowa lewa odchodzi od tętnicy śledzionowej a tętnica żołądkowo-sieciowa prawa od żołądkowo-dwunastniczej (jedna z gałęzi końcowych). Tak więc tętnice mające określenie „lewa” zaopatrują górną część krzywizny natomiast „prawa” – dolną (oddając gałązki do przedniej i tylnej powierzchni żołądka). Tętnice łączą się pośrodku krzywizny zespoleniami (anastomozami). Określenie granic unaczynienia pomiędzy tętnicami prawa i lewa jest umowne.

®© GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA