Miejsce na treść wskazówki do narzędzia.

 

OBECNIE

" Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna. Wśród tak wielkiego bogactwa podarowanego przez naturę rodziły się zalążki państwowości Polski. W roku 1000 następuje przełomowe wydarzenie zapisane na kartach historii. Otton III podczas zjazdu Gnieźnieńskiego wraz z ówczesnymi dostojnikami Polski nadają kierunek, jakim podąża obecna Polska. Jest to kierunek ku Europie, zachodniej cywilizacji. Dzięki temu wydarzeniu Polska staje się nie tylko pełnoprawnym członkiem Europy, ale i pomostem pomiędzy światem zachodu i wschodu " " Od tamtego wydarzenia do czasów współczesnych mija przeszło 10 wieków, podczas których losy Polski mają bardzo burzliwy przebieg. Dzisiejsza Polska to kraj, który w bardzo szybkim tempie upodabnia się do krajów Europejskich. Budowane są nowoczesne metropolie, społeczeństwo funkcjonuje w oparciu o potępiał i dorobek własny jak i społeczeństw innych krajów. Pomimo tak dynamicznego rozwoju Polska wciąż zachowuje niepowtarzalną odrębność, nieco staroświecki czar. Nadal można bez zbędnego pośpiechu odpocząć od zatłoczonych miast, odkryć piękno naturalnego krajobrazu, poczuć moc ukrytą w przyrodzie. Jest jednym z nielicznych krajów Europy, gdzie nowoczesność, tradycja i natura w tak doskonały sposób współistnieją "

2010

" Polska kraj, położony w Centralnej Europie, którego historia sięga czasów, kiedy to słowiańskie plemiona zamieszkiwały tereny porośnięte przez potężne bory, nieprzebyte puszcze i bagna. Wśród tak wielkiego bogactwa podarowanego przez naturę rodziły się zalążki państwowości Polski. W roku 1000 następuje przełomowe wydarzenie zapisane na kartach historii. Otton III podczas zjazdu Gnieźnieńskiego wraz z ówczesnymi dostojnikami Polski nadają kierunek, jakim podąża obecna Polska. Jest to kierunek ku Europie, zachodniej cywilizacji. Dzięki temu wydarzeniu Polska staje się nie tylko pełnoprawnym członkiem Europy, ale i pomostem pomiędzy światem zachodu i wschodu " " Od tamtego wydarzenia do czasów współczesnych mija przeszło 10 wieków, podczas których losy Polski mają bardzo burzliwy przebieg. Dzisiejsza Polska to kraj, który w bardzo szybkim tempie upodabnia się do krajów Europejskich. Budowane są nowoczesne metropolie, społeczeństwo funkcjonuje w oparciu o potępiał i dorobek własny jak i społeczeństw innych krajów. Pomimo tak dynamicznego rozwoju Polska wciąż zachowuje niepowtarzalną odrębność, nieco staroświecki czar. Nadal można bez zbędnego pośpiechu odpocząć od zatłoczonych miast, odkryć piękno naturalnego krajobrazu, poczuć moc ukrytą w przyrodzie. Jest jednym z nielicznych krajów Europy, gdzie nowoczesność, tradycja i natura w tak doskonały sposób współistnieją "

PRZYSTĄPIENIE DO UNII EUROPEJSKIEJ

Polska w Unii Europejskiej – Polska jest członkiem Unii Europejskiej od 1 maja 2004 na mocy tzw. Traktatu akcesyjnego podpisanego 16 kwietnia 2003 r. w Atenach będącego prawną podstawą przystąpienia (akcesji) Polski do Unii Europejskiej. Faktyczny proces integracji Polski rozpoczął się w Atenach 8 kwietnia 1994 r. z chwilą złożenia przez Polskę wniosku o członkostwo w Unii Europejskiej i potwierdzenia go przez wszystkie państwa członkowskie podczas konferencji w Essen 9-10 grudnia 1994 r. Integracja jest procesem dynamicznym, nieustannie trwającym.

RZYSTĄPIENIE DO NATO

Oficjalne przyjęcie Polski, Czech i Węgier do NATO nastąpiło 12 marca 1999 r. w Independence w stanie Missouri. Przystąpienie do sojuszu był wynikiem 10 lat starań kolejnych rządów. Polsce udało się m.in. przekonać do rozszerzenia „starych” członków NATO, którzy początkowo byli temu niechętni. Nie bez wpływu na ten proces wchodzenia do NATO był też konsekwentny sprzeciw ZSRR, a potem Rosji wobec rozszerzenia paktu na wschód. Od czasu wejścia do NATO Polska uczestniczy w operacjach sojuszu. W rozpoczętej w 2002 r. misji ISAF w Afganistanie obecnie służy 2,6 tys. polskich żołnierzy. Polacy w ramach misji NATO szkolą też irackich żołnierzy. Natomiast w operacji Active Endeavour na Morzu Śródziemnym regularnie biorą udział polskie okręty, od najbliższego poniedziałku przyłączy się do niej ORP Kontradmirał Xawery Czernicki. Przystąpienie do NATO wiązało się z koniecznością spełnienia wielu warunków – Polska musiała zmienić system kontroli ruchu powietrznego, wyposażyć samoloty i obronę powietrzną w urządzenia identyfikacji „swój-obcy” oraz zapewnić bezpieczną łączność. Potrzebne było przyjęcie ustaw o ochronie tajnych informacji. Nie ze wszystkich zobowiązań Polsce udało się wywiązać w terminie. W ramach dostosowywania do wymogów Sojuszu zmieniono sposób planowania rozwoju armii, a wydatki na obronność zostały ustawowo zagwarantowane na poziomie 1,95 proc. PKB. W polskich dążeniach do NATO kluczowe była gwarancja wspólnej obrony wynikająca z artykułu 5. Traktatu Waszyngtońskiego – zasady „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”. Stanowi on, że zbrojna napaść na jednego lub kilku sojuszników będzie uważana za atak na wszystkich i wymaga wspólnej obrony. W listopadzie 2010 na szczycie w Lizbonie sojusz przyjął nową koncepcję strategiczną na najbliższe 10 lat. Zapowiada ona budowę natowskiej obrony przeciwrakietowej i gotowość do współpracy w tej dziedzinie z Rosją. Dokument – ku zadowoleniu Polski – potwierdza, że obrona terytorialna i solidarność sojuszników na wypadek ataku jest podstawowym zadaniem NATO zgodnie z art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego. Z drugiej strony strategia podkreśla nowe globalne wyzwania XXI w.: terroryzm, rakiety dalekiego zasięgu, wojna cybernetyczna czy zagrożenia dla bezpieczeństwa energetycznego. Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego powstała w 1949 r. Obecnie NATO liczy 28 państw członkowskich. Są to Albania, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Islandia, Kanada, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Stany Zjednoczone, Turcja, Węgry, Wielka Brytania i Włochy.

OKRĄGŁY STÓŁ

Okrągły Stół – negocjacje prowadzone od 6 lutego do 4 kwietnia 1989 przez przedstawicieli władz PRL, opozycji solidarnościowej oraz kościelnej (status obserwatora – Kościół Ewangelicko-Augsburski oraz Kościół rzymskokatolicki). Prowadzone były w kilku miejscach, a ich rozpoczęcie i zakończenie odbyło się w siedzibie Urzędu Rady Ministrów PRL w Pałacu Namiestnikowskim (obecnie Pałac Prezydencki) w Warszawie. W obradach wszystkich zespołów, podzespołów i grup roboczych brało udział ok. 711 osób (uczestników, ekspertów i obserwatorów). Jedno z najważniejszych wydarzeń w najnowszej historii Polski, od którego rozpoczęły się zmiany ustrojowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w tym częściowo wolne wybory do Sejmu, tzw. wybory czerwcowe.

STAN WOJENNY

13 grudnia 1981 roku gen. Wojciech Jaruzelski (szef Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego) wprowadził stan wojenny na terenie Polski Ludowej. Do godziny 6.00 rano ZOMO, SB, milicja, ORMO oraz Ludowe Wojsko Polskie i szeregi innych organizacji podległych MSW i wojsku opanowały cały kraj. gen. Wojciech Jaruzelski Każdy zna dziś słynne przemówienie gen. Jaruzelskiego, który ogłosił stan wojenny uzasadniając swoją decyzję złą sytuacją w kraju („ojczyzna znalazła się nad przepaścią”) oraz wrogą działalnością czynników wywrotowych („szeroko rozlewa się po kraju fala zuchwałych przestępstw, napadów i włamań, rosną milionowe fortuny rekinów podziemia gospodarczego”). Mówiąc krótko generał siedząc przed kamerą telewizyjną, usprawiedliwiał się przed narodem, wmawiając mu, że Polska stała się ruiną, a winą za to należy obarczyć protestujących i tzw. „anonimowych” szkodników. Prawdopodobnie mało kto w kraju dawał wiarę tym słowom. 13 grudnia do akcji przeciw działaczom opozycji i całemu ruchowi Solidarności, strona „władzy” wystawiła ponad 100 tys. uzbrojonych „po zęby” zawodowych żołnierzy i funkcjonariuszy. Na ulice polskich miast wyjechało 1750 czołgów oraz około 1400 pojazdów pancernych (nie wliczając w to całej plejady innych pojazdów, którymi dysponowali żołnierze i ich sprzymierzeńcy). 10 tys. funkcjonariuszy bezpieki i milicji przeprowadziło akcję „Jodła”, czyli błyskawicznego aresztowania i osadzenia w ośrodkach odosobnienia działaczy opozycji (osób zagrażających bezpieczeństwu państwa). Uprzednio MSW przygotowało w tym celu 49 specjalnych aresztów. Władze zmobilizowały również wszystkich aktywistów ORMO, a nawet emerytowanych funkcjonariuszy SB oraz milicji. Przeciw tej wielkiej sile, która nie była ograniczona w działaniach, stanęło głodne, wyziębione społeczeństwo, które odrzucało represyjny system. Wprowadzono dla wszystkich cywilnych obywateli godzinę policyjną (19.00/22.00 do 6.00 rano). Trzeba przypomnieć, że stan wojenny był także wielką klęską PZPR, z której w 1983 roku wystąpiło ponad 850 tys. ludzi. „Trybuna Ludu” naczelny organ prasowy PZPR Już w początkach 1981 roku ZSRR naciskało na polskich towarzyszy aby siłą rozwiązali sprawę demokratycznej opozycji, tak jak to było przyjęte w bloku wschodnim. Sowieci nie chcieli podjęć się interwencji gdyż mieli własne problemy (wojnę w Afganistanie, kryzys gospodarczy, wyścig zbrojeń z USA). W ten sposób narodził się pomysł przewrotu wojskowego, który zatrzyma władzę w PRL w rękach ludzi wiernych Moskwie. Generał Jaruzelski przez lata twierdził, że gdyby nie jego decyzja o wprowadzeniu stanu wojennego, to „radzieccy” zrobiliby w Polsce porządek czyli masakrę. W istocie przedstawiał siebie jako obrońcę narodu, a nie „bandytę, który złamał konstytucję Polski Ludowej” i wysłał czołgi przeciw cywilom”. Fakty jednak przeczą jego argumentacji. Mówi się również, że Sowieci nie byli powiadomieni wcześniej o zamiarach Jaruzelskiego. Działania sił MSW i wojska przebiegały wyjątkowo brutalnie, wielu funkcjonariuszy wykazywało się sadyzmem o czym świadczą wspomnienia ofiar pobić. Stan wojenny trwał od 13 grudnia 1981 do 22 lipca 1983 roku, do 1990 roku w wyniku represji, ciężkich pobić, ran postrzałowych zmarło ponad 100 osób. Stan wojenny przyczynił się tylko do pogłębienia zapaści gospodarczej w kraju oraz wrogości społeczeństwa wobec władzy.

1980

Rok 1980 był bardzo ważny dla naszego kraju. To jedna ze znaczących dat w naszej historii. Dlaczego? Właśnie wtedy „polska rewolucja” wkroczyła na nowe tory, które w konsekwencji miały doprowadzić ją do zwycięskiego końca w 1989 roku, chociaż po drodze był jeszcze stan wojenny w 1981 roku. Ale po kolei… 10 listopada 1980 roku Sąd Najwyższy w Warszawie zarejestrował statut „Solidarności”. Wywołało to zaniepokojenie Moskwy. NRD zamknęła swoją wschodnią granicę dla zachodnich dziennikarzy i korespondentów. Źródła CIA donosiły prezydentowi Carterowi, że doszło do mobilizacji wojsk NDR, CSRS i ZSRR na granicach z Polską. Siły zbrojne tych państw postawiono w stan gotowości bojowej. Polsce groziła więc „bratnia pomoc”, taka jakiej udzielono w 1968 roku Czechosłowacji. Doradca do spraw bezpieczeństwa narodowego przy prezydencie Carterze, Zbigniew Brzeziński wiedział, że werbalne protesty Ameryki nie powstrzymają Moskwy przed użyciem siły w Polsce (potwierdziły to wydarzenia z 1956 roku na Węgrzech i z 1968 roku w Czechosłowacji). Jedynym wyjściem z sytuacji była ostra reakcja Stanów Zjednoczonych. Aby „grać na zwłokę”, Brzeziński radził polskiemu rządowi, aby zapewniał Moskwę, że jest w stanie samodzielnie zapanować nad sytuacją, a interwencja zbrojna napotka na opór ludności cywilnej. 3 grudnia 1980 roku Carter za pośrednictwem „gorącej linii” poinformował radzieckich przywódców na Kremlu, że konsekwencje interwencji w Polsce będą bardzo poważne. Republikański senator Charles Percy poleciał do Moskwy i przekazał ministrowi spraw zagranicznych ZSRR Gromyce informację od Brzezińskiego: „użycie w Polsce wojska zmieni oblicze świata” i zaowocuje nowym wyścigiem zbrojeń. 5 grudnia rano, w piątek, dyrektor CIA Stansfield Turner poinformował Brzezińskiego, że radzieckie dywizje otrzymały rozkaz wkroczenia do Polski w poniedziałek 8 grudnia. Informacja pochodziła od… Ryszarda Kuklińskiego, polskiego szpiega działającego w sztabie armii polskiej. Raport trafił na biurko prezydenta Cartera. 7 grudnia, w niedzielę rano, odbyło się w Białym Domu posiedzenie Rady Bezpieczeństwa Narodowego. Brzeziński poinformował też przywódców „Solidarności” o zagrożeniu i ostrzegł ich przed aresztowaniami. Zadzwonił także do papieża Jana Pawła II informując go o tym, co się może wydarzyć w Polsce. Podjęto również decyzję, że w razie ataku ZSRR na Polskę, Stany Zjednoczone przekażą Chinom duże ilości nowoczesnej broni (wiadomość ta trafiła do prasy tzw. „przeciekiem kontrolowanym”). Brzeziński osiągnął w ten sposób trzy cele: pozbawił ZSRR elementu zaskoczenia (świat już wiedział o zamiarach Moskwy), zachęcił Polaków do oporu, a jednocześnie uspokoił ich, załagodził sytuację i powstrzymał co bardziej krewkich działaczy „Solidarności”, którzy parli do konfrontacji z polskim rządem. Pozostał do osiągnięcia najważniejszy cel: powstrzymać Moskwę. W poniedziałek 8 grudnia, Rosjanie nie zdecydowali się wkroczyć do naszego kraju. Gra „vabanque” podjęta przez Brzezińskiego, powiodła się. Zdecydowana reakcja administracji Cartera i groźby pod adresem Kremla przyniosły rezultaty. Szantażem i bluffem udało się powstrzymać Moskwę przed wejściem do Polski. Gdyby jednak Rosjanie to zrobili, wątpliwe, czy Stany Zjednoczone podjęły przeciwko ZSRR jakieś działania oprócz dyplomatycznych protestów i gospodarczego embarga. Nie pomogłoby to Polakom, nie zmieniłoby sytuacji w naszym kraju. Na szczęście dla nas, Rosjanie ugięli się pod amerykańską presją. Wielką rolę w tym kryzysie odegrał „nasz człowiek w Białym Domu”, czyli profesor Zbigniew Brzeziński. To jemu w dużej mierze możemy zawdzięczać, że grudzień 1980 roku nie zakończył się w Polsce rozlewem krwi, że nasz kraj nie dostał się pod okupację Związku Radzieckiego.

DO 1963

Rekrutujący się w większości z Narodowych Sił Zbrojnych (ale również AK i innych organizacji) Polacy nie pogodzili się z powojennym losem Polski i próbowali walczyć z okupantem. Według PRL-owskiej propagandy nie byli to żołnierze, lecz „leśne bandy” czy „zaplute karły reakcji”, stąd przydomek „Żołnierze Wyklęci”.

DO 1956

Po wojnie następowały zmiany upodabniające polski system społeczny i gospodarczy do modelu sowieckiego. Zachowano pozory wielopartyjności, jednak wkrótce to Polska Zjednoczona Partia Robotnicza realnie decydowała o państwie. Państwo zaczęło przybierać formę totalitarną. Likwidowano kolejne zrzeszenia, stowarzyszenia społeczne. Kontroli poddano związki zawodowe. Zniesiono samorządy lokalne, a sądownictwo zostało podporządkowane władzy, przez co przestało być obiektywne i niezawisłe. Przeciwników politycznych skazywano w pokazowych procesach, nierzadko skazując na śmierć.

DO 1956

Po wojnie następowały zmiany upodabniające polski system społeczny i gospodarczy do modelu sowieckiego. Zachowano pozory wielopartyjności, jednak wkrótce to Polska Zjednoczona Partia Robotnicza realnie decydowała o państwie. Państwo zaczęło przybierać formę totalitarną. Likwidowano kolejne zrzeszenia, stowarzyszenia społeczne. Kontroli poddano związki zawodowe. Zniesiono samorządy lokalne, a sądownictwo zostało podporządkowane władzy, przez co przestało być obiektywne i niezawisłe. Przeciwników politycznych skazywano w pokazowych procesach, nierzadko skazując na śmierć.

DO 1956

Po wojnie następowały zmiany upodabniające polski system społeczny i gospodarczy do modelu sowieckiego. Zachowano pozory wielopartyjności, jednak wkrótce to Polska Zjednoczona Partia Robotnicza realnie decydowała o państwie. Państwo zaczęło przybierać formę totalitarną. Likwidowano kolejne zrzeszenia, stowarzyszenia społeczne. Kontroli poddano związki zawodowe. Zniesiono samorządy lokalne, a sądownictwo zostało podporządkowane władzy, przez co przestało być obiektywne i niezawisłe. Przeciwników politycznych skazywano w pokazowych procesach, nierzadko skazując na śmierć.

DO 1956

Po wojnie następowały zmiany upodabniające polski system społeczny i gospodarczy do modelu sowieckiego. Zachowano pozory wielopartyjności, jednak wkrótce to Polska Zjednoczona Partia Robotnicza realnie decydowała o państwie. Państwo zaczęło przybierać formę totalitarną. Likwidowano kolejne zrzeszenia, stowarzyszenia społeczne. Kontroli poddano związki zawodowe. Zniesiono samorządy lokalne, a sądownictwo zostało podporządkowane władzy, przez co przestało być obiektywne i niezawisłe. Przeciwników politycznych skazywano w pokazowych procesach, nierzadko skazując na śmierć.

DO 1956

Po wojnie następowały zmiany upodabniające polski system społeczny i gospodarczy do modelu sowieckiego. Zachowano pozory wielopartyjności, jednak wkrótce to Polska Zjednoczona Partia Robotnicza realnie decydowała o państwie. Państwo zaczęło przybierać formę totalitarną. Likwidowano kolejne zrzeszenia, stowarzyszenia społeczne. Kontroli poddano związki zawodowe. Zniesiono samorządy lokalne, a sądownictwo zostało podporządkowane władzy, przez co przestało być obiektywne i niezawisłe. Przeciwników politycznych skazywano w pokazowych procesach, nierzadko skazując na śmierć.

DO 1956

Po wojnie następowały zmiany upodabniające polski system społeczny i gospodarczy do modelu sowieckiego. Zachowano pozory wielopartyjności, jednak wkrótce to Polska Zjednoczona Partia Robotnicza realnie decydowała o państwie. Państwo zaczęło przybierać formę totalitarną. Likwidowano kolejne zrzeszenia, stowarzyszenia społeczne. Kontroli poddano związki zawodowe. Zniesiono samorządy lokalne, a sądownictwo zostało podporządkowane władzy, przez co przestało być obiektywne i niezawisłe. Przeciwników politycznych skazywano w pokazowych procesach, nierzadko skazując na śmierć.

DO 1956

Po wojnie następowały zmiany upodabniające polski system społeczny i gospodarczy do modelu sowieckiego. Zachowano pozory wielopartyjności, jednak wkrótce to Polska Zjednoczona Partia Robotnicza realnie decydowała o państwie. Państwo zaczęło przybierać formę totalitarną. Likwidowano kolejne zrzeszenia, stowarzyszenia społeczne. Kontroli poddano związki zawodowe. Zniesiono samorządy lokalne, a sądownictwo zostało podporządkowane władzy, przez co przestało być obiektywne i niezawisłe. Przeciwników politycznych skazywano w pokazowych procesach, nierzadko skazując na śmierć.

DO 1956

Po wojnie następowały zmiany upodabniające polski system społeczny i gospodarczy do modelu sowieckiego. Zachowano pozory wielopartyjności, jednak wkrótce to Polska Zjednoczona Partia Robotnicza realnie decydowała o państwie. Państwo zaczęło przybierać formę totalitarną. Likwidowano kolejne zrzeszenia, stowarzyszenia społeczne. Kontroli poddano związki zawodowe. Zniesiono samorządy lokalne, a sądownictwo zostało podporządkowane władzy, przez co przestało być obiektywne i niezawisłe. Przeciwników politycznych skazywano w pokazowych procesach, nierzadko skazując na śmierć.

1944 -1945

IV. Druga konferencja Wielkiej Trójki w Jałcie (4-11 luty 1945). Dalsze ustalenie zasad powojennego ładu przyniosły: konferencja jałtańska – obradująca w dniach od 4 do 11 lutego 1945 roku oraz konferencja w Poczdamie (ostatnia konferencja Wielkiej Trójki). Uchwały konferencji jałtańskiej uregulowały łącznie 9 najważniejszych spraw.. I. Mocarstwa uzgodniły treść „Deklaracji o Wyzwolonej Europie”. Zobowiązano się w niej do udzielenia pomocy narodom wyzwolonym spod okupacji niemieckiej oraz narodom byłych państwa satelickich. Deklaracja ta zawierała, wprowadzone już przez Kratę Atlantycką, prawo wszystkich narodów do wyboru własnej formy rządów. II. Podjęto decyzję o podziale Niemiec na strefy okupacyjne. Podział ten miał być dokonany po podpisaniu przez Niemcy aktu bezwarunkowej kapitulacji. Zgodnie z przyjętymi zasadami miały powstać strefy: amerykańska, brytyjska, radziecka i francuska, która miała być wyodrębniona ze strefy amerykańskiej i angielskiej. Dokładne wytyczenie granic tej strefy znalazło się w gestii Europejskiej Komisji Doradczej, która została powołana do życia na mocy decyzji konferencji ministrów spraw zagranicznych Wielkiej Trójki, jaka miała miejsce w dniach od 19 do 30 października 1943 roku w Moskwie. III. Postanowiono powołać do życia Sojuszniczą Radę Kontroli, która miała być najwyższą władzą w Niemczech. Jej siedziba miała się znajdować w Berlinie, a zasiadać w niej mieli naczelni dowódcy czterech mocarstw. IV. Ustalono, iż podatną do dyskusji na temat reparacji wojennych będzie suma 20 miliardów dolarów, w tym 10 miliardów dla ZSRR. Miały być one płacone w formie demontażu urządzeń produkcyjnych, konfiskaty niemieckich aktywów zagranicznych, dostawa towarów z produkcji bieżącej oraz pracy niemieckich jeńców wojennych. V. Postanowiono zlikwidować niemiecki sztab generalny, a także usunąć lub zniszczyć wszelkie urządzenia wojskowe oraz ukarać wszystkich zbrodniarzy wojennych. VI. Postanowiono utworzyć w Polsce i Jugosławii rządu narodowe. W ich skład mieli wejść przedstawiciele krajowych rządów lewicowych, a także rządów emigracyjnych oraz znane osobistości poza sfer rządowych. Tak powstałe rządy narodowe musiały jak najszybciej uzyskać legitymizację na mocy powszechnych i wolnych wyborów. VII. Podjęto uchwałę o przesunięciu granic Polski na zachód. Granicą wschodnią miała być linia Curzona z odchyleniami 5-8 kilometrów na korzyść strony polskiej. W zamian za to Polska miała otrzymać, w formie rekompensaty, przyrost terytorialny na zachodzie i północy – kosztem Niemiec. Ostateczny kształt polskiej granicy zachodniej miał zostać ustalony podczas konferencji pokojowej. VIII. Postanowiono zwołać do San Francisco dnia 25 kwietnia 1945 roku konferencję założycielską ONZ (Organizacji Narodów Zjednoczonych). Konferencja ta miała opracować „Kartę Narodów Zjednoczonych”. IX. Uzgodniono przystąpienie ZSRR do wojny z Japonią w dwa, lub ewentualnie w trzy miesiące po zakończeniu działań wojennych w Europie i kapitulacji Niemiec. W zamian za udział w tej wojnie ZSRR miał odzyskać utracone w 1905 roku na rzecz Japonii tereny: południowa część wyspy Sachalin, wszystkie wyspy do niej przyległych, Wyspy Kurylskie oraz umiędzynarodowienie portu Tallin, ponowne wydzierżawienie Portu Artura jako radzieckiej bazy morskiej, wspólną z Chinami eksploatację kolei wschodniochińskej oraz południowomandżurskiej. V. Kapitulacja Niemiec. Po dwukrotnej kapitulacji armii niemieckiej – 7 maja 1945 roku w Reims i w nocy z 8 na 9 maja 1945 roku w Berlinie dowódcy czterech zwycięskich armii: gen. D. Eisenhower (Stany Zjednoczone), Marszalek Bernard Montgomery (Wielka Brytania), marszałek Gieorgij Żukow (ZSRR) oraz gen. Jean de Littre de Tassigny (Francja) dnia 5 czerwca 1945 roku wydali cztery deklaracje. I. Oznajmiono, iż w obliczu bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy, najwyższą władzę w Niemczech obejmują rządy czterech mocarstw. II. Dokonany zostanie podział Niemiec w granicach z dnia 31 grudnia 1937 roku na 4 strefy okupacyjne. III. Władzę zwierzchnią w Niemczech obejmie w imieniu rządów czterech mocarstw Sojusznicza Rada Kontroli. IV. Zapowiedziano wzajemne konsultowanie się rządów czterech mocarstw z rządami innych państw sojuszniczych w sprawie wykonywania władzy najwyższej w Niemczech. VI. Trzecia konferencja Wielkiej Trójki w Poczdamie (17 lipca – 2 sierpnia 1945). W dniach od 17 lipca do 2 sierpnia 1945 roku odbyła się konferencja w Poczdamie. Wziął w niej udział już nowy prezydent USA – Harry Truman, a Churchilla a trakcie trwania konferencji zastąpił nowy premier brytyjski Clement Attlee. ZSRR reprezentował dalej J. Stalina. Na owej konferencji uzgodniono ostatecznie powojenny ład. I. Zgodnie z ustaleniami jałtańskimi w zamian za przesunięcie wschodniej granicy polskiej, uznano iż pod zarząd państwa polskiego zostaną oddane byłe tereny niemieckie, leżące na wschód od linii Odry i Nysy Łużyckiej oraz byłego Wolnego Miasta Gdańska i południowo-zachodniej części Prus Wschodnich bez Królewca i obszaru przyległego. Te tereny miały się znaleźć w granicach państwach radzieckiego. Ostateczne określenie polskiej granicy zachodniej zostało odroczone do przyszłej regulacji pokojowej całokształtu stosunków z Niemcami. II. ZSRR zrezygnowała z uzgodnień reparacyjnych, jakie zostały podjęte w Jałcie i godził się na ich procentowe określenie. Roszczenia Moskwy miały zostać pokryte z demontażu rządzeń produkcyjnych w radzieckiej strefie okupacyjnej oraz z niemieckich aktywów zagranicznych. Roszczenia USA i Wielkiej Brytanii miały być natomiast pokryte z demontażu rządzeń produkcyjnych w ich strefach okupacyjnych oraz także przez niemieckie aktywa zagraniczne. ZSRR zobowiązał się także do pokrycia z własnej puli polskich roszczeń reparacyjnych. Roszczenia pozostałych państw uprawnionych miały być zaspokojone z puli mocarstw anglosaskich. III. Został podjęta decyzja o przymusowym wysiedleniu ludności niemieckiej z Polski, Czechosłowacji i Węgier. IV. Ustalono polityczne i ekonomiczne zasady polityki okupacyjnej w Niemczech: denazyfikacja (stworzenie poprzez likwidację partii narodowosocjalistycznej i kontrolowanych przez nią organizacji oraz usunięcie nazistowskiej działalności militarnej i propagandowej, realnych warunków do rekonstrukcji życia politycznego w Niemczech na podstawach demokratycznych); demilitaryzacja (ograniczenie potencjału militarnego na danym terenie - w przypadku Niemiec całkowite rozbrojenie i usunięcie przemysłu, jaki mógłby być użyty do produkcji wojskowej; dekartelizacja (rozbicie potężnych karteli gospodarczych); demokratyzacja oraz decentralizacja ustroju politycznego. Postanowiono nie powoływać, tak jak w Austrii, rządu centralnego. Zasady ekonomiczne nakazywały traktowanie Niemiec jako całości gospodarczej, Do ustaleń, które jako jedne z nielicznych nie wywołały zasadniczych kontrowersji należały decyzje dotyczące: podziału niemieckiej floty wojennej i handlowej między trzy mocarstwa, sporządzenie listy oskarżonych zbrodniarzy wojennych oraz rozwiązanie Europejskiej Komisji Doradczej. V. Podjęto decyzję o ewakuacji wojsk radzieckich w północnej, a wojsk brytyjskich z południowej części Iranu. VI. W celu przygotowania traktatów pokojowych z Włochami, Rumunią, Bułgaria, Węgrami i Finlandią, a przyszłości także regulacji pokojowej z Niemcami, postanowiono powołać do życia Radę Ministrów Spraw Zagranicznych, w skład której mieli wejść ministrowie spraw zagranicznych USA, ZSRR, Wielkiej Brytanii, Francji i Chin. VII. Koniec wojny. Po odrzuceniu przez Japonię deklaracji USA, Wielkiej Brytanii i Chin z dnia 26 lipca 1945 roku, która wzywała ją do bezwarunkowej kapitulacji, lotnictwo amerykańskie zrzuciło dnia 6 sierpnia 1945 roku na Hiroszimę i trzy dni później na Nagasaki dwie bomby atomowe. 2 września 1945 roku cesarz Hirohito na pokładzie pancernika „Missouri” z Zatoce Tokijskiej podpisał akt kapitulacji. II wojna światowa została zakończona.

1944

II. Spotkanie W. Churchilla z J. Stalinem w Moskwie (październik 1944). W październiku 1944 roku w Moskwie doszło do spotkania W. Churchilla z J. Stalinem. Brytyjski premier zaproponował generalissimusowi objęcie przez ZSRR odpowiedzialności za rozwój wydarzeń w Rumunii w 90%, Bułgarii w 75%, a w 50% na Węgrzech i w Jugosławii. Strona brytyjska miała objąć swą odpowiedzialnością wydarzenia w Grecji w 90%. Udział w tym miały mieć też Stany Zjednoczone. Postulat ten został przez ZSRR przyjęty, ale w przedłożonych przez W. Mołotowa (minister spraw zagranicznych ZSRR) i J. Stalina. Na owym spotkaniu omawiano też kwestie krajów bałtyckich i Polski. W. Churchill uznał, iż przyszłość Litwy, Łotwy i Estonii jest wewnętrzną sprawą ZSRR. Inaczej wyglądała nieco sytuacja ze sprawą polską. 12 października przybyła do stolicy imperium radzieckiego polska delegacja na czele z premierem rządu emigracyjnego – Stanisławem Mikołajczykiem, która nie godziła się, co zresztą oficjalnie przekazano, na ustalenie konferencji w Teheranie, które dotyczyły przyszłej granicy wschodniej (tzw. linia Curzona). W. Churchill podczas październikowego spotkania próbował, choć bezskutecznie, przekonać Mikołajczyka do przyjęcia i zaaprobowania nowej wschodniej granicy państwa polskiego. III. Uzgodnienia rozejmowe z państwami satelickimi III Rzeszy. Sukcesy państw koalicji antyhitlerowskiej i uzgodnienia rozejmowe z państwami satelickimi III Rzeszy były realizacją postanowień teherańskich i październikowego spotkania W. Churchilla z J. Stalinem. 3 września 1943 roku podpisano układ rozejmowy z Włochami, 12 września 1944 roku z Rumunia, 19 września 1944 roku z Finlandią, 28 października 1944 roku z Bułgarią i 20 stycznia 1945 roku z Węgrami.

1943

I. Pierwsza konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie (28 listopad – 1 grudnia 1943). W trosce o utrzymanie ZSRR w koalicji antyhitlerowskiej W. Churchill podczas konferencji w Teheranie, jaka odbyła się od 28 listopada do 1 grudnia 1943 roku, zgodził się on na proponowany przez J. Stalina przebieg polskiej granicy wzdłuż linii Curzona w włączeniem do Polski części Prus Wschodnich – bez Królewca – oraz na przebieg zachodniej granicy Polski na rzece Odra z włączeniem Opolszczyzny. W stosunku do powyższych decyzji Roosevelt milcząc, przyjął je do wiadomości. Na konferencji teherańskiej uzgodniono także desant wojsk alianckich w południowej Francji, celem wsparcia inwazji w Normandii. W. Churchillowi nie udało się na skutek oporu J. Stalina, przeforsować swojego planu, zakładającego utworzenie na kontynencie europejskim federacji państw naddunajskich i włączenia do niej południowych Niemiec. Konferencja w Teheranie zakończyła się wydaniem trzech odrębnych deklaracji wielkich mocarstw. Dotyczyły one prowadzenia wspólnej polityki w okresie wojennym i powojennym oraz spraw całkowitej suwerenności i integralności terytorialnej Iranu (kilka dni przed Teheranem, a mianowicie w dniach od 22 do 26 listopada 1943 roku w Kairze, doszło do spotkanie Roosevelta, Churchilla i Czang Kaj-szeka (Chiny), na którym obradowano odnośnie celów i zasad działań wojennych przeciw Japonii). Konferencja teherańska oraz układ sojusznicy z 12 grudnia 1943 roku między ZSRR a Czechosłowacją przyczyniły się do tego, iż inicjatywa w sprawie powojennego ładu w Europie Środkowej przechodziła do Moskwy, a dokładnie do samego J. Stalina. Rozwój działań wojennych w tej części Europy, zakończony sukcesem strony radzieckiej, doprowadził do tego, iż w już od maja 1944 roku w Londynie zaczęła dojrzewać coraz wyraźniej idea podziału Europy na dwie strefy wpływów.

DAWNO DAWNO TEMU

Dawno dawno temu na pięknych, dzikich terenach, współistniały dwa światy, świat Słowian oraz świat roślin i zwierząt. Świat roślin i zwierząt dziki, tajemniczy obfitujący pod względem występujących gatunków.

Był on podstawowym źródłem utrzymania plemion Słowiańskich, w których z czasem narodził się pomysł utworzenia własnej, dobrze zorganizowanej struktury jaką jest państwo. Owocem wtedy podjętych decyzji jest współczesna Polska, kraj leżący w centrum Europy, na szlakach komunikacyjnych, silnie zakorzeniony w kulturze zachodu, jak i dobrze rozumiejący kulturę wschodu.

Współczesne społeczeństwo Polskie ma wyjątkowe cechy, otwartość, zdolność samostanowienia oraz nowoczesność. To nie przypadek, to wypadkowa bogatej, często trudnej historii.

Polska, polskie społeczeństwo, jako jedno z nielicznych poniosło ogromne ofiary na drodze do powstania oraz utrzymania niepodległości. Dzisiaj właśnie dzięki tym ofiarom w sposób wyrazisty możemy zaobserwować polski patriotyzm, szacunek do znaków narodowych, jakimi są flaga, godło czy hymn narodowy. Obraz współczesnej Polski to obraz nowoczesnego kraju z nowoczesnymi atrybutami władzy, wybitnych Polaków osiągających sukcesy w różnych dziedzinach w Polsce jak i na świecie.

Piękną wartą podkreślenia cechą Polskiego społeczeństwa jest również fakt, iż wielu Polaków walczyło o niepodległość lub w jej obronie dla wielu narodów. Przykładem mogą być dzieje starego kontynentu a nawet dzieje innych kontynentów. Współczesny ich kształt jest udziałem Polski i polaków.

Współczesny interes Polski to konieczność umiejętnego połączenia interesu narodowego z interesami nowo ukształtowanych instytucji międzynarodowych. Dobra współpraca jest konieczna nie tylko z punktu interesu Polski, ale jak i interesu Europy. Postępująca globalizacja wymusza konieczność współpracy, co nie znaczy, że należy zapominać o przeszłości.

DAWNO DAWNO TEMU

Dawno dawno temu na pięknych, dzikich terenach, współistniały dwa światy, świat Słowian oraz świat roślin i zwierząt. Świat roślin i zwierząt dziki, tajemniczy obfitujący pod względem występujących gatunków.

Był on podstawowym źródłem utrzymania plemion Słowiańskich, w których z czasem narodził się pomysł utworzenia własnej, dobrze zorganizowanej struktury jaką jest państwo. Owocem wtedy podjętych decyzji jest współczesna Polska, kraj leżący w centrum Europy, na szlakach komunikacyjnych, silnie zakorzeniony w kulturze zachodu, jak i dobrze rozumiejący kulturę wschodu.

Współczesne społeczeństwo Polskie ma wyjątkowe cechy, otwartość, zdolność samostanowienia oraz nowoczesność. To nie przypadek, to wypadkowa bogatej, często trudnej historii.

Polska, polskie społeczeństwo, jako jedno z nielicznych poniosło ogromne ofiary na drodze do powstania oraz utrzymania niepodległości. Dzisiaj właśnie dzięki tym ofiarom w sposób wyrazisty możemy zaobserwować polski patriotyzm, szacunek do znaków narodowych, jakimi są flaga, godło czy hymn narodowy. Obraz współczesnej Polski to obraz nowoczesnego kraju z nowoczesnymi atrybutami władzy, wybitnych Polaków osiągających sukcesy w różnych dziedzinach w Polsce jak i na świecie.

Piękną wartą podkreślenia cechą Polskiego społeczeństwa jest również fakt, iż wielu Polaków walczyło o niepodległość lub w jej obronie dla wielu narodów. Przykładem mogą być dzieje starego kontynentu a nawet dzieje innych kontynentów. Współczesny ich kształt jest udziałem Polski i polaków.

Współczesny interes Polski to konieczność umiejętnego połączenia interesu narodowego z interesami nowo ukształtowanych instytucji międzynarodowych. Dobra współpraca jest konieczna nie tylko z punktu interesu Polski, ale jak i interesu Europy. Postępująca globalizacja wymusza konieczność współpracy, co nie znaczy, że należy zapominać o przeszłości.

II WOJNA ŚWIATOWA

Powojenne przyszłość świata została ustanowiona podczas konferencji Wielkiej Trójki, a mianowicie Franklina D. Roosevelta (Stany Zjednoczone), Winstona Churchilla (Wielka Brytania) i Jozefa Stalina (ZSRR), na konferencjach w Teheranie, Jałcie, Poczdamie. Do 1943 roku Stany Zjednoczone i Wielka Brytania wyraźnie unikały wszelkich decyzji politycznych i terytorialnych, które dotyczyłyby powojennego ładu aż do momentu zakończenia właściwych działań wojennych. F. D. Roosevelt konsekwentnie, niemal od samego początku dążył do ukształtowania po wojnie ogólnoświatowego ładu powojennego, który miał być gwarantowany przez międzynarodową organizację bezpieczeństwa. Organizacja ta miała się, w myśl jego koncepcji, opierać się na podpisanej w 1942 roku „Deklaracji Narodów Zjednoczonych”. Czołową rolę miały w niej odgrywać takie państwa jak: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, ZSRR i Chiny. Amerykanie nie godzili się na sankcjonowanie zmian terytorialnych, które zostały dokonane w trakcie wojny przy użyciu siły lub pod jej groźbą. Nie godzili się również na podział Europy. Ową polityką odraczania wszelkich decyzji (postponement) odrzuciła jako pierwsza Wielka Brytania. W odróżnieniu od USA koncentrowała się ona bardziej na sprawach Europy. Ogromną rolę odegrała przy tym wzmacniająca się pozycja ZSRR na europejskim kontynencie. I. Pierwsza konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie (28 listopad – 1 grudnia 1943). W trosce o utrzymanie ZSRR w koalicji antyhitlerowskiej W. Churchill podczas konferencji w Teheranie, jaka odbyła się od 28 listopada do 1 grudnia 1943 roku, zgodził się on na proponowany przez J. Stalina przebieg polskiej granicy wzdłuż linii Curzona w włączeniem do Polski części Prus Wschodnich – bez Królewca – oraz na przebieg zachodniej granicy Polski na rzece Odra z włączeniem Opolszczyzny. W stosunku do powyższych decyzji Roosevelt milcząc, przyjął je do wiadomości. Na konferencji teherańskiej uzgodniono także desant wojsk alianckich w południowej Francji, celem wsparcia inwazji w Normandii. W. Churchillowi nie udało się na skutek oporu J. Stalina, przeforsować swojego planu, zakładającego utworzenie na kontynencie europejskim federacji państw naddunajskich i włączenia do niej południowych Niemiec. Konferencja w Teheranie zakończyła się wydaniem trzech odrębnych deklaracji wielkich mocarstw. Dotyczyły one prowadzenia wspólnej polityki w okresie wojennym i powojennym oraz spraw całkowitej suwerenności i integralności terytorialnej Iranu (kilka dni przed Teheranem, a mianowicie w dniach od 22 do 26 listopada 1943 roku w Kairze, doszło do spotkanie Roosevelta, Churchilla i Czang Kaj-szeka (Chiny), na którym obradowano odnośnie celów i zasad działań wojennych przeciw Japonii). Konferencja teherańska oraz układ sojusznicy z 12 grudnia 1943 roku między ZSRR a Czechosłowacją przyczyniły się do tego, iż inicjatywa w sprawie powojennego ładu w Europie Środkowej przechodziła do Moskwy, a dokładnie do samego J. Stalina. Rozwój działań wojennych w tej części Europy, zakończony sukcesem strony radzieckiej, doprowadził do tego, iż w już od maja 1944 roku w Londynie zaczęła dojrzewać coraz wyraźniej idea podziału Europy na dwie strefy wpływów. II. Spotkanie W. Churchilla z J. Stalinem w Moskwie (październik 1944). W październiku 1944 roku w Moskwie doszło do spotkania W. Churchilla z J. Stalinem. Brytyjski premier zaproponował generalissimusowi objęcie przez ZSRR odpowiedzialności za rozwój wydarzeń w Rumunii w 90%, Bułgarii w 75%, a w 50% na Węgrzech i w Jugosławii. Strona brytyjska miała objąć swą odpowiedzialnością wydarzenia w Grecji w 90%. Udział w tym miały mieć też Stany Zjednoczone. Postulat ten został przez ZSRR przyjęty, ale w przedłożonych przez W. Mołotowa (minister spraw zagranicznych ZSRR) i J. Stalina. Na owym spotkaniu omawiano też kwestie krajów bałtyckich i Polski. W. Churchill uznał, iż przyszłość Litwy, Łotwy i Estonii jest wewnętrzną sprawą ZSRR. Inaczej wyglądała nieco sytuacja ze sprawą polską. 12 października przybyła do stolicy imperium radzieckiego polska delegacja na czele z premierem rządu emigracyjnego – Stanisławem Mikołajczykiem, która nie godziła się, co zresztą oficjalnie przekazano, na ustalenie konferencji w Teheranie, które dotyczyły przyszłej granicy wschodniej (tzw. linia Curzona). W. Churchill podczas październikowego spotkania próbował, choć bezskutecznie, przekonać Mikołajczyka do przyjęcia i zaaprobowania nowej wschodniej granicy państwa polskiego. III. Uzgodnienia rozejmowe z państwami satelickimi III Rzeszy. Sukcesy państw koalicji antyhitlerowskiej i uzgodnienia rozejmowe z państwami satelickimi III Rzeszy były realizacją postanowień teherańskich i październikowego spotkania W. Churchilla z J. Stalinem. 3 września 1943 roku podpisano układ rozejmowy z Włochami, 12 września 1944 roku z Rumunia, 19 września 1944 roku z Finlandią, 28 października 1944 roku z Bułgarią i 20 stycznia 1945 roku z Węgrami. IV. Druga konferencja Wielkiej Trójki w Jałcie (4-11 luty 1945). Dalsze ustalenie zasad powojennego ładu przyniosły: konferencja jałtańska – obradująca w dniach od 4 do 11 lutego 1945 roku oraz konferencja w Poczdamie (ostatnia konferencja Wielkiej Trójki). Uchwały konferencji jałtańskiej uregulowały łącznie 9 najważniejszych spraw.. I. Mocarstwa uzgodniły treść „Deklaracji o Wyzwolonej Europie”. Zobowiązano się w niej do udzielenia pomocy narodom wyzwolonym spod okupacji niemieckiej oraz narodom byłych państwa satelickich. Deklaracja ta zawierała, wprowadzone już przez Kratę Atlantycką, prawo wszystkich narodów do wyboru własnej formy rządów. II. Podjęto decyzję o podziale Niemiec na strefy okupacyjne. Podział ten miał być dokonany po podpisaniu przez Niemcy aktu bezwarunkowej kapitulacji. Zgodnie z przyjętymi zasadami miały powstać strefy: amerykańska, brytyjska, radziecka i francuska, która miała być wyodrębniona ze strefy amerykańskiej i angielskiej. Dokładne wytyczenie granic tej strefy znalazło się w gestii Europejskiej Komisji Doradczej, która została powołana do życia na mocy decyzji konferencji ministrów spraw zagranicznych Wielkiej Trójki, jaka miała miejsce w dniach od 19 do 30 października 1943 roku w Moskwie. III. Postanowiono powołać do życia Sojuszniczą Radę Kontroli, która miała być najwyższą władzą w Niemczech. Jej siedziba miała się znajdować w Berlinie, a zasiadać w niej mieli naczelni dowódcy czterech mocarstw. IV. Ustalono, iż podatną do dyskusji na temat reparacji wojennych będzie suma 20 miliardów dolarów, w tym 10 miliardów dla ZSRR. Miały być one płacone w formie demontażu urządzeń produkcyjnych, konfiskaty niemieckich aktywów zagranicznych, dostawa towarów z produkcji bieżącej oraz pracy niemieckich jeńców wojennych. V. Postanowiono zlikwidować niemiecki sztab generalny, a także usunąć lub zniszczyć wszelkie urządzenia wojskowe oraz ukarać wszystkich zbrodniarzy wojennych. VI. Postanowiono utworzyć w Polsce i Jugosławii rządu narodowe. W ich skład mieli wejść przedstawiciele krajowych rządów lewicowych, a także rządów emigracyjnych oraz znane osobistości poza sfer rządowych. Tak powstałe rządy narodowe musiały jak najszybciej uzyskać legitymizację na mocy powszechnych i wolnych wyborów. VII. Podjęto uchwałę o przesunięciu granic Polski na zachód. Granicą wschodnią miała być linia Curzona z odchyleniami 5-8 kilometrów na korzyść strony polskiej. W zamian za to Polska miała otrzymać, w formie rekompensaty, przyrost terytorialny na zachodzie i północy – kosztem Niemiec. Ostateczny kształt polskiej granicy zachodniej miał zostać ustalony podczas konferencji pokojowej. VIII. Postanowiono zwołać do San Francisco dnia 25 kwietnia 1945 roku konferencję założycielską ONZ (Organizacji Narodów Zjednoczonych). Konferencja ta miała opracować „Kartę Narodów Zjednoczonych”. IX. Uzgodniono przystąpienie ZSRR do wojny z Japonią w dwa, lub ewentualnie w trzy miesiące po zakończeniu działań wojennych w Europie i kapitulacji Niemiec. W zamian za udział w tej wojnie ZSRR miał odzyskać utracone w 1905 roku na rzecz Japonii tereny: południowa część wyspy Sachalin, wszystkie wyspy do niej przyległych, Wyspy Kurylskie oraz umiędzynarodowienie portu Tallin, ponowne wydzierżawienie Portu Artura jako radzieckiej bazy morskiej, wspólną z Chinami eksploatację kolei wschodniochińskej oraz południowomandżurskiej. V. Kapitulacja Niemiec. Po dwukrotnej kapitulacji armii niemieckiej – 7 maja 1945 roku w Reims i w nocy z 8 na 9 maja 1945 roku w Berlinie dowódcy czterech zwycięskich armii: gen. D. Eisenhower (Stany Zjednoczone), Marszalek Bernard Montgomery (Wielka Brytania), marszałek Gieorgij Żukow (ZSRR) oraz gen. Jean de Littre de Tassigny (Francja) dnia 5 czerwca 1945 roku wydali cztery deklaracje. I. Oznajmiono, iż w obliczu bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy, najwyższą władzę w Niemczech obejmują rządy czterech mocarstw. II. Dokonany zostanie podział Niemiec w granicach z dnia 31 grudnia 1937 roku na 4 strefy okupacyjne. III. Władzę zwierzchnią w Niemczech obejmie w imieniu rządów czterech mocarstw Sojusznicza Rada Kontroli. IV. Zapowiedziano wzajemne konsultowanie się rządów czterech mocarstw z rządami innych państw sojuszniczych w sprawie wykonywania władzy najwyższej w Niemczech. VI. Trzecia konferencja Wielkiej Trójki w Poczdamie (17 lipca – 2 sierpnia 1945). W dniach od 17 lipca do 2 sierpnia 1945 roku odbyła się konferencja w Poczdamie. Wziął w niej udział już nowy prezydent USA – Harry Truman, a Churchilla a trakcie trwania konferencji zastąpił nowy premier brytyjski Clement Attlee. ZSRR reprezentował dalej J. Stalina. Na owej konferencji uzgodniono ostatecznie powojenny ład. I. Zgodnie z ustaleniami jałtańskimi w zamian za przesunięcie wschodniej granicy polskiej, uznano iż pod zarząd państwa polskiego zostaną oddane byłe tereny niemieckie, leżące na wschód od linii Odry i Nysy Łużyckiej oraz byłego Wolnego Miasta Gdańska i południowo-zachodniej części Prus Wschodnich bez Królewca i obszaru przyległego. Te tereny miały się znaleźć w granicach państwach radzieckiego. Ostateczne określenie polskiej granicy zachodniej zostało odroczone do przyszłej regulacji pokojowej całokształtu stosunków z Niemcami. II. ZSRR zrezygnowała z uzgodnień reparacyjnych, jakie zostały podjęte w Jałcie i godził się na ich procentowe określenie. Roszczenia Moskwy miały zostać pokryte z demontażu rządzeń produkcyjnych w radzieckiej strefie okupacyjnej oraz z niemieckich aktywów zagranicznych. Roszczenia USA i Wielkiej Brytanii miały być natomiast pokryte z demontażu rządzeń produkcyjnych w ich strefach okupacyjnych oraz także przez niemieckie aktywa zagraniczne. ZSRR zobowiązał się także do pokrycia z własnej puli polskich roszczeń reparacyjnych. Roszczenia pozostałych państw uprawnionych miały być zaspokojone z puli mocarstw anglosaskich. III. Został podjęta decyzja o przymusowym wysiedleniu ludności niemieckiej z Polski, Czechosłowacji i Węgier. IV. Ustalono polityczne i ekonomiczne zasady polityki okupacyjnej w Niemczech: denazyfikacja (stworzenie poprzez likwidację partii narodowosocjalistycznej i kontrolowanych przez nią organizacji oraz usunięcie nazistowskiej działalności militarnej i propagandowej, realnych warunków do rekonstrukcji życia politycznego w Niemczech na podstawach demokratycznych); demilitaryzacja (ograniczenie potencjału militarnego na danym terenie - w przypadku Niemiec całkowite rozbrojenie i usunięcie przemysłu, jaki mógłby być użyty do produkcji wojskowej; dekartelizacja (rozbicie potężnych karteli gospodarczych); demokratyzacja oraz decentralizacja ustroju politycznego. Postanowiono nie powoływać, tak jak w Austrii, rządu centralnego. Zasady ekonomiczne nakazywały traktowanie Niemiec jako całości gospodarczej, Do ustaleń, które jako jedne z nielicznych nie wywołały zasadniczych kontrowersji należały decyzje dotyczące: podziału niemieckiej floty wojennej i handlowej między trzy mocarstwa, sporządzenie listy oskarżonych zbrodniarzy wojennych oraz rozwiązanie Europejskiej Komisji Doradczej. V. Podjęto decyzję o ewakuacji wojsk radzieckich w północnej, a wojsk brytyjskich z południowej części Iranu. VI. W celu przygotowania traktatów pokojowych z Włochami, Rumunią, Bułgaria, Węgrami i Finlandią, a przyszłości także regulacji pokojowej z Niemcami, postanowiono powołać do życia Radę Ministrów Spraw Zagranicznych, w skład której mieli wejść ministrowie spraw zagranicznych USA, ZSRR, Wielkiej Brytanii, Francji i Chin. VII. Koniec wojny. Po odrzuceniu przez Japonię deklaracji USA, Wielkiej Brytanii i Chin z dnia 26 lipca 1945 roku, która wzywała ją do bezwarunkowej kapitulacji, lotnictwo amerykańskie zrzuciło dnia 6 sierpnia 1945 roku na Hiroszimę i trzy dni później na Nagasaki dwie bomby atomowe. 2 września 1945 roku cesarz Hirohito na pokładzie pancernika „Missouri” z Zatoce Tokijskiej podpisał akt kapitulacji. II wojna światowa została zakończona. .

1939

Sytuacja polityczna przed wybuchem II wolny światowej. Początek 1939r. przyniósł dramatyczny kryzys w Polsce, z którego mało kto zdawał sobie sprawę. Strona niemiecka niedwuznacznie żądała przyłączenia Gdańska i korytarza pomorskiego do Rzeszy, a Polska znajdowała się w obliczu tych żądań w całkowitej samotności.21 III 1939r. Rząd brytyjski, który zdecydował się na kierowanie akcją przeciwko Hitlerowi zaproponował Polsce przystąpienie do współpracy z Anglią, Francją i ZSRR. Ponieważ minister spraw zagranicznych – Józef Beck – wolał zobowiązania dwustronne od wielostronnych, 30 III ambasador angielski w Warszawie wręczył szefowi polskiej dyplomacji gwarancje brytyjskie na wypadek agresji niemieckiej. W dwa tygodnie później do gwarancji tych przyłączyła się Francja. Niestety, hitlerowskie Niemcy dążyły do wojny nie licząc się z niczym. Pod koniec marca Hitler wydał rozkaz przygotowania planu ataku na Polskę pod kryptonimem „Fall Weiss”. 19 V podpisano polsko – francuski protokół przewidujący pomoc lotniczą od Francji w wypadku agresji Niemiec na Polskę w 15 dniu wojny. W okresie od marca do sierpnia toczyły się rozmowy Anglii i Francji ze ZSRR mające na celu zawarcie paktu zmierzającego do uratowania pokoju w Europie. W tym samym czasie potajemnie Związek Radziecki toczył rozmowy z Niemcami i ostatecznie 23 VIII 1939r. w Moskwie doszło do podpisania przez Niemcy i ZSRR układu, który formalnie był paktem o nieagresji między Niemcami a ZSRR a tak naprawdę był podziałem wschodniej części Europy między Rzeszę a ZSRR „na wypadek terytorialno – politycznego przekształcenia terytoriów należących do państwa polskiego, sfery interesów Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone w przybliżeniu przez linię Narew – Wisła – San” (fragment tajnego protokółu układu odkrytego po wojnie). Układ ten przeszedł do historii jako Pakt Ribbentrop – Mołotow. W tej sytuacji los Polski wydawał się przesądzony. Niemcy posiadały zdecydowaną przewagę w sprzęcie wojskowym i w ilości żołnierzy. 25 VIII 1939r. Wielka Brytania podpisała z Polską układ o wzajemnej pomocy. Starania dyplomatów zachodnich o uratowanie pokoju nie dawały efektu. Hitler stawiał nowe warunki: najpierw zgoda Polski na wcielenie Gdańska i korytarza pomorskiego do Niemiec a potem rozmowy. 29 VIII rząd polski podjął decyzję o mobilizacji, jednak pod naciskiem państw zachodnich formalnie odwołał ją, by stworzyć warunki dyplomatyczne do dalszych rokowań. Tegoż samego dnia Hitler otrzymał wiadomość, że Armia Czerwona zwiększyła siłę garnizonów na granicy z Polską i wydał ostateczny rozkaz inwazji na Polskę. II. Kampania wrześniowa:1 IX 1939r. hitlerowskie Niemcy rozpoczęły działania zbrojne przeciw Polsce. O godzinie 445 rano na polską placówkę na Westerplatte spadły pierwsze pociski z pancernika „Szlezwik – Holstein”, a armie faszystowskie przekroczyły granicę polsko – niemiecką na całej jej długości. Samoloty niemieckie podjęły bombardowanie celów na terenie Polski. Nieco wcześniej specjalna grupa hitlerowska upozorowała atak rzekomych powstańców polskich na niemiecką radiostację w Gliwicach, co miało dostarczyć bezpośredniego pretekstu do najazdu na Polskę. Przez pierwsze trzy dni wojny trwał bój graniczny. Doprowadził on do szybkiego przełamania polskiego oporu. Niemieckie wojska po wejściu do Polski pokonały takie armie jak „Pomorze”, „Poznań”, „Kraków”, Modlin”, „Śląsk”, „Karpaty”, które wycofały po przegranych bitwach na wschód. Najazd niemiecki stał się przedmiotem gorączkowych zabiegów dyplomatycznych. Anglia i Francja zażądały wstrzymania ofensywy niemieckiej grożąc wypełnieniem zobowiązań sojuszniczych wobec Polski. Berlin zrzucił odpowiedzialność za wojnę na Polskę. 3 IX rządy Anglii i Francji wypowiedziały Niemcom wojnę. Specjalni wysłannicy dowództwa polskiego udali się do Paryża i Londynu by skłonić sojuszników do praktycznego wykonania zobowiązań. Sytuacja pod koniec pierwszego tygodnia wojny stała się dramatyczna. W nocy z 4 na 5 IX rozpoczęto ewakuację rządu, instytucji państwowych oraz złota Banku Polskiego z Warszawy. Po długotrwałych walkach 7 IX skapitulowała załoga Westerplatte. Sojusznicy zachodni nie kwapili się z podjęciem działań przeciw Niemcom. 8 IX dowództwo francuskie zakomunikowało o przekroczeniu granicy niemieckiej, o dwa dni później o użyciu w walce połowy swych sił. W rzeczywistości wojska francuskie posunęły się parę kilometrów na niewielkim odcinku i stanęły w miejscu. Anglicy oferowali dostawy sprzętu w ciągu pięciu miesięcy zdradzając zupełny brak planu pomocy potrzebnej natychmiast. 12 IX premierzy Francji i Anglii spotkali się i uzgodnili wstrzymanie jakichkolwiek akcji przeciw Niemcom, nie informując o tym nawet przedstawicieli Polski. W początkowej fazie kampanii wojennej wojska polskie stawiły Niemcom opór w okolicach Łowicza i Łęczycy. W dniach od 9 do 12 IX stoczono bitwę nad Bzurą jednak ostatecznie i tutaj zarządzono odwrót na Warszawę. W następnych dniach armia hitlerowska zaczęła zaciskać wielkie kleszcze na wschód od Warszawy. Na północy siły niemieckie przełamały opór polski nad Bugiem. Na południu korpus niemiecki zajął Zamość. Począwszy od 16 IX sytuacja Polski była już krytyczna, ponieważ większa część zachodniej i środkowej Polski znalazła się w ręku wroga. W dniu 17 września rozpoczął się kolejny akt polskiej tragedii. ZSRR gwałcąc cztery wiążące go umowy międzynarodowe (traktat ryski z 1921r. o granicy polsko – radzieckiej, protokół Litwinowi z 1929r. o wyrzeczeniu się wojny jako środka rozwiązywania sporów, pakt o nieagresji z Polską z 1932r., przedłużony w 1934r. do końca 1945r., a także konwencję londyńską z 1933r. o definicji agresora) uderzył na Polskę i rozpoczął zajmowanie wschodnich rubieży kraju. W tej sytuacji rząd polski w dniu 17 IX ewakuował się przez terytorium Rumuni do Francji. Agresja ZSRR przypieczętowała klęskę armii polskiej. Armia Czerwona zajęła wyznaczoną w Pakcie Ribbentrop – Mołotow linię na Wiśle. A następnie zajęła bronione przez Polaków Grodno a potem Białystok. 28 IX skapitulowała przed Niemcami Warszawa a 2 X broniony ponad miesiąc Hel. Ostatnia bitwa w została stoczona przez Samodzielną Grupę Operacyjną „ Polesie” dowodzoną przez generała Franciszka Kleeberga w rejonie Kocka w dniach od 2 do 5 października kiedy to wobec braku amunicji doszło do podpisania kapitulacji. W wyniku ogromnego nasilenia walk strona polska poniosła straty liczone na 70 tys. poległych żołnierzy i oficerów, zaś około 133 tys. odniosło rany. Do niewoli niemieckiej dostało się około 300 tys. żołnierzy i oficerów, do radzieckiej niewoli dostało się około 230 tys. żołnierzy i oficerów. Straty po stronie niemieckiej szacowane są na około 90 tys. zabitych i 60 tys. rannych. O stratach radzieckich brak danych. Zważywszy ogrom przewagi militarnej obydwu agresorów Polska stawiała wyjątkowo długi i bohaterski opór przyczyniając się do znacznych strat po stronie niemieckiej. Oprócz wyżej wymienionych strat w ludziach Niemcy straciły setki czołgów i samolotów i masę innego sprzętu. Polska jako pierwsza położyła kres pokojowym podbojom Hitlera. Sojusznicy Polski nie wypełniwszy swoich zobowiązań zaszkodzili także sobie o czym świadczą późniejsze działania wojenne.

WKROCZENIE DO ZAOLZIA

2 października 1938 roku, polskie wojsko wkroczyło do Zaolzia, od 1920 roku należącego do Czechosłowacji W konsekwencji polsko-czeskiego konfliktu granicznego z lat 1919-20, wojny Polski z bolszewikami i wykorzystaniu tej okoliczności przez Czechów oraz ich propagandy Zaolzie zostało przyznane na konferencji w Spa Czechosłowacji. 18 lat później sytuacja międzynarodowa zmieniła się niekorzystnie dla rządu w Pradze. Na świecie dokonywano coraz to nowe zmiany granic, w wykonaniu przede wszystkich Niemiec, Włoch i Japonii, na które zachód nie reagował. Pod koniec września 1938 roku na konferencji w Monachium przywódcy czterech europejskich mocarstw, Hitler, Chamberlain, Mussolini oraz Daladier przesądzili, bez interesowania się opiniami samych zainteresowanych, o przekazaniu czeskich Sudetów Niemcom. Siły niemieckie miały zajmować ten obszar w dniach od 1 do 10 października. 2 października wykorzystując sytuacje południowego sąsiada Polska wysłała ultimatum Pradze żądając Zaolzia. Rząd czechosłowacki zgodził się, 35 tysięczne wojsko polskie pod dowództwem gen. Bortnowskiego wkroczyło do Zaolzia witane owacyjnie przez polską społeczność. Doszło do rywalizacji z Niemcami, którzy niektóre tereny sporne pragnęli mieć dla siebie, ale polscy żołnierze byli szybsi. Obszar który przyłączono do Polski miał 801,5 kilometrów kwadratowych oraz 227 tys. mieszkańców, Polacy stanowili tam większość. Wydarzenie to wpłynęło negatywnie na wizerunek Polski na scenie międzynarodowej jako sojusznika Hitlera w dokonywaniu rozbioru Czechosłowacji.

B.D

B.D

B.D

B.D

B.D

B.D

B.D

B.D

B.D

B.D.

WYBORY PREZYDENTA

9 grudnia 1922 r. - został wybrany pierwszy prezydent niepodległej polski 1922 r. (gABRIEL nARUTOWICZ) wojska polskie wtargnęły na śląsk i zajęły znaczną jego część.później zosatł podpisany dokument na mocy którego Ślask trafiał w ręce pOlski

TRAKTAT RYSKI

Traktat ryski (lub inaczej pokój ryski), Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 r. (Dz.U. Nr 49, poz. 300)[1] – traktat pokojowy zawarty przez Polskę i RFSRR oraz USRR, ratyfikowany[2] przez Naczelnika Państwa 16 kwietnia 1921; obowiązywał od 30 kwietnia 1921, tj. wymiany dokumentów ratyfikacyjnych przez strony[3]. Podpisanie traktatu miało miejsce 18 marca 1921 o godz. 20.30 w pałacu Czarnogłowców w Rydze[4]. Traktat kończył wojnę polsko-bolszewicką z lat 1919-1920, ustalał przebieg granic między tymi państwami oraz regulował inne sporne dotąd kwestie. Poprzedzony był Umową o preliminaryjnym pokoju i rozejmie między Rzecząpospolitą Polską a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Rad i Ukraińską Socjalistyczną Republiką Rad, podpisaną w Rydze 12 października 1920. Ustawowa ratyfikacja preliminariów pokojowych i rozejmu przez Sejm RP nastąpiła 22 października 1920[5], samo zawieszenie broni weszło w życie już 18 października 1920.

WALKI

14 lutego 1919 roku doszło do pierwszych walk między oddziałami Wojska Polskiego i Armii Czerwonej. Był to początek wojny polsko-bolszewickiej. Wojna ta, kojarzona jest zwykle z rokiem 1920, Bitwą Warszawską i zawartym w 1921 roku traktatem ryskim, ustalającym wschodnią granicę Rzeczpospolitej. Wydarzenia te były jednak poprzedzone walkami w 1919 roku. Bolszewicka Rosja anulowała wprawdzie traktaty rozbiorowe, ale prowadziła rewolucyjną...

ODZYSKANIE NIEPODLEGŁÓŚCI

W wyniku I wojny światowej (1914-1918) Polska odzyskała niepodległość. Stało się to możliwe wobec klęski państw centralnych (Niemiec i Austrii) oraz wycofania się z wojny Rosji Radzieckiej, która zawarła separatystyczny układ z Niemcami (marzec 1918), pozbawiając się możliwości udziału w paryskiej konferencji pokojowej. Wydana przez II Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich (1917) Deklaracja praw narodów Rosji i Dekret Komisarzy Ludowych (1918) nie miały wpływu na odbudowę polskiej państwowości. Za datę odzyskania niepodległości uważa się 11 listopada 1918, dzień przekazania J. Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną naczelnego dowództwa nad wojskiem polskim i powierzenia mu misji utworzenia rządu po rozwiązaniu się Tymczasowego Rządu Republiki Polskiej w Lublinie. Granice państwa polskiego ukształtowały się w wyniku powstań śląskich (1919-1921), powstania wielkopolskiego (1918-1919), walk z Ukraińcami w Galicji Wschodniej, wyprawy wileńskiej generała L. Żeligowskiego (1920) i wojny polsko-bolszewickiej (1919-1920). O przebiegu granic na zachodzie i północy zdecydowały plebiscyty (1920-1921) przeprowadzone pod nadzorem Ligi Narodów. Granicę z Czechosłowacją ustalono arbitralną decyzją wielkich mocarstw. Granica wschodnia została wynegocjowana w trakcie rozmów pokojowych w Rydze (ryski traktat pokojowy). Obszar odrodzonego państwa polskiego obejmował 388 390 km2. Polska graniczyła z Niemcami i Rosją oraz Czechosłowacją, Rumunią, Wolnym Miastem Gdańskiem, Litwą i Łotwą. Utworzono 17 województw zamieszkanych przez 27 mln obywateli. U progu swej niepodległości Polska stanęła w obliczu ogromu zadań wiążących się z odbudową ekonomiki i zapewnieniem bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa. Od lutego 1919 obowiązywała tzw. mała konstytucja, w marcu 1921 sejm uchwalił Konstytucję marcową, opracowaną przez rząd W. Witosa, która określała Polskę jako republikę parlamentarną. Odbudowa państwa polskiego prowadzona była w warunkach ostrej walki politycznej, dochodziło do skrajności, np. zabójstwa prezydenta G. Narutowicza (1922), wypadków krakowskich (1923), starć w Borysławiu i Tarnowie. Napięta sytuacja wymuszała częstą zmianę gabinetów rządowych i nie pozwalała na pełną realizację programów gospodarczo-społecznych. Sytuacja taka ułatwiła J. Piłsudskiemu podjęcie decyzji o przewrocie majowym (1926) i zapewniła jego zwolennikom uzyskanie przewagi w wyborach do sejmu w 1930. Obóz sanacji doprowadził w kwietniu 1935 do uchwalenia Konstytucji kwietniowej, dającej przewagę prezydentowi nad rządem i parlamentem. Obserwowana od 1935 na całym świecie poprawa koniunktury gospodarczej i budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP, 1936-1939) doprowadziły do korzystnych zmian gospodarczo-społecznych. Produkcja przemysłowa wzrosła o 50%, zwiększyła się liczba zatrudnionych poza rolnictwem, wzrosły dochody ludności, poszerzył się rynek wewnętrzny. Nastąpiło pewne ożywienie w rolnictwie, związane ze wzrostem popytu i cen na artykuły rolno-spożywcze. W okresie międzywojennym Polska zrealizowała ważne zadania społeczne i gospodarcze, wśród których wymienić należy: przeprowadzenie reformy rolnej, reformy walutowej (W. Grabski), ujednolicenie administracji, budowę portu w Gdyni i COP, rozwój infrastruktury komunikacyjnej, organizację systemu ubezpieczeń społecznych, wprowadzenie jednolitego ustawodawstwa pracy. Gdynia, budowa Nie udało się jednak zbudować systemu bezpieczeństwa narodowego. Gwarantem polskiej suwerenności nie mogła być Liga Narodów, z której w 1934 wystąpiły Niemcy, a w 1939 Związek Radziecki, najwięksi potencjalni wrogowie, niezadowoleni z systemu wersalskiego i przebiegu granic z Polską. Bezpieczeństwo zewnętrzne państwa opierało się na dwustronnym sojuszu wojskowym polsko-francuskim (1921) oraz działaniach zmierzających do torpedowania porozumienia niemiecko-radzieckiego. Innymi działaniami zmierzającymi do budowania bezpieczeństwa Polski było podpisanie paktu o nieagresji z Rosją (1932) i deklaracji o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach z Niemcami (1934). Podpisanie tej deklaracji przez Polskę nie oznaczało przejścia na pozycje niemieckie, lecz dążenie do zdobycia czasu potrzebnego do przeciągnięcia na swoją stronę państw zachodnich i przygotowania się na niemiecką agresję.

ODZYSKANIE NIEPODLEGŁÓŚCI

W wyniku I wojny światowej (1914-1918) Polska odzyskała niepodległość. Stało się to możliwe wobec klęski państw centralnych (Niemiec i Austrii) oraz wycofania się z wojny Rosji Radzieckiej, która zawarła separatystyczny układ z Niemcami (marzec 1918), pozbawiając się możliwości udziału w paryskiej konferencji pokojowej. Wydana przez II Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich (1917) Deklaracja praw narodów Rosji i Dekret Komisarzy Ludowych (1918) nie miały wpływu na odbudowę polskiej państwowości. Za datę odzyskania niepodległości uważa się 11 listopada 1918, dzień przekazania J. Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną naczelnego dowództwa nad wojskiem polskim i powierzenia mu misji utworzenia rządu po rozwiązaniu się Tymczasowego Rządu Republiki Polskiej w Lublinie. Granice państwa polskiego ukształtowały się w wyniku powstań śląskich (1919-1921), powstania wielkopolskiego (1918-1919), walk z Ukraińcami w Galicji Wschodniej, wyprawy wileńskiej generała L. Żeligowskiego (1920) i wojny polsko-bolszewickiej (1919-1920). O przebiegu granic na zachodzie i północy zdecydowały plebiscyty (1920-1921) przeprowadzone pod nadzorem Ligi Narodów. Granicę z Czechosłowacją ustalono arbitralną decyzją wielkich mocarstw. Granica wschodnia została wynegocjowana w trakcie rozmów pokojowych w Rydze (ryski traktat pokojowy). Obszar odrodzonego państwa polskiego obejmował 388 390 km2. Polska graniczyła z Niemcami i Rosją oraz Czechosłowacją, Rumunią, Wolnym Miastem Gdańskiem, Litwą i Łotwą. Utworzono 17 województw zamieszkanych przez 27 mln obywateli. U progu swej niepodległości Polska stanęła w obliczu ogromu zadań wiążących się z odbudową ekonomiki i zapewnieniem bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa. Od lutego 1919 obowiązywała tzw. mała konstytucja, w marcu 1921 sejm uchwalił Konstytucję marcową, opracowaną przez rząd W. Witosa, która określała Polskę jako republikę parlamentarną. Odbudowa państwa polskiego prowadzona była w warunkach ostrej walki politycznej, dochodziło do skrajności, np. zabójstwa prezydenta G. Narutowicza (1922), wypadków krakowskich (1923), starć w Borysławiu i Tarnowie. Napięta sytuacja wymuszała częstą zmianę gabinetów rządowych i nie pozwalała na pełną realizację programów gospodarczo-społecznych. Sytuacja taka ułatwiła J. Piłsudskiemu podjęcie decyzji o przewrocie majowym (1926) i zapewniła jego zwolennikom uzyskanie przewagi w wyborach do sejmu w 1930. Obóz sanacji doprowadził w kwietniu 1935 do uchwalenia Konstytucji kwietniowej, dającej przewagę prezydentowi nad rządem i parlamentem. Obserwowana od 1935 na całym świecie poprawa koniunktury gospodarczej i budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP, 1936-1939) doprowadziły do korzystnych zmian gospodarczo-społecznych. Produkcja przemysłowa wzrosła o 50%, zwiększyła się liczba zatrudnionych poza rolnictwem, wzrosły dochody ludności, poszerzył się rynek wewnętrzny. Nastąpiło pewne ożywienie w rolnictwie, związane ze wzrostem popytu i cen na artykuły rolno-spożywcze. W okresie międzywojennym Polska zrealizowała ważne zadania społeczne i gospodarcze, wśród których wymienić należy: przeprowadzenie reformy rolnej, reformy walutowej (W. Grabski), ujednolicenie administracji, budowę portu w Gdyni i COP, rozwój infrastruktury komunikacyjnej, organizację systemu ubezpieczeń społecznych, wprowadzenie jednolitego ustawodawstwa pracy. Gdynia, budowa Nie udało się jednak zbudować systemu bezpieczeństwa narodowego. Gwarantem polskiej suwerenności nie mogła być Liga Narodów, z której w 1934 wystąpiły Niemcy, a w 1939 Związek Radziecki, najwięksi potencjalni wrogowie, niezadowoleni z systemu wersalskiego i przebiegu granic z Polską. Bezpieczeństwo zewnętrzne państwa opierało się na dwustronnym sojuszu wojskowym polsko-francuskim (1921) oraz działaniach zmierzających do torpedowania porozumienia niemiecko-radzieckiego. Innymi działaniami zmierzającymi do budowania bezpieczeństwa Polski było podpisanie paktu o nieagresji z Rosją (1932) i deklaracji o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach z Niemcami (1934). Podpisanie tej deklaracji przez Polskę nie oznaczało przejścia na pozycje niemieckie, lecz dążenie do zdobycia czasu potrzebnego do przeciągnięcia na swoją stronę państw zachodnich i przygotowania się na niemiecką agresję.

ODZYSKANIE NIEPODLEGŁÓŚCI

W wyniku I wojny światowej (1914-1918) Polska odzyskała niepodległość. Stało się to możliwe wobec klęski państw centralnych (Niemiec i Austrii) oraz wycofania się z wojny Rosji Radzieckiej, która zawarła separatystyczny układ z Niemcami (marzec 1918), pozbawiając się możliwości udziału w paryskiej konferencji pokojowej. Wydana przez II Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich (1917) Deklaracja praw narodów Rosji i Dekret Komisarzy Ludowych (1918) nie miały wpływu na odbudowę polskiej państwowości. Za datę odzyskania niepodległości uważa się 11 listopada 1918, dzień przekazania J. Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną naczelnego dowództwa nad wojskiem polskim i powierzenia mu misji utworzenia rządu po rozwiązaniu się Tymczasowego Rządu Republiki Polskiej w Lublinie. Granice państwa polskiego ukształtowały się w wyniku powstań śląskich (1919-1921), powstania wielkopolskiego (1918-1919), walk z Ukraińcami w Galicji Wschodniej, wyprawy wileńskiej generała L. Żeligowskiego (1920) i wojny polsko-bolszewickiej (1919-1920). O przebiegu granic na zachodzie i północy zdecydowały plebiscyty (1920-1921) przeprowadzone pod nadzorem Ligi Narodów. Granicę z Czechosłowacją ustalono arbitralną decyzją wielkich mocarstw. Granica wschodnia została wynegocjowana w trakcie rozmów pokojowych w Rydze (ryski traktat pokojowy). Obszar odrodzonego państwa polskiego obejmował 388 390 km2. Polska graniczyła z Niemcami i Rosją oraz Czechosłowacją, Rumunią, Wolnym Miastem Gdańskiem, Litwą i Łotwą. Utworzono 17 województw zamieszkanych przez 27 mln obywateli. U progu swej niepodległości Polska stanęła w obliczu ogromu zadań wiążących się z odbudową ekonomiki i zapewnieniem bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa. Od lutego 1919 obowiązywała tzw. mała konstytucja, w marcu 1921 sejm uchwalił Konstytucję marcową, opracowaną przez rząd W. Witosa, która określała Polskę jako republikę parlamentarną. Odbudowa państwa polskiego prowadzona była w warunkach ostrej walki politycznej, dochodziło do skrajności, np. zabójstwa prezydenta G. Narutowicza (1922), wypadków krakowskich (1923), starć w Borysławiu i Tarnowie. Napięta sytuacja wymuszała częstą zmianę gabinetów rządowych i nie pozwalała na pełną realizację programów gospodarczo-społecznych. Sytuacja taka ułatwiła J. Piłsudskiemu podjęcie decyzji o przewrocie majowym (1926) i zapewniła jego zwolennikom uzyskanie przewagi w wyborach do sejmu w 1930. Obóz sanacji doprowadził w kwietniu 1935 do uchwalenia Konstytucji kwietniowej, dającej przewagę prezydentowi nad rządem i parlamentem. Obserwowana od 1935 na całym świecie poprawa koniunktury gospodarczej i budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP, 1936-1939) doprowadziły do korzystnych zmian gospodarczo-społecznych. Produkcja przemysłowa wzrosła o 50%, zwiększyła się liczba zatrudnionych poza rolnictwem, wzrosły dochody ludności, poszerzył się rynek wewnętrzny. Nastąpiło pewne ożywienie w rolnictwie, związane ze wzrostem popytu i cen na artykuły rolno-spożywcze. W okresie międzywojennym Polska zrealizowała ważne zadania społeczne i gospodarcze, wśród których wymienić należy: przeprowadzenie reformy rolnej, reformy walutowej (W. Grabski), ujednolicenie administracji, budowę portu w Gdyni i COP, rozwój infrastruktury komunikacyjnej, organizację systemu ubezpieczeń społecznych, wprowadzenie jednolitego ustawodawstwa pracy. Gdynia, budowa Nie udało się jednak zbudować systemu bezpieczeństwa narodowego. Gwarantem polskiej suwerenności nie mogła być Liga Narodów, z której w 1934 wystąpiły Niemcy, a w 1939 Związek Radziecki, najwięksi potencjalni wrogowie, niezadowoleni z systemu wersalskiego i przebiegu granic z Polską. Bezpieczeństwo zewnętrzne państwa opierało się na dwustronnym sojuszu wojskowym polsko-francuskim (1921) oraz działaniach zmierzających do torpedowania porozumienia niemiecko-radzieckiego. Innymi działaniami zmierzającymi do budowania bezpieczeństwa Polski było podpisanie paktu o nieagresji z Rosją (1932) i deklaracji o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach z Niemcami (1934). Podpisanie tej deklaracji przez Polskę nie oznaczało przejścia na pozycje niemieckie, lecz dążenie do zdobycia czasu potrzebnego do przeciągnięcia na swoją stronę państw zachodnich i przygotowania się na niemiecką agresję..

ODZYSKANIE NIEPODLEGŁÓŚCI

W wyniku I wojny światowej (1914-1918) Polska odzyskała niepodległość. Stało się to możliwe wobec klęski państw centralnych (Niemiec i Austrii) oraz wycofania się z wojny Rosji Radzieckiej, która zawarła separatystyczny układ z Niemcami (marzec 1918), pozbawiając się możliwości udziału w paryskiej konferencji pokojowej. Wydana przez II Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich (1917) Deklaracja praw narodów Rosji i Dekret Komisarzy Ludowych (1918) nie miały wpływu na odbudowę polskiej państwowości. Za datę odzyskania niepodległości uważa się 11 listopada 1918, dzień przekazania J. Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną naczelnego dowództwa nad wojskiem polskim i powierzenia mu misji utworzenia rządu po rozwiązaniu się Tymczasowego Rządu Republiki Polskiej w Lublinie. Granice państwa polskiego ukształtowały się w wyniku powstań śląskich (1919-1921), powstania wielkopolskiego (1918-1919), walk z Ukraińcami w Galicji Wschodniej, wyprawy wileńskiej generała L. Żeligowskiego (1920) i wojny polsko-bolszewickiej (1919-1920). O przebiegu granic na zachodzie i północy zdecydowały plebiscyty (1920-1921) przeprowadzone pod nadzorem Ligi Narodów. Granicę z Czechosłowacją ustalono arbitralną decyzją wielkich mocarstw. Granica wschodnia została wynegocjowana w trakcie rozmów pokojowych w Rydze (ryski traktat pokojowy). Obszar odrodzonego państwa polskiego obejmował 388 390 km2. Polska graniczyła z Niemcami i Rosją oraz Czechosłowacją, Rumunią, Wolnym Miastem Gdańskiem, Litwą i Łotwą. Utworzono 17 województw zamieszkanych przez 27 mln obywateli. U progu swej niepodległości Polska stanęła w obliczu ogromu zadań wiążących się z odbudową ekonomiki i zapewnieniem bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa. Od lutego 1919 obowiązywała tzw. mała konstytucja, w marcu 1921 sejm uchwalił Konstytucję marcową, opracowaną przez rząd W. Witosa, która określała Polskę jako republikę parlamentarną. Odbudowa państwa polskiego prowadzona była w warunkach ostrej walki politycznej, dochodziło do skrajności, np. zabójstwa prezydenta G. Narutowicza (1922), wypadków krakowskich (1923), starć w Borysławiu i Tarnowie. Napięta sytuacja wymuszała częstą zmianę gabinetów rządowych i nie pozwalała na pełną realizację programów gospodarczo-społecznych. Sytuacja taka ułatwiła J. Piłsudskiemu podjęcie decyzji o przewrocie majowym (1926) i zapewniła jego zwolennikom uzyskanie przewagi w wyborach do sejmu w 1930. Obóz sanacji doprowadził w kwietniu 1935 do uchwalenia Konstytucji kwietniowej, dającej przewagę prezydentowi nad rządem i parlamentem. Obserwowana od 1935 na całym świecie poprawa koniunktury gospodarczej i budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP, 1936-1939) doprowadziły do korzystnych zmian gospodarczo-społecznych. Produkcja przemysłowa wzrosła o 50%, zwiększyła się liczba zatrudnionych poza rolnictwem, wzrosły dochody ludności, poszerzył się rynek wewnętrzny. Nastąpiło pewne ożywienie w rolnictwie, związane ze wzrostem popytu i cen na artykuły rolno-spożywcze. W okresie międzywojennym Polska zrealizowała ważne zadania społeczne i gospodarcze, wśród których wymienić należy: przeprowadzenie reformy rolnej, reformy walutowej (W. Grabski), ujednolicenie administracji, budowę portu w Gdyni i COP, rozwój infrastruktury komunikacyjnej, organizację systemu ubezpieczeń społecznych, wprowadzenie jednolitego ustawodawstwa pracy. Gdynia, budowa Nie udało się jednak zbudować systemu bezpieczeństwa narodowego. Gwarantem polskiej suwerenności nie mogła być Liga Narodów, z której w 1934 wystąpiły Niemcy, a w 1939 Związek Radziecki, najwięksi potencjalni wrogowie, niezadowoleni z systemu wersalskiego i przebiegu granic z Polską. Bezpieczeństwo zewnętrzne państwa opierało się na dwustronnym sojuszu wojskowym polsko-francuskim (1921) oraz działaniach zmierzających do torpedowania porozumienia niemiecko-radzieckiego. Innymi działaniami zmierzającymi do budowania bezpieczeństwa Polski było podpisanie paktu o nieagresji z Rosją (1932) i deklaracji o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach z Niemcami (1934). Podpisanie tej deklaracji przez Polskę nie oznaczało przejścia na pozycje niemieckie, lecz dążenie do zdobycia czasu potrzebnego do przeciągnięcia na swoją stronę państw zachodnich i przygotowania się na niemiecką agresję.

REWOLUCJA NA ZIEMIACH POLSKICH

Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim, masowe wystąpienia społeczeństwa, głównie robotników i chłopów, przybierające formy manifestacji, demonstracji, strajków i starć zbrojnych w miastach i wsiach. Partie polityczne biorące udział w wystąpieniach. Celem wystąpień było dążenie do zmian sytuacji politycznej i ekonomicznej narodu polskiego. Na przebieg wypadków wywierały wpływ partie polityczne o różnych odcieniach, m.in.: Polska Partia Socjalistyczna (PPS), Narodowa Demokracja (Niezależny Związek Robotniczy), Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy, Polski Związek Ludowy. Główne postulaty. Zgłaszane podczas wystąpień postulaty dotyczyły m.in.: zmiany systemu polityczno-ustrojowego, złagodzenia reżimu narodowego i społecznego, zaprzestania rusyfikacji, wprowadzenia języka polskiego do szkół, sądów i gmin, likwidacji tajnej policji, swobody działania Kościoła katolickiego, poprawy warunków bytowych robotników i chłopów. Na zaostrzenie sytuacji duży wpływ miał kryzys ekonomiczny lat 1901-1903 i ogłoszenie poboru do wojska w związku z wojną rosyjsko-japońską (1904-1905). 13 XI 1904 doszło do starć zbrojnych Oddziałów Bojowych PPS (OB PPS) z policją i Kozakami w czasie demonstracji antywojennej na placu Grzybowskim w Warszawie. Przebieg rewolucji. Na wiadomość o wydarzeniach "krwawej niedzieli" w Petersburgu (22 I 1905) społeczeństwo Królestwa odpowiedziało strajkiem powszechnym, który objął 400 tys. robotników. W Warszawie doszło do starć zbrojnych, w których zginęło ok. 90 ludzi. Podobnie krwawy przebieg miały wystąpienia w Zagłębiu Dąbrowskim, Skarżysku i Radomiu. Śmiercią 32 uczestników zakończyła się manifestacja 1-majowa w Warszawie. W dwudniowe walki zbrojne zamienił się strajk włókniarzy w Łodzi (22-24 VI 1905), w którym zginęło lub zostało rannych ok. 2 tys. osób. Jesienią doszło do zbrojnych wystąpień w Zagłębiu Dąbrowskim i powstania Republiki Zagłębiowskiej oraz w Zagłębiu Staropolskim (Republika Ostrowiecka). 1906-1907 natężenie wypadków rewolucyjnych nieco zmalało, w dalszym ciągu trwały jednak demonstracje i strajki robotników i chłopów. Od lata 1906 OB PPS rozpoczęły akcję terrorystyczną, organizując zamachy na wysokich dostojników rządu carskiego i funkcjonariuszy policji (m.in. na generał-gubernatora G.A. Skałona) oraz akcje na pociągi pocztowe, kasy powiatowe i in. 1906-1907 wzmogły się działania antyrewolucyjne ze strony władz carskich i właścicieli zakładów przemysłowych. Wprowadzono stan wojenny, w procesach zatrzymanych działaczy i bojowców orzekano bardzo surowe kary, zapadały liczne wyroki śmierci i długoletniego więzienia. Właściciele zakładów przemysłowych masowo stosowali politykę tzw. lokautów, tj. czasowego zamykania fabryk i zwalniania robotników. Obecność 250-tysięcznej armii carskiej na terenie Królestwa stanowiła oparcie dla działań antypolskich i antyrewolucyjnych. Królestwo Polskie było głównym ogniskiem walk rewolucyjnych 1905-1907 w całym imperium rosyjskim.

REWOLUCJA NA ZIEMIACH POLSKICH

Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim, masowe wystąpienia społeczeństwa, głównie robotników i chłopów, przybierające formy manifestacji, demonstracji, strajków i starć zbrojnych w miastach i wsiach. Partie polityczne biorące udział w wystąpieniach. Celem wystąpień było dążenie do zmian sytuacji politycznej i ekonomicznej narodu polskiego. Na przebieg wypadków wywierały wpływ partie polityczne o różnych odcieniach, m.in.: Polska Partia Socjalistyczna (PPS), Narodowa Demokracja (Niezależny Związek Robotniczy), Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy, Polski Związek Ludowy. Główne postulaty. Zgłaszane podczas wystąpień postulaty dotyczyły m.in.: zmiany systemu polityczno-ustrojowego, złagodzenia reżimu narodowego i społecznego, zaprzestania rusyfikacji, wprowadzenia języka polskiego do szkół, sądów i gmin, likwidacji tajnej policji, swobody działania Kościoła katolickiego, poprawy warunków bytowych robotników i chłopów. Na zaostrzenie sytuacji duży wpływ miał kryzys ekonomiczny lat 1901-1903 i ogłoszenie poboru do wojska w związku z wojną rosyjsko-japońską (1904-1905). 13 XI 1904 doszło do starć zbrojnych Oddziałów Bojowych PPS (OB PPS) z policją i Kozakami w czasie demonstracji antywojennej na placu Grzybowskim w Warszawie. Przebieg rewolucji. Na wiadomość o wydarzeniach "krwawej niedzieli" w Petersburgu (22 I 1905) społeczeństwo Królestwa odpowiedziało strajkiem powszechnym, który objął 400 tys. robotników. W Warszawie doszło do starć zbrojnych, w których zginęło ok. 90 ludzi. Podobnie krwawy przebieg miały wystąpienia w Zagłębiu Dąbrowskim, Skarżysku i Radomiu. Śmiercią 32 uczestników zakończyła się manifestacja 1-majowa w Warszawie. W dwudniowe walki zbrojne zamienił się strajk włókniarzy w Łodzi (22-24 VI 1905), w którym zginęło lub zostało rannych ok. 2 tys. osób. Jesienią doszło do zbrojnych wystąpień w Zagłębiu Dąbrowskim i powstania Republiki Zagłębiowskiej oraz w Zagłębiu Staropolskim (Republika Ostrowiecka). 1906-1907 natężenie wypadków rewolucyjnych nieco zmalało, w dalszym ciągu trwały jednak demonstracje i strajki robotników i chłopów. Od lata 1906 OB PPS rozpoczęły akcję terrorystyczną, organizując zamachy na wysokich dostojników rządu carskiego i funkcjonariuszy policji (m.in. na generał-gubernatora G.A. Skałona) oraz akcje na pociągi pocztowe, kasy powiatowe i in. 1906-1907 wzmogły się działania antyrewolucyjne ze strony władz carskich i właścicieli zakładów przemysłowych. Wprowadzono stan wojenny, w procesach zatrzymanych działaczy i bojowców orzekano bardzo surowe kary, zapadały liczne wyroki śmierci i długoletniego więzienia. Właściciele zakładów przemysłowych masowo stosowali politykę tzw. lokautów, tj. czasowego zamykania fabryk i zwalniania robotników. Obecność 250-tysięcznej armii carskiej na terenie Królestwa stanowiła oparcie dla działań antypolskich i antyrewolucyjnych. Królestwo Polskie było głównym ogniskiem walk rewolucyjnych 1905-1907 w całym imperium rosyjskim. .

DAWNO DAWNO TEMU

Dawno dawno temu na pięknych, dzikich terenach, współistniały dwa światy, świat Słowian oraz świat roślin i zwierząt. Świat roślin i zwierząt dziki, tajemniczy obfitujący pod względem występujących gatunków.

Był on podstawowym źródłem utrzymania plemion Słowiańskich, w których z czasem narodził się pomysł utworzenia własnej, dobrze zorganizowanej struktury jaką jest państwo. Owocem wtedy podjętych decyzji jest współczesna Polska, kraj leżący w centrum Europy, na szlakach komunikacyjnych, silnie zakorzeniony w kulturze zachodu, jak i dobrze rozumiejący kulturę wschodu.

Współczesne społeczeństwo Polskie ma wyjątkowe cechy, otwartość, zdolność samostanowienia oraz nowoczesność. To nie przypadek, to wypadkowa bogatej, często trudnej historii.

Polska, polskie społeczeństwo, jako jedno z nielicznych poniosło ogromne ofiary na drodze do powstania oraz utrzymania niepodległości. Dzisiaj właśnie dzięki tym ofiarom w sposób wyrazisty możemy zaobserwować polski patriotyzm, szacunek do znaków narodowych, jakimi są flaga, godło czy hymn narodowy. Obraz współczesnej Polski to obraz nowoczesnego kraju z nowoczesnymi atrybutami władzy, wybitnych Polaków osiągających sukcesy w różnych dziedzinach w Polsce jak i na świecie.

Piękną wartą podkreślenia cechą Polskiego społeczeństwa jest również fakt, iż wielu Polaków walczyło o niepodległość lub w jej obronie dla wielu narodów. Przykładem mogą być dzieje starego kontynentu a nawet dzieje innych kontynentów. Współczesny ich kształt jest udziałem Polski i polaków.

Współczesny interes Polski to konieczność umiejętnego połączenia interesu narodowego z interesami nowo ukształtowanych instytucji międzynarodowych. Dobra współpraca jest konieczna nie tylko z punktu interesu Polski, ale jak i interesu Europy. Postępująca globalizacja wymusza konieczność współpracy, co nie znaczy, że należy zapominać o przeszłości.

DAWNO DAWNO TEMU

Dawno dawno temu na pięknych, dzikich terenach, współistniały dwa światy, świat Słowian oraz świat roślin i zwierząt. Świat roślin i zwierząt dziki, tajemniczy obfitujący pod względem występujących gatunków.

Był on podstawowym źródłem utrzymania plemion Słowiańskich, w których z czasem narodził się pomysł utworzenia własnej, dobrze zorganizowanej struktury jaką jest państwo. Owocem wtedy podjętych decyzji jest współczesna Polska, kraj leżący w centrum Europy, na szlakach komunikacyjnych, silnie zakorzeniony w kulturze zachodu, jak i dobrze rozumiejący kulturę wschodu.

Współczesne społeczeństwo Polskie ma wyjątkowe cechy, otwartość, zdolność samostanowienia oraz nowoczesność. To nie przypadek, to wypadkowa bogatej, często trudnej historii.

Polska, polskie społeczeństwo, jako jedno z nielicznych poniosło ogromne ofiary na drodze do powstania oraz utrzymania niepodległości. Dzisiaj właśnie dzięki tym ofiarom w sposób wyrazisty możemy zaobserwować polski patriotyzm, szacunek do znaków narodowych, jakimi są flaga, godło czy hymn narodowy. Obraz współczesnej Polski to obraz nowoczesnego kraju z nowoczesnymi atrybutami władzy, wybitnych Polaków osiągających sukcesy w różnych dziedzinach w Polsce jak i na świecie.

Piękną wartą podkreślenia cechą Polskiego społeczeństwa jest również fakt, iż wielu Polaków walczyło o niepodległość lub w jej obronie dla wielu narodów. Przykładem mogą być dzieje starego kontynentu a nawet dzieje innych kontynentów. Współczesny ich kształt jest udziałem Polski i polaków.

Współczesny interes Polski to konieczność umiejętnego połączenia interesu narodowego z interesami nowo ukształtowanych instytucji międzynarodowych. Dobra współpraca jest konieczna nie tylko z punktu interesu Polski, ale jak i interesu Europy. Postępująca globalizacja wymusza konieczność współpracy, co nie znaczy, że należy zapominać o przeszłości.

DAWNO DAWNO TEMU

Dawno dawno temu na pięknych, dzikich terenach, współistniały dwa światy, świat Słowian oraz świat roślin i zwierząt. Świat roślin i zwierząt dziki, tajemniczy obfitujący pod względem występujących gatunków.

Był on podstawowym źródłem utrzymania plemion Słowiańskich, w których z czasem narodził się pomysł utworzenia własnej, dobrze zorganizowanej struktury jaką jest państwo. Owocem wtedy podjętych decyzji jest współczesna Polska, kraj leżący w centrum Europy, na szlakach komunikacyjnych, silnie zakorzeniony w kulturze zachodu, jak i dobrze rozumiejący kulturę wschodu.

Współczesne społeczeństwo Polskie ma wyjątkowe cechy, otwartość, zdolność samostanowienia oraz nowoczesność. To nie przypadek, to wypadkowa bogatej, często trudnej historii.

Polska, polskie społeczeństwo, jako jedno z nielicznych poniosło ogromne ofiary na drodze do powstania oraz utrzymania niepodległości. Dzisiaj właśnie dzięki tym ofiarom w sposób wyrazisty możemy zaobserwować polski patriotyzm, szacunek do znaków narodowych, jakimi są flaga, godło czy hymn narodowy. Obraz współczesnej Polski to obraz nowoczesnego kraju z nowoczesnymi atrybutami władzy, wybitnych Polaków osiągających sukcesy w różnych dziedzinach w Polsce jak i na świecie.

Piękną wartą podkreślenia cechą Polskiego społeczeństwa jest również fakt, iż wielu Polaków walczyło o niepodległość lub w jej obronie dla wielu narodów. Przykładem mogą być dzieje starego kontynentu a nawet dzieje innych kontynentów. Współczesny ich kształt jest udziałem Polski i polaków.

Współczesny interes Polski to konieczność umiejętnego połączenia interesu narodowego z interesami nowo ukształtowanych instytucji międzynarodowych. Dobra współpraca jest konieczna nie tylko z punktu interesu Polski, ale jak i interesu Europy. Postępująca globalizacja wymusza konieczność współpracy, co nie znaczy, że należy zapominać o przeszłości.

POWSTANIE STYCZNIOWE

Po przegranej przez Rosję wojnie krymskiej, Polacy zobaczyli słabość swego zaborcy. Wzmocniło to tendencje niepodległościowe wśród młodego pokolenia Polaków, niepamiętającego już tragedii Powstania Listopadowego. Wpływ na rozbudzenie nadziei niepodległościowych miała niewątpliwie tzw. „odwilż posewastopolska”, czyli reformy przeprowadzone przez cara Aleksandra II. Po 1856 roku załagodzono cenzurę, pojawiła się możliwość legalizacji niektórych polskich organizacji, wprowadzono także amnestię dla więźniów politycznych. W Królestwie Polskim ponownie wprowadzono Radę Stanu z Aleksandrem Wielkopolskim na czele. Jednak zdawano sobie sprawę, że reformy nie mogą pójść zbyt daleko, czego wyraz dał sam car podczas wizyty w Warszawie w 1856 roku. W Królestwie Polskim istniały w tym czasie dwie główne koncepcje polityczne. Z jednej strony były to poglądy umiarkowane, przewidujące początkowo reformy, a dopiero później ewentualną walkę o wolność. Aleksander Wielkopolski uważał, że trzeba dojść do ugody z Rosją i starać się jak najbardziej powiększać autonomię Królestwa. Z drugiej strony natomiast pojawiły się tendencje radykalne, propagujące ogólnonarodowe powstanie. Głównymi przedstawicielami tego nurtu byli Ludwik Mierosławski, Zygmunt Sierakowski i Jarosław Dąbrowski. Od roku 1860 sytuacja w Królestwie zaczynała być coraz bardziej napięta. Pojawiały się liczne manifestacje o wydźwięku niepodległościowym i antyrosyjskim. Brutalne rozbijanie protestów przez Rosjan spowodowało jeszcze większe zradykalizowanie nastrojów społecznych. Przebieg Powstania Styczniowego. W przeddzień wybuchu Powstania Styczniowego, na terenach Królestwa Polskiego istniały dwie główne grupy. „Biali” propagowali zjednoczenie całego społeczeństwa i pracę organiczną oraz dążenie do rozszerzania Królestwa. „Czerwoni” natomiast byli zwolennikami powstania zbrojnego przeciw caratowi, by dokonać reform uwłaszczeniowych w wolnej już Polsce. Bezpośrednim powodem wybuchu Powstania Styczniowego była tzw. branka, czyli przymusowy pobór do carskiego wojska (chciano powołać do wojska działaczy opozycyjnych). W związku z tym utworzono Tymczasowy Rząd Narodowy, który wybrał Ludwika Mierosławskiego na dyktatora. 22 I 1863 roku TRN wydał manifest, w którym wzywał Polaków do walki z caratem. Symbolem powstańców było godło symbolizujące Orła, Pogoń i Archanioła, czyli herby Polski, Litwy i Ukrainy. Początek Powstania Styczniowego był sukcesem Polaków, którzy zaskoczyli Rosjan. Ci ukryci w większych miastach oddali prowincję powstańcom. Walki prowadzone były w sposób podjazdowy, wojna miała charakter partyzancki. Duże sukcesy w walce z Rosjanami odnosił na ziemi kieleckiej Marian Langiewicz. Jednak już w lutym miało miejsce wydarzenie dla powstańców bardzo niekorzystne. W Petersburgu podpisano konwencję Alvenslebena, przewidującą współpracę prusko-rosyjską przy zwalczaniu powstańców. Mimo, że początkowo władze powstańcze składały się głównie z Czerwonych, z czasem Biali starali się zyskiwać coraz silniejszą pozycję. Zaczęli oni popierać umiarkowanego Czerwonego, za jakiego był uważany Langiewicz. W wyniku ich działań po wyjeździe Mierosławskiego, Langiewicz został dyktatorem powstania. W tym czasie wojska powstańcze ze zmiennym szczęściem toczyły zażarte walki z oddziałami rosyjskimi. W kwietniu Biali oficjalnie przystąpili do powstania i wkrótce objęli nad nim władzę. W związku z tym powołano składający się z Białych Rząd Narodowy. We wrześniu 1863 roku Czerwoni rozpoczęli akcje terrorystyczne wymierzone w zaborców. W jednym z zamachów zginął namiestnik Królestwa gen. Berg. Następnie w październiku dowódca wojskowy Romuald Traugutt został dyktatorem powstania. Zreorganizował on władze powstańcze i oddziały zbrojne. Jednak ta próba ratowania powstania nie miała już szans powodzenia. Walki prowadzone były na coraz mniejszą skalę, a coraz liczniejsze wojska rosyjskie skutecznie rozbijały oddziały powstańcze. W marcu 1864 roku car Aleksander II wydał ukaz (dekret) o uwłaszczeniu. Miało to odciągnąć chłopów od popierania powstańców. Z drugiej strony zamierzano przez to ukarać szlachtę biorącą udział w Powstaniu Styczniowym (miano odebrać im ziemię i przekazać w ręce chłopów). Działania te odniosły pewien skutek, a siły powstańców stawały się coraz słabsze. Jednym z ostatnich aktów powstania było stracenie Trauguta w Cytadeli 5 VIII 1864 roku. Od kwietnia tego roku dyktatorem powstania był Aleksander Wyszkowski. Jednak pod koniec 1864 roku powstanie ostatecznie upadło. Skutki Powstania Styczniowego. Jak tylko Powstanie Styczniowe zostało stłumione Rosjanie rozpoczęli represje. Wiele tysięcy Polaków zostało zesłanych na Syberię, skąd nigdy już nie wrócili. Zniesiono autonomię Królestwa i uczyniono z niego zwykłą prowincję Rosji. Przybrał na sile także proces rusyfikacji. Skonfiskowano wiele majątków szlacheckich, by ukarać szlachtę biorącą czynny udział w powstaniu. Powstanie Styczniowe zakończyło się klęską, jednak pomimo tego i represji wobec Polaków, zaborcom nie udało się złamać w narodzie ducha oporu, czego skutkiem było odzyskanie niepodległości po I wojnie światowej.

POWSTANIE STYCZNIOWE

Po przegranej przez Rosję wojnie krymskiej, Polacy zobaczyli słabość swego zaborcy. Wzmocniło to tendencje niepodległościowe wśród młodego pokolenia Polaków, niepamiętającego już tragedii Powstania Listopadowego. Wpływ na rozbudzenie nadziei niepodległościowych miała niewątpliwie tzw. „odwilż posewastopolska”, czyli reformy przeprowadzone przez cara Aleksandra II. Po 1856 roku załagodzono cenzurę, pojawiła się możliwość legalizacji niektórych polskich organizacji, wprowadzono także amnestię dla więźniów politycznych. W Królestwie Polskim ponownie wprowadzono Radę Stanu z Aleksandrem Wielkopolskim na czele. Jednak zdawano sobie sprawę, że reformy nie mogą pójść zbyt daleko, czego wyraz dał sam car podczas wizyty w Warszawie w 1856 roku. W Królestwie Polskim istniały w tym czasie dwie główne koncepcje polityczne. Z jednej strony były to poglądy umiarkowane, przewidujące początkowo reformy, a dopiero później ewentualną walkę o wolność. Aleksander Wielkopolski uważał, że trzeba dojść do ugody z Rosją i starać się jak najbardziej powiększać autonomię Królestwa. Z drugiej strony natomiast pojawiły się tendencje radykalne, propagujące ogólnonarodowe powstanie. Głównymi przedstawicielami tego nurtu byli Ludwik Mierosławski, Zygmunt Sierakowski i Jarosław Dąbrowski. Od roku 1860 sytuacja w Królestwie zaczynała być coraz bardziej napięta. Pojawiały się liczne manifestacje o wydźwięku niepodległościowym i antyrosyjskim. Brutalne rozbijanie protestów przez Rosjan spowodowało jeszcze większe zradykalizowanie nastrojów społecznych. Przebieg Powstania Styczniowego. W przeddzień wybuchu Powstania Styczniowego, na terenach Królestwa Polskiego istniały dwie główne grupy. „Biali” propagowali zjednoczenie całego społeczeństwa i pracę organiczną oraz dążenie do rozszerzania Królestwa. „Czerwoni” natomiast byli zwolennikami powstania zbrojnego przeciw caratowi, by dokonać reform uwłaszczeniowych w wolnej już Polsce. Bezpośrednim powodem wybuchu Powstania Styczniowego była tzw. branka, czyli przymusowy pobór do carskiego wojska (chciano powołać do wojska działaczy opozycyjnych). W związku z tym utworzono Tymczasowy Rząd Narodowy, który wybrał Ludwika Mierosławskiego na dyktatora. 22 I 1863 roku TRN wydał manifest, w którym wzywał Polaków do walki z caratem. Symbolem powstańców było godło symbolizujące Orła, Pogoń i Archanioła, czyli herby Polski, Litwy i Ukrainy. Początek Powstania Styczniowego był sukcesem Polaków, którzy zaskoczyli Rosjan. Ci ukryci w większych miastach oddali prowincję powstańcom. Walki prowadzone były w sposób podjazdowy, wojna miała charakter partyzancki. Duże sukcesy w walce z Rosjanami odnosił na ziemi kieleckiej Marian Langiewicz. Jednak już w lutym miało miejsce wydarzenie dla powstańców bardzo niekorzystne. W Petersburgu podpisano konwencję Alvenslebena, przewidującą współpracę prusko-rosyjską przy zwalczaniu powstańców. Mimo, że początkowo władze powstańcze składały się głównie z Czerwonych, z czasem Biali starali się zyskiwać coraz silniejszą pozycję. Zaczęli oni popierać umiarkowanego Czerwonego, za jakiego był uważany Langiewicz. W wyniku ich działań po wyjeździe Mierosławskiego, Langiewicz został dyktatorem powstania. W tym czasie wojska powstańcze ze zmiennym szczęściem toczyły zażarte walki z oddziałami rosyjskimi. W kwietniu Biali oficjalnie przystąpili do powstania i wkrótce objęli nad nim władzę. W związku z tym powołano składający się z Białych Rząd Narodowy. We wrześniu 1863 roku Czerwoni rozpoczęli akcje terrorystyczne wymierzone w zaborców. W jednym z zamachów zginął namiestnik Królestwa gen. Berg. Następnie w październiku dowódca wojskowy Romuald Traugutt został dyktatorem powstania. Zreorganizował on władze powstańcze i oddziały zbrojne. Jednak ta próba ratowania powstania nie miała już szans powodzenia. Walki prowadzone były na coraz mniejszą skalę, a coraz liczniejsze wojska rosyjskie skutecznie rozbijały oddziały powstańcze. W marcu 1864 roku car Aleksander II wydał ukaz (dekret) o uwłaszczeniu. Miało to odciągnąć chłopów od popierania powstańców. Z drugiej strony zamierzano przez to ukarać szlachtę biorącą udział w Powstaniu Styczniowym (miano odebrać im ziemię i przekazać w ręce chłopów). Działania te odniosły pewien skutek, a siły powstańców stawały się coraz słabsze. Jednym z ostatnich aktów powstania było stracenie Trauguta w Cytadeli 5 VIII 1864 roku. Od kwietnia tego roku dyktatorem powstania był Aleksander Wyszkowski. Jednak pod koniec 1864 roku powstanie ostatecznie upadło. Skutki Powstania Styczniowego. Jak tylko Powstanie Styczniowe zostało stłumione Rosjanie rozpoczęli represje. Wiele tysięcy Polaków zostało zesłanych na Syberię, skąd nigdy już nie wrócili. Zniesiono autonomię Królestwa i uczyniono z niego zwykłą prowincję Rosji. Przybrał na sile także proces rusyfikacji. Skonfiskowano wiele majątków szlacheckich, by ukarać szlachtę biorącą czynny udział w powstaniu. Powstanie Styczniowe zakończyło się klęską, jednak pomimo tego i represji wobec Polaków, zaborcom nie udało się złamać w narodzie ducha oporu, czego skutkiem było odzyskanie niepodległości po I wojnie światowej.

WOJNA SECESYJNA

Wojna secesyjna – wojna, która miała miejsce w latach 1861-1865 w Stanach Zjednoczonych Ameryki, pomiędzy stanami wchodzącymi w skład Stanów Zjednoczonych (tzw. Unią lub „Północą”) i Skonfederowanymi Stanami Ameryki (tzw. Konfederacją lub „Południem”), które wystąpiły z Unii. Nazwa „wojna secesyjna” pochodzi od secesji (odłączenia się) stanów skonfederowanych od Unii. Powszechną nazwą, stosowaną zwłaszcza w USA, jest także „amerykańska wojna domowa” (ang. American Civil War). Znana jest także jako „wojna pomiędzy stanami” i „wojna o niepodległość południa”. Zapoczątkowało ją ostrzelanie Fortu Sumter w zatoce Charleston w Karolinie Południowej przez konfederatów 12 kwietnia 1861. Trwała do 26 maja 1865, kiedy poddały się ostatnie zorganizowane ośrodki oporu konfederatów (gdzieniegdzie walki trwały jeszcze do czerwca). W wyniku wojny śmierć poniosło 620 tysięcy ludzi, zniszczono mienie o wartości 5 mld dolarów, wolność uzyskało 4 mln niewolników .

POWSTANIE KRAKOWSKIE

Powstanie krakowskie (1846), miało być częścią trójzaborowego powstania przygotowanego przez Towarzystwo Demokratyczne Polskie i krajowych konspiratorów; podjęte w nocy z 20 na 21 II w Rzeczypospolitej Krakowskiej przeciw Austriakom; po wycofaniu się z miasta Austriaków (22 II) ukonstytuował się Rząd Narodowy w składzie: L. Gorzkowski, A. Grzegorzewski, J. Tyssowski; w wydanym przez Rząd Narodowy 22 II manifeście ogłoszono zniesienie różnic stanowych i powinności feudalnych, obiecywano też nadanie ziemi bezrolnym ochotnikom i wzywano do ogólnonar. powstania; dyktatorem ogłosił się J. Tyssowski, jego sekretarzem został E. Dembowski, który bezskutecznie zabiegał o poparcie chłopów; klęska oddziału powstańczego A. Suchorzewskiego pod Gdowem (26 II) i śmierć Dembowskiego (27 II) przesądziły o upadku powstania krakowskiego; 3 III reszta powstańców wraz z Tyssowskim opuściła Kraków, 4 III przekroczyła granicę pruską i złożyła broń. Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Historia” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Jerzy Maroń, Jacek Piotrowski, Marek Czapliński, Stanisław Rosik, Zbigniew Fras. ISBN 83-85336-95-8. Rok wydania 1999.

POWSTANIE KRAKOWSKIE

Powstanie krakowskie (1846), miało być częścią trójzaborowego powstania przygotowanego przez Towarzystwo Demokratyczne Polskie i krajowych konspiratorów; podjęte w nocy z 20 na 21 II w Rzeczypospolitej Krakowskiej przeciw Austriakom; po wycofaniu się z miasta Austriaków (22 II) ukonstytuował się Rząd Narodowy w składzie: L. Gorzkowski, A. Grzegorzewski, J. Tyssowski; w wydanym przez Rząd Narodowy 22 II manifeście ogłoszono zniesienie różnic stanowych i powinności feudalnych, obiecywano też nadanie ziemi bezrolnym ochotnikom i wzywano do ogólnonar. powstania; dyktatorem ogłosił się J. Tyssowski, jego sekretarzem został E. Dembowski, który bezskutecznie zabiegał o poparcie chłopów; klęska oddziału powstańczego A. Suchorzewskiego pod Gdowem (26 II) i śmierć Dembowskiego (27 II) przesądziły o upadku powstania krakowskiego; 3 III reszta powstańców wraz z Tyssowskim opuściła Kraków, 4 III przekroczyła granicę pruską i złożyła broń. Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Historia” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Jerzy Maroń, Jacek Piotrowski, Marek Czapliński, Stanisław Rosik, Zbigniew Fras. ISBN 83-85336-95-8. Rok wydania 1999.

POWSTANIE LISTOPADOWE

Powstanie listopadowe. Noc z 29 na 30 listopada 1830 r. w Warszawie była pełna dramatycznych wydarzeń. Uczestnicy zamachu na księcia Konstantego zgromadzili się w Parku Łazienkowskim pod pomnikiem króla Jana III Sobieskiego i stamtąd uderzyli na Belweder. Konstanty zdołał zbiec ze swojej rezydencji. Podchorążowie maszerujący głównymi ulicami Warszawy spotkali się z obojętnością bogatych mieszczan. Napotkani po drodze dowódcy wojsk polskich nie chcieli przyłączyć się do powstańców, niektórzy z nich zginęli z rąk zrozpaczonych spiskowców. Do podchorążych i belwederczyków dołączył lud Warszawy (młodzież, biedniejsi mieszczanie, księża), który zdobywając broń z Arsenału, przyczynił się do ich zwycięstwa. 30 listopada 1830 r. Warszawa była wolna, wojska rosyjskie wycofały się. Aby powstanie zostało zakończone sukcesem, należało powołać władze, które kierowałyby walką. Niestety. Wśród posłów do sejmu, członków rządu, wyższych rangą oficerów niewielu było takich, którzy wierzyli w ostateczny sukces powstania. Ci, którzy mieli decydować o jego dalszych losach, chcieli całą sprawę jak najszybciej zakończyć. Niektórzy szukali porozumienia z carem. Ten jednak był nieugięty, bo chciał z zaistniałych okoliczności wyciągnąć jak największe korzyści dla Rosji. Pojawiał się bowiem w razie klęski powstania pretekst do ograniczenia politycznej odrębności Królestwa i wprowadzenia tam rządów rosyjskiej „silnej ręki”. Do Warszawy ciągnęli ochotnicy z innych zaborów, formowały się nowe pułki, ludność sypała szańce, zbierano datki na cele wojenne. Królestwo przygotowywało się do odparcia stutysięcznej armii rosyjskiej pod dowództwem gen. Iwana Dybicza, wysłanej na rozkaz cara dla stłumienia powstania. W lutym 1831 r. Polacy odparli pierwszy atak Rosjan na Warszawę, jednak dowództwo nie zdecydowało się na rozbicie osłabionych sił wroga. Po parotygodniowej przerwie w walce Polacy w dniu 31 marca podjęli działalność ofensywną. Powstańcze działania rozprzestrzeniły się poza granice Królestwa, obejmując swoim zasięgiem będące pod rosyjskim panowaniem ziemie litewskie. Stopniowo jednak przewaga rosyjska rosła, a wreszcie Warszawa musiała skapitulować. Po upadku powstania nastąpiło nasilenie prześladowań Polaków przez władze rosyjskie. Do nich zalicza się m.in. wcielenie żołnierzy polskich do armii rosyjskiej i zesłania w głąb Rosji, umieszczenie ich dzieci w rosyjskich tzw. koloniach wojennych, skazanie na więzienie i ciężkie roboty kilkuset uczestników powstania, zabranie Polakom majątków ziemskich i przekazanie ich w ręce Rosjan. Wielu Polaków wyjechało z kraju (tzw. Wielka Emigracja).

POWSTANIE LISTOPADOWE

Powstanie listopadowe. Noc z 29 na 30 listopada 1830 r. w Warszawie była pełna dramatycznych wydarzeń. Uczestnicy zamachu na księcia Konstantego zgromadzili się w Parku Łazienkowskim pod pomnikiem króla Jana III Sobieskiego i stamtąd uderzyli na Belweder. Konstanty zdołał zbiec ze swojej rezydencji. Podchorążowie maszerujący głównymi ulicami Warszawy spotkali się z obojętnością bogatych mieszczan. Napotkani po drodze dowódcy wojsk polskich nie chcieli przyłączyć się do powstańców, niektórzy z nich zginęli z rąk zrozpaczonych spiskowców. Do podchorążych i belwederczyków dołączył lud Warszawy (młodzież, biedniejsi mieszczanie, księża), który zdobywając broń z Arsenału, przyczynił się do ich zwycięstwa. 30 listopada 1830 r. Warszawa była wolna, wojska rosyjskie wycofały się. Aby powstanie zostało zakończone sukcesem, należało powołać władze, które kierowałyby walką. Niestety. Wśród posłów do sejmu, członków rządu, wyższych rangą oficerów niewielu było takich, którzy wierzyli w ostateczny sukces powstania. Ci, którzy mieli decydować o jego dalszych losach, chcieli całą sprawę jak najszybciej zakończyć. Niektórzy szukali porozumienia z carem. Ten jednak był nieugięty, bo chciał z zaistniałych okoliczności wyciągnąć jak największe korzyści dla Rosji. Pojawiał się bowiem w razie klęski powstania pretekst do ograniczenia politycznej odrębności Królestwa i wprowadzenia tam rządów rosyjskiej „silnej ręki”. Do Warszawy ciągnęli ochotnicy z innych zaborów, formowały się nowe pułki, ludność sypała szańce, zbierano datki na cele wojenne. Królestwo przygotowywało się do odparcia stutysięcznej armii rosyjskiej pod dowództwem gen. Iwana Dybicza, wysłanej na rozkaz cara dla stłumienia powstania. W lutym 1831 r. Polacy odparli pierwszy atak Rosjan na Warszawę, jednak dowództwo nie zdecydowało się na rozbicie osłabionych sił wroga. Po parotygodniowej przerwie w walce Polacy w dniu 31 marca podjęli działalność ofensywną. Powstańcze działania rozprzestrzeniły się poza granice Królestwa, obejmując swoim zasięgiem będące pod rosyjskim panowaniem ziemie litewskie. Stopniowo jednak przewaga rosyjska rosła, a wreszcie Warszawa musiała skapitulować. Po upadku powstania nastąpiło nasilenie prześladowań Polaków przez władze rosyjskie. Do nich zalicza się m.in. wcielenie żołnierzy polskich do armii rosyjskiej i zesłania w głąb Rosji, umieszczenie ich dzieci w rosyjskich tzw. koloniach wojennych, skazanie na więzienie i ciężkie roboty kilkuset uczestników powstania, zabranie Polakom majątków ziemskich i przekazanie ich w ręce Rosjan. Wielu Polaków wyjechało z kraju (tzw. Wielka Emigracja).

UTWORZENIE KRÓLESTWA POLSKIEGO

Powstanie Królestwa Polskiego. W 1813 roku car Aleksander I, po zajęciu przez rosyjskie wojska terytorium państwa polskiego, tworzy Radę Najwyższą Tymczasową Księstwa Warszawskiego. Rozpoczął się wówczas okres przejściowy, który trwał do połowy 1815 roku. Gwałtowny opór ze strony Prus i Austrii wywołało dążenie Rosji do utrzymania całego terytorium Księstwa Warszawskiego. Kompromisowym rozwiązaniem okazały się traktaty przyjaźni austriacko- rosyjski i prusko- rosyjski z 3 maja 1815 roku. Na ich mocy podzielono Księstwo Warszawskie. Z większości utworzono Królestwo Polskie(Kongresowe) o powierzchni 128,5 tys km 2. Zamieszkiwało je około 3, 2mln osób. Pozostałe tereny zostały ponownie zajęte przez Austrię i Prusy. Status wolnego miasta otrzymał Kraków wraz z okręgiem. Zapowiedź wolnej żeglugi i handlu nie została zrealizowana na Wiśle. Zmiany zostały potwierdzone w Akcie Końcowym z 9 czerwca 1815r. Oznaczało to również prawnomiędzynarodowe uznanie tych zmian. Utworzonych zostało 8 województw: krakowskie(bez miasta Krakowa),sandomierskie, mazowieckie, płockie,augustowskie, podlaskie, lubelskie i kaliskie. Królestwo Polskie zostało proklamowane 20 czerwca 1815 roku w Warszawie. Miało ono od tej pory stanowić oddzielne państwo, które posiada własne: terytorium i granice, organy państwowe i instytucje administracyjne, szkolnictwo, sądownictwo, własny system przedstawicielski (sejm), prawo, monetę oraz armię. Władca Cesarstwa Rosyjskiego przybrał tytuł króla polskiego i uzyskał tron na zasadzie dziedziczności (wspólność dynastii). Gdy Królestwo Polskie zostało proklamowane rozpoczął też pracę Tymczasowy Rząd Królestwa Polskiego. W grudniu tego samego roku, wraz z wejściem w życie Konstytucji Królestwa Polskiego, zakończone zostały rządy tymczasowe. Był to również początek doby konstytucyjnej, której kres położyła klęska powstania listopadowego. Między Królestwem a Cesarstwem występowała wyraźna asymetria m.in. w sferze prawnoustrojowej. Ustawa zasadnicza zagwarantowała bowiem monarchii konstytucyjnej Królestwa znaczny stopień samodzielności .

UTWORZENIE KRÓLESTWA POLSKIEGO

Powstanie Królestwa Polskiego. W 1813 roku car Aleksander I, po zajęciu przez rosyjskie wojska terytorium państwa polskiego, tworzy Radę Najwyższą Tymczasową Księstwa Warszawskiego. Rozpoczął się wówczas okres przejściowy, który trwał do połowy 1815 roku. Gwałtowny opór ze strony Prus i Austrii wywołało dążenie Rosji do utrzymania całego terytorium Księstwa Warszawskiego. Kompromisowym rozwiązaniem okazały się traktaty przyjaźni austriacko- rosyjski i prusko- rosyjski z 3 maja 1815 roku. Na ich mocy podzielono Księstwo Warszawskie. Z większości utworzono Królestwo Polskie(Kongresowe) o powierzchni 128,5 tys km 2. Zamieszkiwało je około 3, 2mln osób. Pozostałe tereny zostały ponownie zajęte przez Austrię i Prusy. Status wolnego miasta otrzymał Kraków wraz z okręgiem. Zapowiedź wolnej żeglugi i handlu nie została zrealizowana na Wiśle. Zmiany zostały potwierdzone w Akcie Końcowym z 9 czerwca 1815r. Oznaczało to również prawnomiędzynarodowe uznanie tych zmian. Utworzonych zostało 8 województw: krakowskie(bez miasta Krakowa),sandomierskie, mazowieckie, płockie,augustowskie, podlaskie, lubelskie i kaliskie. Królestwo Polskie zostało proklamowane 20 czerwca 1815 roku w Warszawie. Miało ono od tej pory stanowić oddzielne państwo, które posiada własne: terytorium i granice, organy państwowe i instytucje administracyjne, szkolnictwo, sądownictwo, własny system przedstawicielski (sejm), prawo, monetę oraz armię. Władca Cesarstwa Rosyjskiego przybrał tytuł króla polskiego i uzyskał tron na zasadzie dziedziczności (wspólność dynastii). Gdy Królestwo Polskie zostało proklamowane rozpoczął też pracę Tymczasowy Rząd Królestwa Polskiego. W grudniu tego samego roku, wraz z wejściem w życie Konstytucji Królestwa Polskiego, zakończone zostały rządy tymczasowe. Był to również początek doby konstytucyjnej, której kres położyła klęska powstania listopadowego. Między Królestwem a Cesarstwem występowała wyraźna asymetria m.in. w sferze prawnoustrojowej. Ustawa zasadnicza zagwarantowała bowiem monarchii konstytucyjnej Królestwa znaczny stopień samodzielności.

UTWORZENIE KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO

O losach Polski przesadzil traktat pokojowy pomiedzy Francja i Rosja, podpisany w lipcu 1807 r. . Zawieral on postanowienie o powolaniu do zycia panstwa polskiego o ograniczonej samodzielnosci i pozostajacego we francuskiej strefie wplywow, ale nie noszacego imienia Polski. Obszarem nowego organizmu politycznego, ktoremu nadano nazwa Ksiestwo Warszawskie, mialy byc ziemie drugiego i trzeciego zaboru pruskiego. Wladca Ksiestwa wyznaczony zostal zwiazany z Francja krol Saksonii Fryderyk August z dynastii Wettinow. . Ostatecznie w granicach Ksiestwa Warszawskiego znalazly sie ziemie drugiego i trzeciego zaboru pruskiego, ale bez Pomorza i Gdanska, z ktorego utworzono wolne miasto pod protektoratem Francji, Saksonii i Prus, z prawem stacjonowania tam polskiego garnizonu. Do Ksiestwa wlaczono rowniez skrawek pierwszego rozbioru z Bydgoszcza, w jego granicach znalazl SIE Torun. Obszar Ksiestwa Warszawskiego w granicach z 1807 r. zajmowal 104 tys. km.2 i zamieszkany byl przez ponad 2,5 mln. ludnosci. Ustroj Ksiestwa Warszawskiego okreslala konstytucja nadana przez Napoleona w lipcu 1807 r.

BONAPARTE CESARZEM FRANCJI

2 grudnia 1804 roku, Napoleon Bonaparte koronował się na Cesarza Francuzów „Józefie, gdyby ojciec mógł nas widzieć…” ~Napoleon Bonaparte do swojego brata Józefa 2 XII 1804r., Paryż. Po tym, jak Napoleona wybrano najpierw na konsula, potem zaś konsula dożywotniego, 7 marca 1804 r. Senat zwrócił się do niego z prośbą, koronował się na cesarza. By zachować pozory obiektywizmu, przeprowadzono plebiscyt ogólnokrajowy, którego wyniki były tak pozytywne, że prawie nie trzeba ich było fałszować. Napoleon stawał się więc monarchą nie z urodzenia, ale woli ludu, co odróżniało go od innych władców europejskich. 2 grudnia 1804 r. o 10 powozy dworu przyszłego Cesarza Francuzów opuściły Tuileries. Zaproszony specjalnie na tą uroczystość papież od dwóch godzin czekał już w katedrze Notre Dame. Gdy zaczęła się uroczystość, papież namaścił Napoleona, który następnie sam włożył sobie koronę na głowę, po czym koronował małżonkę. Był to symbol jego niezależności od kościoła. Pius VII wyrzekł słowa: „Vivat imperator in aeternum”. Po akcie koronacji odbyła się msza, która zakończyła się o trzeciej. Ostatnią częścią uroczystości było złożenie przysięgi przez Cesarza: „Przysięgam utrzymywać niepodzielność terytorium Republiki, respektować i wymagać respektu dla praw zawartych w konkordacie, dla wolności kultów religijnych, respektować i wymagać respektu dla równości praw, wolności politycznej i cywilnej, nieodwracalności dóbr narodowych; nie narzucać żadnych podatków, nie ustanawiać żadnych taks, jak tylko z mocy prawa, podtrzymywać instytucję Legii Honorowej, rządzić tylko z punktu widzenia dobra i sławy narodu francuskiego”.

ZAKOŃCZONA BITWA NAD TREBINIĄ

19 czerwca 1799 roku zakończyła się bitwa nad Trebbią. W wyniku starcia pomiędzy 37 – tysięczną armią austriacko – rosyjską pod wodzą feldm. Suworowa a 33 – tysięcznym korpusem francusko – polskim generała Etienne`a Macdonalda Austria odzyskała północne Włochy. Do bitwy doszło po tym, jak wycofujące się ze środkowych Włoch siły francuskie spotkały 5 000 Austriaków osłaniających główne siły koalicjantów, które niezwłocznie wsparły narażoną na klęskę awangardę. Francuzi uwikłali się w ciężkie boje z silniejszym napastnikiem i ulegli mu prawie w tym samym miejscu, gdzie kilkadziesiąt wieków wcześniej Hannibal pobił Rzymian. Szczególnie wysokie straty ponieśli w bitwie Polacy. 1. Legia Polska gen. Dąbrowskiego straciła prawie 50% ludzi.

POWSTANIE LEGIONÓW POLSKICH WE WŁOSZECH

Po III rozbiorze Polski wielu patriotów udało się na emigrację do Francji, gdyż wiązali oni swoje nadzieje na odzyskanie niepodległości właśnie z tym krajem. W 1796 roku generał Jan Henryk Dąbrowski skierował prośbę o utworzenie Legionów do rządu francuskiego, który następnie odesłał go do walczącego we Włoszech Napoleona Bonapartego. Ten z kolei, potrzebując nowych żołnierzy, wyraził zgodę na powitanie Legionów Polskich we Włoszech (koło Reggio). Na początku 1797 roku Dąbrowski wydał odezwę do rodaków, by przybywali do Włoch i tam służyli u boku Napoleona, który pomoże im odzyskać utraconą ojczyznę. W szeregach Legionów stanęło około 7 tysięcy żołnierzy, głownie osób przebywających na emigracji oraz wojskowych, którzy dostali się do niewoli francuskiej, a wcześniej zmuszeni byli do walczenia w armii austriackiej. Początkowo Legiony walczyły u boku Napoleona, a po pokoju z Austrią w 1797 roku przeistoczyły się w korpus posiłkowy Republiki Cysalpińskiej. Jeden oddział został wysłany do Rzymu, gdzie Francja obaliła wkrótce rządy papieskie. W listopadzie 1798 roku uczestniczył on w obronie miasta przed armią austriacką. Miesiąc później część Legionów, tzw. I liga pod wodzą Karola Kniaziewicza rozstrzygnęła o zwycięstwie Francji pod Civita Castellana. Po kolejnym pokoju z Austrią w 1801 roku Legiony nie miały już sensu istnienia. Napoleon ogłosił ich rozpad. Około 6 tysięcy walczących w nich żołnierzy zostało skierowanych na wyspę San Domingo (obecnie Haiti), gdzie walczyli przeciwko powstaniu niewolników murzyńskich. Do Europy powróciło zaledwie kilkuset Legionistów. Pozostali zmarli zabici przez tubylców albo w skutek chorób tropikalnych. Mimo iż historia Legionów nie jest zbyt długa, miały one wielkie znaczenie dla późniejszych losów Polski. Przede wszystkim wykształciły znakomitą kadrę przyszłych oficerów. Stały się symbolem patriotyzmu i wiary w niepodległość. W 1797 roku powstał tekst "Pieśni Legionów Polskich we Włoszech" ("Mazurka Dąbrowskiego"), którego autorem był Józef Wybicki - znany poeta i publicysta. Pieśń ta w XX wieku stała się oficjalnym hymnem narodowym Polski

TRZECI ROZBIÓR POLSKI

Do trzeciego rozbioru Polski doszło po upadku powstania kościuszkowskiego w 1794 r., w którym Polacy próbowali przeciwstawić się rozbiorom. Rozbiór ten doprowadził do likwidacji Rzeczypospolitej i wymazania państwa polskiego z mapy Europy. Po długich rokowaniach państwa zaborcze uzgodniły 24 października 1795 r. jak ma przebiegać podział ziem Rzeczypospolitej: Rosja - pozostałe ziemie ukraińskie, białoruskie, litewskie, czyli obszar położony na wschód od linii rzeki Bug i Niemirów-Grodno. Do Rosji wcielono zatem obszar liczący około 120 tys. km2, zamieszkany przez 1,2 mln ludzi. Prusy - reszta Mazowsza (z Warszawą) i Podlasia, skrawki Małopolski i Żmudzi. Było to łącznie 55 tys. km2; mieszkało na tym obszarze około 1 mln osób. Austria - pozostała część Małopolski (między Pilicą a Bugiem) z Krakowem oraz część Mazowsza i Podlasia. Powierzchnia tych ziem wynosiła około 47 tys. km2; w granicach Austrii znalazło się około 1,2 mln polskiej ludności. Niedługo później król Stanisław A. Poniatowski został wywieziony przez Rosjan do Grodna, gdzie abdykował. Stało się to 25 listopada 1795 r. Ostateczną konwencję rozbiorową (tzw. konwencja petersburska) podpisano w 1797 r. w Petersburgu. Trzej zaborcy Polski zobowiązali się, że nie będą nigdy używać w swej tytulaturze nazwy Królestwo Polskie. Uregulowano ponadto kwestię zarówno długów Rzeczypospolitej, jak i samego króla Poniatowskiego.

POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE

Bezpośrednimi przyczynami powstania kościuszkowskiego, były dwa rozbiory Polski (1772;1793 r.), oraz wciąż pogarszająca się sytuacja polityczno-społeczna.24 marca 1794 roku na Rynku Krakowa, wobec zgromadzonych tłumów Kościuszko zaprzysiągł wraz z garnizonem polskim akt powstania. Akt ten potępiał Targowicę i uchwały sejmu grodzkiego, uznając je za nielegalne. Kościuszko otrzymał władzę dyktatorską nad powstaniem. W tym samym dniu ogłoszono odezw do Polaków, który wzywał wszystkich do walki powstańczej wszystkich rodaków – „do skruszenia obelżywego jarzma niewoli”. W ciągu tygodnia powstał dywizjon małopolski, który liczył 4 tyś. żołnierzy i 2. tyś kosynierów, oraz 12 dział. 1 kwietnia Kościuszko ruszył wzdłuż Wisły, do Warszawy. Przeciwko powstańcom, ruszyła 3 tyś. dywizja, mająca na celu przeszkodzić Tadeuszowi Kościuszce, dotarcie do Warszawy, dywizji dowodził generał Tormasow. Obie armie spotkały się już 4 kwietnia pod Racławicami (dzisiejsze województwo Świętokrzyskie), gdzie stoczyły bitwę. Kościuszko posiadając przewagę liczebną i zaangażowanie chłopów (kosynierów), wygrał starcie. Później na pole bitwy przybyła kolejna armia, dowodzona przez generała Denisowa, która uniemożliwiła marsz Kościuszce na Warszawę. Zwycięstwo pod Racławicami miało wielkie znaczenie moralne i propagandowe dla rozpoczynającego się powstania. Po Racławicach Kościuszko przywdział chłopską sukmanę oraz mianował oficerem kosyniera Wojciecha Bartosza Głowackiego, wsławionego bohaterskim atakiem na armaty rosyjskie. Uroczyście uwolnił go także od wszelkiej powinności. Od 1794 roku na sztandarze kosynierów krakowskich pojawił się napis „Żywą i bronią”. Wiadomości te rozbudziły nadzieje chłopów, ale i obawy szlachty. Sam Naczelnik tymi decyzjami chciał udowodnić, że walczy o wolność wszystkich Polaków. >> * Kościuszko nie zaprzestał na dalszej walce, wciąż gromadził ochotników do walki wyzwoleńczej, w tym samym czasie 17 kwietnia, w Warszawie wybuchło powstanie. Po dwóch dniach walk na ulicach Warszawy, przepędzono Rosjan ( śmierć poniosło ok. 4500), a ambasador carski musiał uciekać pod opiekę Prusaków, którzy stacjonowali w pobliżu miasta. 23 kwietnia 1794 roku, pod wodzą poety pułkownika Jakuba Jasińskego, doszło so wybuchu powstania w Wilnie. Oddziały powstańcze rozbiły carskie garnizon, a do niewoli trafił dowódca rosyjski, oraz hetman Kossakowski. Bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania, było odniesienie dużych sukcesów Polaków w Warszawie i Kościuszki w bitwie pod Racławicami. Na przełomie kwietnia i maja 1794 roku, całość okrojonej Rzeczypospolitej staneła do walki powstańczej. Tadeusz Kościuszko ponownie ruszył do Warszawy. Do wal dołączyli się: Hugo Kołłątaj i Ignacy Potocki. Planowano utworzyć 100-tysięczną armię powstańczą, udało się osiągnąć zaledwie 55 tysięcy. Do walki a powstańcami włączyły się Prusy. Pomiędzy Rosją a Prusami, powstał układ o wspólnej walce z Polakami. 6 czerwca Kościuszko stoczył bitwę pod Szczekocinem, w której poniósł klęskę. 8 czerwca pod Chełmem poniósł porażkę Józef Zajączek. Tydzień później prze Prusaków został zajęty Kraków W lipcu i sierpniu trwała obrona Warszawy, Polacy wygrywali tę walkę, Prusacy na wieść o wybuchu powstania w Wielkopolsce, musieli się wycofać spod Warszawy. Na pomoc Wielkopolanom, ruszył korpus wojska dowodzony przez Jana Henryka Dąbrowskiego. Mimo licznych starań i odważnych walk jakie stoczyli Polacy w 1794 roku, 24 października 1795 roku został zawarty układ o trzecim rozbiorze Polski pomiędzy Prusami, Rosją i Austrią. Dokonał się trzeci rozbiór Polski, co spowodowało zniknięcie z mapy świata Polski na 123 lata.

DRUGI ROZBIÓR POLSKI

Wykorzystując kapitulację Stanisława Augusta Poniatowskiego wobec Rosji i przejęcia rządów w kraju przez targowiczan – 25 października 1792 król pruski Fryderyk Wilhelm II zażądał wcielenia Wielkopolski do Królestwa Prus. Żądanie przekształciło się w propozycję II rozbioru części ziem Rzeczypospolitej pomiędzy Rosję i Prusy. 23 stycznia 1793 doszło do podpisania traktatu podziałowego między Katarzyną II a Fryderykiem Wilhelmem II. Po podpisaniu Wojska Pruskie weszły do Wielkopolski, a rosyjskie do wschodniej Polski. W okrojonej już znacznie Rzeczypospolitej utrzymany został istniejący dotąd, bardzo dogodny dla Rosji i Prus, ustrój demokracji szlacheckiej przy słabej centralnej władzy królewskiej.

UCHWALENIE KONSTYTUCJI 3 MAJA

Ustawa Rządowa, czyli Konstytucja 3 Maja, była drugą na świecie, a pierwszą w Europie ustawą zasadniczą. Uchwalona na Sejmie Czteroletnim w 1791 roku przez stronnictwo patriotyczne jako rezultat kompromisu ze stronnictwem królewskim, była wynikiem dążeń do naprawy stosunków wewnętrznych w Rzeczpospolitej po I rozbiorze, ustalając podstawy ustroju nowożytnego w Polsce. Postanowienia konstytucji. Jej wstępnym etapem było Prawo o sejmikach z 24 III 1791 roku oraz Prawo o miastach (królewskich) z 18 IV 1791 roku. Pozostawiała ustrój stanowy, z pewnymi drobnymi zmianami: znacznie uszczuplono wpływy magnaterii na elekcję, Senat i zarząd kraju, wykluczając z sejmików szlachtę nieposesjonatów, stanowiącą najgorliwszą klientelę magnatów. W prawie wyborczym feudalny cenzus urodzenia szlacheckiego zastąpiono burżuazyjnym cenzusem posiadania. Mieszczanom zatwierdzono prawo nabywania dóbr i uzyskiwania nobilitacji. Utrzymując poddaństwo Konstytucja pozbawiała szlachtę prawa najwyższej zwierzchności wobec poddanych, przyjmując ich "pod opiekę prawa i rządu krajowego". Indywidualne umowy chłopów z dziedzicami o zamianę pańszczyzny na czynsz teraz nie mogły już być samodzielnie unieważniane przez szlachtę. Jan Matejko, Konstytucja 3 maja 1991 roku (fragm.). 1891 Postanowienia Konstytucji centralizowały państwo, znosząc odrębność między Koroną i Litwą, wprowadzając jednolity rząd, skarb i wojsko. Za religię panującą uznano katolicyzm, przy zupełnej tolerancji innych, uznanych przez państwo wyznań. Konstytucja wprowadziła trójpodział władzy: władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy Sejm, składający się ze szlachty-posesjonatów (204 posłów) i 24 plenipotentów miast. Zmniejszono znacznie rolę Senatu, instrukcje poselskie, konfederacje i liberum veto zostały zniesione, decyzje miały zapadać zwykłą większością głosów. Kadencja Sejmu trwała 2 lata, posiedzenia zwoływane były w razie potrzeby, co 25 lat miano zwoływać Sejm w celu poprawy konstytucji. Władzę wykonawczą przyznano królowi wraz z Radą, tzw. Strażą Praw, złożoną z prymasa i 5 ministrów: policji, pieczęci, czyli spraw wewnętrznych, interesów zagranicznych, wojny i skarbu, mianowanych przez króla. Ministrowie odpowiadali przed Sejmem za podpisane przez siebie akty. Król był przewodniczącym Straży, miał prawo nominacji biskupów, senatorów, ministrów, urzędników i oficerów, w razie wojny sprawował naczelne dowództwo nad wojskiem. Zniesiono wolną elekcję, po śmierci Stanisława Augusta tron miał być dziedziczny, tylko w razie wymarcia rodziny królewskiej szlachta miała wybierać nową dynastię. Konstytucja zapowiadała reorganizację sądownictwa, postulując konieczność stworzenia stale urzędujących sądów ziemskich i miejskich oraz sprawujących nad nimi nadzór w drugiej instancji Trybunałem Koronnym i sądem asesorskim. Próba przeprowadzenia reform została przekreślona już w połowie 1792 roku. Przyczyniła się do tego Targowica i wkroczenie wojsk rosyjskich do Rzeczpospolitej. Konstytucja 3 Maja była wielkim osiągnięciem narodu chcącego zachować niezależność państwową, zabezpieczała możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju. Do tradycji trzeciomajowych nawiązywały później różne kierunki polityczne, dosyć dowolnie interpretując idee ustawy zasadniczej z 1791 roku.

SEJM WIELKI (CZTEROLETNI)

Sejm Wielki, zwany również Czteroletnim był to sejm zwyczajny obradujący w Warszawie od 6 X 1788 do 29 V 1792 roku. Został zwołany przez Stanisława Augusta Poniatowskiego, za zgodą Katarzyny II, dla uchwalenia sojuszu wojskowego z Rosją i podjęcia uchwał w sprawie udziału polskiego korpusu posiłkowego w wojnie rosyjsko-tureckiej, przeciągnął swe obrady na okres czterech lat. Obrady rozpoczęto od zawiązania konfederacji pod przewodnictwem marszałków Stanisława Małachowskiego z Korony i Kazimierza Nestora Sapiehy z Litwy. W 1788 roku pod wpływem złożonej przez H. Buchholtza propozycji sojuszu polsko-pruskiego, sejm zażądał od Rosji wycofania wojsk z terytoriów Rzeczpospolitej. W pierwszym okresie obrad wyróżniły się trzy stronnictwa: obóz królewski (prymas Michał Poniatowski, kanclerz wielki koronny Jacek Małachowski i in.) pragnął wzmocnienia władzy monarszej i powiększenia wojska przy utrzymaniu Rady Nieustającej i sojuszu rosyjskiego. Stronnictwo reform, zwane patriotycznym, pragnęło rozbudowy armii, umocnienia władzy państwowej, zerwania z Rosją i oparcia się na Berlinie. Grupowało ono Czartoryskich i część Potockich, również ks. Hugona Kołłątaja, Juliana Ursyna Niemcewiecza. Obóz hetmański (hetman Seweryn Rzewuski, hetman Franciszek Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki) reprezentował interesy i poglądy większości magnaterii i części dostojników Kościoła. Pragnęli oni utrzymania "złotej wolności" i protekcji rosyjskiej, myśleli też o zniesieniu centralnej władzy a nawet monarchii. Uchwalono powiększenie armii polskiej do 100 tys. żołnierzy. Odebrano Radzie Nieustającej i hetmanom władzę nad wojskiem, następnie zniesiono samą Radę, a komendę nad wojskiem powierzono specjalnej Komisji Wojskowej. W 1789 roku uchwalono nowe podatki, wśród nich tzw. ofiarę dziesiątego grosza z dóbr szlacheckich i kościelnych. Jan Matejko, Rejtan - Upadek Polski (fragm.). 1866 W 1790 roku radykalnym zmianom uległa sytuacja międzynarodowa i wzajemne stosunki między państwami zaborczymi. Cesarz Leopold II wycofał się z wojny z Turcją, co doprowadziło do poprawy stosunków Austrii z Anglią i podpisania układu sojuszniczego z Prusami. Po wstrzymaniu angielskich subsydiów dla Prus, złagodzeniu uległ konflikt angielsko-rosyjski, a Szwecja wycofała się z wojny z Rosją. W tej sytuacji realne stało się nowe porozumienie rosyjsko-pruskie skierowane przeciw Polsce. Obradujący w nowym układzie Sejm, w którym przewagę zdobyło Patriotyczne Stronnictwo, uchwalił ustawę wykluczającą drobną, ubogą szlachtę (tzw. gołotę) z udziału w sejmikach oraz prawo o ustroju miast królewskich. Najważniejszym dokonaniem Sejmu było opracowanie i uchwalenie w 1791 roku Konstytucji 3 Maja, która wprowadzała reformy polityczne i społeczne zmierzające do uratowania niepodległości i unowocześnienia kraju. Próby reformy państwa polskiego podjęte przez Sejm Czteroletni udaremniła konfederacja targowicka i zbrojna interwencja Rosji w 1792 roku (wojna polsko-rosyjska).

POCZĄTEK OBRAD SEJMU ROZBIOROWEGO

Sejm Rozbiorowy – sejm skonfederowany działający w latach 1773-1775, powołany przez trzy ościenne mocarstwa zaborcze: Rosję, Prusy i Austrię, w celu zatwierdzenia cesji terytorium Rzeczypospolitej w czasie I rozbioru Polski. Sejm ten został zwołany na 19 kwietnia 1773 na wcześniejsze żądanie ambasadora rosyjskiego Otto Magnusa von Stackelberga, posła pruskiego Gédéona Benoît i austriackiego Karla Reviczkyego, którzy zamierzali przeprowadzić legalizację rozbiorów przez sejm. Jednocześnie mocarstwa utworzyły wspólny fundusz korupcyjny, z kasy którego miano opłacać przychylność posłów i senatorów. Już 16 kwietnia, 60 przekupionych posłów i 9 senatorów zawiązało konfederację[1], by nie dopuścić do jego zerwania i łatwiejszego przeforsowania akceptacji traktatów podziałowych. Marszałkiem konfederacji koronnej został Adam Poniński, całkowicie oddany Rosji. Jako marszałka konfederacji Wielkiego Księstwa Litewskiego wyznaczono Michała Hieronima Radziwiłła. Obradom sejmu przewodniczył Poniński, który jako jurgieltnik otrzymywał z ambasady rosyjskiej stałą roczną pensję w wysokości 24 000 dukatów. Obradujący na Zamku Królewskim w Warszawie otoczeni zostali asystą wojska rosyjskiego. Posłowie Tadeusz Reytan i Samuel Korsak stanęli na czele opozycji przeciwko sejmowi pod węzłem konfederacji i marszałkowi Ponińskiemu. Wsparli ich posłowie: Franciszek Jerzmanowski, Stanisław Kożuchowski, Rupert Dunin, Jan Tymowski, Józef Zaremba, Michał Radoszewski, Ignacy Suchecki, Tadeusz Wołodkowicz, Stanisław Bohuszewicz[2]. Na nic zdało się wykradzenie przez Reytana laski marszałkowskiej, co miało uniemożliwić rozpoczęcie obrad. Nikły opór ostatecznie złamały egzekucje wojskowe w domach oponentów, groźba rozszerzenia rozbiorów o centralne ziemie Polski i spalenia Warszawy w przypadku jego kontynuacji. Sejm wyłonił ze swojego grona 99-osobową delegację, składającą się z całkowicie zaufanych i kontrolowanych przez państwa ościenne posłów i senatorów, której zadaniem było podpisanie traktatów cesyjnych. 18 września 1773 delegacja podpisała traktaty podziałowe z przedstawicielami mocarstw. 30 września sejm zatwierdził traktat podziałowy. Wprowadził też zmiany ustrojowe, powołując Radę Nieustającą przy królu, jako pierwowzór gabinetu ministrów, a także Komisję Edukacji Narodowej. Ponadto ustalił jednolity podatek, przywrócił cła generalne, ograniczył w znacznym stopniu władzę hetmanów i unowocześnił strukturę wojska. Szlachta uzyskała prawo zajmowania się handlem, rzemiosłem i bankowością, wreszcie zapowiedziano ulżenie doli chłopstwa. W marcu 1775 podpisany został bardzo niekorzystny dla Rzeczypospolitej traktat handlowy z Prusami, który na wiele lat osłabił polski handel bałtycki. 11 kwietnia 1775 sejm zakończył swoją działalność na niekorzyść Polski. 15 kwietnia 1775 posłowie: Rupert Dunin, Tomasz Przyjemski, Franciszek Jerzmanowski i Stanisław Kożuchowski wnieśli manifest w grodzie warszawskim o nieważności wszystkich postanowień sejmu od 1773 do 1775 roku.

PIERWSZY ROZBIÓR RZECZYPOSPOLITEJ

5 sierpnia 1772 roku Rosja, Prusy i Austria zawarły ostateczne porozumienie w sprawie podziału znacznej części ziem Rzeczypospolitej. Jako przyczyny rozbioru podano "całkowity rozkład państwa" i "anarchię". Austria zagarnęła południową część województwa krakowskiego i sandomierskiego (po Wisłę), województwo ruskie i część bełskiego, skrawki Wołynia i Podola, łącznie prawie 82 tysiące km2. Rosja zajęła ziemie białoruskie i tzw. Inflanty Polskie (93 tysiące km2), Prusy natomiast Warmię, Pomorze bez Gdańska i Torunia, część Wielkopolski i Kujaw (ponad 36 tysięcy km2). Na zwołanym pod presją państw zaborczych w 1773 roku w atmosferze terroru sejmie konfederacyjnym szlachta Rzeczypospolitej ratyfikowała postanowienia pierwszego rozbioru.

REFORMY SEJMU KONWOKACYJNEGO - WYBÓR NOWEGO WŁADCY POLSKI STANISŁAWA AUGUSTA PONIATOWSKIEGO

Sejm konwokacyjny 1764 roku – sejm konwokacyjny obradujący w dniach 7 maja-23 czerwca 1764 w Warszawie, zwołany pod węzłem konfederacji dla przygotowania elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, przeprowadził szereg reform ustroju I Rzeczypospolitej. Konfederacja stronników Familii na drodze zamachu stanu doprowadziła do odsunięcia od obrad znacznej części posłów związanych z obozem sasko-republikańskim i skonfederowania sejmu konwokacyjnego[1]. Jego obradom przewodniczył marszałek Adam Kazimierz Czartoryski. W celu skutecznego przeprowadzenia obrad Zamek Królewski w Warszawie i Krakowskie Przedmieście obsadzone zostało oddziałami wojsk rosyjskich z armatami i nadwornymi hufcami Czartoryskich. 7 maja 1764 roku 22 senatorów i 46 posłów złożyło w grodzie warszawskim manifest, protestujący przeciwko łamaniu prawa międzynarodowego, uznający odbywający się w obecności wojsk obcych sejm konwokacyjny za nielegalny[2]. Wobec absencji posłów opozycji, którzy w ramach protestu przeciwko obecności wojsk rosyjskich opuścili sesję, Familia Czartoryskich przeprowadziła za zgodą posła rosyjskiego Hermana Karla von Keyserlinga zmianę ustroju Rzeczypospolitej. W jego obradach uczestniczyło jedynie 80 posłów (powinno 300) i 7 senatorów (zamiast 136). W wyniku presji prymasa interrexa Władysława Aleksandra Łubieńskiego Rzeczpospolita uznała oficjalnie tytuły cesarzowej Wszechrusi Katarzyny II (nieuznawany od 1721) i tytuł króla w Prusach Fryderyka II (nieuznawany od 1701). Stanowiło to realne zagrożenie dla integralności terytorialnej państwa polskiego. Rosja w czasie rozbiorów podnosiła z tego tytułu roszczenia terytorialne wobec ziem ruskich Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Prusy natomiast wykorzystały fakt, że Prusy Królewskie stanowiły niegdyś integralną całość z Prusami Książęcymi. Sejm zatwierdził cesję terytorium Rzeczypospolitej na rzecz Rosji, dokonaną w traktacie Grzymułtowskiego. Reformy: zlikwidowano cła prywatne, wprowadzono cło generalne do skarbu państwowego, zniesiono liberum veto w głosowaniu projektów wnoszonych przez Komisję Skarbową. Uznano, że głosowania takie będą decydowane figuria judicaria, czyli tak jak w sądach, tzn. większością. Umożliwiało to np. zwiększenie podatków na armię, wprowadzono zakaz przysięgania posłów na instrukcje poselskie, ujednolicono system miar i wag, zlikwidowano Sejm Czterech Ziem, gdyż nie był on w stanie uporać się ze ściąganiem podatków od Żydów, zreformowano kwartę i pogłówne żydowskie, na czas nieokreślony zawiązano konfederację generalną, co pozwalało na skuteczne przeprowadzenie sejmu elekcyjnego i koronacyjnego, utworzono jeszcze odrębne dla Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, centralne kolegialne urzędy, tj. Komisję Skarbową Koronną, Komisję Skarbową Wielkiego Księstwa Litewskiego i Komisję Wojskową, ograniczono władzę hetmanów, czyniąc ich przewodniczącymi Komisji Wojskowych z głosem stanowczym, uchwalono lustrację królewszczyzn, zniesiono jurydyki i serwitoriaty.

SEJM NIEMY

Po pokonaniu przez wojska rosyjskie pod Połtawą w 1709 roku, ranny król szwedzki, Karol XII (1682-1718) powrócił do swego kraju. W związku z tym rozpadło się stronnictwo proszwedzkie, a Stanisław Leszczyński (1677-1766) został zmuszony do opuszczenia kraju. Zbiegło się to z powrotem do Warszawy Augusta II Mocnego (1670-1733), który skłaniał się do porozumienia ze szlachtą, która również była skłonna do zgody na zaproponowane przez niego reformy ustrojowe. August II nie wykorzystał sytuacji i kontynuował swoje wcześniejsze plany wprowadzenia w Polsce monarchii absolutnej. W celu realizacji swych planów August II zamierzał wspólnie z carem i elektorem brandenburskim dokonać swoistego rozbioru Polski i, w zamian za ich zgodę na planowane zmiany, zamierzał odwdzięczyć się Prusami Królewskimi, Żmudzią oraz innymi wschodnimi województwami. Plany te jednak nie weszły w dalszą fazę realizacji z powodu dwóch czynników – opór szlachty polskiej oraz niechęć Piotra Wielkiego, który chciał zapobiec umocnieniu pozycji dynastii Wettinów w Polsce. August II, by rozprawić się z opozycją, wprowadził w 1713 roku na teren Polski wojska saskie. Dostarczył on tym samym pretekst carowi Rosji, by interweniować. Poczynania władcy spotkały się też ze sprzeciwem polskiej szlachty, która przystąpiła do zawiązywania konfederacji generalnej w Tarnogrodzie w 1715 roku. Owi szlachcice sprzeciwiali się również hetmanom, których władza dość znacznie umocniła się w ostatnim czasie. Obie strony konfliktu oczekiwały reakcji Rosji, od której oczekiwano mediacji. Poskutkowało to wkroczeniem wojsk carskich na teren Litwy oraz dyktatem warunków pokoju między królem a szlachtą. Ów „traktat pacyfikacyjny” został przyjęty 1 lutego 1717 roku na jednodniowym sejmie, który nazwano później „sejmem niemym”, co wzięło się stąd, że nie pozwolono żadnemu z posłów zabrać głosu, ponieważ obawiano się jego zerwania. Główne postanowienia „sejmu niemego” przede wszystkim utrwalały dotychczasowy ustrój Rzeczypospolitej, co grzebało szanse króla na przeprowadzenie planowanych zmian. Ograniczono też samowolę hetmanów oraz umocniono kontrolę państwową nad wojskiem (stałe podatki na zawodową armię) i skarbem. Mimo zapewnienia pozorów wewnętrznego ładu wewnątrz kraju, postanowienia „sejmu niemego” nie chroniły Polski przed atakiem z zewnątrz i osłabieniem jej pozycji.

WYBUCH WOJNY PÓŁNOCNEJ

W wyniku wojny z pozostałymi krajami północnoeuropejskimi Szwecja straciła większość swoich posiadłości i głównym mocarstwem nad Bałtykiem została Rosja. W wielkiej Wojnie Północnej Szwecja walczyła pod wodzą cara Rosji Piotra Wielkiego. W wojnie tej chodziło o dominację na Bałtyku i na ziemiach krajów wokół jego wód. W 1700 roku Szwecję zaatakowały Dania, Saksonia, Polska i Rosja. Król Szwecji Karol XII miał wtedy tylko osiemnaście lat i jego wrogowie liczyli na jego brak doświadczenia. Jednak Karol zawiódł ich nadzieje, okazując się urodzonym dowódcą. Pokonał Rosjan pod Narwą w Estonii, wyeliminował z wojny Saksonię, Polskę i Danię. Na tronie polskim osadził swojego króla. Osiem lat później Karol najechał Rosję, ale nastała sroga zima 1708-1709 i Rosjanie wycofali się, niszcząc wszystko, co spotkali na swojej drodze (tą metodę zastosował Kutuzow). Szwedom skończył się prowiant, a musieli odpierać taki nękających Rosjan. Z nadejściem wiosny armia straciła połowę żołnierzy. Rosjanie pobili Szwedów w bitwie pod Połtawą w czerwcu 1709 roku i Karol zbiegł do Turcji. Do Szwecji wrócił w 1714 roku i w 1716 roku zadał klęskę Duńczykom. Najechał też Norwegię, gdzie w 1718 roku został zabity. Po śmierci Karola wycieńczeni dwudziestoletnią wojną Szwedzi zawarli pokój w 1721 roku.

WIELKA BITWA POD WIEDNIEM

Bitwa pod Wiedniem została stoczona 12 września 1683 roku. Wojska polsko – austriacko – niemieckie pod wodzą króla polskiego Jana III Sobieskiego rozbiły armię Imperium osmańskiego pod wodzą wezyra Kara Mustafy.W obliczu zagrożenia ze strony tureckiej 1 kwietnia 1683 roku zawarto przymierze między Polską a Austrią przeciwko Osmanom. Gwarantem traktatu został papież Innocenty XI. Ustalono w nim, że w obliczu zagrożenia któregokolwiek z miast (Kraków albo Wiedeń), druga strona pośpieszy na pomoc oraz, że na utrzymanie wojsk polskich cesarz i papież wyłożą pieniądze. 10 lipca pod murami austriackiej stolicy stanęło blisko 140 – 300 tysięcy ludzi, była to największa armia jaką Turcy zmobilizowali w XVII wieku. Wiedeń był silnie ufortyfikowanym miastem a obrona miała do dyspozycji 11 tysięcy żołnierzy, prawie 5 tysięcy straży miejskiej oraz mocną artylerię. Przez 2 miesiące Turcy prowadzili nieustanne szturmy, liczba obrońców spadła do około 5 tysięcy. W dniach 4-9 września Turcy znaleźli się w odległości strzału z rusznicy od zamku cesarskiego. Jan III Sobieski ruszył na odsiecz 29 lipca, zabrał ze sobą ok. 27 tysięcy wojsk. Trasa marszu prowadziła przez Śląsk, Morawy i Czechy. W Austrii Sobieski przejął dowództwo nad całością wojsk austriackich, niemieckich i polskich. Było to razem ok. 70 tysięcy żołnierzy. Bitwa rozpoczęła się o świcie 12 września i trwała 12 godzin. Straty Turków w bitwie wyniosły do 20 tysięcy zabitych i 5 tysięcy rannych, podczas gdy sprzymierzeni stracili 1500 zabitych i około 2500 rannych. Turcy od tej pory przeszli do defensywy i przestali stanowić zagrożenie dla chrześcijańskiej części Europy.

TRAKTATY WERSALSKO-BYDGOSKIE RZECZYPOSPOLITEJ Z ELEKTOREM BRANDENBURSKIM

Było to porozumienie między Rzeczpospolitą a elektorem brandenburskim, podpisane w Welawie i ratyfikowane przez obu władców w Bydgoszczy. Traktat regulował stosunki pomiędzy Rzeczpospolitą a Prusami Książęcymi. Od tej pory Prusy stawały się państwem suwerennym i były złączone jedynie wiecznym przymierzem wojskowym. Postanowiono, iż po wymarciu linii Hohenzollernów Prusy Książęce miały powrócić do Rzeczpospolitej i z tego powodu stany pruskie miały składać hołd królowi i Rzeczpospolitej w przypadku zmiany na tronie książęcym. Elektor dodatkowo wytargował starostwo drahimskie, Lębork i Bytów jako lenno. Do dzisiejszego dnia nie wiadomo dlaczego zgodzono się na tak dogodne warunki dla elektora.

WOJNA POLSKO-SZWEDZKA TAK ZWANY POTOP

1655 – 1660: Wojna polsko - szwedzka. Wojska szwedzkie w liczbie około 40 000 żołnierzy wkraczają do Wielkopolski i na Litwę. Kapitulacja wielkopolskiego pospolitego ruszenia pod Ujściem (25,VII). Pod wpływem Krzysztofa Opalińskiego, wojewody poznańskiego, i innych magnatów Poznań poddaje się Szwedom. Poddanie Szwedom Litwy przez Janusza Radziwiłła, wojewodę wileńskiego (formalnie zawarcie ugody w Kiejdanach 20,X,1655). Kapitulacja Warszawy (wrzesień) i Krakowa (październik 1655r). Wojska koronne po klęsce pod Żarnowcem i Wojniczem przechodzą na stronę Szwedów (październik 1655r.). Jan Kazimierz uchodzi na Śląsk i uniwersałem wydanym w Opolu (20,XI,1655r.) wzywa cały naród do walki ze Szwedami. Partyzantka chłopów na Podkarpaciu odbiera Szwedom Nowy Sącz (grudzień 1655r.). Obrona Częstochowy (19,XI - 27.XII.1655r.), jeden z licznych przejawów antyszwedzkiego ruchu oporu. 1655 - 29.XII: Zawiązanie konfederacji przeciw Szwedom w Tyszowicach przez hetmanów koronnych Mikołaja Potockiego i Stanisława Lanckorońskiego, którzy odstąpili Szwedów. 1656 - 17.I: Elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm Hohenzollern uznaje się lennikiem Szwecji z Prus Książęcych. 1656 - 1.IV: Tzw. ślub Jana Kazimierza w katedrze lwowskiej. Zapowiedź ulżenia doli chłopów po zakończeniu wojny, wywołana patryiotyczną i bojową postawą mas ludzkich. 1656-VI-VII: Bitwy pod Warszawą. Po trzydniowej bitwie, w której obok wojska brali udział chłopi i mieszczanie, Jan Kazimierz zajmuje Warszawę (30.VI). Szwedzi, uzyskawszy pomoc elektora brandenburskiego w zamian za odstąpienie części Wielkopolski, w drugiej trzydniowej bitwie 28 - 30. VII) zajmują ponownie stolicę. Ta nowa okupacja trwała tylko kilka tygodni i nie wpłynęła na sytuację wojenną w kraju. 1656 - 3.XI: Dwuletni rozejm polsko – rosyjski. 1657: Najazd na Polskę Jerzego Rakoczego, księcia siedmiogrodzkiego, w porozumieniu ze Szwecją. Na zasadzie traktatu polsko - austriackiego (maj) Polska otrzymała posiłki cesarskie. Kapitulacja Rakoczego (22.VII); do pokonania jego wojsk przyczyniła się znaczna partyzantka chłopska. 1658: Konstytucja (czyli uchwała sejmu) o wypędzeniu z Polski arian (braci polskich). Byli to radykalni zwolennicy reformacji, przeciwstawiający się niesprawiedliwościom społecznym, panującym w Polsce. Zwalczał ich zaciekle kler katolicki i sfanatyzowana szlachta. Wypędzenie arian, którzy mieli znaczenie zasługi w dziedzinie i oświaty (szkoły, wydawanie książek) i wibitnych przedstawicieli w literaturze (W.Potocki, Z. Morsztyn), było aktem skrajnej nietolerancji. 1658 - 16.IX: Ugoda hadziacka przez Polskę po śmierci Chmielnickiego z częścią starszyzny kozackiej pod wodzą szlachcica Jana Wyhowskiego. Na mocy ugody województwa: kijowskie, bracławskie i czernichowskie jako "Księstwo Ruskie pod władzą hetmana kozackiego, zatwierdzanego przez króla, miały być związane unią z Polską. Ugoda nie weszła jednak w życie, przeciwstawiły się jej bowiem masy kozackie. 1658 – 1659: korpus polski pod dowództwem Stefana Czarnieckiego wyprawia się z pomocą do Danii, która prowadziła wojnę ze Szwecją. 1660 - 3.V: Pokój ze szwecją w Oliwie. Jan Kazimierz zrzeka się praw do tronu szwedzkiego; Polska traci rzecz szwecji większą część Inflant, zatrzymując tylko tzw. Inflanty polskie (południowo - wschodnia część z Dyneburgiem).

KOZACKO-ROSYJSKA UGODA W PEREJASŁAWIU

Umowa zawarta 18 stycznia 1654 roku w Perejasławiu pomiędzy Radą Kozacką i Bohdanem Chmielnickim a pełnomocnikiem cara Rosji Aleksego I, na mocy której Ukraina została poddana jurysdykcji Rosji, zaś Chmielnicki otrzymywał potwierdzenie zachowania tytułu hetmana kozackiego.

POKÓJ WESTFALSKI

Pokój westfalski to wielostronny układ kończący wojnę trzydziestoletnią, która miała miejsce w latach 1618-1648. Został zawarty 24 października 1648 między Habsburgami austriackimi na czele cesarza Ferdynanda III a Francją, na czele której stał Ludwik XIV i kardynał Jules Mazarin. Pokój był także przyjęty po stronie sojuszników w Münsterze oraz między Habsburgami a Szwecją w Osnabrück. Ale dlaczego akurat wspominamy ten traktat? Otóż był to jeden z najbardziej znaczących traktatów międzynarodowych w historii nowożytnej Europy. Na spotkaniu omawiano głównie kwestie terytoriów i granic między państwami. Święte Cesarstwo Rzymskie i Habsburgowie zrezygnowali na rzecz Francji z Górnej i Dolnej Alzacji, twierdz Breisach i Phillipsburg oraz Sundgau. Święte Cesarstwo Rzymskie rezygnuje na rzecz Francji z tzw. trzech biskupstw w Lotaryngii, uznaje również niepodległość i pełną suwerenność Związku Szwajcarskiego, a wraz z Hiszpanią uznają pełną suwerenność Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów. Książę-elektor Bawarii zwraca Habsburgom austriackim Górną Austrię. Król szwedzki otrzymuje Pomorze Przednie, wyspę Rugię, arcybiskupstwo Bremy i biskupstwo Verden oraz prowincje Thedinghausen i Wildeshausen, tym samym król szwedzki zostaje członkiem Rzeszy Niemieckiej. Margrabia-elektor Brandenburgii otrzymuje Pomorze Tylne i biskupstwo kamieńskie, a także arcybiskupstwo magdeburskie, biskupstwo Halberstadt i biskupstwo Minden - jako rekompensatę za utratę Pomorza Przedniego. Zarówno król szwedzki jak i elektor brandenburski otrzymali prawo posługiwania się insygniami książęcymi władców Pomorza. Książę Meklemburgii otrzymał biskupstwo Schwerin. Jakie były kwestie religijne w Rzeszy? Po zawartym pokoju westfalskim uznano kalwinizm trzecim, obok katolicyzmu i luteranizmu, legalnym wyznaniem w Rzeszy Niemieckiej. Ustanowiono, że w przypadku konwersji księcia Rzeszy, która nastąpiła po 1624r., poddani owego władcy zachowują stare wyznanie. Luterańscy i kalwinistyczni administratorzy zsekularyzowanych państw kościelnych otrzymali prawo głosu w Sejmie Cesarstwa. Potwierdzono także postanowienia pokoju religijnego z 1555r. i unieważniono edykt restytucyjny Ferdynanda II oraz pokój praski z 1635r. Zmiany ustrojowe w Rzeszy Potwierdzono akt Ferdynanda III z 1644r. - stany Rzeszy otrzymują prawo do samodzielnego zawierania sojuszy i wypowiadania wojen bez zgody cesarza rzymskiego, ale pod warunkiem, że ich działania nie będą wymierzone przeciw cesarzowi i Cesarstwu. Palatynat Górny zachował książę Bawarii, Palatynat Dolny otrzymał Karol Ludwik Wittelsbach. Zakazano dziedziczenia Palatynatu Dolnego przez elektorów Bawarii w razie wymarcia linii palatynackiej. Wolne miasta cesarskie (miasta Rzeszy) uzyskały równe z książętami prawo głosu w Sejmie Cesarstwa. Ustalono, że wszelkie traktaty, umowy i układy wymuszone na stanach Rzeszy siłą stają się nieważne. Potwierdzono prawa i przywileje cesarza, elektorów, książąt i innych stanów Rzeszy, potwierdzono wyłączne prawo Sejmu Cesarstwa do wypowiadania wojny i zawierania pokoju w imieniu całej Rzeszy, stanowieniu i interpretacji ogólnoniemieckich aktów prawnych, budowie zamków i twierdz, zarządzaniu poboru do armii cesarskiej, uchwalania podatków na rzecz cesarza i Cesarstwa. Na jakie działania wpłynął traktat westfalski? Traktat westfalski postulował także zwołanie Sejmu Cesarstwa w celu ustalenia reguł elekcji cesarza rzymskiego, reguł tworzenia nowych stanów Rzeszy, ustalenia stałej kapitulacji wyborczej cesarza i uregulowania innych bieżących spornych kwestii ustrojowych Jakie były kwestie polityczne? Król Francji otrzymał prawo do posyłania swojego przedstawiciela na obrady Sejmu Cesarstwa, a wraz z królem Szwecji zostali uznani gwarantami postanowień pokoju. Skutki traktatu… Pokój westfalski w 1648r. był wielkim zwycięstwem Francji w jej wielowiekowej rywalizacji z dynastią Habsburgów. Król francuski stał się gwarantem pokoju, a więc także stanu ustrojowego w Rzeszy Niemieckiej, gwarantem słabości władzy cesarskiej. Podobnie w XVIII w. car Rosji będzie gwarantem słabości władzy królewskiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pokój westfalski właściwie przekreślił możliwość umocnienia Rzeszy i wzmocnienia centralnej władzy cesarskiej, do czego dążyli Habsburgowie austriaccy. Pokój oznaczał ostateczny koniec walki Habsburgów z niemieckim protestantyzmem. Habsburgowie hiszpańscy musieli ostatecznie przyzwolić na istnienie protestanckich, wolnych i niepodległych Niderlandów Północnych. W II połowie XVII w. głównym wrogiem Holandii stała się Francja, a Hiszpania będzie nawet holenderskim sprzymierzeńcem. Widząc upadek swoich planów wobec Rzeszy Niemieckiej Habsburgowie austriaccy główną uwagę skupili na budowie scentralizowanego państwa absolutnego w trzech wielkich państwach Austrii, Czechach i na Węgrzech. Francja uzyskała Alzację i krainę germańskojęzyczną Alzacja i Lotaryngia miały być w przyszłości punktem zapalnym konfliktów francusko-niemieckich aż do 1945r. Wkrótce wzrosło znaczenie elektorów saskiego i brandenburskiego. Mimo anulowania pokoju praskiego Wettynowie zachowali Łużyce uzyskane w 1635r., a Hohenzollernowie przejęli Pomorze. Będą teraz dążyć do połączenia go z posiadłościami w Prusach. Pomimo podziału Palatynatu katolicy zachowali większość głosów w Kurii Elektorów Rzeszy, co gwarantowało Habsburgom następne elekcje na tron niemiecki. Wojna trzydziestoletnia i pokój westfalski- jakie znaczenie dla Europy? Wojna trzydziestoletnia i pokój westfalski przyniosły zwycięstwo monarchii absolutnych. Największym zwycięzcą okazała się Francja. Upadła monarchia stanowa w Czechach, a rozpoczął się proces budowy monarchii absolutnych w Niemczech. Konflikt i porozumienie były żywym dowodem na polityczne podłoże wojen religijnych, na nietrwałość pokoju augsburskiego, który wprowadzał wzajemną tolerancję tylko pomiędzy katolikami a luteranami, pomijał natomiast kalwinistów. Nastąpił koniec wielkich konfliktów religijnych w Rzeszy i wzrosło znaczenie armii zawodowych.

PERWSZA WOLNA ELEKCJA W RZECZYPOSPOLITEJ - HENRYK WALEZY

Po śmierci ostatniego króla z dynastii Jagiellonów Zygmunta II Augusta powołano sejm elekcyjny, na którym dokonano wyboru Henryka Walezego na króla Polski i wielkiego księcia Litwy. Sejm rozpoczął się 5 kwietnia 1573 roku, trwał do 20 maja i miał miejsce we wsi kamień pod Warszawą. Koronacja Henryka Walezego odbyła się 21 lutego 1574 roku.

ŚMIERĆ OSTATNIEGO ZWŁADCY Z DYNASTII JAGIELLONÓW - ZYGMUNTA AUGUSTA

Po przybyciu do Knyszyna królewskiego dworu, posuwającego się w milczeniu i powoli, wraz z monarchą spoczywającym na specjalnie przygotowanym wozie z łożem, nikt nie miał nadziei na poprawę zdrowia Zygmunta Augusta. On sam, chociaż wciąż odsuwał myśl o swej śmierci, to jednak przewidywał ją, zatem 7 maja 1572 r. podyktował w wielkiej tajemnicy medykowi Augustynowi Rotundusowi, swemu sekretarzowi, testament, w którym m.in. życzył sobie, aby przy jego pogrzebie „żadne zgoła marne tego świata pompy wystawiane nie były”. Umierał przytomnie do końca, co poświadcza list lekarza Stanisława Fogelwedera do wojewody krakowskiego Jana Firleja oraz przekaz anonimowego dworzanina, który twierdził, że król „do samej śmierci był dobrej pamięci”. Przyczynę zgonu współcześni komentowali rozmaicie. Według Świętosława Orzelskiego Zygmunt August zmarł na suchoty (co zdają się potwierdzać ówczesne relacje o krwotokach i bólach w boku), a śmierć przyśpieszyło rzekomo zażycie napoju miłosnego. Ostatni Jagiellon zamknął oczy 7 lipca 1572 r. o godzinie 6 po południu. Obecni tam senatorowie opieczętowali komnaty, w których mieściły się rzeczy po królowej Barbarze, srebra i inne cenne przedmioty, lecz niemal natychmiast rozpoczęło się rabowanie królewskich skarbów przez kamarylę Mniszchów. Ledwo ostygłym ciałem monarchy nikt się nie interesował. Cytowany Orzelski wspominał, iż „zaledwie znaleźli się ludzie, co by koło zwłok zmarłego króla mieli staranie, bo pozmykali najpoufalsi królewscy ulubieńcy”. Podobnie wypowiadał się Kasper Irzykowicz, podkomorzy mielnicki i poseł na sejm 1569 r., w liście wysłanym 18 lipca 1572 r. do nieznanego korespondenta: „I kochankowie jego zaraz od ciała uciekli i stamtąd się wyprowadzili...”. Dworzanie opowiadali Orzelskiemu, że po śmierci króla „taki okropny widok opuszczenia przedstawiał nieboszczyk, iż nie było czym przykryć nagi trup jego. Dopiero biskup [Krasiński] kazał zrobić całun na ten użytek, a doktor Fogelweder włożył na ciało zmarłego złoty pierścień z kosztownym kamieniem i łańcuch złoty z krzyżem nabyty niegdyś przezeń prawem spadku po Andrzeju Zebrzydowskim, biskupie krakowskim”. Potwierdził to również Reinhold Heidenstein pisząc: „Wielu odbiegło go zaraz po śmierci i tak ciało jego zaniedbane leżało i kiedy nikt się o niego nie troszczył, Stanisław Czarnkowski, referendarz wielki koronny, kazał własnym sumptem suknie i inne rzeczy do ubrania ciała sprawić”. Czy relacje Orzelskiego i Irzykowicza są w pełni wiarygodne? Można w to wątpić, skoro o tak skandalicznym opuszczeniu zwłok królewskich zupełnie nie wspominał sekretarz posła francuskiego Jean Choisnin, który skwapliwie notował wszystko, co działo się w Knyszynie. Faktem jest jednak, iż w skarbcu królewskim znaleziono tylko 10 tysięcy czerwonych złotych (według innych relacji 75 tysięcy), bo – jak irytował się wspomniany Irzykowicz „jedno kochankowie pobrali, pierzynki uwięzując z okna wyciekali, drugie się kurwom rozdało, jako się już Giżanka zna, że ma 10 000 w zachowaniu czerwonych złotych przy sobie”. Ciało królewskie wystawiono na katafalku. „Tak ubrany leżał król Zygmunt na katafalku – pisał Choisnin – otoczony świec mnóstwem i pochodni, strzeżony we dnie i w nocy od kapłanów, którzy śpiewali, i kilku z szlachty, którzy pilnowali królewskiego ciała”. Zwłoki Zygmunta Augusta przebywały w Tykocinie do 10 września 1573 r., skąd przewieziono je do Warszawy, a potem do Krakowa (styczeń 1574 r.).

POLSKO-LITEWSKA UNIA W LUBLINIE

Sejm unijny 1569 r. w Lublinie rozpoczął się w dniu 10 stycznia. Osobno obradował sejm polski, osobno litewski, zbierano się jednak na wspólne posiedzenia. Przebieg ich obrad niemal od samego początku był burzliwy. Przez styczeń i luty nie potrafiono dojść do porozumienia, przede wszystkim za sprawą magnaterii litewskiej, której przewodził Mikołaj Radziwiłł „Rudy”. Polski projekt unii, opracowany przez biskupa Filipa Padniewskiego, zakładał dla obu państw wspólną elekcję i koronację władcy, wspólny sejm, urzędy i obronę. Projekt litewski, znacznie skromniejszy, ograniczał się w zasadzie do unii personalnej i przymierza przeciw zewnętrznym wrogom. Niechętni planom polskim magnaci litewscy na przełomie lutego i marca opuścili potajemnie Lublin. W dalszym toku obrad sejmu lubelskiego i przedłużającej się nieobecności Litwinów, uchwalono inkorporację do korony Wołynia (26 maja). Dopiero w tej sytuacji panowie litewscy powrócili do Lublina i do dalszych negocjacji. Ostateczny tekst aktu unii polsko-litewskiej wynegocjowano pod koniec czerwca, zaprzysiężenie przez senatorów i posłów polskich i litewskich nastąpiło 1 lipca, zatwierdzenie zaś przez króla 4 lipca 1569 r. Dobrowolne i pokojowe połączenie dwóch państw nie było w dziejach Europy wyjątkiem, lecz unia Polski z Litwa swoją trwałością przewyższyła wszelkie inne tego rodzaju związki polityczne. Pamiętać wszakże należy, że związek obu państw trwał już wtedy blisko dwa wieki – od 1385 r., a nowy jego kształt nadany w Lublinie w 1569 r. przedłużył jego istnienie o ponad dwa dalsze stulecia. W wyniku unii lubelskiej powstał jednolity organizm państwowy, obszarem ustępujący tylko Rosji. „Dzieło sejmu lubelskiego – pisze historyk – były dokonaniem ważnym, bo określiło na parę wieków dalszy rozwój Europy Środkowowschodniej’. Poczucie politycznej jedności Polski i Litwy przetrwało rozbiory Rzeczypospolitej Obojga Narodów i widoczne było podczas zrywów narodowych XIX w. Pod sztandarami z Orłem Białym i Pogonią szły do boju m. in. oddziały powstańcze w 1863 r. Jednym z dramatyczniejszych epizodów obrad sejmu lubelskiego stało się potajemne opuszczenie Lublina przez panów litewskich w nocy z 28 lutego na 1 marca, i to bez pożegnania króla. Pozostali jednak posłowie litewscy: wojewoda kijowski Konstanty Wasyl Ostrogski, podskarbi ziemski Wawrzyniec Wojna, Michał Haraburda oraz kilku posłów podlaskich. Korzystając z osłabienia opozycji litewskiej król Zygmunt August, przy aprobacie obradującego nadal sejmu polskiego, 5 marca przyłączył do Korony Podlasie. Na tych wydarzeniach skupia się autor fragmentarycznie zachowanego diariusza przechowywanego w Archiwum Państwowym w Lublinie. Nosi on tytuł „Nowiny lubelskie” i obejmuje tylko 3 dni z półrocznych obrad sejmowych, ale jakże brzemiennych w skutkach. „Nowiny lubelskie” spisywane były dla dygnitarzy litewskich po opuszczeniu przez nich Lublina, którzy chcieli jednak mieć bieżące informacje o tym, co dzieje się na sejmie i w otoczeniu króla. W świetle diariusza widać jak silna była opozycja przeciw unii, jakkolwiek szlachta podlaska szybciej, niż magnaci litewscy uległa wpływom koronnym. O posłach podlaskich: Kasprze Irzykowiczu, Adamie Kosińskim i Mikołaju Bujno autor „Nowin” pisze z przekąsem, że wcześniej ”bywali na praktykach i w zamku i podle mostu i dano im na strawę’. Wyłom w szeregach zwartej dotąd opozycji litewskiej, wywołał reakcję jej przywódców. Książę Konstanty Wasyl Ostrogski, poważnie chory w tym czasie, miał powiedzieć: „Żal się Boże, iż mnie do karczemników, łotrów Kosińskiego i Bujna przyrównano, ja w tej klubie być nie chcę i da Bóg nie będę do gardła…”, po czym opuścił Lublin. Równocześnie rozpuszczane były pogłoski o karaniu, nawet na „na gardle” tych, którzy nie „zaprzysięgną” Koronie. Dowiadujemy się z diariusza, że niektórzy Litwini prosili króla, żeby zrezygnował z planów unijnych i „aby miał miłościwy wzgląd, a nie dopuszczał ginąć, a jeszcze się z tem nie kwapił i na dalszy sejm odłożył”. W sprawie inkorporacji Podlasia i Wołynia podkanclerzy litewski Ostafi Wołłowicz i podskarbi Wawrzyniec Wojna, jeden po drugim, „z płaczem prośby czynili, aby król nie dopuścił panom koronnym czuwać tej szlachetny sukienki sumienia i umniejszać i owszem, zabrane odzyskiwać […] niechże tak marnie nie tracim tych ziem szlachetnych […] a niechby się jeszcze panowie rady WXL zjechali i pogadali z sobą około tego”. Król przeżywał wówczas chwile rozterki: „cóż mam czynić jeszcze gładko, ale Bóg wie, że podobno już dźwignąć nie zmogę, jeśli Pan Bóg sam nie naprawi, co się skaziło…”.

HOŁD PRUSKI

Hołd Pruski - 1525 r. Hołd Pruski był jednym z ważniejszych wydarzeń w XVI wiecznej Europie. Wcześniejsze wydarzenia związane z Hołdem Pruskim, miały bowiem bezpośredni wpływ na zakończenie działalności Zakonu Krzyżackiego i utworzenia Prus Książęcych. Tym samym Albrecht Hohenzollern, notabene siostrzeniec Zygmunta Starego, był ostatnim Wielkim Mistrzem Zakonu Krzyżackiego i pierwszym Księciem – luterańskiego Księstwa Pruskiego. Przyczyna Hołdu Pruskiego Bezpośrednią przyczyną Hołdu Pruskiego była wojna polsko-krzyżacka z lat 1519-1521 – zakończona zawieszeniem broni. Przed wybuchem konfliktu ówczesny Wielki Mistrz Krzyżacki Albrecht Hohenzollern, szukając pretekstu do konfliktu wysunął niemałe żądania względem Rzeczpospolitej. Zarząd zwrotu Prus Królewskich oraz Warmii a także 30 tys. guldenów za każdy rok, kiedy ziemie te należały do Rzeczpospolitej łącznie 1,5 mln guldenów. Sejm zezwolił Zygmuntowi Staremu na prowadzenie wojny z Zakonem Krzyżackim. Cesarz Karol V Habsburg wymusił na obydwu stronach zawieszenie broni na 4 lata. Skutki Hołdu Pruskiego W roku 1525 mijał czteroletni okres zawieszenia broni, państwo Zakonu Krzyżackiego przekształciło się w luterańskie Prusy Książęce. Do tego czasu Albrecht Hohenzolerm, w razie wojny mógł liczyć na wsparcie Cesarza i Papieża. Wraz z przejściem na luteranizm protektorat ze strony dwóch najważniejszych postaci ówczesnej Europu odszedł w zapomniane. Książę Pruski decyduje się na złożenie Hołdu Królowi Rzeczpospolitej Polskiej Zygmuntowi Staremu. 8 kwietnia 1525 roku, zostaje podpisany traktat krakowski, na jego mocy Prusy Książęce stają się lennem Polski. Potomkowie Albrechta otrzymują prawo do dziedziczenia trony Pruskiego, w razie jego bezpotomnej śmierci prawo to przechodzi na jego braci. Z sukcesji wyłączona jest brandenburska linia Hohenzolermów. Dodatkowo Prusy jako lennik Korony, mają obowiązek wspierać militarnie Króla w czasie wojny, a każdy kolejny następca tronu zobowiązany jest do złożenia hołdu lennego. Hołd Pruski odbywa się na krakowskim rynku 10 kwietnia 1525 roku. Przez następny wiek Prusy nie będą militarnym zagrożeniem dla Rzeczpospolitej. Konsekwencje Hołdu Pruskiego Często zarzuca się Zygmuntowi Staremu, że przyjmując Hołd pruski pośrednio doprowadził do Rozbiorów Polski. Jest to teoria błędna, ponieważ Zygmunt Stary swoim zachowaniem potrafił wyłączyć Prusy z gry politycznej na ponad sto lat. Dopiero niezrozumiałe decyzje jego następców i polskiej szlachty doprowadziły do wzmocnienia państwa Pruskiego a tym samym do Rozbiorów Polski.

WYSTĄPIENIE MARCINA LUTRA

31 października 1517 roku Marcin Luter na drzwiach kościoła w Wittenberdze wywiesił 95 tez krytykujących postępowanie duchowieństwa w Niemczech, a zwłaszcza sprzedawania odpustów. Jego wystąpienie spowodowało jeszcze większe ruchy przeciwko kościołowi. Sam Luter zyskał wtedy wielu zwolenników ze wszystkich warstw społecznych. Tezy Marcina zostały potępione przez papieża. Wtedy Luter wystąpił i paląc pismo papieskie jednocześnie ogłosił, że niepotrzebny jest papież, zakonnicy, biskupi czy same klasztory. Tym wystąpieniem Luter zapoczątkował w Niemczech ruch przeciwko kościołowi i duchowieństwu. Doprowadziło to również do ekskomuniki Marcina Lutra oraz wygnania go z Cesarstwa. Został porwany i ukryty przez swojego protektora Fryderyka Saskiego w Wartburgu. W 1520 roku – jeszcze przed ekskomuniką, napisał cztery dzieła, które utworzyły filar pod nową religię reformatorską. Wystąpienie Marcina Lutra – skutki: Wystąpienie Lutra doprowadziło do walk wewnętrznych. W 1529 roku sejm starał się przewrócić edyktowi wormackiemu moc, przeciwstawiło się temu 6 książąt oraz 14 miast. Wnieśli oni protest – stąd też pochodzi nazwa protestanci. Od 1531 roku zaczęła się wojna między luterańskim związkiem szmalkaldzkim – wspieranym przez Francję, a wojskami i sprzymierzeńcami Karola V. Szybko protestantyzm rozprzestrzenił się poza granice Niemiec. W 1523 roku Farel założył pierwszy kościół protestancki w Paryżu. W bardzo szybkim tempie protestantyzm rozprzestrzenił się w Skandynawii. Ruchy religijne rozpoczęły się w Niderlandach. Od Rzymu oderwała się Szwajcaria: Zurych (na wezwanie Zwingliego) w 1523 roku, w kolejnym roku Sankt Gallen, w 1528 roku Berno, rok później Bazylea, w 1530 – Nauchatel i pod naciskiem Farela w 1525 roku Genewa. W 1534 roku został ekskomunikowany Henryk VIII, który pod namową Tomasza Cormwella zerwał z Rzymem – wydany akt supermacji. Nauki Lutra były popularne również w Sewilli, Valladoild, Neapolu oraz Ferrarze. Również w Czechach, na Morawach, Węgrzech i w Siedmiorodzie. W 1555 roku luteranizm znalazł poparcie w Austrii (Dolnej i Górnej), Wielkopolce, Krainie, na Litwie, w Karyntii i Styrii. Kolejną nauką reformatorską był kalwinizm, który pojawił się w momencie, gdy luteranizm tracił swoją siłę.

UCHWALENIE KONSTYTUCJI "NIHIL NOVI"

Tylko jedna ustawa sejmu radomskiego z 1505 roku przeszła do historii, stając się jednym z fundamentów ustroju politycznego Rzeczypospolitej. Zamykała ona pewien okres kształtowania się tzw. demokracji szlacheckiej, czyli obejmowania przez polski parlament coraz większych uprawnień z zakresu rządzenia państwem, rozpoczęty jeszcze w czasach Ludwika Węgierskiego. Sejm radomski, jak się wydaje, postawił sobie ambitne zadanie zacieśnienia więzów łączących władztwo polskich Jagiellonów. Nie doszło do tego ze względu na niechęć przedstawicieli Wielkiego Księstwa Litewskiego, którzy prawie w ogóle nie byli obecni podczas sejmowych debat. Zebrani w Radomiu posłowie dyskutowali nad zapewnieniem bezpieczeństwa i potrzeb finansowych państwa. Główny wysiłek skierowano na sprawy związane z prawem, jego przestrzeganiem i egzekwowaniem. Efektem wielotygodniowych obrad było opublikowanie rok później zbioru praw, tzw. Statutu Łaskiego. Historyczne znaczenie miała jednak jedna z konstytucji czyli uchwał, znana pod nazwą Nihil novi. Nic nowego, bo tak należy tłumaczyć przytaczaną łacińską frazę, oznaczało, że od tej pory uchwały i prawa miały być stanowione za zgodą trzech stanów sejmujących: króla, senatu i izby poselskiej. Ta ostatnia, wyłaniana przez szlacheckie sejmiki ziemskie, stawała się więc pełnoprawnym uczestnikiem procesu legislacyjnego. Konstytucja ta ograniczała prawa panującego i zasiadających w senacie możnych, ale jednocześnie czyniła szlachtę odpowiedzialną za losy państwa. Powszechna zgoda sejmujących stanów nie oznaczała, jak się wcześniej domyślano, jednomyślności, ale wypracowanie zgodnego i możliwego do przyjęcia kompromisu. Jak trudna i czasochłonna była to sztuka, dowodzi historia polskiego parlamentu do połowy XVII wieku, kiedy zasada ta została złamana przez osławione liberum veto.

ODKRYCIE AMERYKI PRZEZ KRZYSZTOFA KOLUMBA

Na przełom wieku XV i XVI przypadają wielkie odkrycia geograficzne. Jednym z odkrywców ówczesnego okresu był Krzysztof Kolumb. Krzysztof Kolumb szukał krótszej drogi do Indii płynąc ciągle na zachód. Zakładał dwie rzeczy: - że ziemia jest kulą, -iż płynąc ciągle na zachód można dopłynąć do Indii drogą krótszą. W 1484 Krzysztof Kolumb przedstawił swój projekt królowi portugalskiemu Janowi II. Odmowa Jana II zmusiła Krzysztofa Kolumba do zaoferowania swojego planu władcom Hiszpanii, Izabeli i Ferdynandowi. 17 IV 1492 roku po upadku Grenady para królewska wyraziła zgodę na sfinansowanie wyprawy Krzysztofa Kolumba na jego warunkach (nadanie na wieczne czasy tytułu Admirała Oceanu i wice króla ziem, które zostaną odkryte. Tytuł admiralski był dziedziczny, Krzysztof Kolumb miał dostać dziesiątą część wszystkiego co zostanie odkryte na nowych ziemiach oraz ósmą część dochodu z handlu). Pierwsza wyprawa Krzysztofa Kolumba. Krzysztof Kolumb wypłynął w pierwszą wyprawę na trzech statkach: "Santa Maria", "Nina", "Pinta" z dziewięćdziesięcioma ludźmi na pokładach, drogą na zachód. 3 sierpnia 1492 wyprawa wyruszyła z portu Palos obierając kurs na południe do Wysp Kanaryjskich, a potem na zachód. Droga do Wysp Kanaryjskich zajęła 6 dni. 12 października 1492 Krzysztof Kolumb dopłynął do wyspy Guanahani w Archipelagu Bahama, przechrzczona na San Salvador - wyspę Świętego Zbawiciela. Mieszkańców nowo odkryto terenów Krzysztof Kolumb nazwał Indianami, gdyż sądził, że dopłynął do ziem Indii. Wielki żeglarz obiecał parze Królewskiej odnalezienia ziem obfitujących w cynamon, pieprz, inne przyprawy, dlatego też badał nowe ziemie. W konsekwencji Krzysztof Kolumb w czasie pierwszej podróży odkrył jeszcze inne wyspy: Kuba, Haiti, Santa Maria de la Concepcion, Fernandina, Isabela (obecnie: Rum Cay, Long Island, Crooked) jak i inne zadziwiające odkrycia: wiszące łóżka (hamaki), tabaco. Druga wyprawa Krzysztofa Kolumba. 25 września 1493 roku z portu Kadyks wyruszyła druga wyprawa, tym razem Krzysztof Kolumb płynął bardziej na południe niż w pierwszej wyprawie. Krzysztof Kolumb dotarł do Małych Antyli, odkrywając kolejno: Dominikanę, Marie - Galante, Gwadelupę, Antiguę i Portoryko oraz Jamajkę. Trzecia wyprawa Krzysztofa Kolumba Plan trzeciej wyprawy został starannie opracowany i zakładał, że droga do Indii powinna znajdować się 10 stopni dalej na południe od Wysp Kanaryjskich. Wyprawa wyruszyła 30 maja 1498 roku. To właśnie ta wyprawa przyniosła największe odkrycia. Podczas tej wyprawy odkryto Trynidad, a także osiągnięto część kontynentalną Ameryki u ujścia rzeki Orinoko. Czwarta wyprawa Krzysztofa Kolumba Miała miejsce 11 maja 1502 - 7 listopada 1504, mimo, że Krzysztof Kolumb w czasie tej wyprawy nie odnalazł przejścia morskiego na wody Oceanu to udało mu się zbadać wybrzeże Ameryki Środkowej od Panamy do Hondurasu. Krzysztof Kolumb zmarł 20 maja 1506 roku..

POLSKO-KRZYŻACKA WOJNA TRZYNASTOLETNIA

Po porażce pod Grunwaldem Zakon Krzyżacki już nigdy nie odzyskał swojej potęgi i zaczął być rozdzierany przez kryzysy wewnętrzne. W 1440 roku powstał antyzakonny Związek Pruski skupiający pruskie miasta (Toruń, Gdańsk), który w 1454 roku wywołał powstanie przeciw władzy krzyżackiej. Powstańcy zwrócili się o pomoc do króla polskiego. Kazimierz Jagiellończyk podpisał akt inkorporacji Prus i rozpoczął wojnę. Zwołano pospolite ruszenie rycerstwa, przeradzającego się w szlachtę, które w zamian za swą służbę królowi zażądała wydania przez króla specjalnych przywilejów, zwanych od miejsca zgrupowania rycerstwa przywilejami cerkwicko-nieszawskimi. Mimo przewagi liczebnej i ufności we własne siły początkowo wojska polskie ponosiły porażki z lepiej wyszkolonymi zaciężnymi pułkami krzyżackimi (bitwa pod Chojnicami). Pospolite ruszenie nie przedstawiało już tak dużej wartości bojowej, jak jeszcze kilkadziesiąt lat wcześniej pod Grunwaldem. Z czasem jednak wspomagany przez pieniądze od miast Związku Pruskiego król mógł stworzyć sprawną zaciężną armię. Polskie wojska zaczęły odnosić coraz większe sukcesy (bitwa pod Świecinem 1462 r., bitwa na Zalewie Wiślanym 1463 r.) W wyniku zdecydowanej przewagi, jaką Polacy zdobyli w końcowej fazie wojny pokój toruński zawarty w 1466 roku był dla Polaków korzystny, jednak nie do końca odzwierciedlał ogrom zwycięstwa. Do Polski wracało pomorze gdańskie, ziemia chełmińska wraz z Toruniem, duża część Warmii, oraz stolica Zakonu, Malbork (tereny te zwane były Prusami Królewskimi). Państwo Zakonne (zwane Prusami Książęcymi) zostało więc znacznie okrojone, jego stolica została przeniesiona do Królewca, natomiast władca musiał składać hołd lenny królowi Polski.

TURCY ZDOBYWAJĄ KONSTANTYNOPOL

We wtorek 29 maja 1453 roku wojska imperium osmańskiego zajęły Konstantynopol . Zdobycie miasta oraz śmierć ostatniego cesarza bizantyjskiego Konstantyna XI Dragazesa pociągnęły za sobą ostateczny upadek cesarstwa wschodniorzymskiego . Zwycięstwo to dało Turkom panowanie nad wschodnim basenem Morza Śródziemnego i otworzyło drogę do podboju Europy powstrzymanego dopiero przez Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w roku 1683 . Zdobyte miasto pozostało stolicą imperium ottomańskiego, jako Stambuł , aż do jego rozpadu w 1922 roku. W 1930 r. władze tureckie w oficjalnej nocie poprosiły państwa Zachodu o używanie wyłącznie tej nazwy.

BITWA POD WARNĄ

Jan Hunyady – dowódca wojsk węgierskich, w latach 1440 – 1443 zadał Turkom osmańskim poważne straty podczas starć w Siedmiogrodzie. Przeniósł działania zbrojne na obszary serbskie, a następnie udało mu się wyprzeć nieprzyjacielskie siły poza pasmo Bałkanów. W skutek jego działań, władca turecki został zmuszony do prośby o zawieszenie broni. Jednocześnie w Bizancjum, w celu ratowania państwa cesarze zgodzili się na uznanie władzy zwierzchniej Stolicy Apostolskiej nad Kościołem Wschodnim. Zawarto wówczas unię między dwoma Kościołami, na soborze we Florencji w roku 1439. Władcy cesarstwa wschodniego zdecydowali się na taki krok, ponieważ liczyli na pomoc państw europejskich w zażeganiu śmiertelnego zagrożenia, jaki wówczas stanowili dla nich Turcy osmańscy. Rozejm który został wcześniej zawarty z Turkami, pod wpływem namów legata papieskiego – Cesariniego, został złamany przez stronę węgierską. Wówczas Władysław Warneńczyk na czele armii polsko – węgierskiej oraz Jan Hunyady wtargnęli do Bułgarii, po czym rozpoczęli obleganie Warny. Bitwa pod Warną – Przebieg i skutki Jan Hunyady wyprowadził swoje siły na otwarte pole. Z drugiej strony Turcy znajdowali się na wzgórzu. Liczba sił tych ostatnich przewyższała praktycznie trzykrotnie liczbę żołnierzy w armii Władysław Warneńczyka. Obie armie nie ruszały do ataku przez kilka pierwszych godzin. Jan chciał tym samym zmusić siły tureckie do opuszczenia wzgórz, co ostatecznie udało mu się osiągnąć – pierwsze ruszyły oddziały nieregularnej jazdy oraz piechoty tureckiej. Od pierwszego uderzenia nastąpiło rozluźnienie szyków, co ostatecznie przy dodatkowym niespodziewanym ataku sipahiów anatolijskich, doprowadziło do zniszczeni całego prawego skrzydła sprzymierzonych sił chrześcijańskich. Sytuacja zmieniła się po wspólnym natarciu dwóch silnych chorągwi królewskich prowadzonych przez Władysława III i Hunyadiego. Od tego momentu bitwa toczyła się w większości przypadków pomyśle dla dowódców chrześcijańskich. W kolejnym etapie bitwy, która nie została jeszcze rozstrzygnięta, do działań włączył się król Władysław. Atak nie doprowadził jednak do rozbicia przeciwnika. Oddział królewski został otoczony i całkowicie zmasakrowany. W toku walk poległ sam król, któremu jeden z Turków odciął głowę, a następnie nabitą na włócznie zaniósł swojemu sułtanowi. Był to przełomowy moment w całym starciu. Po śmierci wodza sprzymierzonych sił chrześcijańskich, Turcy uderzyli ze zdwojoną siłą – bitwa została zakończona. Klęska poniesiona pod Warną wyeliminowała ostatniego potężnego przeciwnika Turków osmańskich na Bałkanach i przekreśliła nadzieję na ostateczne wyparcie Turków z Europy. W niecałe 9 lat później Turcy położyli kres Cesarstwu Wschodniemu, po opanowaniu stolicy – 29.05.1453 roku.

UNIA POLSKO-LITEWSKA W HORODLE

Unia Horodelska została zawarta dla uregulowania stosunków między oboma krajami. Dokument potwierdzał niezależność polityczną Litwy, która od tego momentu zawsze miała mieć obieranego wielkiego księcia litewskiego w porozumieniu z Polską. Litwa zobowiązywała się nie łączyć z wrogami Polski. Od chwili unii w Horodle część polska nowego organizmu państwowego nazywano Koroną, zaś litewską – Wielkim Księstwem Litewskim. Państwa te utrzymały odrębny ustrój, system administracyjny, wojskowy i skarbowy. Wybór władców obu państw miał być wzajemnie uzgadniany. Unia umożliwiała wspólną politykę wobec ziem ruskich, a także Zakonu Krzyżackiego. Fragment zakończenia : Działo się w miasteczku Hrodle przy rzece Bugu na sejmie walnym w dzień wtóry miesiąca października roku Pańskiego tysiącznego czterzechsetnego trzynastego. Dan przez ręce uczciwego w Panu Chrystusie ojca, księdza biskupa krakowskiego, nawyższego kanclerza Królestwa polskiego, nam szczerze miłego, a pisan przez ręce Ciołka kanonika sandomierskiego, sekretarza naszego.

BITWA POD GRUNWALDEM

Ustalony na naradzie w Brześciu polsko-litewski plan kampanii 1410 roku przewidywał ? jak już wspomniano ? uderzenie w centrum państwa zakonnego, na Malbork. Aby jednak zmylić i zdezorientować krzyżaków postanowiono upozorować uderzenie na państwo zakonne z kilku stron. I tak też zrobiono. Wiele posunięć wojsk polskich i litewskich w maju i czerwcu roku 1410 miało przekonać krzyżaków o innym niż planowano kierunku ataku. Krzyżacy zapewne spodziewali się ataku Polski na Pomorze Gdańskie i dlatego skoncentrowali swe wojska pod Świeciem nad Wisłą. Liczyli się także z odrębnym działaniem wojsk litewskich pod wodzą Witolda. Obronę Prus od strony litewskiej powierzono więc komturom Ragnety, Rynu i Kłajpedy. Siły krzyżackie rozproszyły się w ten sposób i zdezorganizowały. Zawieszenie broni wygasło 24 czerwca, po zachodzie słońca. Wojska polskie i litewskie kończyły koncentrację, ale nie były jeszcze przygotowane do wspólnych działań. Polacy i Litwini zaatakowali jednak ziemie zakonne, by pokazać swą gotowość do walki i równocześnie zmylić krzyżaków. Tak więc silny oddział polski, utworzony z połączonych załóg Inowrocławia i Brześcia Kujawskiego, uderzył wieczorem 24 czerwca koło Torunia na posiadłości zakonne. Spalono kilka wsi, a ogień widziano na zamku toruńskim, gdzie właśnie przebywał wielki mistrz Ulryk von Jungingen, spożywający wieczerzę z posłami króla węgierskiego i starszyzną zakonną. Polacy ? jak pisze Długosz ? urządzili patrzącym piękne, lecz przykre widowisko. Równocześnie Litwini z wielkim wojskiem ? jak pisał w liście 24 czerwca 1410 roku zastępca komtura w Królewcu ? wtargnęli do posiadłości zakonnych i zniszczyli ziemie krzyżackie od Jurborga do Kłajpedy. Jeszcze po latach wspominali krzyżacy ten najazd. Wielki mistrz zaproponował przedłużenie rozejmu o 10 dni, to jest do 4 lipca; oczekiwał bowiem nadejścia będących jeszcze w drodze oddziałów zaciężnych. Jagiełło przyjął propozycję, ponieważ dzięki przedłużeniu rozemju mógł w spokoju połączyć się z wojskami litewsko-ruskimi Witolda i przeprawić się przez Wisłę. 30 czerwca armia Jagiełły, wzmocniona posiłkami książąt mazowieckich i zaciężnymi chorągwiami cudzoziemskimi, stanęła pod Czerwińskiem. Tutaj po przeprawie przez Wisłę ?mostem na łodziach", połączyła się z nadciągającymi ze wschodu ? puszczami wzdłuż Narwi ? wojskami litewsko-ruskimi Witolda. Krzyżaków zaskoczyła szybkość przeprawy wojsk polskich przez Wisłę. Połączone wojska polsko-litewskie ruszyły na północ. 9 lipca przekroczyły granicę. Wówczas to ? jak pisze Długosz ? rozwinięto z rzadką i niezwykłą czcią oraz rozrzewnieniem u wszystkich chorągwie wojska: wielką chorągiew królewską, na której byt pięknie wyhaftowany bialy orzeł z rozpostartymi skrzydłami, otwartym dziobem i koroną na głowie, chorągiew księcia Witolda oraz chorągwie książąt mazowieckich i panów polskich. Po ich całkowitym rozwinięciu ? kończy Długosz ? całe wojsko zaczęło śpiewać pieśń ojczystą: Bogu Rodzica. O kierunku marszu wojsk polsko-litewskich krzyżacy byli dobrze poinformowani, dzięki doskonałej sieci szpiegowskiej. Wielki mistrz opuścił więc pośpiesznie z całą armią zakonną rejon Świecia nad Wisłą. Ruszył na wschód i zastąpił Jagiełłę drogę na brodach przez Drwęcę, pod zamkiem Kurzętnik. Krzyżacy umocnili przeprawy przez Drwęcę palisadą i nasypami ziemnymi, obsadzili piechotą i artylerią. Król ? po naradzie z ośmioma najbliższymi doradcami, a byli to: Witold, Krystyn z Ostrowa, Jan z Tarnowa, Sędziwój z Ostroroga, Mikołaj z Michałowa, Mikołaj Trąba, Zbigniew z Brzezia i Piotr Szafraniec ? postanowił obejść Drwęcę od wschodu i maszerować dalej na Malbork przez Działdowo i Dą-brówno. Pod Działdowem 12 lipca, doręczono Jagiełłę pisma króla Zygmunta Luksemburskiego wypowiadające Polsce wojnę. Wojska polsko-litewskie zajęły Działdowo i Nidzicę. 13 lipca zdobyły i spaliły Dąbrówno. Spotkanie obu wojsk ? armii polsko-litewskiej i ciągnącej spiesznie spod Krzętnika armii krzyżackiej ? nastąpiło rankiem na polach między wsiami Grunwald, Stębark i Łodwigowo. Tutaj stoczono bitwę trwającą od dziewiątej rano do siódmej wieczorem ? jedną z największych bitew w średniowiecznych dziejach Polski, Litwy i zakonu krzyżackiego. Było to we wtorek, 15 lipca, w dniu święta Rozesłania Apostołów. Liczebność obu armii jest przedmiotem dociekań i dyskusji historyków. W kronikach i relacjach z XV i XVI wieku spotyka się często informacje fantastyczne o bitwie grunwaldzkiej i wojskach biorących w niej udział. Jeden z pruskich kronikarzy z drugiej połowy XV wieku pisał, iż król polski przybył z tak wielkim wojskiem, że liczby jego nic można wyrazić słowami. Podobnie autor Rocznika toruńskiego: oto król polski ruszył przeciw zakonowi z wielkim wojskiem i licznymi oddziałami zaciężnymi, a wspierali go Witold z cala swą potęgą i car Tatarów z niezliczonym ludem. Wiadomość o udziale w wojsku Jagiełły pod Grunwaldem pogan, sara-cenów, kacerzy i schizmatyków rozpowszechniana była przez krzyżacką propagandę i powtarzały ją często kroniki zachodnioeuropejskie. Po raz pierwszy relacja o bitwie grunwaldzkiej jako walce świata chrześcijańskiego ze światem pogańskim pojawiła się w manifeście Henryka von Plauen ? z grudnia 1410 roku, skierowanym do wszystkich monarchów europejskich. Pisał w nim wielki mistrz krzyżacki, że w wojsku króla polskiego była wielka ilość przeróżnych niewiernych: Tatarów, kacerzy, pogan, Rusinów, Wołochów, Żmudzinów i Litwinów.

UNIA POLSKO-LITEWSKA - KREWNO

14 sierpnia 1385 r. na zamku w Krewie zawarto układ polsko-litewski. Książę litewski Jagiełło obiecał, że ożeni się z wybraną na króla Polski Jadwigą, najmłodszą córką zmarłego króla polskiego Ludwika Andegaweńskiego, przyjmie chrześcijaństwo w obrządku katolickim, schrystianizuje Litwę oraz przyłączy swe ziemie do Królestwa Polskiego. W zamian za to miał zostać władcą Polski i Litwy. Akt został potwierdzony pieczęciami braci litewskiego księcia: Skirgiełły, Korybuta, Lingwena i Witolda. W lutym 1386 r. Jagiełło wraz z innymi książętami przybył do Krakowa i został ochrzczony przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę. Jagiełło otrzymał na chrzcie imię Władysław. Wkrótce odbył się jego ślub z Jadwigą, a 4 marca koronacja. Przyczyn zawarcia unii przez Jagiełłę należy upatrywać w sytuacji politycznej Litwy. Od zachodu wzrastał nacisk Zakonu Krzyżackiego na ziemie litewskie, krzyżacy dążyli bowiem do podboju Litwy pod pretekstem konieczności jej chrystianizacji. Z kolei na wschodzie wzrastała potęga ruskiego księcia Dymitra Dońskiego. Jagiełło potrzebował więc sprzymierzeńców w walce z wrogami zewnętrznymi. Strona polska z kolei była zainteresowana ekspansją na wschodzie, co bardzo zbliżało ją do Litwy. Zbliżał oba państwa również wrogi stosunek do Zakonu Krzyżackiego i jego ekspansji nad Bałtykiem. Historycznego znaczenia unii należy upatrywać przede wszystkim w jej konsekwencjach kulturowych.

POKÓJ KALISKI ZAWARTY PRZEZ KRÓLA KAZIMIERZA WIELKIEGO Z KRZYŻAKAMI

Po śmierci Władysława Łokietka władcą Polski został jego syn Kazimierz nazwany później Wielkim. Wśród wielu problemów jakie musiał on rozwiązać W czasie swych rządów (1333-1370) na czoło wysuwało się dokończenie i ugruntowanie dzieła zjednoczenia ziem polskich rozpoczętego przez Władysława Łokietka, doprowadzenie do gospodarczego i militarnego rozwoju kraju, uporządkowanie jego sytuacji wewnętrznej (likwidacja samowoli możnowładztwa) oraz właściwe poprowadzenie polityki zagranicznej. Główną rolę odgrywało tu rozwiązanie konfliktu polsko-krzyżackiego i odzyskanie ziem utraconych przez Władysława Łokietka - Pomorza Gdańskiego i Kujaw. Ponieważ Polska za pierwszych lat panowania Kazimierza Wielkiego była jeszcze znacznie osłabiona długotrwałym rozbiciem dzielnicowym i licznymi wojnami z Krzyżakami, król Kazimierz spór z zakonem krzyżackim o Pomorze i Kujawy mógł rozstrzygnąć tylko na drodze dyplomatycznej. Przygotowywanie przez stronę polską dokumentów pokoju polsko-krzyżackiego z r. 1343 zwanego pokojem kaliskim. W ramach podjętych prób pokojowego uregulowania konfliktu z Krzyżakami doszło do kilku procesów politycznych między Królestwem Polskim a Zakonem Krzyżackim. Toczącym się procesom często patronował papież, a funkcję sędziów pełnili wyznaczeni przez niego urzędnicy. Jednak żaden z ogłoszonych wyroków nie zadowalał obu zainteresowanych stron. Przedłużający się, prawie dziesięcioletni bezowocny spór, ostatecznie zakończył się w lipcu 1343 roku zawarciem ugody polsko-krzyżackiej, zwanej pokojem kaliskim. Dokumenty zawieranego pokoju przygotowane zostały przez Polskę i Zakon Krzyżacki w różnych miejscowościach. W celu sporządzenia przez stronę polską dokumentów tego traktatu pokojowego Kazimierz Wielki zwołał do Kalisza, na początku lipca 1343 roku zjazd możnowładztwa, duchowieństwa i przedstawicieli najważniejszych miast polskich. Na zjeździe tym obecny był także król Kazimierz ze swoim dworem. W dniu 8 lipca 1343 roku kancelaria królewska wystawiła kilka dokumentów dotyczących zasad zawieranego pokoju. W tym samym dniu i kilka dni później, przebywający w Kaliszu dostojnicy świeccy i kościelni oraz mieszczanie reprezentujący liczące się w ówczesnej Polsce miasta, wśród których - obok Brześcia Kujawskiego, Krakowa, Poznania, Sandomierza, Sącza i Włocławka - znajdował się także Kalisz, wystawili szereg dokumentów poręczających zawieraną ugodę. Poręczenia te wyrażano następującymi słowami: "nie będziemy stać przy nim ani wspierać jego czy słowem lub czynem, radą lub pomocą, otwarcie lub skrycie, na szkodę lub ku całkowitemu zniszczeniu zgody, lecz raczej będziemy go powstrzymywać, wiernie zachęcać i doradzać w sposób skuteczny, jak najlepiej będziemy mogli, aby zgoda ta była silnie i niezłomnie przestrzegana". W dniu 23 lipca 1343 roku we wsi Wierzbiczany pod Inowrocławiem doszło do spotkania Kazimierza Wielkiego z wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego Rudolfem Konigiem, w czasie którego nastąpiła wymiana dokumentów pokojowych i zaprzysiężenie, przez obu tych władców, zawieranej ugody. Na mocy tego pokoju, zwanego kaliskim od miejsca wystawienia przez Polaków dokumentów pokojowych, Polsce przyznano Kujawy i Ziemię Dobrzyńską, Krzyżakom - w formie "wieczystej dzierżawy" Pomorze Gdańskie i Ziemię Chełmińską oraz Michałowską, przy czym Kazimierz Wielki zachował tytuł "pana i dziedzica" tych ziem.

POLSKO-KRZYŻACKA BITWA POD PŁOWCAMI

W okresie panowania Władysława Łokietka, udało się władcy polskiemu zjednoczyć tylko część ziem polskich. Poza jego monarchią pozostawały Śląsk, Mazowsze oraz podbite przez Krzyżaków w roku 1308 Pomorze Wschodnie. W polityce zagranicznej Łokietek – koronowany na króla Polski w roku 1320, utrzymywał związek z papiestwem oraz sojusz z Węgrami. Natomiast jego najważniejszym celem stało się odzyskanie utraconego Pomorza na rzecz Zakonu. W sporze z państwem zakonu krzyżackiego sąd papieski z roku 1321 przyznał racje stronie Polskiej. Jednak nawet w takiej sytuacji krzyżacy nie zwrócili Pomorza Wschodniego. W efekcie w roku 1327 wybuchła wojna z Zakonem. W roku 1331 na Polskę najechały siły krzyżackie, sprzymierzone z Czechami. W toku wojny dochodzi do bitwy pod Płowcami. Bitwa pod Płowcami – Przebieg i skutki Pierwsze ataki na siły krzyżackie padały ze strony polskiej. Jednak dwie pierwsze przeprowadzone szarże nie przyniosły większych efektów. Dopiero za trzecim razem doszło do rozstrzygnięcia. W sukcesie strony polskiej pomógł wówczas przypadek. Raniony bowiem strzałą został koń, na którym siedział chorąży krzyżacki. W prawdzie temu ostatniemu nic się nie stało, nie można było jednak podnieść chorągwi przytroczonej do siodła. W rezultacie zniknięcia chorągwi – stanowiącej nie tylko istotny punkt orientacyjny ale przed wszytki służącej do wydawania rozkazów, wywołało chaos i panikę wśród walczących zakonników. Udało się rozerwać polakom szeregi krzyżackie. Około południa Krzyżacy zaczęli się poddawać. Nie był to jednak koniec bitwy. Kilka godzin później na obóz polski uderzyły głównie siły krzyżackie. Od tego momentu bitwa toczyła się już ze zmiennym szczęściem i ostatecznie została nierozstrzygnięta. Po stronie polskiej poległo około 1800 osób, przy około 2500 poległych po stronie krzyżaków. Polacy wzięli do niewoli 100 znacznych rycerzy krzyżackich, a druga strona 40. Pomimo, iż bitwy nie zalicza się do zwycięstw Polski, to dzięki niej została zahamowana cała kampania krzyżaków na obszarach polskich – odstąpienie od marszu na Brześć. Dodatkowo bitwa zapobiegła również połączeniu się sił zakonu z armią Jana Luksemburczyka. Ich wspólne działanie mogłoby zagrozić dotychczasowym sukcesom w kwestii jednoczenia Królestwa Polskiego.

KORONACJA WŁADYSŁAWA ŁOKIETKA

20 stycznia 1320 roku Władysław Łokietek został koronowany na króla Polski, był to pierwszy król koronowany w Katedrze na Wawelu. Gdyby nie rządy Władysława Łokietka, Polska z pewnością stałaby się częścią składową monarchii Luksemburgów albo już wtedy uległaby rozbiorowi. To za jego panowania Polska po raz pierwszy poważnie starła się z Krzyżakami i nawiązała sojusz z Litwą. Dzięki koronacji na Wawelu król ten stworzył precedens i utrwalił pozycję Polski jako królestwa. Wreszcie właśnie wtedy rozpoczęła się akcja wewnętrznej unifikacji państwa, zaczęto organizować ogólnopolską kancelarię i administrację oraz skarbowość.

KORONACJA PRZEMYSŁA II NA KRÓLA POLSKI

Przemysł II był ostatnim męskim przedstawicielem wielkopolskiej linii Piastów. Własną dzielnicę – księstwo poznańskie – otrzymał w 1273 roku. Sześć lat później, po śmierci stryja, objął także księstwo kaliskie. Współpracując z arcybiskupem gnieźnieńskim Jakubem Świnką, dążył do zjednoczenia księstw piastowskich. W 1293 roku dzięki mediacji arcybiskupa Jakuba Świnki udało mu się wejść w ścisły sojusz z książętami kujawskimi: Władysławem Łokietkiem i Kazimierzem łęczyckim. Sojusz ten miał charakter antyczeski, a jego celem było odzyskanie Krakowa. Po śmierci księcia gdańskiego Mściwoja II w 1294roku , zgodnie z ustaleniami układu kępińskiego z 1282, Przemysł II objął Pomorze Gdańskie. Wzmocniło to jego pozycję i umożliwiło koronację na króla Polski. Ceremonia odbyła się 26 czerwca 1295 roku w Gnieźnie, a przewodził jej arcybiskup Jakub Świnka. Zaledwie dziewięć miesięcy później, 8 lutego 1296 roku, Przemysł II został zamordowany podczas nieudanej próby porwania dokonanej z inspiracji margrabiów brandenburskich, z którymi współpracowały zapewne wielkopolskie rody Nałęczów i Zarembów. Śmierć Przemysła II doprowadziła do rozbioru jego dziedzictwa i tylko dzięki błyskawicznej akcji Władysława Łokietka straty na rzecz Brandenburgii, Głogowa i Kujaw były stosunkowo niewielkie.

KSIĄŻĘ KONRAD MAZOWIECKI SPROWADZA KRZYŻAKÓW DO POLSKI

Zakon Krzyżacki został sprowadzony do Polski przez księcia mazowieckiego Konrada do osiedlenia się i pomocy w walce z pogańskimi plemionami Prusów, które zagrażały północnemu Mazowszu. W 1228 roku Krzyżacy otrzymali w dzierżawę ziemię chełmińską. Zakon na podstawie sfałszowanego dokumentu Konrada, który nadawał im ziemię chełmińską w w wieczyste posiadanie otrzymał w 1234roku bullę papieża Grzegorza IX uznającą pełnię władzy Krzyżaków w tym rejonie.

 

TESTAMENT KRZYWOUSTEGO - PODZIAŁ POLSKI NA DZIELNICE

W 1138 r., przed swą śmiercią, Bolesław Krzywousty wydał testament regulujący zasady następstwa tronu. Był on kompromisem, który godził jedność państwa z prawem każdego z książęcych synów do dziedziczenia ziemi. Princepsem (czyli księciem zwierzchnim, lub seniorem całej Polski) miał być każdorazowo najstarszy członek dynastii Piastów. Podstawę jego władzy stanowiła dzielnica senioralna obejmująca prawdopodobnie ziemie: krakowską, sieradzką, łęczycką, wschodnią Wielkopolskę (z Kaliszem i Gnieznem), Kujawy (z Kruszwicą) oraz kontrolę nad Pomorzem. Godność pierwszego princepsa przypadła Władysławowi, który otrzymał także (jako własną dzielnicę dziedziczną) Śląsk wraz z ziemią lubuską. Bolesław (Kędzierzawy) objął Mazowsze z częścią Kujaw, Mieszko III (Stary) - część Wielkopolski z Poznaniem, zaś Henryk - ziemię sandomierską (która najprawdopodobniej wydzielona została dla niego dopiero po śmierci Krzywoustego, nie zaś od razu w testamencie). Najmłodszy z braci, Kazimierz, pozostał bez własnej dzielnicy.

BOLESŁAW KRZYWOUSTY ODPIERA INWAZJĘ HENRYKA VE

Miało to miejsce podczas konfliktu Bolesława Krzywoustego z królem niemieckim Henrykiem V, który poparł wypędzonego z Polski brata księcia, Zbigniewa. Doprowadziło to do wojny polsko – niemieckiej. Wojska króla przybyły pod miasto 24 sierpnia i zaskoczyły głogowian, opanowując i niszcząc podgrodzie, biorąc łupy i jeńców, a także rozbijając i rozpraszając część wojsk posiłkowych Bolesława, które tam stacjonowały. Na razie jednak nie próbował zdobywać samego grodu. Zgodził się również na pięciodniowy rozejm, podczas którego mieszkańcy mieli uzyskać zgodę od księcia Bolesława na poddanie się. Na jego poręczenie mieszkańcy Głogowa wydali zakładników ze swoich rodzin. Warunkiem ich wydania było jednak to, że bez względu na przebieg negocjacji z Krzywoustym, zakładnicy zostaną zwróceni. Książę jednak kategorycznie zabronił kapitulacji i nakazał obronę grodu do samego końca. Rozgniewany tym Henryk V złamał umowę i kazał przywiązać zakładników do machin oblężniczych w nadziei, że głogowianie nie odważą się do nich strzelać. Przeliczył się jednak, bowiem obrońcy nie oszczędzili nawet własnych krewnych aby bronić za wszelką cenę grodu. We wrześniu do armii króla niemieckiego dołączyły czeskie posiłki, którymi dowodził sam król Świętopełk. Oblężenie trwało wiele dni i kiedy grodu nie dało się zdobyć za pomocą ostrzału z machin oblężniczych (głogowianie również mieli swoje, dzięki czemu prowadzili ostrzał na napastników),wtedy zdecydowano się na wzięcie miasta szturmem. Kiedy jednak kolejne ataki kończyły się fiaskiem i dużymi stratami wśród atakujących, a wojska króla niemieckiego były również nękane przez oddziały Krzywoustego, które w obliczu słabszego opancerzenia zdecydowały się na prowadzenie walki partyzanckiej, Henryk V zwinął oblężenie po około trzech tygodniach walk. Ważne również było to, że na dzień przed odprawieniem przez Henryka czeskich posiłków, Świętopełk został zabity przez jednego ze swoich wojów. Niepowodzenie, które dotknęło króla niemieckiego pod Głogowem wpłynęło na dalszy przebieg wojny, która ostatecznie zakończyła się jego porażką.

KORONACJA BOLESŁAWA ŚMIAŁEO

Bolesław II Śmiały (ok. 1040–1081), książę Polski od 1058 r., król Polski od 1076 r., syn Kazimierza Odnowiciela. Od początku swoich rządów obrał politykę zdecydowanie antycesarską. Zaprzestał płacenia trybutu z dzielnicy śląskiej Czechom, które były wówczas lennem cesarstwa. Kilkakrotnie interweniował na Węgrzech, gdzie popierał kandydatów antyniemieckich, podejmował również dywersyjne wyprawy do Czech. Poczynania te miały na celu osłabienie wpływów niemieckich na tych obszarach. Zaangażowanie Bolesława w sprawy południowych sąsiadów spowodowały ok. 1060 r. uniezależnienie się od Polski Pomorza Gdańskiego. Bolesław ingerował również w sprawy wewnętrzne Niemiec, popierając Sasów, buntujących się przeciw cesarzowi Henrykowi IV. W 1069 r. wyprawił się na Ruś, osadził na tronie kijowskim swego wuja Izasława, po czym ponownie przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie. W narastającym konflikcie między cesarzem Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII, spowodowanym sporem o inwestyturę, Bolesław stanął po stronie papieża, czym zdobył jego poparcie, a w 1075 r. odnowił arcybiskupstwo w Gnieźnie. Rok później, w 1076 r. koronował się na króla Polski. Wkrótce, po ponownej interwencji Bolesława na Rusi w 1077 r., doszło do buntu możnych przeciw królowi, na co władca zareagował surowymi represjami. W obronie prześladowanych stanął biskup krakowski Stanisław. Gwałtowny konflikt między królem i biskupem skończył się skazaniem duchownego w 1079 r. na śmierć. Śmierć biskupa wywołała oburzenie w kraju i wzmocniła opozycję przeciw królowi. Ostatecznie Bolesław został zmuszony do ucieczki z kraju (1079). Schronił się na Węgrzech, gdzie zmarł w 1081 r., w niewyjaśnionych okolicznościach.

KORONACJA BOLESŁAWA CHROBREGO - PIERWSZY KRÓL Z DYNASTII PIASTÓW

Już podczas pobytu Otto III w 1000 roku, nałożył Chrobremu na głowę diadem cesarski. Już wówczas Bolesław Chrobry zaczął myśleć o swojej przyszłej koronacji na króla. Odwlekała się ona tylko ze względu na panujących w Niemczech. Po śmierci Otto III w 1002 roku na tron wstąpił Henryk II, nieprzyjazny Chrobremu, z którym przyszły król Polski stoczył szereg bitew w wojnie polsko-niemieckiej. Koronacja odbyła się dopiero na Wielkanoc 1025 roku w katedrze gnieźnieńskiej, gdyż wówczas stolicą państwa polskiego było właśnie Gniezno. Koronacja królewska była ceremonią o charakterze zarówno państwowym, jak i kościelnym, ponieważ w trakcie arcybiskup namaszczał go olejkami świętymi. Następnie włożono mu na głowę koronę i podarowano inne insygnia władzy królewskiej: berło w kształcie ozdobnej, krótkiej laski, jabłko, czyli złotą kulę z krzyżem, oznaczającą glob ziemski, miecz Szczerbiec i świętą włócznię - dar Otto III. Dzięki takiemu charakterowi ceremonii władza w kraju w rozumieniu władców i poddanych stała się uświęcona, zesłana przez Boga. Koronacja ta miała ogromne znaczenie nie tylko polityczne, ale także moralne. Świadczyła o całkowitej niezależności i jedności państwa polskiego, a władcę Polski przedstawiała odtąd jako boskiego pomazańca. Podsumowanie rządów Bolesława Chrobrego Bolesław I Chrobry zwany także Wielkim zmarł w kilka miesięcy po swojej koronacji, jeszcze w 1025 roku. Był pierwszym królem Polski i pierwszym królem z dynastii Piastów. Prowadził bardzo aktywną politykę zagraniczną. Z jednej strony jego działania zbrojne zakańczały się sukcesami, z drugiej jednak powodowały straty w skarbie państwa, zmniejszenie się liczby wojsk, najazd na Polskę sprawiły, że wyniszczono wiele ziem. W trakcie wojen polsko-niemieckich odłączono od Polski Pomorze. Bolesław odnosił także sukcesy. Uniezależnił kościół w Polsce od zwierzchnictwa cesarza niemieckiego, przekazując władze nad nim bezpośrednio Stolicy Apostolskiej. Pomyślnie zakończyły się jego wyprawy na Kijów, przez co mógł dołączyć do terenów polskich także Grody Czerwieńskie, Milsko i Łużyce. Rozwinęła się także rola grodów, które teraz miały charakter ośrodków administracyjnych, zapewniających realizację woli panującego oraz pełniły rolę wojskowo-obronne. Zarówno jego koronacja, jak i częste najazdy na przygranicznych sąsiadów sprawiły, że Czechy, Niemcy i Rusini zaczęli atakować ziemie państwa polskiego nawet za czasów następców Bolesława Chrobrego.

POKÓJ W BUDZISZYNIE KOŃCZĄCY WOJNY BOLESŁAWA CHROBREGO Z CESARZEM HENRYKIEM II

1018 - zawarto pokój w Budziszynie kończący serię wojen polsko-niemieckich. Polska uzyskała Milsko i Łużyce. Pokój był potwierdzeniem stanu rzeczy istniejącego od 1003 r., gdy Bolesław Chrobry zajął te ziemie wykorzystując m. in. zamieszanie w Niemczech po śmierci margrabiego miśnieńskiego Ekkeharda. Pokój budziszyński był wielkim sukcesem polskiego władcy. Bolesław utrzymał bowiem nie tylko ziemie zdobyte na początku wojny, ale zachował również niezależność od cesarza i okazał się groźnym przeciwnikiem dla potężnych Niemiec. Henryk II zobowiązał się także wysłać posiłki niemieckie na planowaną przez Chrobrego wyprawę na Kijów w 1018 r.

ZJAZD GNIEŹNIEŃSKI (BOLESŁAW CHROBRY - CESARZ OTTON III)

W roku 1000 w Gnieźnie doszło do spotkania Bolesława Chrobrego i cesarza Ottona III. Było to wydarzenie przełomowe, bowiem w trakcie spotkania obydwu władców zapadły istotne decyzje dla państwa polskiego. Sam cesarz nosił się z ambitnymi planami stworzenia uniwersalnego państwa chrześcijańskiego, które obejmowałoby swoim zasięgiem Germanię, Rzym, Galię oraz Słowiańszczyznę Zachodnią. Dążenia te potrafił umiejętnie wykorzystać Bolesław, który Sam Bolesław dzięki zjazdowi w Gnieźnie zyskał dwojakiego rodzaju korzyści. Otto III zgodził się na koronację księcia polskiego, wkładając mu na głowę własny diadem cesarski oraz wręczając włócznię z relikwiami św. Maurycego, symbolu władzy królewskiej w Niemczech. Jednocześnie cesarz nazwał Chrobrego bratem i współpracownikiem. Jednocześnie książę uzyskał zgodę na powołanie arcybiskupstwa w Gnieźnie (niezależnego od metropolii w Magdeburgu) oraz trzech biskupstw w Kołobrzegu, Krakowie i Wrocławiu. Pierwszym arcybiskupem został Radzim Gaudenty, brat św. Wojciecha. Zjazd w Gnieźnie był na pewno triumfem Chrobrego i świadectwem jego potęgi. Jednak Otto III zmarł wkrótce, w roku 1002, a jego miejsce w Niemczech zajął nieprzychylny Polsce Henryk II, co oznaczało dla Chrobrego oddalenie planów koronacyjnych. Konflikt z Niemcami rozpoczął Bolesław Chrobry, który zaczął podporządkowywać sobie państwa słowiańskie, zależne dotąd od Cesarstwa Niemieckiego. Już w 1002 roku zajął Łużyce, Milsko i Miśnię, rok później Czechy. Henryk II domagał się hołdu lennego z Czech, jednak odmowa księcia polskiego stała się podstawą wojny niemiecko - polskiej. Zmagania Chrobrego z Henrykiem trwały z krótkimi przerwami prawie 15 lat, można wyróżnić trzy etapy: 1003 -1005, 1007- 1013, 1015- 1018. W pierwszej fazie konfliktu Henryk II oblegał Poznań i zapewne Chrobry utracił Pomorze, w drugiej Bolesław dotarł aż do Magdeburga a trzecia zakończyła się w roku 1018 pokojem w Budziszynie. Książę polski zachował Łużyce i Milsko, a w Miśni cesarz miał osadzać margrabiów przyjaznych Polsce. Jednocześnie Henryk II musiał się zgodzić na udzielenie pomocy w przygotowywanej przez Bolesława wyprawie na Ruś Kijowską. Pokój budziszyński był pełnym sukcesem Polski, potwierdzał niezależność i potęgę naszego państwa. W roku 1018 Chrobry podjął również wyprawę na Ruś, wykorzystując konflikt, jaki rozgorzał między Rurykowiczami o tron. Stosunki polsko - ruskie za rządów Włodzimierza (980-1015) były poprawne, dodatkowo wzmacniało je małżeństwo córki Bolesława z synem Włodzimierza, Świętopełkiem. Kiedy po śmierci Włodzimierza rozpoczęły się pomiędzy jego synami walki o tron na Rusi, Bolesław Chrobry zdecydował się na interwencję, po stronie swojego zięcia. Wyprawa przyniosła polskiemu władcy kolejny sukces, bowiem po zajęciu Kijowa osadził na tronie Świętopełka. Oprócz wielkich łupów, które przywiózł do Polski, udało mu się poszerzyć granice Polski o tzw. Grody Czerwieńskie (nazwa ta odnosi się do obszaru nad rzeką Huczwą z grodem Czerwień). Zewnętrznym wyrazem znaczenia państwa polskiego była koronacja Chrobrego, która miała miejsce w 1025 roku. Bolesław wykorzystał śmierć cesarza i słabość Cesarstwa, by uzyskać zgodę papieska na koronację. Wydarzenie to odegrało w historii Polski rolę przełomową. Koronacja oznaczała bowiem niezależność i potęgę Polski na arenie międzynarodowej. Nałożenie na głowę władcy korony wywyższało go spośród innych Piastów, co chroniło kraj przed podziałami. Dlatego od czasów Chrobrego wszyscy władcy dążyli do koronacji, by właśnie w ten sposób podkreślić suwerenność Polski. Wkrótce po koronacji zmarł. Kronikarz Gall Anonim nadał mu przydomek Wielki (chrobry czyli mężny to przydomek wcześniejszy) w uznaniu dla jego talentu wojskowego. Dzięki rządom Bolesława państwo polskie zyskało rangę królestwa, liczne wyprawy i zwycięskie wojny powiększyły skarb, ale poprawiły się również warunki bytowe społeczeństwa, bowiem według Galla Anonima: "większe są jednak i liczniejsze dzieła Bolesława, aniżeli my to możemy opisać lub prostym opowiedzieć słowem. Albowiem jakiż arytmetyk mógłby żelazne jego szyki dość pewna określić cyfrą, a cóż dopiero przytoczyć opisy zwycięstw i triumfów w takiej mnogości! Z Poznania bowiem 1300 pancernych rycerzy i 4000 żołnierzy z tarczami, z Gniezna 1500 pancernych i 5000 tarczowników, z Włocławka grodu 800 pancernych i 2000 tarczowników, z Giecza 300 pancernych i 2000 pancerników i tarczowników. Ci wszyscy niezwykle waleczni i wprawni w rzemiośle wojennym występowali do boju za czasów Bolesława Wielkiego (...). Taka była okazałość rycerska króla Bolesława, a nie mniejsza była jego cnota posłuszeństwa duchowego (...). Boga czcił z najwyższą miłością. Kościół święty wywyższał i przyozdabiał go królewskimi darami. Miał też pewną wybitną cechę sprawiedliwości i przystępności (...). Za czasów Bolesława wszyscy rycerze i wszystkie damy dworskie zamiast sukien lnianych lub wełnianych nosiły płaszcze z delikatnych tkanin, a skór, nawet kosztownych, choćby byty nowe, nie noszone na jego dworze bez podszycia kosztowną tkaniną i bez złotogłowiu. Złoto bowiem za jego czasów tak było w powszechnym posiadaniu u wszystkich, jak dziś srebro, srebro zaś było tanie jak słoma (...). Za jego bowiem czasów nie tylko komesowie, lecz nawet ogół rycerstwa nosił łańcuchy złota niezmiernej wagi, tak opływali wszyscy w nadmiar pieniędzy." (Gall Anonim, Kronika Polska).

BITWA POD CEDYNIĄ - MIESZKO I ROZBIJA NIEMCÓW

Bitwa pod Cedynią stoczona została 24 czerwca 972 roku między wojskami pierwszego chrześcijańskiego władcy Polski księcia Mieszka I a armią władcy Marchii Łużyckiej margrabiego Hodona, wspomaganymi przez wojska hrabiego Zygfryda. Było to pierwsze w historii starcie polsko-niemieckie. Ale po kolei. W 966 roku Mieszko I wraz z całym narodem przyjął chrzest. Od tego czasu liczy się czas istnienia Polski. Polska nawiązała stosunki z cesarzem Niemiec (dokładniej Świętego Cesarstwa Rzymskiego). Cesarz zgodził się nie atakować Polski bez poważnej przyczyny. Warto dodać, że przed przyjęciem chrztu przez Polskę władcy chrześcijańskich krajów mogli atakować tereny państwa Polan pod pretekstem nawracania miejscowych na wiarę chrześcijańską. Mieszko dążył do opanowania łatwego do obrony i ważnego w celach gospodarczych terenu ujścia Odry. Margrabia Hodon, który także chciał opanować ten teren, zebrał armię i wyruszył na wojnę przeciwko Mieszkowi. Jednocześnie naruszył wszystkie ustalenie między Mieszkiem a Cesarzem. Hodon prowadził ze sobą około 4000 ludzi, głównie ciężkiej jazdy złożonej z rycerstwa. Mieszko zebrał mniej więcej tyle samo żołnierzy. Na polskie wojsko składała się jazda (pancerni) i piechota (tarczownicy). Przebieg bitwy udało się odtworzyć dzięki kronikom niemieckich duchownych: biskupa Thietmara i arcybiskupa Brunona z Kwerfurtu. Obie armie spotkały się przy brodzie na Odrze, niedaleko polskiego grodu Cedynia. Celowo wybrano miejsce bitwy. Po jednej stronie rzeka tworzyła bagna, a z drugiej strony drogi znajdowała się zalesiona skarpa. Teren sprzyjał obronie, trzeba tylko było go dobrze wykorzystać. Mieszko ustawił część wojsk przy brodzie. Drugą grupę wojów pod dowództwem brata Mieszka, Czcibora, ustawił na skarpie gdzie byli ukryci przez drzewa. Dawało to więc sporą szansę zaskoczenia. Trzecią grupę wojów ustawił na trakcie wiodącym do grodu Cedynia. Niemcy przeprawiając się przez bród zostali zaatakowani przez pierwszą grupę wojsk polskich (najprawdopodobniej przez jazdę).Niemcy osiągnęli przewagę, więc polscy wojowie zaczęli się wycofywać. Jednak nie była to chaotyczna ucieczka. Według ułożonego przez Mieszka planu Polacy mieli się wycofać wprost na pozycję zajętą przez książęcych wojów. Pędzący za pierwszym oddziałem zostali niespodziewanie zaatakowani przez drugą grupę książęcych wojsk. Jednocześnie do ataku ruszyła trzecia, blokująca trakt wiodący do grodu Cedynia grupa wojów. Szybki i energiczny atak, wspomagany ostrzałem z łuków, pozwolił zepchnąć Niemców na odrzańskie bagna. Według biskupa Thietmara w bitwie polegli wszyscy najlepsi rycerze. Udało się uciec jedynie nielicznym, między innymi Hodonowi i Zygfrydowi. Po powrocie do Niemiec natychmiast zostali wezwani na dwór cesarski. Cesarz Otton I surowo ich upomniał, jednak obu możnowładców nie spotkały żadne inne przykrości. Dla młodego państwa polskiego bitwa ta miała wielkie znaczenie. Pozwoliła utrzymać w polskich rękach Pomorze Zachodnie i ujawniła możliwości militarne Polski. Jednak wkrótce po tym zdarzeniu, stosunki między Polską a Cesarstwem zaczęły się psuć. W 973 roku Mieszko musiał przysłać na cesarski dwór swojego syna i następcę – Bolesława, późniejszego króla Polski. Oficjalnie jako gościa – faktycznie jako zakładnika. Sytuacja zaogniła się po wstąpieniu na tron cesarski Ottona II. W 979 zorganizował on wyprawę przeciwko Mieszkowi i Polsce. Jednak i tym razem atak został odparty. Kolejny raz Niemcom nie udało się wtargnąć na polskie ziemie...

MIESZKO I PRZYJMUJE CHRZEST

Za pośrednictwem Czech państwo polskie przyjęło za panowania Mieszka I chrześcijaństwo. O przyjęciu chrztu przez władcę polskiego zadecydowały głównie względy natury politycznej. W X wieku nasilała się ekspansja terytorialna ze strony cesarstwa niemieckiego. Pastwo to coraz bardziej zagrażało jedności terytorialnej Polski. Z tego też względu Mieszko zdecydował się na chrystianizację kraju. Ceremonia chrztu odbyła się w czerwcu 966 r. Chrystianizacja państwa polskiego trwała kolejnych kilka wieków. Proces ten rozpoczął biskup Jordan. Jednym z jego pierwszych działań stało się wybudowanie katedry oraz powstanie biskupstwa w Poznaniu. Na przełomie lat 996 i 997 do Polski przybył z Czech biskup Wojciech. Jego celem było przeprowadzenie chrystianizacji pogańskiego plemienia Prusów, którzy zamieszkiwali na terenie Sambii. W trakcie prowadzonej akcji misyjnej wśród Prusów biskup poniósł śmierć. Jego ciało zostało wykupione przez Bolesława Chrobrego i złożone w katedrze w Gnieźnie. Biskup Wojciech został kanonizowany przez papieża i wkrótce stał się patronem państwa polskiego i Kościoła. W marcu 1000 r. odbyła się pielgrzymka cesarza niemieckiego Ottona III do Gniezna do grobu św. Wojciecha. W trakcie tej pielgrzymki cesarz spotkał się z polskim władcą Bolesławem Chrobrym. Ustalono, że w Gnieźnie powstanie arcybiskupstwo. Miało ono obejmować cztery biskupstwa. Gnieźnieńskim arcybiskupem został Radzim-Gaudenty. Ustanowiono również diecezje w Kołobrzegu, Krakowie i Wrocławiu. W trakcie zjazdu w Gnieźnie cesarz przekazał polskiemu władcy prawo inwestytury. XI wiek przyniósł w Polsce rozwój kościelnej organizacji. Jej rozwój został zahamowany wraz z wydarzeniami związanymi z wybuchem pogańskiej rewolucji pod koniec lat 30-tych XI wieku. W 1075 r. zostało założone biskupstwo płockie. W tej sytuacji metropolia liczyła już pięć biskupstw. W XII wieku nastąpił dalszy rozwój struktury polskiego Kościoła. Przeprowadzona został chrystianizacja Pomorza, a na tym terenie powołano do życia diecezję kruszwicką. W 1125 r. założone zostało biskupstwo we Włocławku. Ziemie położone nad środkową Odrą objęła diecezja z siedzibą w Lubuszu. W 1140 r. powstała diecezja na terenie Pomorza Zachodniego, której siedziba znajdowała się w Wolnie, a od 1176 r. w Kamieniu Pomorskim. Struktura polskiej organizacji kościelnej, która została ustalona za panowania ostatecznie za panowania Bolesława Krzywoustego, przetrwała kilka kolejnych wieków. Obejmowała ona biskupstwa w Gnieźnie, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie, Płocku, Włocławku i Lubuszu (do XIV wieku). Wraz z rozwojem sieci biskupstw wzrastała liczba klasztorów i zakonów. Najwcześniej w Polsce, zresztą podobnie jak w innych państwach europejskich powstały zakony benedyktynów w Tyńcu, Trzemesznie czy Mogilnie. W połowie XII wieku do Polski przybyły zakony cystersów, a w kolejnym wieku pojawili się franciszkanie i dominikanie. Już w X wieku dało się zauważyć powiązanie Kościoła katolickiego z władzą państwową. Na tej podstawie możemy sformułować wniosek, że Kościół w Polsce miał charakter państwowy. Stosunki polskiego Kościoła ze stolicą apostolską były regulowane na podstawie dokumentu wystawionego przez Mieszka I w 990 r. Mowa tutaj o dokumencie Dagome iudex. Nie zachował się on do czasów współczesnych. Streszczenia tego dokumentu zniekształcają jego przekaz, a przez to utrudniają jego interpretację. Zgodnie z zapisem w tym dokumencie państwo polskie zostało objęte zwierzchnością ze strony papiestwa. Z taką sytuacją związany był w średniowieczu obowiązek płacenia przez Polskę świętopietrza stolicy apostolskiej.