W rozdziale tym przedstawię listę podstawowych poleceń Linuksa, posegregowanych w grupy w zależności od przeznaczenia. Opis każdego z tych poleceń można zobaczyć poprzez wydanie komendy :

man polecenie

Polecenia można podzielić na następujące grupy :

- polecenia związane z plikami i katalogami
- polecenia związane z systemem plików
- polecenia związane z zarządzaniem użytkownikami
- polecenia związane z zarządzaniem modułami jądra
- polecenia związane z procesami
- polecenia związane z siecią
- polecenia związane z wyszukiwaniem
- polecenia związane z szukaniem pomocy
- inne polecenia

Polecenia związane z plikami i katalogami :

cd ścieżka_dostępu
Opis : zmiana bieżącego katalogu

touch [-acm] [MMDDhhmm] lista_plików
Opis : modyfikacja daty i czasu utworzonego pliku, tworzenie nowego pliku
Opcje:
-a - zmienia tylko czas ostatniego dostępu do pliku
-c - jeśli plik nie istnieje nie zostanie utworzony
-m - zmienia czas ostatniej modyfikacji pliku
MMDDhhmm - czas w postaci : miesiąc dzień godzina minuta (np.: 10122122)

rm [-fr] nazwa_pliku
Opis : kasowanie pliku
Opcje :
-f - pomija konieczność potwierdzenia pytania o usuwanie plików
-r - usuwa zawartość katalogu wraz z podkatalogami

cp [-flpRs] plik plik_docelowy_lub_katalog
Opis : kopiowanie plików i katalogów
Opcje :
-f - powoduje, że program nie uprzedza o nadpisaniu pliku docelowego o tej samej nazwie
-l - tworzy dowiązanie zamiast kopiować plik
-p - opcja ta powoduje, że kopiowane pliki zachowują w miarę możliwości swoje atrybuty
-R - kopiuje zawartość katalogów i podkatalogów
-s - tworzy dowiązanie symboliczne zamiast kopiować plik

mv [ -fu] plik plik_docelowy_lub_katalog
Opis : zmiana nazwy lub przenoszenie pliku i katalogu
Opcje :
-f - powoduje, że program nie uprzedza o nadpisaniu pliku docelowego o tej samej nazwie
-u - przenosi pliki tylko wówczas, gdy istniejące pliki docelowe są starsze

chmod [-R][ugoa][+-=][rwx] plik_lub_katalog
Opis : zmiana atrybutów pliku
Opcje :
-R - zmiana praw dla plików i katalogów wraz z podkatalogami
-u (user) - właściciel pliku lub katalogu
-g (group) - grupa, do której należy dany plik lub katalog
-o (other) - wszyscy pozostali
+ - dodaje prawa
- - odbiera prawa
= - sprawia, że plik lub katalog będzie miał prawa tylko takie, jakie zostaną podane po tej opcji
-r - prawo czytania danych
-w - prawo zapisu (edycji)
-x - prawo uruchamiania

chown [-Rf] właścicel[:grupa] plik_lub_katalog
Opis : zmiana właściciela pliku lub katalogu
Opcje :
-R - zmiana właściciela i/lub grupy plików i katalogów wraz z podkatalogami
-f - zmienia właściciela i/lub grupę tylko tym plikom, które należą do podanego właścicela i/lub grupy

mkdir [-mp] katalog
Opis : tworzenie katalogów
Opcje :
-m=prawa - nadaje tworzonym katalogom podane prawa
-p - nie ostrzega, jeśli katalog o podanej nazwie już istnieje

rmdir [-p] katalog
Opis : kasowanie katalogów
Opcje :
-p - usuwa katalog wraz z katalogami nadrzędnymi

ls [-al] plik_lub_katalog
Opis : wyświetla informacje o plikach i katalogach
Opcje :
-a - wyświetla wszystkie pliki w katalogu, wraz z plikami ukrytymi
-l - listuje w długim formacie pełną informację o plikach i katalogach

ln [-dfs] plik_lub-katalog link
Opis : tworzenie dowiązań
Opcje :
-d - tworzy dowiązanie twarde do katalogów
-f - nie informuje o nadpisywaniu istniejącego pliku
-s - tworzy dowiązanie symboliczne

less nazwa_pliku
Opis : podgląd plików tekstowych

cat nazwa_pliku
Opis : przesyła plik na standardowe wejście

Polecenia związane z systemem plików :

df [-aht] urządzenie
Opis : sprawdzenie ilości wolnego miejsca na dysku
Opcje :
-a - wyświetla informacje o każdym systemie plików
-h - wyświetlane informacje są podawane w łatwych do odczytania jednostkach
-t=typ - wyświetla informacje tylko o systemie danego typu

mkfs [-t] [-c] urządzenie_blokowe
Opis : tworzenie systemu plików
Opcje :
-t - określa typ tworzonego systemu plików, domyślnie ext2
-c - sprawdza uszkodzone bloki urządzenia przed utworzeniem systemu plików

mount [-t] [-o] urządzenie_lub_katalog
Opis : montowanie systemu plików
Opcje :
-t - typ montowanego systemu plików
-o - po tej opcji następuje podanie oddzielonych przecinkami wartości :
   remount - przemontowanie zamontowanego już systemu plików
        ro - montuje system plików w tryb tylko do odczytu
        rw - montuje system plików w tryb tylko do odczytu i zapisu
       nouser - zabrania zwykłemu użytkownikowi montowania systemu plików

umount urządzenie_lub_katalog
Opis : odmontowanie systemu plików

e2fsck [-pcf] [-b] urządzenie
Opis : testowanie systemu plików
Opcje :
-p - napraw automatycznie system plików bez żadnych pytań
-c - uruchom program badblocks w celu znalezienia uszkodzonych bloków
-f - wymuś sprawdzanie, nawet jeśli system plików wydaje się być czysty
-b superblok - użyj podanego superbloku

fdisk [-lv] [-s] urządzenie
Opis : obsługa partycji
Opcje :
-l - drukuje tablice partycji
-v - drukuje numer wersji fdiska
-s partycja - jest partycją wybranego dysku
urządzenie - jest plikiem z katalogu /dev wskazującym na nasz dyski (np.: hda)

fdformat [-n] urządzenie
Opis : niskopoziomowy format dyskietki
Opcje :
-n - wyłączenie weryfikacji sformatowanej dyskietki

Polecenia związane z zarządzaniem użytkownikami :

useradd [-d] [-g] [-G] [-s] [-u] nazwa_użytkownika
Opis : dodawanie użytkowników
Opcje :
-d katalog_domowy - wartość ta określa katalog domowy użytkownika, domyślnie zmienna ta przyjmuje wartość taką samą jak nazwa użytkownika
-g gupa_początkowa - jest nazwą grupy początkowej użytkownika. Grupa ta musi już istnieć. W przypadku nie podania tej zmiennej system sam utworzy grupę dla użytkownika o nazwie zgodnej z nazwą użytkownika
-G inne_grupy - lista dodatkowych grup, do których zostanie przypisany użytkownik
-s powłoka - nazwa powłoki użytkownika
-u uid - numeryczna wartość identyfikatora użytkownika. Wartość ta musi być niepowtarzalna i większa od 99. W przypadku nie podania tej zmiennej system sam przydzieli użytkownikowi pierwszy wolny numer.

userdel [-r] nazwa_użytkownika
Opis : usuwanie użytkowników
Opcje :
-r - zostaną usunięte pliki w katalogu domowym użytkownika, sam katalog domowy i pliki buforowania poczty

groupadd [-g] nazwa_grupy
Opis : dodawanie grup
Opcje :
-g gid - numeryczna wartość identyfikatora grupy. Wartość ta musi być niepowtarzalna. Wartości od 0-99 są zarezerwowane dla kont systemowych i nie powinny być używane. W przypadku nie podania gid system sam przydzieli grupie pierwszą wolną wartość.

groupdel nazwa_grupy
Opis : usuwanie istniejących grup

usermod [-d] [-g] [-G] [-s] [-u] [-l] nazwa_użytkownika
Opis : modyfikowanie danych użytkowników
Opcje :
-l login - nowa nazwa użytkownika
pozostałe opcje mają identyczne znaczenie jak opcje z polecenia useradd

groupmod [-g][-n] grupa
Opis : modyfikowanie danych grup
Opcje :
-g gid - numeryczna wartość identyfikatora grupy
-n grupa - nowa nazwa grupy

passwd [-l][-u][-d][-S] nazwa_użytkownika
Opis : zmiana hasła użytkownika
Opcje :
-l - zablokowanie konta
-u - ponowne udostępnienie konta
-S - wyświetlenie informacji o stanie konta

su nazwa_użytkownika
Opis : chwilowa zmiana aktywnego użytkownika

Polecenia związane z zarządzaniem modułami jądra :

insmod [-fp] [-o] plik_modułu
Opis : instalowanie modułu jądra
Opcje :
-f - usiłuje załadować moduł nawet jeśli wersja uruchomionego jądra i jądra dla którego moduł został skompilowany nie zgadza się
-p - sprawdza czy moduł może być załadowany bez kłopotów
-o nazwa_modułu - podanie dokładnej nazwy modułu

rmmod [-a] moduł
Opis : usuwanie modułu
Opcje :
-a - usuń wszystkie nieużywane moduły

lsmod
Opis : listowanie aktywnych modułów

depmod moduł
Opis : sprawdzanie zależności między modułami

modprobe moduł
Opis : instalowanie modułu z potrzebnymi opcjami i modułami

modinfo [-adnp] plik_modułu
Opis : informacje o modułach
Opcje :
-a - wypisuje autora modułu
-d - wypisuje opis modułu
-n - wypisuje nazwę pliku modułu
-p - wypisuje parametry wspierane przez moduł

Polecenia związane z procesami :

top [-p]
Opis : listuje procesy o największym obciążeniu procesora i wyświetla ich statystyki w czasie
rzeczywistym
Opcje :
-p - monitoruje jedynie proces o danym id procesu

pidof nazwa_programu
Opis : wyświetlenie numeru procesu wybranego programu

ps [-auxr][txx]
Opis : listuje aktywne procesy
Opcje :
-a - pokaż procesy innych użytkowników
-u - format użytkownika - podaje nazwę użytkownika i czas startu
-x - pokaż procesy bez kontrolującego terminala
-r - pokaż tylko pracujące procesy
-txx - pokaż tylko procesy z kontrolującym tty XX

kill [-s] numer_procesu
Opis : zakańcza działanie procesu
Opcje :
-s - rodzaj wysłanego sygnału

jobs
Opis : listuje aktywne programy

fg numer_zadania
Opis : ustawienie procesu na front

bg numer_zadania
Opis : przeniesienie procesu w tło

Polecenia związane z siecią :

ifconfig <if> <IP> <nm> <bc>
Opis : konfigurowanie interfejsu sieciowego
Opcje :
if - rodzaj interfejsu (np.: Eth0)
IP - adres IP interfejsu
nm - maska sieci
bc - adres rozgłoszeniowy

ifconfig interfejs up
Opis : uruchamianie interfejsu sieciowego

ifconfig interfejs down
Opis : zatrzymywanie interfejsu sieciowego

route add|del [-net|-host] gw cel netmask dev
Opis : kontrola trasowania
Opcje :
add - dodanie drogi do tablicy trasowania
del - usunięcie drogi z tablicy trasowania
-net - oznacza, że celem jest sieć
-host - oznacza, że celem jest stacja
gw brama - adres bramy sieciowej
cel - docelowa sieć lub stacja
netmask netmaska - maska sieci
dev interfejs - wymusza związanie trasy z podanym interfejsem

netstat [-riM]
Opis : wyświetla połączenia sieciowe i statystyki połączeń
Opcje :
-r -wyświetl tablice routingu
-i - wyświetla tablice wszystkich działających interfejsów sieciowych
-M - wyświetl listę wszystkich maskaradowanych sesji

Polecenia związane z wyszukiwaniem :

grep [-civ] wzorzec [plik]
Opis : wyszukiwanie ciągów znaków
Opcje :
-c - podaje liczbę wierszy w których znaleziono pasujący wzorzec
-i - pomija różnicę w wielkości liter
-v - wyświetla wiersze, w których nie ma podanego wzorca
plik - nazwa pliku, w którym nastepuje przeszukanie

find
Opis : szukanie plików

whereis [-bms] nazwa pliku
Opis : lokalizuje źródła, binaria i dokumentację man
Opcje :
-b - szukaj tylko binariów
-m - szukaj tylko sekcji dokumentacji man
-s - szukaj tylko źródeł

Polecenia związane z szukaniem pomocy :

man polecenie
Opis : manual systemowy

info
Opis : podręcznik GNU

apropos klucz
Opis : przeszukuje bazy z dokumentacją pod kątem słów kluczowych

Inne polecenia :

date [-ds]
Opis : podaje lub ustawia datę systemową i czas
Opcje :
-d DATA - podaje datę i czas, określone podanym wyrażeniem
-s DATA - ustawia podany czas i datę

logout , exit
Opis : zakończenie sesji

clear
Opis : czyszczenie ekranu terminala

shutdown [-akh] czas ostrzeżenie
Opis : restart lub wyłączenie systemu
Opcje :
-a - użyj /etc/shutdown.allow w celu zabronienia wykonywania tego polecenia
-k - wyślij komunikat o zamknięciu ale nie wykonuj prawdziwego zamknięcia systemu
-h - zatrzymaj po wyłączeniu systemu
czas - czas po którym system zostanie zamknięty.
             Forma czasu : HH(godzina):MM(minuty) lub +m gdzie m jest liczbą minut do odczekania

halt
Opis : zamknięcie systemu

reboot
Opis : przeładowanie systemu

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA