Żubr jest największym zwierzęciem żyjącym w Europie. Potężne, rogate zwierzęta, o charakterystycznym garbie, wyglądają jakby przywędrowały z prehistorycznych czasów. Niegdyś, gdy Europę pokrywały bujne lasy, ich domem był niemal cały obszar naszego kontynentu, dziś występują bardzo rzadko i na wolności można spotkać je tylko w nielicznych miejscach na świecie.
Liczebność
Obecnie liczba żubrów wolno żyjących na świecie wynosi około 3623 (dane z 2013 r.). Wśród krajów, na terenie których żyją żubry, Polska może poszczycić się największym stadem – mamy ich ponad 1100, a więc co trzeci żubr to „Polak”. Najwięcej tych zwierząt żyje w Puszczy Białowieskiej oraz Bieszczadach. Na podstawie szacunków wykonywanych corocznie przez jednostki Lasów Państwowych, na obszarze 53 4818 ha objętych projektem żyje ponad 340 żubrów.
Opis gatunku
– Masa ciała: 320–900 kg
– Długość ciała: 2,4–3,5 m
– Wysokość w kłębie: 160 –200 cm
– Dymorfizm płciowy: samce większe, inny kształt rogów
– Odżywianie: roślinożerca
– Długość życia: 20–25 lat
– Tryb życia: żyje w stadach
Biologia i ekologia
Żubry są zwierzętami socjalnymi, czyli żyją w grupach. Uwidacznia się to szczególnie zimą, gdy żubry gromadzą się wokół miejsc, gdzie są dokarmiane, tworząc stada liczące do kilkudziesięciu zwierząt, a czasem przekraczające nawet 100 osobników. Typowa grupa w sezonie wegetacyjnym liczy 10–20 osobników i składa się z dorosłych żubrzyc, zwanych krowami, oraz młodzieży w wieku 2–3 lat. Wiosną w stadach pojawiają się nowo narodzone cielęta, a na jesieni, w okresie godowym (sierpień–wrzesień) dołączają do nich dorosłe byki. Poza sezonem godowym byki chodzą pojedynczo, szczególnie stare osobniki, a młodsze w niewielkich grupach, liczących 2–3 samce (maksymalnie 8). Żubry żyją stosunkowo krótko, samice rzadko dożywają 25 lat, a samce 20. Mają niewielu naturalnych wrogów; mogą być ofiarą niedźwiedzi, natomiast wilki nie stanowią większego zagrożenia dla żyjących w stadach tak potężnych i silnych zwierząt. Areał, po jakim żubry poruszają się zimą, to zaledwie 10 km2, natomiast latem rozpraszają się na mniejsze grupy i wędrują w poszukiwaniu pokarmu po areale nawet 70 km2. Żubry to typowi roślinożercy; największą część ich pokarmu stanowią rośliny runa leśnego, trawy i zioła, a zimą kora, żołędzie, pędy, np. jeżyn. Pomimo swoich gabarytów, te potężne zwierzęta potrafią galopować na krótkich dystansach z prędkością ponad 40 km/h, a w przypadku zagrożenia przeskakują ogrodzenia mierzące nawet 2 m.
Ochrona i zagrożenia
W Bieszczadach żubry wyginęły w XVIII w. W latach 60–80 XX w. sprowadzono ponownie żubra do karpackiej puszczy. W Bieszczadach żubry występują w dwóch subpopulacjach (wschodniej i zachodniej), które do niedawna nie kontaktowały się ze sobą. W związku ze stałym zwiększaniem się liczebności (obecnie ponad 340 osobników), pojedyncze osobniki zaczęły się przemieszczać pomiędzy tymi ugrupowaniami. Zagrożeniami dla zachowania populacji żubra jest niska zmienność genetyczna oraz różnego rodzaju choroby, np. gruźlica.
Prawo unijne
– Dyrektywa Siedliskowa – Załącznik II i IV
– Konwencja Berneńska – Załącznik III
Prawo krajowe
– Ochrona gatunkowa – ochrona ścisła – gatunek wymagający ochrony czynnej
Kategoria zagrożenia IUCN
– Czerwona lista gatunków zagrożonych IUCN – VU (ang. vulnerable)
– Polska czerwona księga zwierząt (2001) – EN (ang. endangered)
– Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce (2002) – EN
– Czerwona lista dla Karpat (2003) – EN (ang. endangered), w Polsce VU (ang. vulnerable)
————————————————————————————
EUROPEAN WISENT Bison bonasus
Wisents are the largest animals living in Europe. Powerful, horned beats with a distinctive hump, they look like straight out of prehistoric times. A long time ago, when Europe was covered in lush forests, they inhabited the entire continent; today they are very rare and can only be encountered in the wild in very few places.
Numbers
Currently, the number of wisents living in the wild is ca. 3623 (data from 2013). Among the countries harbouring them, Poland can boast the largest herd – more than 1100 specimens, therefore one in every three wisents is Polish. The largest number of these animals reside in the Białowieża Forest and the Bieszczady Mountains. Based on annual estimates performed by various units of the State Forests, the area of 53 4818 ha covered by the project is home to more than 340 wisents.
Species Description
– Body Mass: 320–900 kg
– Body Length: 2.4–3.5 m
– Shoulder Height: 160–200 cm
– Sexual Dimorphism: males are larger, different horn shape
– Nutrition: herbivore
– Lifespan: 20–25 years
– Lifestyle: lives in herds
Biology and ecology
Wisents are social animals, i.e. they live in groups. This is particularly visible during winter, when wisents gather around places, where feed is left for them, creating herds of up to a few dozen animals, and sometimes even exceeding 100 specimens. A typical group in the vegetation period is ca. 10–20 specimens and consists of adult cows and teenagers between 2 and 3 years. In spring, herd numbers are increased by new-born calves, and autumn in the mating season (August–September) are supplemented with adult bulls. Outside the mating season, the bulls roam individually, especially old ones, and the younger ones stay in small groups, of 2 to 3 specimens (maximum of 8). Wisent life-span is relatively short, females rarely reach 25 years, and males, 20. They have few natural enemies; they may fall prey to bears, while wolves are not a greater threat for a herd of such strong animals. The territory, roamed by the wisents in winter is only 10 km2, while in the summer, disperse into smaller groups and roam in search of food on a territory of up to 70 km2. Wisents are typical herbivores; they eat mostly plants of the underbrush, grasses and herbs, and in the winter, bark, acorns, sprouts of e.g. blackberries. Despite their size, these powerful animals are able to gallop on short distances at speeds exceeding 40 km/h, and if threatened, jump over fencing even 2 m in height.
Protection and hazards
In the Bieszczady Mountains, wisents became extinct in the 18th century, between 1960s and 1980s, they were reintroduced into Carpathian forests. The Bieszczady Mountains are home to subpopulations of wisent (eastern and western), which until recently had no contact with each other. Due to the ever increasing numbers (presently more than 340), individual specimens began to move between these groups. Hazards to maintaining the wisent population include low genetic variability, and various kinds of diseases, e.g. tuberculosis.
EU Law
– Habitat Directive – Appendix II and IV
– Bern Convention – Appendix III
National legislation
– Species protection – strict protection – species requiring active protection
IUCN threat category
– IUCN Red List of endangered species – VU (vulnerable)
– Polish Red Book of animals (2001) – EN (endangered)
– Red List of vanishing and endangered species in Poland (2002) – EN
– Red List for the Carpathians (2003) – EN (endangered), in Poland VU (vulnerable)
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE