Orlik krzykliwy to duży, wędrowny ptak szponiasty żyjący w Europie Środkowej, na Bliskim Wschodzie i w Indiach. Udana obserwacja orlików zależy od tego, kiedy wyruszymy w teren oraz jak się przygotujemy. Ptaki przylatują do Polski na początku kwietnia i są u nas do września. Na obserwację wybieramy pogodne, słoneczne dni, wówczas łatwiej dostrzec orliki krążące nad żerowiskiem.
Liczebność
Centrum populacji lęgowej orlików obejmuje Europę Środkowo-Wschodnią. Liczebność tego gatunku oceniana jest na 13–16 tys. par, z czego ponad 80% populacji orlików krzykliwych skoncentrowane jest na terenie Białorusi, Litwy, Łotwy, Polski i Rumunii. Poza Europą gatunek występuje na Bliskim Wschodzie oraz w Rosji. Beskid Niski uznawany jest obecnie za jedną z najważniejszych ostoi orlików krzykliwych w Unii Europejskiej.
Opis gatunku
– Masa ciała: do 1600 g
– Długość ciała: 61–66 cm
– Rozpiętość skrzydeł: 145–168 cm
– Dymorfizm płciowy: słabo zaznaczony, samice nieznacznie większe od samców
– Odżywianie: mięsożerca, drapieżnik
– Tryb życia: wędrowny
– Długość życia: 8–10 lat
Biologia i ekologia
Orlik krzykliwy, podobnie jak większość krajowych ptaków szponiastych gniazduje w lasach. Preferuje lasy mieszane w wieku powyżej 80 lat. Gniazdo jest najczęściej doskonale zamaskowane, a nierzadko wręcz niewidoczne z ziemi. Z uwagi na dość znaczne rozmiary ciała orliki preferują lasy wielopiętrowe o dość rozrzedzonej strukturze. W warunkach Beskidu Niskiego i Bieszczadów preferują buczynę karpacką z udziałem jodły. Większość gniazd orlików budowana jest na jodłach, w górach najczęściej w bliskiej odległości od potoków. Ważnym elementem składowym terytorium, nierzadko nawet decydującym o atrakcyjności danego miejsca i rozmiarach rewiru, jest żerowisko. W Polsce orliki krzykliwe najchętniej polują w mozaikowo ukształtowanym krajobrazie rolniczym obfitującym w miedze, płaty nieużytków i śródpolnych mokradeł. W dolinach rzek i w górach łowiskami są półnaturalne łąki. Pożywieniem orlika są głównie gryzonie, rozmnażające się szczególnie intensywnie na granicach różnych siedlisk. Do podstawowego składu pokarmu orlików należą owady, gryzonie, płazy i gady. Piesze przeczesywanie terenu jest jedną z trzech podstawowych technik łowieckich, najrzadziej przez ten gatunek wykorzystywaną. Najczęściej orlik krzykliwy poluje z lotu. Wcześnie rano lub pod wieczór, z uwagi na brak prądów wznoszących, ptaki polują z zasiadki. Orlik krzykliwy jest gatunkiem wędrownym i przeciętnie 6 miesięcy spędza na przelotach oraz zimowiskach położonych w środkowej i południowej Afryce. Przystępuje do rozrodu w wieku 4–5 lat (rzadko 3). Zniesienia złożone są najczęściej z 2 jaj, ale odchowuje się prawie zawsze tylko jedno pisklę. Młode odlatują na zimowiska z rodzicami, ale później migrują niezależnie.
Ochrona i zagrożenia
Do najważniejszych zagrożeń orlików należą odstrzały w trakcie migracji, głównie na terytorium Bliskiego Wschodu. Na lęgowiskach najistotniejszymi zagrożeniami są niekorzystne zmiany środowiskowe oraz rosnąca penetracja ludzka powodująca płoszenie ptaków w sezonie lęgowym. W Beskidzie Niskim i Bieszczadach zmiany środowiskowe powodowane są głównie przez nowo powstającą zabudowę, często o charakterze rozproszonym. Taki sposób zagospodarowania odbiera ptakom dawne żerowiska lub prowadzi do fragmentacji odpowiednich siedlisk.
Prawo międzynarodowe
– Dyrektywa Ptasia – Załącznik I
– Konwencja Berneńska – Załącznik II
– Konwencja Bońska – Załącznik II
Kategoria zagrożenia IUCN
– Polska Czerwona Księga Zwierząt (2001) – LC (ang. least concern)
– Czerwona lista gatunków zagrożonych IUCN – LC
– Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce (2002) – LC
Prawo krajowe
– ochrona ścisła (wokół gniazd orlików krzykliwych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda) gatunek wymagający ochrony czynnej
———————————————————————————————–
LESSER SPOTTED EAGLE Clanga pomarina
Lesser Spotted Eagle is a large, migratory bird of prey inhabiting Central Europe, the Middle East and India. A successful survey of the species depends on when we go out into the field and how we prepare for it. The birds arrive in Poland at the beginning of April and remain until September. Surveillance is best conducted on clear, sunny days, when it easier to spot them circulating over their feeding grounds.
Numbers
Centre of the breeding population covers Central-Eastern Europe. Its number is estimated at 13–16 thousand pairs, of which more than 80% is concentrated in Belarus, Lithuania, Latvia, Poland and Romania. Outside Europe, the species can be found in the Middle East and in Russia. The Low Beskids is currently recognized as one of the most important refuge of the species in the European Union.
Species Description
– Body Mass: to 1600 g
– Body Length: 61–66 cm
– Wingspan: 145–168 cm
– Sexual Dimorphism: minimal, females slightly larger than males
– Nutrition: carnivore, predator
– Lifestyle: migratory
– Lifespan: 8–10 years
Biology and ecology
The Lesser Spotted Eagle, like most birds of prey found in Poland, nests in forests. It prefers mixed forests aged above 80 years. The nest is most often perfectly concealed, and oftentimes outright invisible from the ground. Due to its quite large size, they eagle prefers multi-layered forests with a quite thin structure. Within the Low Beskids and Bieszczady Mountains the eagle prefers Carpathian beech forests which include fir. Most eagles build their nests on firs in the mountains, most often close to streams. An important element of the territory, oftentimes determining the attractiveness of a given area and territory size, are the feeding grounds. In Poland, the Lesser Spotted Eagle mostly hunts in a mosaics agricultural landscape with numerous in boundary strips, patches of fallow land and wetlands in-between fields. In river valleys and mountains, they hunt on semi-natural meadows. The eagle feeds mainly on rodents, which are particularly numerous on the borders of various habitats. The Lesser Spotted Eagle’s diet consists of insects, rodents, amphibians, and reptiles. One of the three basic hunting techniques employed by the species, used the least, is to scour the area on foot. Most often, the Lesser Spotted Eagle hunts from the air. Early in the morning or in the evening, due to lack of ascending currents, the birds hunt from ambush. The Lesser Spotted Eagle is a migratory species and it spends 6 months on average in transition and wintering grounds located in middle and southern Africa. They start to reproduce between 4–5 years of age (rarely 3). They most often lay two eggs, but most times only one hatchling is reared. The young birds fly away for the winter with their parents, but later start migrating independently.
Protection and hazards
The most significant threats to the eagles are shootings during migration, mainly in the Middle East. On their breeding grounds, the most significant hazards are adverse environmental changes and an increasing penetration by humans, who scare the birds away during mating season. In the Low Beskids and Bieszczady Mountains, environmental changes are mainly caused by new construction projects, which are often dispersed. This way of land management takes away the birds’ hunting grounds, or leads to fragmentation of their habitats.
International law
– Birds Directive – Appendix I
– Bern Convention – Appendix II
– Bonn Convention – Appendix II
IUCN threat category
– Polish Red Data Book of Animals (2001) – LC (least concern)
– IUCN Red List of Endangered Species – LC
– Red List of vanishing and endangered species in Poland (2002) – LC
National legislation
– strict protection (protective zone is in place around the spotted eagle nests: throughout the entire year, within a radius of up to 100 m, and periodically (from 1.03 to 31.08) – within a radius of up to 500 m from the nests) species requiring active protection
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE