Jeleń jest zwierzyną płową, należącą do największej zwierzyny w kraju, będącej przedmiotem zainteresowania łowieckiego. Trudno wyobrazić sobie krajobraz karpacki bez dostojnych ryczących jeleni w czasie jesiennego rykowiska, czyli okresu godowego, kiedy to dochodzi do widowiskowych walk pomiędzy bykami. Przez wielu jeleń uważany jest za króla karpackiej kniei.
Liczebność
Jeleń występuje niemal w całej Europie, z wyjątkiem Dalekiej Północy. W Polsce spotkać go możemy we wszystkich większych kompleksach leśnych. Na podstawie szacunków wykonywanych corocznie przez jednostki Lasów Państwowych, na obszarze 53 4818 ha objętych projektem żyje ponad 5500 jeleni.
Opis gatunku
– Masa ciała: 100–350 kg
– Długość ciała: 1,5–2,6 m
– Wysokość w kłębie: 75–140 cm
– Dymorfizm płciowy: samiec (byk) znacznie większy od samicy (łania), samce mają poroże
– Odżywianie: roślinożerca
– Długość życia: 12–15 lat
– Tryb życia: żyje w stadach
Biologia i ekologia
Wielu autorów wyraża pogląd, że Polskę zamieszkują dwie formy jelenia szlachetnego: nizinny i karpacki. Zamieszkuje on bogate w podszyt lasy liściaste i mieszane, w których, obok starszych drzewostanów, występują zwarte młodniki, łąki śródleśne i bagienka. Jelenie są roślinożerne, a ich pożywienie stanowią pędy, liście, kora, owoce drzew i krzewów, a zimą zeschnięte trawy, mchy, porosty, pączki i młode pędy drzew iglastych. Występują one w stadach zwanych chmarami. Jeden rodzaj chmar tworzą łanie z młodymi, prowadzone przez najbardziej doświadczoną z pośród nich samicę zwaną licówką. Samce natomiast tworzą odrębne mniejsze chmary którym przewodzi najmocniejszy byk. Stare byki żyją samotnie. W okresie godowym stada złożone z byków rozpadają się a poszczególne osobniki udają się na poszukiwanie samic. Ciekawym zjawiskiem obserwowanym w przyrodzie jest rykowisko jeleni (czyli ruja), które odbywa się na jesień. Od połowy września do połowy października trwa intensywnie około 2 tygodni. W tym czasie byk, jeśli jest mocny, gromadzi harem rujnych 6–10 łań, do których nie pozwala zbliżać się innym samcom. Łanie dojrzałość płciową osiągają w wieku 2 lat, natomiast byki po skończeniu 1 roku życia. Prawdziwą ozdobą tych zwierząt jest rozgałęzione poroże samców, które co roku jest zrzucane i wytwarzane na nowo.
Ochrona i zagrożenia
Naturalnymi wrogami jeleni w Polsce są wilk, ryś i niedźwiedź. Jeleń szlachetny w Polsce jest zwierzęciem łownym z okresem ochronnym. Na byki polować wolno od 21 sierpnia do końca lutego, na łanie od 1 października do 15 stycznia, natomiast na cielaki od 1 października do końca lutego (rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne z 16.03.2005 r.).
Prawo unijne
– Dyrektywa Siedliskowa – Załącznik II i IV
– Konwencja Berneńska – Załącznik III
Kategoria zagrożenia IUCN
– Czerwona lista gatunków zagrożonych IUCN: LC (ang. least concern)
——————————————————————————————————————–
Red Deer – Cervus elaphus
The deer is considered big game, being one of the largest animals in the country and an object of interest of hunters. It is difficult to imagine a Carpathian landscape without the majestic bellowing deer during the autumn rutting season, when spectacular fights between the bucks can be observed. Many consider the deer to be the king Carpathian forest.
Numbers
The deer is present in almost all Europe, except for the far north. In Poland, it can be encountered in all major forest complexes. Based on annual estimates performed by various units of the State Forests, the area of 53 4818 ha covered by the project is home to more than 5500 deer.
Species Description
– Body Mass: 100–350 kg
– Body Length: 1.5–2.6 m
– Shoulder Height: 75–140 cm
– Sexual Dimorphism: male (stag) significantly larger than female (hind), the males sport antlers
– Nutrition: herbivore
– Lifespan: 12–15 years
– Lifestyle: lives in herds
Biology and ecology
Many authors express the opinion that Poland is home to two deer species: lowland and Carpathian. It inhabits deciduous and forests mixed with rich undergrowth, where in addition to older stands, dense young stands may be found along with, meadows and bogs. The deer are herbivorous and feed mainly on sprouts, leaves, bark, trees and shrub fruit, and in the winter, dried grass, moss, lichens, buds and young shoots of coniferous trees. They live in herds called mobs. One type of mob is formed by hinds and their young led by the most experienced female. The males on the other hand, form separate smaller mobs led by the strongest stag. Old stags live alone. During mating season, herds made of stags fall apart, and individual specimens go on to search for females. An interesting phenomenon observed in nature is the rutting season (i.e. oestrous), which takes place in autumn. Its intensity is highest for two weeks from mid-September to mid-October. During that time, the stag if it is strong enough, gathers a harem of 6–10 hinds in heat, which he guards against the approach of other males. The hinds mature sexually at the age of 2 years, while stags, at 1. An exquisite ornament for these animals are the branched antlers of the males, which they shed every year and grow a new one in its place.
Protection and hazards
Their natural enemies in Poland are the wolf, lynx and bear. The red deer is a game species with a protection period. Stags can be hunted between 21 August until the end of February, the hinds, from 1 October to 15 January, while calves from 1 October until the end of February (Regulation of Minister of the Environment on setting out hunting seasons for wild game of 16.03.2005).
EU Law
– Habitat Directive – Appendix II and IV
– Bern Convention – Appendix III
IUCN threat category
– IUCN Red List of endangered species: LC (least concern)
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE